Protokół zmian strony KazusRoszczenieWindykacyjne4
Dodane:
W 2005 r. T nabył w Niemczech od N maszynę fotograficzną za cenę 40.000 euro.
Z uwagi na fakt, że nie był w stanie zapłacić całej kwoty naraz, ubiegał się w 2004 r. o kredyt w niemieckim banku B AG. W umowie kredytowej ustalono, że T - po nabyciu maszyny - dokona jej przewłaszczenia na zabezpieczenie na rzecz B AG. Ponadto w umowie umieszczony został zapis, o właściwości prawa niemieckiego dla wszelkich sporów wynikających z umowy. Umowę kredytową T podpisał w Niemczech tuż przed zawarciem umowy sprzedaży z N.
Wkrótce potem B wypłacił N całą sumę. Maszyna została wydane T, który zabrał ją do Polski i tam podpisał umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie.
T nie spłacił całego kredytu wobec czego B AG wypowiedział umowę zgodnie z regułami prawa niemieckiego i zażądał wydania maszyny.
//Czy Bank może domagać się od T wydania maszyny?//
(por. [[WyrokSNICKN113799 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.3.2002 r., I CKN 1137/99]], opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51)
((1)) Roszczenie B przeciwko T o wydanie maszyny
Ponieważ mamy w tym wypadku do czynienia z stanem faktycznym z elementem zagranicznym (Sachverhalt mit Auslandsberührung), w pierwszej kolejności należy ustalić prawo właściwe dla roszczenia windykacyjnego (statut windykacyjny).
((2)) Statut windykacyjny
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 4.2.2011 r. - Prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędz"}}).
((3)) kwalifikacja
Kwalifikacja ma za zadanie ustalić, czy dany stan faktyczny (roszczenie, stosunek prawny, elementy danego stosunku prawnego itp.) jest objęty zakresem określonej normy kolizyjnej. Należy więc w naszym przypadku odnaleźć tą normę kolizyjną w PPM, która swoim zakresem obejmuje także roszczenia windykacyjne. Należy dokonywać kwalifikacji z punktu widzenia materialnego legis fori, tzn. interpretować pojęcia występujące w hipotezie normy kolizyjnej tak, jak interpretuje się je w prawie sądu, który dokonuje tej kwalifikacji.
W naszym przypadku normą, która obejmuje swym zakresem roszczenia windykacyjne jest {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}} (por. wyrok SN z dnia 22.3.2002, I CKN 1137/99, opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51), gdyż obejmuje ona swoim zastosowaniem wszelkie zagadnienia związane z prawem własności.
((3)) łącznik normy kolizyjnej
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia.
((3)) wynik
Statutem windykacyjnym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
Podstawą roszczenia windykacyjnego w prawie polskim jest {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli sprzedawca N, do którego maszyny należały na początku, przeniósł skutecznie własność na T, a następnie T - po dokonaniu przewłaszczenia na zabezpieczenie - na B.
**a. przeniesienie własności przez N na T**
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego ({{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}) a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika).
Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 41 ust. 2 PrPrywMiędz"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Ponieważ w chwili nabywania maszyn przez T od N maszyny były w Niemczech, nabycie własności przez T należy oceniać wg prawa niemieckiego, a więc § 929 i nast. BGB. Nieczne jest więc porozumienie co do przeniesienia własności (Einigung) i wydanie rzeczy (Übergabe). Ponieważ brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do skuteczności przeniesienia własności na T, uznać należy, że T stał się ich właścicielem.
Teraz należy ustalić, czy B nabył własność od T na podstawie umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie.
Umowa o przewłaszczenie na zabezpieczenie ma charakter umowy rozporządzającej (pod warunkiem). Zastosowanie ma więc prawo właściwe dla rozporządzenia własnością, czyli prawo ustalone wg {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}}. Ponieważ maszyny w momencie zawierania umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie znajdowały się w Polsce, statutem dla tej kwestii jest więc prawo polskie.
Umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie są w prawie polskim akceptowane, choć nie mają podstawy ustawowej.
Przejście prawa własności na podstawie takiej umowy zależy w pierwszej kolejności od tego, czy została ona w ogóle zawarta. Generalnie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie nie wymagają dochowania żadnych szczególnych zasad, jeżeli dotyczą ruchomości. Można więc wyjść z założenia, iż umowa została prawidłowo zawarta.
Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności. Prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi bowiem od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia i ważności umowy zobowiązującej.
Należy więc ustalić, jaka umowa byłaby tu kauzą dla umowy rozporządzającej i czy była ważna.
Za umowę zobowiązującą do przewłaszczenia na zabezpieczenie uznać należy umowę kredytową, w której T zobowiązał się do przeniesienia własności celem zabezpieczenia kredytu.
Dojście tej umowy (kredytowej) do skutku wymaga oceny wg przepisów prawa właściwego. Statutem zobowiązaniowym jest tu prawo ustalone wg reguł kolizyjnych obowiązujących dla zobowiązań umownych. Obecnie właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się obecnie wg {{pu akt="RozpUERzymI"}}. Prawem właściwym będzie więc przede wszystkim prawo wybrane przez strony ({{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}}). Ponieważ w umowie kredytowej wskazano, iż podlega ona prawu niemieckiemu, należy ocenić jej dojście do skutku i skuteczność wg prawa niemieckiego. Brak jest jakichkolwiek wskazówek dla przyjęcia, aby wg prawa niemieckiego umowa nie doszła do skutku. Umowa kredytowa jest więc ważna. Zobowiązanie do przewłaszczenia na zabezpieczenie wynikało więc z ważnego zobowiązania ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że umowa rzeczowa jest skuteczna.
Ponieważ umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie była ważna, własność maszyny fotograficznej przeszła na B. B może domagać się wydania maszyn na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}.
Z uwagi na fakt, że nie był w stanie zapłacić całej kwoty naraz, ubiegał się w 2004 r. o kredyt w niemieckim banku B AG. W umowie kredytowej ustalono, że T - po nabyciu maszyny - dokona jej przewłaszczenia na zabezpieczenie na rzecz B AG. Ponadto w umowie umieszczony został zapis, o właściwości prawa niemieckiego dla wszelkich sporów wynikających z umowy. Umowę kredytową T podpisał w Niemczech tuż przed zawarciem umowy sprzedaży z N.
Wkrótce potem B wypłacił N całą sumę. Maszyna została wydane T, który zabrał ją do Polski i tam podpisał umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie.
T nie spłacił całego kredytu wobec czego B AG wypowiedział umowę zgodnie z regułami prawa niemieckiego i zażądał wydania maszyny.
//Czy Bank może domagać się od T wydania maszyny?//
(por. [[WyrokSNICKN113799 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.3.2002 r., I CKN 1137/99]], opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51)
((1)) Roszczenie B przeciwko T o wydanie maszyny
Ponieważ mamy w tym wypadku do czynienia z stanem faktycznym z elementem zagranicznym (Sachverhalt mit Auslandsberührung), w pierwszej kolejności należy ustalić prawo właściwe dla roszczenia windykacyjnego (statut windykacyjny).
((2)) Statut windykacyjny
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 4.2.2011 r. - Prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędz"}}).
((3)) kwalifikacja
Kwalifikacja ma za zadanie ustalić, czy dany stan faktyczny (roszczenie, stosunek prawny, elementy danego stosunku prawnego itp.) jest objęty zakresem określonej normy kolizyjnej. Należy więc w naszym przypadku odnaleźć tą normę kolizyjną w PPM, która swoim zakresem obejmuje także roszczenia windykacyjne. Należy dokonywać kwalifikacji z punktu widzenia materialnego legis fori, tzn. interpretować pojęcia występujące w hipotezie normy kolizyjnej tak, jak interpretuje się je w prawie sądu, który dokonuje tej kwalifikacji.
