Wiki source for KazusRoszczenieWindykacyjne4
====Kazus nr 4 z zakresu roszczenia windykacyjnego====
==prawo właściwe dla roszczeń windykacyjnych==
((1)) Stan faktyczny
W 2005 r. T nabył w Niemczech od N maszynę fotograficzną za cenę 40.000 euro.
Z uwagi na fakt, że nie był w stanie zapłacić całej kwoty naraz, ubiegał się w 2004 r. o kredyt w niemieckim banku B AG. W umowie kredytowej ustalono, że T - po nabyciu maszyny - dokona jej przewłaszczenia na zabezpieczenie na rzecz B AG. Ponadto w umowie umieszczony został zapis, o właściwości prawa niemieckiego dla wszelkich sporów wynikających z umowy. Umowę kredytową T podpisał w Niemczech tuż przed zawarciem umowy sprzedaży z N.
Wkrótce potem B wypłacił N całą sumę. Maszyna została wydane T, który zabrał ją do Polski i tam podpisał umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie.
T nie spłacił całego kredytu wobec czego B AG wypowiedział umowę zgodnie z regułami prawa niemieckiego i zażądał wydania maszyny.
//Czy Bank może domagać się od T wydania maszyny?//
(por. [[WyrokSNICKN113799 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.3.2002 r., I CKN 1137/99]], opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51)
((1)) Roszczenie B przeciwko T o wydanie maszyny
Bank miałby roszczenie wobec T, gdyby był właścicielem maszyn, zaś T władałby nimi bez tytułu prawnego.
Ponieważ mamy w tym wypadku do czynienia z stanem faktycznym z elementem zagranicznym (Sachverhalt mit Auslandsberührung), w pierwszej kolejności należy ustalić prawo właściwe dla roszczenia windykacyjnego (statut windykacyjny).
((2)) Statut windykacyjny
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 4.2.2011 r. - Prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędz"}}).
((3)) kwalifikacja
Kwalifikacja ma za zadanie ustalić, czy dany stan faktyczny (roszczenie, stosunek prawny, elementy danego stosunku prawnego itp.) jest objęty zakresem określonej normy kolizyjnej. Należy więc w naszym przypadku odnaleźć tą normę kolizyjną w PPM, która swoim zakresem obejmuje także roszczenia windykacyjne. Należy dokonywać kwalifikacji z punktu widzenia materialnego legis fori, tzn. interpretować pojęcia występujące w hipotezie normy kolizyjnej tak, jak interpretuje się je w prawie sądu, który dokonuje tej kwalifikacji.
W naszym przypadku normą, która obejmuje swym zakresem roszczenia windykacyjne jest {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}} (por. wyrok SN z dnia 22.3.2002, I CKN 1137/99, opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51), gdyż obejmuje ona swoim zastosowaniem wszelkie zagadnienia związane z prawem własności.
((3)) łącznik normy kolizyjnej
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia.
((3)) wynik
Statutem windykacyjnym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
((2)) Przesłanki roszczenia windykacyjnego – {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}
Podstawą roszczenia windykacyjnego w prawie polskim jest {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
((3)) własność podnoszącego roszczenie
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli sprzedawca N, do którego maszyny należały na początku, przeniósł skutecznie własność na T, a następnie T - po dokonaniu przewłaszczenia na zabezpieczenie - na B.
**a. przeniesienie własności przez N na T**
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego ({{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}) a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika).
Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 41 ust. 2 PrPrywMiędz"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Ponieważ w chwili nabywania maszyn przez T od N maszyny były w Niemczech, nabycie własności przez T należy oceniać wg prawa niemieckiego, a więc § 929 i nast. BGB. Nieczne jest więc porozumienie co do przeniesienia własności (Einigung) i wydanie rzeczy (Übergabe). Ponieważ brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do skuteczności przeniesienia własności na T, uznać należy, że T stał się ich właścicielem.
**b. przeniesienie własności przez T na B**
Teraz należy ustalić, czy B nabył własność od T na podstawie umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie.
Umowa o przewłaszczenie na zabezpieczenie ma charakter umowy rozporządzającej (pod warunkiem). Zastosowanie ma więc prawo właściwe dla rozporządzenia własnością, czyli prawo ustalone wg {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}}. Ponieważ maszyny w momencie zawierania umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie znajdowały się w Polsce, statutem dla tej kwestii jest więc prawo polskie.
Umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie są w prawie polskim akceptowane, choć nie mają podstawy ustawowej.
Przejście prawa własności na podstawie takiej umowy zależy w pierwszej kolejności od tego, czy została ona w ogóle zawarta. Generalnie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie nie wymagają dochowania żadnych szczególnych zasad, jeżeli dotyczą ruchomości. Można więc wyjść z założenia, iż umowa została prawidłowo zawarta.
Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności. Prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi bowiem od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia i ważności umowy zobowiązującej.
Należy więc ustalić, jaka umowa byłaby tu kauzą dla umowy rozporządzającej i czy była ważna.
Za umowę zobowiązującą do przewłaszczenia na zabezpieczenie uznać należy umowę kredytową, w której T zobowiązał się do przeniesienia własności celem zabezpieczenia kredytu.
Dojście tej umowy (kredytowej) do skutku wymaga oceny wg przepisów prawa właściwego. Statutem zobowiązaniowym jest tu prawo ustalone wg reguł kolizyjnych obowiązujących dla zobowiązań umownych. Obecnie właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się obecnie wg {{pu akt="RozpUERzymI"}}. Prawem właściwym będzie więc przede wszystkim prawo wybrane przez strony ({{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}}). Ponieważ w umowie kredytowej wskazano, iż podlega ona prawu niemieckiemu, należy ocenić jej dojście do skutku i skuteczność wg prawa niemieckiego. Brak jest jakichkolwiek wskazówek dla przyjęcia, aby wg prawa niemieckiego umowa nie doszła do skutku. Umowa kredytowa jest więc ważna. Zobowiązanie do przewłaszczenia na zabezpieczenie wynikało więc z ważnego zobowiązania ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
((3)) wynik co do umowy rzeczowej
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że umowa rzeczowa jest skuteczna.
((2)) Wynik ostateczny
Ponieważ umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie była ważna, własność maszyny fotograficznej przeszła na B. B może domagać się wydania maszyn na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}.
----
CategoryKazusyRoszczenieWindykacyjne CategoryKazusyPrawoPrywatneMiedzynarodowe
==prawo właściwe dla roszczeń windykacyjnych==
((1)) Stan faktyczny
W 2005 r. T nabył w Niemczech od N maszynę fotograficzną za cenę 40.000 euro.
Z uwagi na fakt, że nie był w stanie zapłacić całej kwoty naraz, ubiegał się w 2004 r. o kredyt w niemieckim banku B AG. W umowie kredytowej ustalono, że T - po nabyciu maszyny - dokona jej przewłaszczenia na zabezpieczenie na rzecz B AG. Ponadto w umowie umieszczony został zapis, o właściwości prawa niemieckiego dla wszelkich sporów wynikających z umowy. Umowę kredytową T podpisał w Niemczech tuż przed zawarciem umowy sprzedaży z N.
Wkrótce potem B wypłacił N całą sumę. Maszyna została wydane T, który zabrał ją do Polski i tam podpisał umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie.
T nie spłacił całego kredytu wobec czego B AG wypowiedział umowę zgodnie z regułami prawa niemieckiego i zażądał wydania maszyny.
//Czy Bank może domagać się od T wydania maszyny?//
(por. [[WyrokSNICKN113799 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.3.2002 r., I CKN 1137/99]], opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51)
((1)) Roszczenie B przeciwko T o wydanie maszyny
Bank miałby roszczenie wobec T, gdyby był właścicielem maszyn, zaś T władałby nimi bez tytułu prawnego.
Ponieważ mamy w tym wypadku do czynienia z stanem faktycznym z elementem zagranicznym (Sachverhalt mit Auslandsberührung), w pierwszej kolejności należy ustalić prawo właściwe dla roszczenia windykacyjnego (statut windykacyjny).
((2)) Statut windykacyjny
Wobec braku norm międzynarodowych źródłem norm kolizyjnych jest prawo wewnętrzne, dla Polski ustawa z 4.2.2011 r. - Prawo prywatne międzynarodowe ({{pu akt="PrPrywMiędz"}}).
