Kazus nr 2 z zakresu użytkowania
A. Stan faktyczny
W 2000 r. A zrezygnował z hodowli krów, siano przestało być dla niego potrzebne. Przez 4 lata nie korzystał z pola. W marcu 2004 r. zwrócił się do niego C, który akurat powiększył swoje stado i potrzebował więcej siana, aby A umożliwił mu zbieranie siana z łąki należącej do B. A i C zawarli więc „umowę dzierżawy prawa przysługującego A”. Przez następne 7 lat z łąki korzystał C.
Gdy B dowiedział się w styczniu 2014 r. o tym, że C korzysta z jego nieruchomości, zażądał od C, aby zaprzestał koszenia łąki.
Czy B może domagać się od C zaprzestania koszenia łąki?
B. Roszczenie B wobec C o wydanie części łąki z art. 262 KC
art. 262 KC
Po wygaśnięciu użytkowania użytkownik obowiązany jest zwrócić rzecz właścicielowi w takim stanie, w jakim powinna się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu użytkowania.
.Po wygaśnięciu użytkowania użytkownik obowiązany jest zwrócić rzecz właścicielowi w takim stanie, w jakim powinna się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu użytkowania.
Zgodnie z tym przepisem użytkownik ma obowiązek zwrócić rzecz właścicielowi po wygaśnięciu użytkowania.
1. Legitymacja czynna
Uprawnionym do podniesienia roszczenia jest właściciel, czyli B.
2. Legitymacja bierna
Legitymowanym biernie jest użytkownik. C nie jest jednak użytkownikiem, gdyż nie zawarł z B stosownej umowy ani też nie mógł nabyć od A użytkowania, gdyż jest ono – zgodnie z art. 254 KC
3. Wynik
Ponieważ roszczenie z art. 262 KC
Uprawnionym do podniesienia roszczenia jest właściciel, czyli B.
2. Legitymacja bierna
Legitymowanym biernie jest użytkownik. C nie jest jednak użytkownikiem, gdyż nie zawarł z B stosownej umowy ani też nie mógł nabyć od A użytkowania, gdyż jest ono – zgodnie z art. 254 KC
art. 254 KC
Użytkowanie jest niezbywalne.
– niezbywalne.Użytkowanie jest niezbywalne.
3. Wynik
Ponieważ roszczenie z art. 262 KC
art. 262 KC
Po wygaśnięciu użytkowania użytkownik obowiązany jest zwrócić rzecz właścicielowi w takim stanie, w jakim powinna się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu użytkowania.
przysługuje wyłącznie przeciw użytkownikowi, a C nim nie jest, B nie może podnieść roszczenia o wydanie nieruchomości z tego przepisu.Po wygaśnięciu użytkowania użytkownik obowiązany jest zwrócić rzecz właścicielowi w takim stanie, w jakim powinna się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu użytkowania.
C. Roszczenie B wobec C o wydanie części łąki z art. 222 § 2 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
1. Właściciel
B jest właścicielem całej łąki.
2. Naruszenie własności
C wchodząc na łąkę B i zbierając siano narusza wynikające z art. 140 KC
3. Bezprawność naruszenia
Należy się zastanowić, czy C nie ma prawa do korzystania z działki B. Może ono wynikać np. z użytkowania albo dzierżawy zawartej między A i C.
B jest właścicielem całej łąki.
2. Naruszenie własności
C wchodząc na łąkę B i zbierając siano narusza wynikające z art. 140 KC
art. 140 KC
W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
prawo własności, które gwarantuje właścicielowi korzystanie z wyłączeniem innych osób oraz wyłączne prawo do pobierania pożytków. Naruszenie to nie polega na pozbawieniu faktycznego władztwa nad rzeczą, ale na fizycznych oddziaływaniach na nieruchomość B.W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
3. Bezprawność naruszenia
Należy się zastanowić, czy C nie ma prawa do korzystania z działki B. Może ono wynikać np. z użytkowania albo dzierżawy zawartej między A i C.
a. nabycie użytkowania
Ponieważ użytkowanie jest prawem niezbywalnym, C nie mógł nabyć tego prawa.
b. dzierżawa użytkowania
Należy więc ustalić, jaki skutek ma zwarta między A i C umowa dzierżawy części pola.