W naszym przypadku normą, która obejmuje swym zakresem roszczenia windykacyjne jest {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}} (por. wyrok SN z dnia 22.3.2002, I CKN 1137/99, opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51), gdyż obejmuje ona swoim zastosowaniem wszelkie zagadnienia związane z prawem własności.
((3)) łącznik normy kolizyjnej
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia.
((3)) wynik
Statutem windykacyjnym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
Podstawą roszczenia windykacyjnego w prawie polskim jest {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli sprzedawca N, do którego maszyny należały na początku, przeniósł skutecznie własność na T, a następnie T - po dokonaniu przewłaszczenia na zabezpieczenie - na B.
**a. przeniesienie własności przez N na T**
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego ({{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}) a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika).
Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 41 ust. 2 PrPrywMiędz"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Ponieważ w chwili nabywania maszyn przez T od N maszyny były w Niemczech, nabycie własności przez T należy oceniać wg prawa niemieckiego, a więc § 929 i nast. BGB. Nieczne jest więc porozumienie co do przeniesienia własności (Einigung) i wydanie rzeczy (Übergabe). Ponieważ brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do skuteczności przeniesienia własności na T, uznać należy, że T stał się ich właścicielem.
Teraz należy ustalić, czy B nabył własność od T na podstawie umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie.
Umowa o przewłaszczenie na zabezpieczenie ma charakter umowy rozporządzającej (pod warunkiem). Zastosowanie ma więc prawo właściwe dla rozporządzenia własnością, czyli prawo ustalone wg {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}}. Ponieważ maszyny w momencie zawierania umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie znajdowały się w Polsce, statutem dla tej kwestii jest więc prawo polskie.
Umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie są w prawie polskim akceptowane, choć nie mają podstawy ustawowej.
Przejście prawa własności na podstawie takiej umowy zależy w pierwszej kolejności od tego, czy została ona w ogóle zawarta. Generalnie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie nie wymagają dochowania żadnych szczególnych zasad, jeżeli dotyczą ruchomości. Można więc wyjść z założenia, iż umowa została prawidłowo zawarta.
Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności. Prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi bowiem od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia i ważności umowy zobowiązującej.
Należy więc ustalić, jaka umowa byłaby tu kauzą dla umowy rozporządzającej i czy była ważna.
Za umowę zobowiązującą do przewłaszczenia na zabezpieczenie uznać należy umowę kredytową, w której T zobowiązał się do przeniesienia własności celem zabezpieczenia kredytu.
Dojście tej umowy (kredytowej) do skutku wymaga oceny wg przepisów prawa właściwego. Statutem zobowiązaniowym jest tu prawo ustalone wg reguł kolizyjnych obowiązujących dla zobowiązań umownych. Obecnie właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się obecnie wg {{pu akt="RozpUERzymI"}}. Prawem właściwym będzie więc przede wszystkim prawo wybrane przez strony ({{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}}). Ponieważ w umowie kredytowej wskazano, iż podlega ona prawu niemieckiemu, należy ocenić jej dojście do skutku i skuteczność wg prawa niemieckiego. Brak jest jakichkolwiek wskazówek dla przyjęcia, aby wg prawa niemieckiego umowa nie doszła do skutku. Umowa kredytowa jest więc ważna. Zobowiązanie do przewłaszczenia na zabezpieczenie wynikało więc z ważnego zobowiązania ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że umowa rzeczowa jest skuteczna.
Ponieważ umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie była ważna, własność maszyny fotograficznej przeszła na B. B może domagać się wydania maszyn na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}.
Usunięte:
Wspomniane wnioski kredytowe T złożył po przewiezieniu maszyn do Polski T złożył. Dopiero wówczas rozpoczął spłacanie kredytów.
//Czy Bank może domagać się od T wydania maszyn?//
((1)) Rozwiązanie
(zob. [[WyrokSNICKN113799 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.3.2002 r., I CKN 1137/99]], opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51)
Roszczenie Banku (B) wobec Tadeusza (T) o wydanie maszyn fotograficznych.
Ponieważ mamy w tym wypadku do czynienia z stanem faktycznym z elementem zagranicznym (Sachverhalt mit Auslandsberührung), w pierwszej kolejności należy ustalić właściwe dla danego roszczenia prawo materialne (statut).
((2)) Właściwy statut
Ustalenie właściwego dla rozstrzygnięcia sprawy głównej (Hauptsache) statutu, wymaga sprawdzenia najpierw istnienia norm materialnych na poziomie międzynarodowym (internationales Einheitsrecht), następnie międzynarodowego prawa kolizyjnego (internationales Kollisionsrecht), a dopiero na końcu w wewnętrznym prawie kolizyjnym (innerstaatliches Kollisionsrecht).
((3)) międzynarodowe prawo materialne
Należy sprawdzić, czy istnieją na płaszczyźnie prawa międzynarodowego przepisy materialne z zakresu prawa rzeczowego. Zastosowanie konwencji pada się zawsze pod względem podmiotowym, przedmiotowym, czasowym i przestrzennym (persönlicher, sachlicher, zeitlicher und räumlicher Anwendungsbereich).
Umów międzynarodowych jednak z zakresu prawa rzeczowego nie ma.
((3)) międzynarodowe prawo kolizyjne
W następnej kolejności bada się istnienie międzynarodowych norm kolizyjnych. W zakresie prawa rzeczowego brak jest jednak takowych, które dotyczyłyby roszczeń windykacyjnych.
Brak jest międzynarodowych norm kolizyjnych dotyczących roszczeń windykacyjnych.
((3)) wewnętrzne prawo kolizyjne
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 12.11.1965 r. - prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędzyn"}}).
Ustalenie prawo miarodajnego dla danego stosunku prawnego (statutu) wymaga odnalezienia w ustawie odpowiedniej normy kolizyjnej, która wskaże właściwy porządek prawny.
**a. kwalifikacja**
W ustaleniu właściwego przepisu pomaga kwalifikacja (Qualifikation). Kwalifikacja ma za zadanie ustalić, czy dany stan faktyczny (roszczenie, stosunek prawny, elementy danego stosunku prawnego itp.) jest objęty zakresem określonej normy kolizyjnej. Należy więc w naszym przypadku odnaleźć tą normę kolizyjną w PPM, która swoim zakresem obejmuje także roszczenia windykacyjne. Należy dokonywać kwalifikacji z punktu widzenia materialnego legis fori, tzn. interpretować pojęcia występujące w hipotezie normy kolizyjnej tak, jak interpretuje się je w prawie sądu, który dokonuje tej kwalifikacji.
W naszym przypadku normą, która obejmuje swym zakresem roszczenia windykacyjne jest {{pu przepis="art. 41 § 1 PrPrywMiędz"}} (zob. wyrok SN z dnia 22.3.2002, I CKN 1137/99, opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51), gdyż obejmuje on swoim zastosowaniem wszelkie zagadnienia związane z prawem własności.
**b. łącznik normy kolizyjnej**
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 41 § 1 PrPrywMiędz"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia. Statutem rzeczowym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
Ponieważ statutem rzeczowym jest prawo polskie, podstawą roszczenia windykacyjnego jest {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
((3)) przedmiot roszczenia
Nie ma wątpliwości, że maszyny stanowią rzecz.
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli sprzedawca N, do którego maszyny należały na początku, przeniósł skutecznie własność na T, a następnie T na B.
