Kazus nr 1 z zakresu ugody
A. Stan faktyczny
W lipcu 2005 r. A nabył od B na podstawie pisemnej umowy samochód osobowy za cenę 50.000 zł. Przy zawarciu umowy A zapłacił zbywcy 20.000 zł zaś resztę ceny miał zapłacić w ciągu 6 miesięcy po zawarciu umowy. Ponieważ A nie zapłacił z reszty pozostałej do zapłaty ani złotówki i nie reagował na wezwania do zapłaty B skierował sprawę do sądu. W czasie postępowania pojednawczego A zaproponował zawarcie ugody, na co B przystał. Dnia 1.3.2006 r. A i B zawarli przed sądem ugodę, w której A zobowiązał się do zapłaty jeszcze 36.000 zł w równych ratach w ciągu roku od dnia ugody, zaś B wycofał powództwo o zapłatę i zrezygnował z odsetek.
W lutym 2007 r. do A zgłosił się C i przedstawił dokumenty, z których wynikało, iż samochód był skradziony w Niemczech i że on (C) jest rzeczywistym właścicielem auta.
A chciałby uwolnić się od obowiązku zapłaty i wystosował do B pismo, w którym stwierdził, że skoro samochód do B nie należy, on (A) rezygnuje z transakcji, bo auta kradzionego nigdy by nie kupił. B nastaje na to, aby A jednak zapłacił brakujące 36.000 zł.
1. Czy B może domagać się zapłaty 36.000 zł?
2. Co byłoby gdyby okazało się, że A jest oszustem, o czym B nie wiedział i B chciałby odzyskać swoje auto uchylając się od ugody?
B. Odpowiedź na pytanie 1
Roszczenie B przeciwko A o zapłatę 36.000 zł z art. 917 KC
art. 917 KC
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
1. Powstanie roszczenia
Roszczenie z tego tytułu powstaje, jeżeli strony zawrą skuteczną ugodę cywilnoprawną. Zgodnie z art. 917 KC
W tym wypadku B i A mogli zawrzeć ugodę, aby rozwiązać spór co do zapłaty reszty ceny sprzedaży. Ustępstwa obu stron polegały na tym, iż zwiększono wprawdzie kwotę pozostałą do zapłaty, ale czas jej spłaty został wydłużony podwójnie w stosunku do wcześniejszych postanowień.
Ponadto B zobowiązał się do cofnięcia powództwa i zrezygnował z odsetek.
Należy się zastanowić nad skutkami prawnymi oświadczenia A, iż nie będzie dalej płacił, gdyż auto okazało się kradzione, o czym A zawierając umowę sprzedaży i ugodę nie wiedział.
Roszczenie z tego tytułu powstaje, jeżeli strony zawrą skuteczną ugodę cywilnoprawną. Zgodnie z art. 917 KC
art. 917 KC
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
essentialia ugody stanowi czynienie sobie wzajemnych ustępstw w zakresie istniejącego między stronami stosunku prawnego w określonym celu związanym z istnieniem lub w celu uchylenia sporu prawnego między stronami.Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
W tym wypadku B i A mogli zawrzeć ugodę, aby rozwiązać spór co do zapłaty reszty ceny sprzedaży. Ustępstwa obu stron polegały na tym, iż zwiększono wprawdzie kwotę pozostałą do zapłaty, ale czas jej spłaty został wydłużony podwójnie w stosunku do wcześniejszych postanowień.
Ponadto B zobowiązał się do cofnięcia powództwa i zrezygnował z odsetek.
Należy się zastanowić nad skutkami prawnymi oświadczenia A, iż nie będzie dalej płacił, gdyż auto okazało się kradzione, o czym A zawierając umowę sprzedaży i ugodę nie wiedział.
W rachubę wchodzi tu uchylenie się od skutków oświadczenia woli złożonego w celu zawarcia ugody.
Uchylenie się od skutków oświadczenia woli następuje z reguły wg przepisów o wadach oświadczenia woli (art. 84 KC
Uchylenie się od skutków oświadczenia woli następuje z reguły wg przepisów o wadach oświadczenia woli (art. 84 KC
art. 84 KC
§ 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.
§ 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).
i nast.). W przypadku ugody przewidziane zostały jednak szczególne zasady dotyczące uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. Zgodnie z art. 918 § 1 KC§ 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.
§ 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).
art. 918 KC
§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.