Dzierżawa to prawo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony (art. 693 § 1 KC
Pytanie, czy C może podnieść wobec B zarzut, iż przysługuje mu na mocy umowy dzierżawy prawo korzystania z nieruchomości. Z art. 254 KC
C nie mógłby jednak powołać się na dzierżawę, gdyby użytkowanie wygasło. W tym wypadku są to bowiem prawa nierozerwalnie związane. Użytkowanie mogło zaś wygasnąć na skutek niewykonywania przez użytkownika przez lat 10 (art. 255 KC
Problematyczne jest natomiast, czy C może przeciwstawić B swoje uprawnienie, które wynika wyłącznie z umowy obligacyjnej i to zawartej nie z właścicielem, ale uprawnionym posiadaczem zależnym. Generalnie stosunki obligacyjne wiążą wyłącznie strony. Nie mają więc - inaczej niż prawa rzeczowe podmiotowe - skutku erga omnes. Stąd też C nie ma skutecznego względem B uprawnienia do władania rzeczą.
Ponieważ użytkowanie jest prawem niezbywalnym, C nie mógł nabyć tego prawa.
b. dzierżawa użytkowania
Należy więc ustalić, jaki skutek ma zwarta między A i C umowa dzierżawy części pola.
Dzierżawa to prawo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony (art. 693 § 1 KC
art. 693 KC
§ 1. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz może być zastrzeżony, w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków.
). Jest więc to uprawnienie, które wyłącza bezprawność naruszania własności.§ 1. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz może być zastrzeżony, w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków.
Pytanie, czy C może podnieść wobec B zarzut, iż przysługuje mu na mocy umowy dzierżawy prawo korzystania z nieruchomości. Z art. 254 KC
art. 254 KC
Użytkowanie jest niezbywalne.
wynika wprawdzie, iż użytkowanie jest niezbywalne. Niemniej jednak panuje opinia, iż ten zakaz zbywania użytkowania nie obliguje użytkownika do osobistego wykonywania użytkowania, wobec czego użytkownik może oddać rzecz w najem, dzierżawę, użyczenie. Taka czynność nie oznacza rozporządzenia prawem niezbywalnym, lecz powinna być traktowana jako wykonywanie użytkowania za pośrednictwem osób trzecich (GniewekKCKomentarz, str. 655; RudnickiKomentarzKC, str. 416; Szachułowicz w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 254 nb. 2). Tym samym osobie faktycznie korzystającej z nieruchomości przysługuje skuteczne wobec właściciela uprawnienie do korzystania z rzeczy.Użytkowanie jest niezbywalne.
C nie mógłby jednak powołać się na dzierżawę, gdyby użytkowanie wygasło. W tym wypadku są to bowiem prawa nierozerwalnie związane. Użytkowanie mogło zaś wygasnąć na skutek niewykonywania przez użytkownika przez lat 10 (art. 255 KC
art. 255 KC
Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.
). Termin ten jest terminem zawitym. A wprawdzie nie wykonuje sam swojego uprawnienia od 11 lat, ale od 7 lat w jego imieniu działa C. Fakt, że użytkownik działa przez osoby trzecie powoduje, iż termin 10-letni jeszcze nie upłynął. Dlatego użytkowanie nadal istnieje a tym samym istnieje przedmiot dzierżawy.Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.
Problematyczne jest natomiast, czy C może przeciwstawić B swoje uprawnienie, które wynika wyłącznie z umowy obligacyjnej i to zawartej nie z właścicielem, ale uprawnionym posiadaczem zależnym. Generalnie stosunki obligacyjne wiążą wyłącznie strony. Nie mają więc - inaczej niż prawa rzeczowe podmiotowe - skutku erga omnes. Stąd też C nie ma skutecznego względem B uprawnienia do władania rzeczą.
D. Wynik
B ma wobec tego roszczenie o zaprzestanie koszenia łąki przez C z art. 222 § 2 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
.§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
CategoryKazusyUzytkowanie