**a. przeniesienie własności przez N.DE na T**
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Więcej na ten temat można przeczytać w skrypcie autorstwa prof. Martiny'ego. Powstaje pytanie, wg jakiego prawa oceniać kwestię wstępną (Anknüpfung der Erstfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika). Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 41 § 2 PrPrywMiędz"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Ponieważ w chwili nabywania maszyn przez T od N.DE maszyny były w Niemczech, nabycie własności przez T należy oceniać wg prawa niemieckiego, a więc § 929 i nast. BGB. Ponieważ brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do skuteczności przeniesienia własności na T, uznać należy, że T stał się ich właścicielem.
Teraz należy ustalić, czy B nabył własność od T na podstawie umowy. Ponieważ znów jest to kwestia wstępna, ustalamy, gdzie znajdowały się maszyny w chwili przenoszenia zawarcia umowy o przeniesienie własności w celu zabezpieczenia kredytu.
Ponieważ maszyny w momencie zawarcia umowy o przeniesienie własności znajdowały się w Polsce, statutem rzeczowym dla tej kwestii jest prawo polskie ({{pu przepis="art. 41 § 1 PrPrywMiędz"}}).
W prawie polskim przejście własności następuje na mocy umowy zobowiązaniowej, jeżeli ma ona również skutki rozporządzające, albo na mocy umowy wyłącznie rozporządzającej. Należy więc ustalić, jaki charakter ma umowa zawarta przez T i B. W tym wypadku jest to tzw. umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie. Polega ona na przeniesieniu własności na kredytodawcę z zastrzeżeniem, że po spłaceniu wszystkich rat kredytu kredytodawca przeniesienie własność z powrotem na kredytobiorcę. Jest to umowa rzeczowa (przenosi własność (choć pod warunkiem) a nie zobowiązuje do przeniesienia własności). Umową zobowiązującą do przeniesienia własności jest natomiast umowa kredytowa.
Nabycie własności przez B zależy więc od tego, czy strony zawarły skuteczną umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie.
**(1) zawarcie umowy wg prawa polskiego**
Jeżeli chodzi o przeniesienie własności, to brak jest jakich wątpliwości, co do zgodności i dojścia oświadczeń woli. Niewątpliwie więc umowa przenoszące własność została zawarta.
**(2) skuteczność umowy rzeczowej wg prawa polskiego**
Przejcie prawa własności zależy nie tylko od zawarcia umowy, ale i od tego, czy jest ona skuteczna. Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, albowiem prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). O kauzalności albo jej braku (abstrakcyjności czynności rozporządzających) rozstrzyga bowiem statut rzeczowy (PazdanPPM, str. 149). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia i ważności umowy zobowiązującej (czyli w tym wypadku umowy kredytowej).
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną (ważność umowy zobowiązującej), dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się obecnie wg {{pu akt="RozpUERzymI"}}.
Prawem właściwym będzie więc przede wszystkim prawo wybrane przez strony ({{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}}). Jeżeli w umowie kredytowej nie dokonano żadnego zastrzeżenia prawa właściwego, to zastosowanie znajdzie zasada określona w {{pu przepis="art. 4 ust. 4 RozpUERzymI"}}. Prawem właściwym będzie wówczas prawo państwa, z którym stan faktyczny wykazuje najściślejszy związek. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
**- wymiana dokumentów umowy kredytowej**
W tym miejscu należy więc ustalić, czy umowa kredytowa została w ogóle zawarta. Jeżeli umowa nie została w ogóle zawarta, kauza nie istnieje. Ponieważ T wysłał dwa (z czterech w sumie) wnioski bez określenia sposobu i terminu spłaty kredytu, brak było określenia essentialia negotii. Brak określenia istotnych warunków powoduje, iż umowa nie zostaje zawarta. Ponieważ T ubiegał się o cztery kredyty, umowy o dwa kredyty nie zostały zawarte. W dwóch przypadkach brak jest więc umowy zobowiązującej do przeniesienia własności maszyn fotograficznych. Własność tych dwóch maszyn nie została na B skutecznie przeniesiona z uwagi na brak kauzy.
**- skuteczność umowy kredytowej**
Pozostaje pytanie, czy własność pozostałych dwóch maszyn, co do których umowy kredytowe zostały zawarte, przeszła na B. Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy dwie umowy kredytowe zostały zawarte skutecznie. W ten sposób ustala się ważność kauzy (umowy kredytowej).
W pozostałej części umowa kredytowa jest jednak nieważna z uwagi na naruszenie przepisów ustawy Prawo dewizowe z dnia 18 grudnia 1998 (Dz.U. z 1998 roku, Nr 160, poz. 1063) obowiązującej w 2001 r., gdy podpisywano umowę kredytową, ale dziś już uchylonej (obecnie obowiązuje ustawa z dnia 27 lipca 2002, Dz.U. z 2002 roku, Nr 141, poz. 1178).
W art. 9 pkt 4 PrDew1998 wymagane było zezwolenie dewizowe. Ponieważ takiego zezwolenia nie było, naruszono przepisy ustawy, co wg {{pu przepis="art. 58 § 1 KC"}} powoduje nieważność umowy. Wobec tego zgodnie z {{pu przepis="art. 156 KC"}} kauza umowy przenoszącej własność jest nieważna.
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że umowa rzeczowa jest bezskuteczna ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
Ponieważ umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie na skutek braku (w dwóch wypadkach) oraz nieważności umowy kredytowej (w pozostałych dwóch umowach kredytowych) była nieważna, własność na B nie przeszła. Roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} nie powstało.
Skoro B nie jest właścicielem maszyn, nie może domagać się ich wydania.
Dodane:
Bank (B) AGz siedzibą w Niemczech żąda od T wydania czterech maszyn fotograficznych. Uzasadnia to tym, że T zaciągnął u niego w 2000 r. cztery kredyty na zakup czterech wskazanych maszyn, a dla zabezpieczenia tych kredytów przeniósł na B własność zakupionych maszyn. Wobec niespłacania kredytów B wypowiedział umowę kredytową i zażądał wydania maszyn. Powoływane umowy kredytowe miały być zawarte przez wymianę oświadczeń woli: wniosków kredytowych o udzielenie podlegającego spłacie w ciągu czterech lat kredytu w wysokości 80.000 euro (ofert) - ze strony T, i odpowiedzi na te wnioski (akceptacji ofert) - ze strony Banku. Wnioski o kredyt na zakup maszyn z terminem dostawy "luty 1991 r." i "marzec 1991 r." nie zostały jednak wypełnione w części dotyczącej terminów i sposobu spłaty kredytów. Stosownie jednak do warunków kredytowych B, kwoty kredytu zostały wypłacone oznaczonemu przez T podmiotowi (sprzedawcy maszyn) i dopiero po tej wypłacie T otrzymał zamówione maszyny.
Wspomniane wnioski kredytowe T złożył po przewiezieniu maszyn do Polski T złożył. Dopiero wówczas rozpoczął spłacanie kredytów.
//Czy Bank może domagać się od T wydania maszyn?//
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Więcej na ten temat można przeczytać w skrypcie autorstwa prof. Martiny'ego. Powstaje pytanie, wg jakiego prawa oceniać kwestię wstępną (Anknüpfung der Erstfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika). Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 41 § 2 PrPrywMiędz"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Przejcie prawa własności zależy nie tylko od zawarcia umowy, ale i od tego, czy jest ona skuteczna. Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, albowiem prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). O kauzalności albo jej braku (abstrakcyjności czynności rozporządzających) rozstrzyga bowiem statut rzeczowy (PazdanPPM, str. 149). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia i ważności umowy zobowiązującej (czyli w tym wypadku umowy kredytowej).
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną (ważność umowy zobowiązującej), dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się obecnie wg {{pu akt="RozpUERzymI"}}.
