Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Wersja [2056]

To jest stara wersja KazusSprzedazNr1 utworzona przez MarcinKrzymuski, 2008-04-30 00:07:26.

 

Kazus nr 1 (sprzedaż)

kazus nr 1 z zakresu umowy sprzedaży

A. Stan faktyczny
Sprzedawca S i Kupujący K zawarli dnia 10 marca 2006 r. umowę sprzedaży nieruchomości położonej w Słubicach przy ul. Kościuszki. W celu zmniejszenia opłat notarialnych i kwoty podatku od czynności cywilnoprawnych zgodnie oświadczyli przed notariuszem, iż cena sprzedaży wynosi 500.000 zł, choć w rzeczywistości miała ona wynosić 800.000 zł.
Po zawarciu umowy K miał przekazać na konto S 800.000 zł, ale tego nie uczynił. Gdy S domaga się zapłaty 800.000 zł, K odsyła go do umowy notarialnej i twierdzi, że zapłaci, dopóki nie zostanie właścicielem i żąda od S przeniesienia własności nieruchomości i jej wydania.
Czy S może domagać się od K zapłaty 800.000 zł?

B. Rozwiązanie

1. Roszczenie z umowy notarialnej
Roszczenie sprzedawcy z art. 535 KC
art. 535 KC
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
o zapłatę ceny sprzedaży powstaje (nabycie konstytutywne), jeżeli strony zawrą skuteczną umowę sprzedaży.

a. Zawarcie umowy
Zawarcie umowy może generalnie nastąpić w dwojaki sposób: na mocy porozumienia stron albo na skutek innych szczególnych trybów. Do trybów szczególnych zaliczamy: orzeczenie sądu, przystąpienie do umowy adhezyjnej albo postępowanie wg reguł określonych w ustawie - Prawo zamówień publicznych. W tym wypadku jednak z takimi szczególnymi sytuacjami nie mamy do czynienia, wobec czego należy zbadać, czy S i K zawarli umowę sprzedaży na mocy porozumienia stron.
Zawarcie umowy w drodze porozumienia stron może wg KC nastąpić na trzy sposoby:
1) przez ofertę i jej przyjęcie (art. 66 i nast. KC
art. 66 KC
§ 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
),
2) przez rokowania (art. 72 KC
art. 72 KC
§ 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.
§ 2. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.
) albo
3) przez aukcję lub przetarg (art. 701 i nast. KC
art. 701 KC
§ 1. Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.
§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków.
§ 3. Ogłoszenie, a także warunki aukcji albo przetargu mogą być zmienione lub odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.
§ 4. Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków aukcji albo przetargu.
).
W tym przypadku brak jest jednak okoliczności wskazujących na to, aby S i K prowadzili rokowania albo aukcję (przetarg), wobec czego pozostaje sprawdzenie, czy umowa została skutecznie zawarta na mocy przyjętej oferty.
Zasada zawierania umów na podstawie oferty i jej przyjęcia ma w KC dwie formy. Jedną z nich jest przypadek, który możemy określić jako normalny, który ma miejsce wtedy, gdy strony ustnie porozumiewają się co do zawarcia umowy. Drugi przypadek przewidziany został w art. 78 zd. 2 KC
art. 78 KC
§ 1. Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.
§ 2. Oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.
i różni się od normalnego tylko tym, że oferta i jej przyjęcie następuje w drodze wymiany dokumentów umowy. W tym przypadku, wobec braku informacji w stanie faktycznym, należy przyjąć, iż mamy do czynienia z normalną sytuacją. W tym wypadku zawarcie umowy następuje, jeżeli oferent złożył ofertę, została ona przyjęta we właściwym czasie przez adresata oraz jeżeli występuje konsens pomiędzy ofertą i jej przyjęciem, tzn. oba oświadczenia są zgodne.
Ofertę stanowi – wg art. 66 KC
art. 66 KC
§ 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
– oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, określające istotne postanowienia tej umowy. Chodzi więc o stanowczą propozycję zawarcia umowy, która to propozycja zawiera zarazem konieczne elementy jej treści, czyli essentialia negotii (Radwański, Część ogólna, 7. wyd. nb. 662).
W stanie faktycznym brak jest wyraźnych wskazać na fakt, kto złożył ofertę zawarcia umowy. Można jednak przyjąć, że dokonał tego sprzedawca S (choć przyjęcie, że ofertę złożył K też nie byłoby błędne, gdyż prowadziłoby do takiego samego wyniku). Należy pamiętać, że w przypadku umowy sprzedaży ofertę stanowi nie tylko oświadczenie o propozycji zawarcia umowy (czyli normalna sytuacja wg art. 66 KC
art. 66 KC
§ 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
), ale także wystawienie rzeczy na widok publiczny z oznaczeniem ceny, zob. art. 543 KC
art. 543 KC
Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.
. Należy więc sprawdzić, czy S złożył skuteczną ofertę, która następnie została (również skutecznie) przyjęta przez K. Zależy to od tego, czy S złożył oświadczenie, które można zakwalifikować jako oświadczenie woli i czy oświadczenie to było skuteczne.
Definicję oświadczenia woli zawiera art. 60 KC
art. 60 KC
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
, wg którego jest nim każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę dokonania czynności prawnej w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej.
Nie ma wątpliwości, że w naszej sytuacji występowały wszystkie te okoliczności.
Oświadczenie woli jest skuteczne, jeżeli brak jest wad powodujących jego nieważność. Do wad, które powodują nieważność o.w. należą:
- brak świadomości lub swobody oraz
- pozorność.
Pozostałe okoliczności takie jak: błąd istotny, groźba, podstęp nie powodują jednak nieważności o.w., lecz tylko jego wzruszalność, tzn. strona, która złożyła o.w. może uchylić się od skutków tego oświadczenia.