§ 2. Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.
każda ze stron ma możliwość uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, jeżeli: § 1. Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.
§ 2. Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.
- błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy i
- spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.
a. błąd dotyczący stanu faktycznego
Podstawą uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu jest tylko błąd dotyczący stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy. Stanem faktycznym jest ogół zdarzeń prawnych decydujących o powstaniu i istnieniu oraz o treści i zakresie stosunku prawnego, którego ugoda dotyczy (SteckiKomentarzTom2, 1989, str. 826).
Tutaj błąd dotyczył własności auta. Obie strony wychodziły z założenia, że właścicielem samochodu jest B. Był to więc błąd wpływający na stosunki własnościowe, a więc i na możność przeniesienia prawa własności na mocy umowy sprzedaży (nie byłby np. błędem co do stanu faktycznego uzasadniającego uchylenie się od skutków oświadczenia woli błąd dotyczący niewypłacalności A albo wartości samochodu).
Błąd ma dla art. 918 KC
b. doniosłość błędu
Błąd musi mieć znaczenie dla stosunku prawnego łączącego strony. Należy przyjąć, że ma on wpływ na spór albo niepewność co do stosunku prawnego, gdy a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy. A stwierdził jednoznacznie, iż nie zwarłby umowy, gdyby widział, że auto należało do C.
c. oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli
Ponieważ przepisy o ugodzie nie zawierają postanowień co do kwestii uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, stosuje się przepisy części ogólnej KC. Uchylenie się od skutków oświadczenia woli następuje więc przez złożenie oświadczenia na piśmie, art. 88 § 1 KC
d. termin
Zgodnie z art. 88 § 2 KC
Podstawą uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu jest tylko błąd dotyczący stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy. Stanem faktycznym jest ogół zdarzeń prawnych decydujących o powstaniu i istnieniu oraz o treści i zakresie stosunku prawnego, którego ugoda dotyczy (SteckiKomentarzTom2, 1989, str. 826).
Tutaj błąd dotyczył własności auta. Obie strony wychodziły z założenia, że właścicielem samochodu jest B. Był to więc błąd wpływający na stosunki własnościowe, a więc i na możność przeniesienia prawa własności na mocy umowy sprzedaży (nie byłby np. błędem co do stanu faktycznego uzasadniającego uchylenie się od skutków oświadczenia woli błąd dotyczący niewypłacalności A albo wartości samochodu).
Błąd ma dla art. 918 KC
art. 918 KC
§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.
§ 2. Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.
znaczenie tylko wówczas, gdy obie strony traktowały stan faktyczny jako niewątpliwy. Ponieważ ani A ani B nie domyślali się, że auto było kradzione, uważali, iż zbywca jest bez wątpienia właścicielem samochodu.§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.
§ 2. Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.
b. doniosłość błędu
Błąd musi mieć znaczenie dla stosunku prawnego łączącego strony. Należy przyjąć, że ma on wpływ na spór albo niepewność co do stosunku prawnego, gdy a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy. A stwierdził jednoznacznie, iż nie zwarłby umowy, gdyby widział, że auto należało do C.
c. oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli
Ponieważ przepisy o ugodzie nie zawierają postanowień co do kwestii uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, stosuje się przepisy części ogólnej KC. Uchylenie się od skutków oświadczenia woli następuje więc przez złożenie oświadczenia na piśmie, art. 88 § 1 KC
art. 88 KC
§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.
§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.
. § 1. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.
§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.
d. termin
Zgodnie z art. 88 § 2 KC
art. 88 KC
§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.
§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.
uprawnienie do złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu wygasa z upływem roku od jego wykrycia. Ponieważ błąd ujawnił się w lutym 2007 r., gdy C zgłosił się do A, uprawnienie do uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu wygasło w lutym 2008 r.§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.
§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.
2. Wynik
A nie uchylił się skutecznie od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. B może domagać się więc od A zapłaty 36.000 zł.
C. Odpowiedź na pytanie 2.
W tej sytuacji znajdowałyby zastosowanie przepisy o podstępie, art. 86 KC
art. 86 KC
§ 1. Jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.
§ 2. Podstęp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jeżeli czynność prawna była nieodpłatna.
.§ 1. Jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.
§ 2. Podstęp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jeżeli czynność prawna była nieodpłatna.
CategoryKazusyPrawoCywilne CategoryUgoda
Na tej stronie nie ma komentarzy