Prawem właściwym będzie więc przede wszystkim prawo wybrane przez strony ({{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}}). Jeżeli w umowie kredytowej nie dokonano żadnego zastrzeżenia prawa właściwego, to zastosowanie znajdzie zasada określona w {{pu przepis="art. 4 ust. 4 RozpUERzymI"}}. Prawem właściwym będzie wówczas prawo państwa, z którym stan faktyczny wykazuje najściślejszy związek. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
**- wymiana dokumentów umowy kredytowej**
**- skuteczność umowy kredytowej**
Wspomniane wnioski kredytowe T złożył po przewiezieniu maszyn do Polski T złożył. Dopiero wówczas rozpoczął spłacanie kredytów.
//Czy Bank może domagać się od T wydania maszyn?//
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Więcej na ten temat można przeczytać w skrypcie autorstwa prof. Martiny'ego. Powstaje pytanie, wg jakiego prawa oceniać kwestię wstępną (Anknüpfung der Erstfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika). Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 41 § 2 PrPrywMiędz"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Przejcie prawa własności zależy nie tylko od zawarcia umowy, ale i od tego, czy jest ona skuteczna. Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, albowiem prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). O kauzalności albo jej braku (abstrakcyjności czynności rozporządzających) rozstrzyga bowiem statut rzeczowy (PazdanPPM, str. 149). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia i ważności umowy zobowiązującej (czyli w tym wypadku umowy kredytowej).
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną (ważność umowy zobowiązującej), dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się obecnie wg {{pu akt="RozpUERzymI"}}.
Prawem właściwym będzie więc przede wszystkim prawo wybrane przez strony ({{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}}). Jeżeli w umowie kredytowej nie dokonano żadnego zastrzeżenia prawa właściwego, to zastosowanie znajdzie zasada określona w {{pu przepis="art. 4 ust. 4 RozpUERzymI"}}. Prawem właściwym będzie wówczas prawo państwa, z którym stan faktyczny wykazuje najściślejszy związek. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
**- wymiana dokumentów umowy kredytowej**
**- skuteczność umowy kredytowej**
Usunięte:
Czy Bank może domagać się wydania maszyn?
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Więcej na ten temat można przeczytać w skrypcie autorstwa prof. Martiny'ego. Powstaje pytanie, wg jakiego prawa oceniać kwestię wstępną (Anknüpfung der Erstfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika). Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 24 § 2 PrPrywMiędzyn"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Przejcie prawa własności zależy nie tylko od zawarcia umowy, ale i od tego, czy jest ona skuteczna. Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, albowiem prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). O kauzalności albo jej braku (abstrakcyjności czynności rozporządzających) rozstrzyga bowiem statut rzeczowy (PazdanPPM, str. 149). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia (kauzalność formalna) i ważności (kauzalność materialna) umowy zobowiązującej (czyli w tym wypadku umowy kredytowej).
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną, dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się wg {{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}} i nast. , bo brak jest innych norm międzynarodowych. O skuteczności zawarcia umowy decyduje więc miejsce zawarcia umowy (legis loci contractus). Powstaje pytanie wg jakiego prawa zinterpretować pojęcie “miejsca zawarcia umowy”.
Należy stosować rozwiązania przyjęte w prawie merytorycznym (inaczej PazdanPrawoPrywatneMiedzynarodowe, str. 114). Miejsce zawarcia umowy należy więc określić wg {{pu przepis="art. 70 § 2 KC"}}. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
**- kauzalność materialna – wymienienie umowy kredytowej**
**- kauzalność materialna – skuteczność umowy kredytowej**
Dodane:
W naszym przypadku normą, która obejmuje swym zakresem roszczenia windykacyjne jest {{pu przepis="art. 41 § 1 PrPrywMiędz"}} (zob. wyrok SN z dnia 22.3.2002, I CKN 1137/99, opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51), gdyż obejmuje on swoim zastosowaniem wszelkie zagadnienia związane z prawem własności.
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 41 § 1 PrPrywMiędz"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia. Statutem rzeczowym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli sprzedawca N, do którego maszyny należały na początku, przeniósł skutecznie własność na T, a następnie T na B.
Ponieważ maszyny w momencie zawarcia umowy o przeniesienie własności znajdowały się w Polsce, statutem rzeczowym dla tej kwestii jest prawo polskie ({{pu przepis="art. 41 § 1 PrPrywMiędz"}}).
W prawie polskim przejście własności następuje na mocy umowy zobowiązaniowej, jeżeli ma ona również skutki rozporządzające, albo na mocy umowy wyłącznie rozporządzającej. Należy więc ustalić, jaki charakter ma umowa zawarta przez T i B. W tym wypadku jest to tzw. umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie. Polega ona na przeniesieniu własności na kredytodawcę z zastrzeżeniem, że po spłaceniu wszystkich rat kredytu kredytodawca przeniesienie własność z powrotem na kredytobiorcę. Jest to umowa rzeczowa (przenosi własność (choć pod warunkiem) a nie zobowiązuje do przeniesienia własności). Umową zobowiązującą do przeniesienia własności jest natomiast umowa kredytowa.
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną, dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się wg {{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}} i nast. , bo brak jest innych norm międzynarodowych. O skuteczności zawarcia umowy decyduje więc miejsce zawarcia umowy (legis loci contractus). Powstaje pytanie wg jakiego prawa zinterpretować pojęcie “miejsca zawarcia umowy”.
Należy stosować rozwiązania przyjęte w prawie merytorycznym (inaczej PazdanPrawoPrywatneMiedzynarodowe, str. 114). Miejsce zawarcia umowy należy więc określić wg {{pu przepis="art. 70 § 2 KC"}}. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 41 § 1 PrPrywMiędz"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia. Statutem rzeczowym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli sprzedawca N, do którego maszyny należały na początku, przeniósł skutecznie własność na T, a następnie T na B.
Ponieważ maszyny w momencie zawarcia umowy o przeniesienie własności znajdowały się w Polsce, statutem rzeczowym dla tej kwestii jest prawo polskie ({{pu przepis="art. 41 § 1 PrPrywMiędz"}}).
W prawie polskim przejście własności następuje na mocy umowy zobowiązaniowej, jeżeli ma ona również skutki rozporządzające, albo na mocy umowy wyłącznie rozporządzającej. Należy więc ustalić, jaki charakter ma umowa zawarta przez T i B. W tym wypadku jest to tzw. umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie. Polega ona na przeniesieniu własności na kredytodawcę z zastrzeżeniem, że po spłaceniu wszystkich rat kredytu kredytodawca przeniesienie własność z powrotem na kredytobiorcę. Jest to umowa rzeczowa (przenosi własność (choć pod warunkiem) a nie zobowiązuje do przeniesienia własności). Umową zobowiązującą do przeniesienia własności jest natomiast umowa kredytowa.
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną, dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się wg {{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}} i nast. , bo brak jest innych norm międzynarodowych. O skuteczności zawarcia umowy decyduje więc miejsce zawarcia umowy (legis loci contractus). Powstaje pytanie wg jakiego prawa zinterpretować pojęcie “miejsca zawarcia umowy”.
Należy stosować rozwiązania przyjęte w prawie merytorycznym (inaczej PazdanPrawoPrywatneMiedzynarodowe, str. 114). Miejsce zawarcia umowy należy więc określić wg {{pu przepis="art. 70 § 2 KC"}}. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
Usunięte:
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 24 § 1 PrPrywMiędzyn"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia. Statutem rzeczowym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli N.DE, do której maszyny należały na początku, przeniosła skutecznie własność na T, a następnie T na B.