W kazusie możemy mieć z nieważnością oferty na skutek pozorności złożonego oświadczenia woli (art. 83 KC
art. 83 KC
§ 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.
). Zależy to jednak od tego, czy S złożył o.w. dla pozoru, za zgodą drugiej strony oraz od tego czy brak jest konieczności ochrony osób trzecich.
Z oświadczeniem woli złożonym dla pozoru mamy do czynienia, gdy strony je pozorują, a więc umawiają się potajemnie, że ujawnione wobec osób trzecich oświadczenie woli nie wywoła skutków prawnych (DoliwaCzescOgolna, nb. 752).
Z pozornością możemy mieć więc do czynienia tylko wówczas, gdy mamy do czynienia z oświadczeniem składanym innej osobie (zob. np. art. 61 i 62 KC, por. w BGB instytucję: empfangsbedürftige Willenserklärung). Oświadczenie musi być złożone innej osobie, gdy skutek tego oświadczenia może wpłynąć na sytuację prawną drugiej osoby. Oświadczenie o ofercie zawarcia umowy dwustronnej jest niewątpliwie oświadczeniem, które ma być złożone innej osobie, albowiem nie jest możliwe zawarcie umowy z innym podmiotem bez jego zgody.
Pozorność ma w prawie polskim dwie formy: pozorność zwykłą i kwalifikowaną (DoliwaCzescOgolna, nb. 752 i nast.). W przypadku pozorności kwalifikowanej strony chcą dokonać dwóch czynności: tzw. czynności przykrywającej (symulowanej), która jest zawierana pozornie i dla ukrycia innej czynności prawnej (tzw. czynności dyssymulowanej, czynności przykrytej). W obydwu przypadkach pozorności czynność pozorna (symulowana) jest nieważna.
Natomiast ważność czynności dyssymulowanej (przykrytej), ocenia się według właściwości tej czynności – zob. art. 83 § 1 zd. 2 KC
art. 83 KC
§ 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.
.
Pozorność należy odróżnić od zbliżonych instytucji takich jak:
1) zastrzeżenie potajemne (reservatio mentalis),
2) oświadczenie woli złożone nie na serio oraz
3) czynności powiernicze (fiducjarne) (o tym więcej: RadwanskiCzescOgolna, nb. 583 – 585 oraz DoliwaCzescOgolna, nb. 755).
W stanie faktycznym S złożył oświadczenie woli o sprzedaży nieruchomości za cenę 500.000 zł tylko dla pozoru i w celu ukrycia innej czynności prawnej – sprzedaży za cenę 800.000 zł. Jego oświadczenie zostało więc złożone w zamiarze, że ta druga – ukryta – czynność wywoła skutki prawne.
S złożył więc oświadczenie woli dla pozoru.
O.w. złożone dla pozoru jest nieważne tylko wówczas, gdy zostało złożone za zgodą drugiej strony. W tym wypadku kontrahent S – K – wiedział, że oświadczenie S o sprzedaży nieruchomości za 500.000 jest tylko pozorne.
Czynność prawna dokonana dla pozoru nie wywołuje skutku nieważności tylko wówczas, gdy zachodzi konieczność ochrony osób trzecich. Ochrona ta jest z kolei niezbędna, jeżeli wskutek tej – pozornej – czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku (art. 83 § 2 in fine KC
art. 83 KC
§ 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.
). Dodatkowym wymogiem ochrony jest odpłatny charakter pozornej czynności prawnej oraz brak złej wiary osoby trzeciej. W niniejszym przypadku brak jest jednak podstaw dla przyjęcia konieczności ochrony dla innych podmiotów.
S złożył oświadczenie woli – ofertę – dla pozoru. Jest ono wg art. 83 § 1 zd. 1 nieważne. Wobec braku ważnego oświadczenia woli, brak jest - skutecznej – oferty zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości za 500.000 zł.

b. Wynik ostateczny
Z powodu nieważności oferty na podstawie art. 83 § 1 zd. 1 KC
art. 83 KC
§ 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.
(pozorność), S nie może domagać się zapłaty 800.000 zł.

2. Roszczenie z umowy ukrytej
Być może S mógłby domagać się zapłaty 800.000 zł z umowy ukrytej.

a. Zawarcie umowy
Strony złożyły zgodne oświadczenia woli co do ceny i przejścia własności nieruchomości. Oba oświadczenia, które prowadziły do zawarcia umowy dyssymulowanej, były ważne.

b. Treść umowy
Strony zawarły umowę, której essentialia negotii odpowiadały umowie sprzedaży wg art. 535 i nast. KC
art. 535 KC
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
.

c. Skuteczność umowy
Zgodnie z art. 83 § 1 zd. 2 KC
art. 83 KC
§ 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.
ważność oświadczenia złożonego dla zawarcia umowy dyssymulowanej ocenia się według właściwości tej czynności. Ponieważ chodziło o umowę sprzedaży nieruchomości, to – zgodnie z art. 158 zd. 1 KC
art. 158 KC
Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.
– umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Ponieważ tak nie było (notarialną formę miała czynność symulowana a nie dyssymulowana), umowa ukryta była nieważna.

d. Wynik
S nie ma także roszczenia z umowy ukrytej.

CategoryKazusyPrawoCywilne
Na tej stronie nie ma komentarzy