Kazus nr 1 z zakresu służebności (gruntowych)
A. Stan faktyczny
W wniósł o ustanowienie służebności drogi koniecznej na nieruchomości należącej do A. Ustalono, że istniejący dostęp pasem gruntu należącym do W jest na znacznej długości wąski i nie pozwala na przejazd samochodu. Przebiega on poza tym przez teren położony nad stromą skarpą (w okolicy jeziora), a teren pola A, kosztem którego pas mógłby być ewentualnie poszerzony, znajduje się na wysokości około 2 metrów. Korzystanie z dojazdu wspomnianym szlakiem nie jest także możliwe w czasie deszczu, gdyż droga jest wówczas niestabilna. A nie zgadza się na żądanie W.
1.Czy W może domagać się ustanowienia stosownej służebności?
2.Czy wspomniane roszczenia przysługiwałoby W także wtedy, gdyby był tylko samoistnym posiadaczem nieruchomości?
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19.3.2002 r., sygn. akt IV CKN 895/00, niepubl. (LEX nr 55166))
B. Rozwiązanie - odpowiedź na pytanie 1
Roszczenie W wobec A o ustanowienie służebności drogi koniecznej na podstawie art. 145 § 1 KC
art. 145 KC
§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).
§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.
§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.
.§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).
§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.
§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.
1. Brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub budynków gospodarskich
Podstawową przesłanką ustanowienia drogi koniecznej jest brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Chodzi więc nie tylko o sytuację całkowitego braku takiego dostępu, ale także o taką, gdy nieruchomość ma wprawdzie dostęp do drogi, ale nieodpowiedni z punktu widzenia zgodnego z przeznaczeniem korzystania z tej nieruchomości. Chodzi więc o to, by połączenie z drogą publiczną zapewniało wszelką niezbędną - ze społeczno-gospodarczego punktu widzenia - łączność z tą drogą, umożliwiając normalne, gospodarcze korzystanie z nieruchomości (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 7 lipca 1999 r. II CKN 786/98 OSNC 2000, z. 2, poz. 34). W tym wypadku istniejący dostęp do drogi publicznej jest na znacznej długości zbyt wąski, aby móc przejechać maszyną rolniczą, a nadto prowadzi przez teren położony nad skarpą, tak że nawet jego poszerzenie kosztem pasa gruntu z działki skarżącego byłoby utrudnione z uwagi na różnicę poziomów dochodzącą do 2 m zaś warunki pogodowe mogą w każdej chwili uniemożliwiać korzystanie z tego dostępu. W efekcie należy uznać, że nie jest to dostęp odpowiedni. Odpowiedni jest bowiem taki dostęp, który stwarza rzeczywistą, bezpieczną możliwość swobodnego przedostawania się z nieruchomości do takiej drogi (uzas. postanowienia SN z dnia 13.4.2011, sygn. akt: V CSK 317/10).
2. Sąsiedztwo nieruchomości władnącej i nieruchomości obciążonej
Roszczenie z art. 145 § 1 KC
3. Zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej
Zgodnie z art. 285 § 2 KC
4. Legitymacja czynna i bierna
Uprawnionym do podniesienia roszczenia jest właściciel nieruchomości władnącej zaś zobowiązanym właściciel gruntu sąsiedniego.
5. Wynik
W ma prawo domagać się od A ustanowienia służebności (gruntowej) drogi koniecznej.
Podstawową przesłanką ustanowienia drogi koniecznej jest brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Chodzi więc nie tylko o sytuację całkowitego braku takiego dostępu, ale także o taką, gdy nieruchomość ma wprawdzie dostęp do drogi, ale nieodpowiedni z punktu widzenia zgodnego z przeznaczeniem korzystania z tej nieruchomości. Chodzi więc o to, by połączenie z drogą publiczną zapewniało wszelką niezbędną - ze społeczno-gospodarczego punktu widzenia - łączność z tą drogą, umożliwiając normalne, gospodarcze korzystanie z nieruchomości (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 7 lipca 1999 r. II CKN 786/98 OSNC 2000, z. 2, poz. 34). W tym wypadku istniejący dostęp do drogi publicznej jest na znacznej długości zbyt wąski, aby móc przejechać maszyną rolniczą, a nadto prowadzi przez teren położony nad skarpą, tak że nawet jego poszerzenie kosztem pasa gruntu z działki skarżącego byłoby utrudnione z uwagi na różnicę poziomów dochodzącą do 2 m zaś warunki pogodowe mogą w każdej chwili uniemożliwiać korzystanie z tego dostępu. W efekcie należy uznać, że nie jest to dostęp odpowiedni. Odpowiedni jest bowiem taki dostęp, który stwarza rzeczywistą, bezpieczną możliwość swobodnego przedostawania się z nieruchomości do takiej drogi (uzas. postanowienia SN z dnia 13.4.2011, sygn. akt: V CSK 317/10).
2. Sąsiedztwo nieruchomości władnącej i nieruchomości obciążonej
Roszczenie z art. 145 § 1 KC
art. 145 KC
§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).
§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.
§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.
może dotyczyć nie tylko nieruchomości pozostających w bezpośrednim sąsiedztwie, ale także takich, które wprawdzie nie graniczą bezpośrednio z nieruchomością władnącą ale są położone pomiędzy drogą publiczną (budynkami gospodarczymi) i nieruchomością władnącą.§ 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).
§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.
§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.
3. Zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej
Zgodnie z art. 285 § 2 KC
art. 285 KC
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
każda służebność gruntowa musi mieć na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej. Dotyczy to także służebności drogi koniecznej, która ma charakter służebności gruntowej, jeżeli domagający się jej ustanowienia jest właścicielem nieruchomości władnącej (por. art. 146 KC§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
art. 146 KC
Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomości; jednakże posiadacz może żądać tylko ustanowienia służebności osobistej.
in fine).Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomości; jednakże posiadacz może żądać tylko ustanowienia służebności osobistej.
4. Legitymacja czynna i bierna
Uprawnionym do podniesienia roszczenia jest właściciel nieruchomości władnącej zaś zobowiązanym właściciel gruntu sąsiedniego.
5. Wynik
W ma prawo domagać się od A ustanowienia służebności (gruntowej) drogi koniecznej.
C. Rozwiązanie - odpowiedź na pytanie 2
Roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej z byłoby w tym wypadku uzasadnione na podstawie art. 146 KC
art. 146 KC
Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomości; jednakże posiadacz może żądać tylko ustanowienia służebności osobistej.
.Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomości; jednakże posiadacz może żądać tylko ustanowienia służebności osobistej.
CategoryKazusySluzebnosci
Na tej stronie nie ma komentarzy