Ponieważ maszyny w momencie zawarcia umowy o przeniesienie własności znajdowały się w Polsce, statutem rzeczowym dla tej kwestii jest prawo polskie ({{pu przepis="art. 24 § 2 PrPrywMiędzyn"}}).
W prawie polskim przejście własności następuje na mocy umowy zobowiązaniowej, jeżeli ma ona również skutki rozporządzające, albo na mocy umowy wyłącznie rozporządzającej. Należy więc ustalić, jaki charakter ma umowa zawarta przez T i B. W tym wypadku jest to tzw. umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie. Polega ona na przeniesieniu własności na kredytodawcę z zastrzeżeniem, że po spłaceniu wszystkich rat kredytu kredytodawca przeniesienie własność z powrotem na kredytobiorcę. Moim zdaniem jest to umowa rzeczowa (przenosi własność (choć pod warunkiem) a nie zobowiązuje do przeniesienia własności). Umową zobowiązującą do przeniesienia własności jest natomiast umowa kredytowa.
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną, dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się wg {{pu przepis="art. 29 PrPrywMiędzyn"}} w zw. z {{pu przepis="art. 27 § 2 PrPrywMiędzyn"}}, bo brak jest innych norm międzynarodowych. O skuteczności zawarcia umowy decyduje więc miejsce zawarcia umowy (legis loci contractus). Powstaje pytanie wg jakiego prawa zinterpretować pojęcie “miejsca zawarcia umowy”.
Należy stosować rozwiązania przyjęte w prawie merytorycznym (inaczej Pazdan, Prawo prywatne międzynarodowe, str. 114). Miejsce zawarcia umowy należy więc określić wg {{pu przepis="art. 70 § 2 KC"}}. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
Dodane:
((2)) Właściwy statut
Ustalenie właściwego dla rozstrzygnięcia sprawy głównej (Hauptsache) statutu, wymaga sprawdzenia najpierw istnienia norm materialnych na poziomie międzynarodowym (internationales Einheitsrecht), następnie międzynarodowego prawa kolizyjnego (internationales Kollisionsrecht), a dopiero na końcu w wewnętrznym prawie kolizyjnym (innerstaatliches Kollisionsrecht).
((3)) międzynarodowe prawo materialne
Należy sprawdzić, czy istnieją na płaszczyźnie prawa międzynarodowego przepisy materialne z zakresu prawa rzeczowego. Zastosowanie konwencji pada się zawsze pod względem podmiotowym, przedmiotowym, czasowym i przestrzennym (persönlicher, sachlicher, zeitlicher und räumlicher Anwendungsbereich).
Umów międzynarodowych jednak z zakresu prawa rzeczowego nie ma.
((3)) międzynarodowe prawo kolizyjne
W następnej kolejności bada się istnienie międzynarodowych norm kolizyjnych. W zakresie prawa rzeczowego brak jest jednak takowych, które dotyczyłyby roszczeń windykacyjnych.
Brak jest międzynarodowych norm kolizyjnych dotyczących roszczeń windykacyjnych.
((3)) wewnętrzne prawo kolizyjne
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 12.11.1965 r. - prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędzyn"}}).
Ustalenie prawo miarodajnego dla danego stosunku prawnego (statutu) wymaga odnalezienia w ustawie odpowiedniej normy kolizyjnej, która wskaże właściwy porządek prawny.
**a. kwalifikacja**
W ustaleniu właściwego przepisu pomaga kwalifikacja (Qualifikation). Kwalifikacja ma za zadanie ustalić, czy dany stan faktyczny (roszczenie, stosunek prawny, elementy danego stosunku prawnego itp.) jest objęty zakresem określonej normy kolizyjnej. Należy więc w naszym przypadku odnaleźć tą normę kolizyjną w PPM, która swoim zakresem obejmuje także roszczenia windykacyjne. Należy dokonywać kwalifikacji z punktu widzenia materialnego legis fori, tzn. interpretować pojęcia występujące w hipotezie normy kolizyjnej tak, jak interpretuje się je w prawie sądu, który dokonuje tej kwalifikacji.
W naszym przypadku normą, która obejmuje swym zakresem roszczenia windykacyjne jest {{pu przepis="art. 24 § 1 PrPrywMiędzyn"}} (zob. wyrok SN z dnia 22.3.2002, I CKN 1137/99, opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51), gdyż obejmuje on swoim zastosowaniem wszelkie zagadnienia związane z prawem własności.
**b. łącznik normy kolizyjnej**
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 24 § 1 PrPrywMiędzyn"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia. Statutem rzeczowym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
((2)) Przesłanki roszczenia windykacyjnego – {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}
Ponieważ statutem rzeczowym jest prawo polskie, podstawą roszczenia windykacyjnego jest {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
((3)) przedmiot roszczenia
Nie ma wątpliwości, że maszyny stanowią rzecz.
((3)) własność podnoszącego roszczenie
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli N.DE, do której maszyny należały na początku, przeniosła skutecznie własność na T, a następnie T na B.
**a. przeniesienie własności przez N.DE na T**
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Więcej na ten temat można przeczytać w skrypcie autorstwa prof. Martiny'ego. Powstaje pytanie, wg jakiego prawa oceniać kwestię wstępną (Anknüpfung der Erstfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika). Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 24 § 2 PrPrywMiędzyn"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Ponieważ w chwili nabywania maszyn przez T od N.DE maszyny były w Niemczech, nabycie własności przez T należy oceniać wg prawa niemieckiego, a więc § 929 i nast. BGB. Ponieważ brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do skuteczności przeniesienia własności na T, uznać należy, że T stał się ich właścicielem.
**b. przeniesienie własności przez T na B**
Teraz należy ustalić, czy B nabył własność od T na podstawie umowy. Ponieważ znów jest to kwestia wstępna, ustalamy, gdzie znajdowały się maszyny w chwili przenoszenia zawarcia umowy o przeniesienie własności w celu zabezpieczenia kredytu.
Ponieważ maszyny w momencie zawarcia umowy o przeniesienie własności znajdowały się w Polsce, statutem rzeczowym dla tej kwestii jest prawo polskie ({{pu przepis="art. 24 § 2 PrPrywMiędzyn"}}).
W prawie polskim przejście własności następuje na mocy umowy zobowiązaniowej, jeżeli ma ona również skutki rozporządzające, albo na mocy umowy wyłącznie rozporządzającej. Należy więc ustalić, jaki charakter ma umowa zawarta przez T i B. W tym wypadku jest to tzw. umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie. Polega ona na przeniesieniu własności na kredytodawcę z zastrzeżeniem, że po spłaceniu wszystkich rat kredytu kredytodawca przeniesienie własność z powrotem na kredytobiorcę. Moim zdaniem jest to umowa rzeczowa (przenosi własność (choć pod warunkiem) a nie zobowiązuje do przeniesienia własności). Umową zobowiązującą do przeniesienia własności jest natomiast umowa kredytowa.
Nabycie własności przez B zależy więc od tego, czy strony zawarły skuteczną umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie.
**(1) zawarcie umowy wg prawa polskiego**
Jeżeli chodzi o przeniesienie własności, to brak jest jakich wątpliwości, co do zgodności i dojścia oświadczeń woli. Niewątpliwie więc umowa przenoszące własność została zawarta.
**(2) skuteczność umowy rzeczowej wg prawa polskiego**
Przejcie prawa własności zależy nie tylko od zawarcia umowy, ale i od tego, czy jest ona skuteczna. Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, albowiem prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). O kauzalności albo jej braku (abstrakcyjności czynności rozporządzających) rozstrzyga bowiem statut rzeczowy (PazdanPPM, str. 149). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia (kauzalność formalna) i ważności (kauzalność materialna) umowy zobowiązującej (czyli w tym wypadku umowy kredytowej).
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną, dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się wg {{pu przepis="art. 29 PrPrywMiędzyn"}} w zw. z {{pu przepis="art. 27 § 2 PrPrywMiędzyn"}}, bo brak jest innych norm międzynarodowych. O skuteczności zawarcia umowy decyduje więc miejsce zawarcia umowy (legis loci contractus). Powstaje pytanie wg jakiego prawa zinterpretować pojęcie “miejsca zawarcia umowy”.
Należy stosować rozwiązania przyjęte w prawie merytorycznym (inaczej Pazdan, Prawo prywatne międzynarodowe, str. 114). Miejsce zawarcia umowy należy więc określić wg {{pu przepis="art. 70 § 2 KC"}}. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
**- kauzalność materialna – wymienienie umowy kredytowej**
W tym miejscu należy więc ustalić, czy umowa kredytowa została w ogóle zawarta. Jeżeli umowa nie została w ogóle zawarta, kauza nie istnieje. Ponieważ T wysłał dwa (z czterech w sumie) wnioski bez określenia sposobu i terminu spłaty kredytu, brak było określenia essentialia negotii. Brak określenia istotnych warunków powoduje, iż umowa nie zostaje zawarta. Ponieważ T ubiegał się o cztery kredyty, umowy o dwa kredyty nie zostały zawarte. W dwóch przypadkach brak jest więc umowy zobowiązującej do przeniesienia własności maszyn fotograficznych. Własność tych dwóch maszyn nie została na B skutecznie przeniesiona z uwagi na brak kauzy.
**- kauzalność materialna – skuteczność umowy kredytowej**
Pozostaje pytanie, czy własność pozostałych dwóch maszyn, co do których umowy kredytowe zostały zawarte, przeszła na B. Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy dwie umowy kredytowe zostały zawarte skutecznie. W ten sposób ustala się ważność kauzy (umowy kredytowej).
W pozostałej części umowa kredytowa jest jednak nieważna z uwagi na naruszenie przepisów ustawy Prawo dewizowe z dnia 18 grudnia 1998 (Dz.U. z 1998 roku, Nr 160, poz. 1063) obowiązującej w 2001 r., gdy podpisywano umowę kredytową, ale dziś już uchylonej (obecnie obowiązuje ustawa z dnia 27 lipca 2002, Dz.U. z 2002 roku, Nr 141, poz. 1178).
W art. 9 pkt 4 PrDew1998 wymagane było zezwolenie dewizowe. Ponieważ takiego zezwolenia nie było, naruszono przepisy ustawy, co wg {{pu przepis="art. 58 § 1 KC"}} powoduje nieważność umowy. Wobec tego zgodnie z {{pu przepis="art. 156 KC"}} kauza umowy przenoszącej własność jest nieważna.
((3)) wynik co do umowy rzeczowej
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że umowa rzeczowa jest bezskuteczna ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
((2)) Wynik ostateczny
Ponieważ umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie na skutek braku (w dwóch wypadkach) oraz nieważności umowy kredytowej (w pozostałych dwóch umowach kredytowych) była nieważna, własność na B nie przeszła. Roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} nie powstało.
Skoro B nie jest właścicielem maszyn, nie może domagać się ich wydania.
Ustalenie właściwego dla rozstrzygnięcia sprawy głównej (Hauptsache) statutu, wymaga sprawdzenia najpierw istnienia norm materialnych na poziomie międzynarodowym (internationales Einheitsrecht), następnie międzynarodowego prawa kolizyjnego (internationales Kollisionsrecht), a dopiero na końcu w wewnętrznym prawie kolizyjnym (innerstaatliches Kollisionsrecht).
((3)) międzynarodowe prawo materialne
Należy sprawdzić, czy istnieją na płaszczyźnie prawa międzynarodowego przepisy materialne z zakresu prawa rzeczowego. Zastosowanie konwencji pada się zawsze pod względem podmiotowym, przedmiotowym, czasowym i przestrzennym (persönlicher, sachlicher, zeitlicher und räumlicher Anwendungsbereich).
Umów międzynarodowych jednak z zakresu prawa rzeczowego nie ma.
((3)) międzynarodowe prawo kolizyjne
W następnej kolejności bada się istnienie międzynarodowych norm kolizyjnych. W zakresie prawa rzeczowego brak jest jednak takowych, które dotyczyłyby roszczeń windykacyjnych.
Brak jest międzynarodowych norm kolizyjnych dotyczących roszczeń windykacyjnych.
((3)) wewnętrzne prawo kolizyjne
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 12.11.1965 r. - prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędzyn"}}).
Ustalenie prawo miarodajnego dla danego stosunku prawnego (statutu) wymaga odnalezienia w ustawie odpowiedniej normy kolizyjnej, która wskaże właściwy porządek prawny.
**a. kwalifikacja**
W ustaleniu właściwego przepisu pomaga kwalifikacja (Qualifikation). Kwalifikacja ma za zadanie ustalić, czy dany stan faktyczny (roszczenie, stosunek prawny, elementy danego stosunku prawnego itp.) jest objęty zakresem określonej normy kolizyjnej. Należy więc w naszym przypadku odnaleźć tą normę kolizyjną w PPM, która swoim zakresem obejmuje także roszczenia windykacyjne. Należy dokonywać kwalifikacji z punktu widzenia materialnego legis fori, tzn. interpretować pojęcia występujące w hipotezie normy kolizyjnej tak, jak interpretuje się je w prawie sądu, który dokonuje tej kwalifikacji.
W naszym przypadku normą, która obejmuje swym zakresem roszczenia windykacyjne jest {{pu przepis="art. 24 § 1 PrPrywMiędzyn"}} (zob. wyrok SN z dnia 22.3.2002, I CKN 1137/99, opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51), gdyż obejmuje on swoim zastosowaniem wszelkie zagadnienia związane z prawem własności.
**b. łącznik normy kolizyjnej**
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 24 § 1 PrPrywMiędzyn"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia. Statutem rzeczowym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
((2)) Przesłanki roszczenia windykacyjnego – {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}
Ponieważ statutem rzeczowym jest prawo polskie, podstawą roszczenia windykacyjnego jest {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
((3)) przedmiot roszczenia
Nie ma wątpliwości, że maszyny stanowią rzecz.
((3)) własność podnoszącego roszczenie
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli N.DE, do której maszyny należały na początku, przeniosła skutecznie własność na T, a następnie T na B.
**a. przeniesienie własności przez N.DE na T**
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Więcej na ten temat można przeczytać w skrypcie autorstwa prof. Martiny'ego. Powstaje pytanie, wg jakiego prawa oceniać kwestię wstępną (Anknüpfung der Erstfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika). Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 24 § 2 PrPrywMiędzyn"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Ponieważ w chwili nabywania maszyn przez T od N.DE maszyny były w Niemczech, nabycie własności przez T należy oceniać wg prawa niemieckiego, a więc § 929 i nast. BGB. Ponieważ brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do skuteczności przeniesienia własności na T, uznać należy, że T stał się ich właścicielem.
**b. przeniesienie własności przez T na B**
Teraz należy ustalić, czy B nabył własność od T na podstawie umowy. Ponieważ znów jest to kwestia wstępna, ustalamy, gdzie znajdowały się maszyny w chwili przenoszenia zawarcia umowy o przeniesienie własności w celu zabezpieczenia kredytu.
Ponieważ maszyny w momencie zawarcia umowy o przeniesienie własności znajdowały się w Polsce, statutem rzeczowym dla tej kwestii jest prawo polskie ({{pu przepis="art. 24 § 2 PrPrywMiędzyn"}}).
W prawie polskim przejście własności następuje na mocy umowy zobowiązaniowej, jeżeli ma ona również skutki rozporządzające, albo na mocy umowy wyłącznie rozporządzającej. Należy więc ustalić, jaki charakter ma umowa zawarta przez T i B. W tym wypadku jest to tzw. umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie. Polega ona na przeniesieniu własności na kredytodawcę z zastrzeżeniem, że po spłaceniu wszystkich rat kredytu kredytodawca przeniesienie własność z powrotem na kredytobiorcę. Moim zdaniem jest to umowa rzeczowa (przenosi własność (choć pod warunkiem) a nie zobowiązuje do przeniesienia własności). Umową zobowiązującą do przeniesienia własności jest natomiast umowa kredytowa.
Nabycie własności przez B zależy więc od tego, czy strony zawarły skuteczną umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie.
**(1) zawarcie umowy wg prawa polskiego**
Jeżeli chodzi o przeniesienie własności, to brak jest jakich wątpliwości, co do zgodności i dojścia oświadczeń woli. Niewątpliwie więc umowa przenoszące własność została zawarta.
**(2) skuteczność umowy rzeczowej wg prawa polskiego**
Przejcie prawa własności zależy nie tylko od zawarcia umowy, ale i od tego, czy jest ona skuteczna. Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, albowiem prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). O kauzalności albo jej braku (abstrakcyjności czynności rozporządzających) rozstrzyga bowiem statut rzeczowy (PazdanPPM, str. 149). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia (kauzalność formalna) i ważności (kauzalność materialna) umowy zobowiązującej (czyli w tym wypadku umowy kredytowej).
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną, dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się wg {{pu przepis="art. 29 PrPrywMiędzyn"}} w zw. z {{pu przepis="art. 27 § 2 PrPrywMiędzyn"}}, bo brak jest innych norm międzynarodowych. O skuteczności zawarcia umowy decyduje więc miejsce zawarcia umowy (legis loci contractus). Powstaje pytanie wg jakiego prawa zinterpretować pojęcie “miejsca zawarcia umowy”.
Należy stosować rozwiązania przyjęte w prawie merytorycznym (inaczej Pazdan, Prawo prywatne międzynarodowe, str. 114). Miejsce zawarcia umowy należy więc określić wg {{pu przepis="art. 70 § 2 KC"}}. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
**- kauzalność materialna – wymienienie umowy kredytowej**
W tym miejscu należy więc ustalić, czy umowa kredytowa została w ogóle zawarta. Jeżeli umowa nie została w ogóle zawarta, kauza nie istnieje. Ponieważ T wysłał dwa (z czterech w sumie) wnioski bez określenia sposobu i terminu spłaty kredytu, brak było określenia essentialia negotii. Brak określenia istotnych warunków powoduje, iż umowa nie zostaje zawarta. Ponieważ T ubiegał się o cztery kredyty, umowy o dwa kredyty nie zostały zawarte. W dwóch przypadkach brak jest więc umowy zobowiązującej do przeniesienia własności maszyn fotograficznych. Własność tych dwóch maszyn nie została na B skutecznie przeniesiona z uwagi na brak kauzy.
**- kauzalność materialna – skuteczność umowy kredytowej**
Pozostaje pytanie, czy własność pozostałych dwóch maszyn, co do których umowy kredytowe zostały zawarte, przeszła na B. Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy dwie umowy kredytowe zostały zawarte skutecznie. W ten sposób ustala się ważność kauzy (umowy kredytowej).
W pozostałej części umowa kredytowa jest jednak nieważna z uwagi na naruszenie przepisów ustawy Prawo dewizowe z dnia 18 grudnia 1998 (Dz.U. z 1998 roku, Nr 160, poz. 1063) obowiązującej w 2001 r., gdy podpisywano umowę kredytową, ale dziś już uchylonej (obecnie obowiązuje ustawa z dnia 27 lipca 2002, Dz.U. z 2002 roku, Nr 141, poz. 1178).
W art. 9 pkt 4 PrDew1998 wymagane było zezwolenie dewizowe. Ponieważ takiego zezwolenia nie było, naruszono przepisy ustawy, co wg {{pu przepis="art. 58 § 1 KC"}} powoduje nieważność umowy. Wobec tego zgodnie z {{pu przepis="art. 156 KC"}} kauza umowy przenoszącej własność jest nieważna.
((3)) wynik co do umowy rzeczowej
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że umowa rzeczowa jest bezskuteczna ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
((2)) Wynik ostateczny
Ponieważ umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie na skutek braku (w dwóch wypadkach) oraz nieważności umowy kredytowej (w pozostałych dwóch umowach kredytowych) była nieważna, własność na B nie przeszła. Roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} nie powstało.
Skoro B nie jest właścicielem maszyn, nie może domagać się ich wydania.
Usunięte:
Ustalenie właściwego dla rozstrzygnięcia sprawy głównej (Hauptsache) statutu, wymaga sprawdzenia najpierw istnienia norm materialnych na poziomie międzynarodowym (internationales Einheitsrecht), następnie międzynarodowego prawa kolizyjnego (internationales Kollisionsrecht), a dopiero na końcu w wewnętrznym prawie kolizyjnym (innerstaatliches Kollisionsrecht).
((3)) międzynarodowe prawo materialne
Należy sprawdzić, czy istnieją na płaszczyźnie prawa międzynarodowego przepisy materialne z zakresu prawa rzeczowego. Zastosowanie konwencji pada się zawsze pod względem podmiotowym, przedmiotowym, czasowym i przestrzennym (persönlicher, sachlicher, zeitlicher und räumlicher Anwendungsbereich).
Umów międzynarodowych jednak z zakresu prawa rzeczowego nie ma.
((3)) międzynarodowe prawo kolizyjne
W następnej kolejności bada się istnienie międzynarodowych norm kolizyjnych. W zakresie prawa rzeczowego brak jest jednak takowych, które dotyczyłyby roszczeń windykacyjnych.
Brak jest międzynarodowych norm kolizyjnych dotyczących roszczeń windykacyjnych.
((3)) wewnętrzne prawo kolizyjne
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 12.11.1965 r. - prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędzyn"}}).
Ustalenie prawo miarodajnego dla danego stosunku prawnego (statutu) wymaga odnalezienia w ustawie odpowiedniej normy kolizyjnej, która wskaże właściwy porządek prawny.
**a. kwalifikacja**
W ustaleniu właściwego przepisu pomaga kwalifikacja (Qualifikation). Kwalifikacja ma za zadanie ustalić, czy dany stan faktyczny (roszczenie, stosunek prawny, elementy danego stosunku prawnego itp.) jest objęty zakresem określonej normy kolizyjnej. Należy więc w naszym przypadku odnaleźć tą normę kolizyjną w PPM, która swoim zakresem obejmuje także roszczenia windykacyjne. Należy dokonywać kwalifikacji z punktu widzenia materialnego legis fori, tzn. interpretować pojęcia występujące w hipotezie normy kolizyjnej tak, jak interpretuje się je w prawie sądu, który dokonuje tej kwalifikacji.
W naszym przypadku normą, która obejmuje swym zakresem roszczenia windykacyjne jest {{pu przepis="art. 24 § 1 PrPrywMiędzyn"}} (zob. wyrok SN z dnia 22.3.2002, I CKN 1137/99, opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51), gdyż obejmuje on swoim zastosowaniem wszelkie zagadnienia związane z prawem własności.
**b. łącznik normy kolizyjnej**
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 24 § 1 PrPrywMiędzyn"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia. Statutem rzeczowym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
((2)) Przesłanki roszczenia windykacyjnego – {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}
Ponieważ statutem rzeczowym jest prawo polskie, podstawą roszczenia windykacyjnego jest {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
((3)) przedmiot roszczenia
Nie ma wątpliwości, że maszyny stanowią rzecz.
((3)) własność podnoszącego roszczenie
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli N.DE, do której maszyny należały na początku, przeniosła skutecznie własność na T, a następnie T na B.
**a. przeniesienie własności przez N.DE na T**
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Więcej na ten temat można przeczytać w skrypcie autorstwa prof. Martiny'ego. Powstaje pytanie, wg jakiego prawa oceniać kwestię wstępną (Anknüpfung der Erstfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika). Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 24 § 2 PrPrywMiędzyn"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Ponieważ w chwili nabywania maszyn przez T od N.DE maszyny były w Niemczech, nabycie własności przez T należy oceniać wg prawa niemieckiego, a więc § 929 i nast. BGB. Ponieważ brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do skuteczności przeniesienia własności na T, uznać należy, że T stał się ich właścicielem.
**b. przeniesienie własności przez T na B**
Teraz należy ustalić, czy B nabył własność od T na podstawie umowy. Ponieważ znów jest to kwestia wstępna, ustalamy, gdzie znajdowały się maszyny w chwili przenoszenia zawarcia umowy o przeniesienie własności w celu zabezpieczenia kredytu.
Ponieważ maszyny w momencie zawarcia umowy o przeniesienie własności znajdowały się w Polsce, statutem rzeczowym dla tej kwestii jest prawo polskie ({{pu przepis="art. 24 § 2 PrPrywMiędzyn"}}).
W prawie polskim przejście własności następuje na mocy umowy zobowiązaniowej, jeżeli ma ona również skutki rozporządzające, albo na mocy umowy wyłącznie rozporządzającej. Należy więc ustalić, jaki charakter ma umowa zawarta przez T i B. W tym wypadku jest to tzw. umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie. Polega ona na przeniesieniu własności na kredytodawcę z zastrzeżeniem, że po spłaceniu wszystkich rat kredytu kredytodawca przeniesienie własność z powrotem na kredytobiorcę. Moim zdaniem jest to umowa rzeczowa (przenosi własność (choć pod warunkiem) a nie zobowiązuje do przeniesienia własności). Umową zobowiązującą do przeniesienia własności jest natomiast umowa kredytowa.
Nabycie własności przez B zależy więc od tego, czy strony zawarły skuteczną umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie.
**(1) zawarcie umowy wg prawa polskiego**
Jeżeli chodzi o przeniesienie własności, to brak jest jakich wątpliwości, co do zgodności i dojścia oświadczeń woli. Niewątpliwie więc umowa przenoszące własność została zawarta.
**(2) skuteczność umowy rzeczowej wg prawa polskiego**
Przejcie prawa własności zależy nie tylko od zawarcia umowy, ale i od tego, czy jest ona skuteczna. Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, albowiem prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). O kauzalności albo jej braku (abstrakcyjności czynności rozporządzających) rozstrzyga bowiem statut rzeczowy (PazdanPPM, str. 149). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia (kauzalność formalna) i ważności (kauzalność materialna) umowy zobowiązującej (czyli w tym wypadku umowy kredytowej).
Mamy znów do czynienia z materialną kwestią wstępną, dla której należy ustalić właściwy statut. Następuje – jak była mowa wcześniej – wg przepisów kolizyjnych lex fori (a więc prawa sądu, który dokonuje rozstrzygnięcia). Z punktu wiedzenia polskiego sędziego (dla nas ten punkt widzenia jest istotny), właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się wg {{pu przepis="art. 29 PrPrywMiędzyn"}} w zw. z {{pu przepis="art. 27 § 2 PrPrywMiędzyn"}}, bo brak jest innych norm międzynarodowych. O skuteczności zawarcia umowy decyduje więc miejsce zawarcia umowy (legis loci contractus). Powstaje pytanie wg jakiego prawa zinterpretować pojęcie “miejsca zawarcia umowy”.
Należy stosować rozwiązania przyjęte w prawie merytorycznym (inaczej Pazdan, Prawo prywatne międzynarodowe, str. 114). Miejsce zawarcia umowy należy więc określić wg {{pu przepis="art. 70 § 2 KC"}}. Ponieważ oferty złożył T i poświadczenie Banku o przyjęciu tej oferty przyszło do siedziby T w Polsce, wynika stąd, że miarodajne jest prawo polskie.
**- kauzalność materialna – wymienienie umowy kredytowej**
W tym miejscu należy więc ustalić, czy umowa kredytowa została w ogóle zawarta. Jeżeli umowa nie została w ogóle zawarta, kauza nie istnieje. Ponieważ T wysłał dwa (z czterech w sumie) wnioski bez określenia sposobu i terminu spłaty kredytu, brak było określenia essentialia negotii. Brak określenia istotnych warunków powoduje, iż umowa nie zostaje zawarta. Ponieważ T ubiegał się o cztery kredyty, umowy o dwa kredyty nie zostały zawarte. W dwóch przypadkach brak jest więc umowy zobowiązującej do przeniesienia własności maszyn fotograficznych. Własność tych dwóch maszyn nie została na B skutecznie przeniesiona z uwagi na brak kauzy.
**- kauzalność materialna – skuteczność umowy kredytowej**
Pozostaje pytanie, czy własność pozostałych dwóch maszyn, co do których umowy kredytowe zostały zawarte, przeszła na B. Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy dwie umowy kredytowe zostały zawarte skutecznie. W ten sposób ustala się ważność kauzy (umowy kredytowej).
W pozostałej części umowa kredytowa jest jednak nieważna z uwagi na naruszenie przepisów ustawy Prawo dewizowe z dnia 18 grudnia 1998 (Dz.U. z 1998 roku, Nr 160, poz. 1063) obowiązującej w 2001 r., gdy podpisywano umowę kredytową, ale dziś już uchylonej (obecnie obowiązuje ustawa z dnia 27 lipca 2002, Dz.U. z 2002 roku, Nr 141, poz. 1178).
W art. 9 pkt 4 PrDew1998 wymagane było zezwolenie dewizowe. Ponieważ takiego zezwolenia nie było, naruszono przepisy ustawy, co wg {{pu przepis="art. 58 § 1 KC"}} powoduje nieważność umowy. Wobec tego zgodnie z {{pu przepis="art. 156 KC"}} kauza umowy przenoszącej własność jest nieważna.
((3)) wynik co do umowy rzeczowej
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że umowa rzeczowa jest bezskuteczna ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
((2)) Wynik ostateczny
Ponieważ umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie na skutek braku (w dwóch wypadkach) oraz nieważności umowy kredytowej (w pozostałych dwóch umowach kredytowych) była nieważna, własność na B nie przeszła. Roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} nie powstało.
Skoro B nie jest właścicielem maszyn, nie może domagać się ich wydania.
Dodane:
(zob. [[WyrokSNICKN113799 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.3.2002 r., I CKN 1137/99]], opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51)
Dodane:
CategoryKazusyRoszczenieWindykacyjne CategoryKazusyPrawoPrywatneMiedzynarodowe
Usunięte:
Dodane:
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 12.11.1965 r. - prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędzyn"}}).
Usunięte:
Dodane:
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Więcej na ten temat można przeczytać w skrypcie autorstwa prof. Martiny'ego. Powstaje pytanie, wg jakiego prawa oceniać kwestię wstępną (Anknüpfung der Erstfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika). Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 24 § 2 PrPrywMiędzyn"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Usunięte:
Dodane:
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 12.11.1965 r. - prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędzyn"}}..