((3)) kwalifikacja
Kwalifikacja ma za zadanie ustalić, czy dany stan faktyczny (roszczenie, stosunek prawny, elementy danego stosunku prawnego itp.) jest objęty zakresem określonej normy kolizyjnej. Należy więc w naszym przypadku odnaleźć tą normę kolizyjną w PPM, która swoim zakresem obejmuje także roszczenia windykacyjne. Należy dokonywać kwalifikacji z punktu widzenia materialnego legis fori, tzn. interpretować pojęcia występujące w hipotezie normy kolizyjnej tak, jak interpretuje się je w prawie sądu, który dokonuje tej kwalifikacji.
W naszym przypadku normą, która obejmuje swym zakresem roszczenia windykacyjne jest {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}} (por. wyrok SN z dnia 22.3.2002, I CKN 1137/99, opubl. w OSNC z 2003 r. Nr 4, poz. 51), gdyż obejmuje ona swoim zastosowaniem wszelkie zagadnienia związane z prawem własności.
((3)) łącznik normy kolizyjnej
Po odnalezieniu normy kolizyjnej ustala się prawo właściwe. Pomaga w tym [[LacznikNormyKolizyjnej łącznik normy kolizyjnej]] (Anknüpfungsmoment, Anknüpfungsgegenstand), tzn. element, który łączy dany stosunek prawny z określonym porządkiem prawnym. W przypadku {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}}, łącznikiem jest “miejsce położenia rzeczy” (Belegenheitsort der Sache). Prawem właściwym jest więc prawo, które obowiązuje w miejscu, w którym rzecz się znajduje w chwili zgłaszania roszczenia.
((3)) wynik
Statutem windykacyjnym jest więc w tym wypadku prawo polskie, gdyż maszyny znajdują się w chwili zgłaszania roszczenia przez B w Polsce.
((2)) Przesłanki roszczenia windykacyjnego – {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}
Podstawą roszczenia windykacyjnego w prawie polskim jest {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
((3)) własność podnoszącego roszczenie
B mógłby podnieść roszczenie windykacyjne, gdyby był właścicielem maszyn. B byłby ich właścicielem, jeżeli sprzedawca N, do którego maszyny należały na początku, przeniósł skutecznie własność na T, a następnie T - po dokonaniu przewłaszczenia na zabezpieczenie - na B.
**a. przeniesienie własności przez N na T**
Roszczenie B zależy więc od stosunku prejudycjalnego w postaci przeniesienia własności z N.DE na T. Odpowiedź na to zagadnienie stanowi więc tzw. kwestię wstępną (Vorfrage). Ponieważ chodzi tu o przesłankę przepisu prawa materialnego ({{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}) a nie kolizyjnego, jest to kwestia wstępna materialnoprawna (materiellrechtliche Vorfrage, Vorfrage). Przeważa pogląd o odrębnym ustaleniu statutu (selbständige Anknüpfung), a więc prawo wskazane przez normę kolizyjną legis fori, miarodajną ze względu na rodzaj kwestii. której dotyczy. Oznacza to, że musimy odnaleźć normę kolizyjną, wg której ocenimy nabycie własności przez T (a więc znów zastosowanie kwalifikacji i następnie łącznika).
Miarodajną normą kolizyjną dla wskazania statutu właściwego dla nabycia własności jest {{pu przepis="art. 41 ust. 2 PrPrywMiędz"}}. Nabycie podlega wg tego przepisu prawu tego państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne.
Ponieważ w chwili nabywania maszyn przez T od N maszyny były w Niemczech, nabycie własności przez T należy oceniać wg prawa niemieckiego, a więc § 929 i nast. BGB. Nieczne jest więc porozumienie co do przeniesienia własności (Einigung) i wydanie rzeczy (Übergabe). Ponieważ brak jest jakichkolwiek wątpliwości co do skuteczności przeniesienia własności na T, uznać należy, że T stał się ich właścicielem.
**b. przeniesienie własności przez T na B**
Teraz należy ustalić, czy B nabył własność od T na podstawie umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie.
Umowa o przewłaszczenie na zabezpieczenie ma charakter umowy rozporządzającej (pod warunkiem). Zastosowanie ma więc prawo właściwe dla rozporządzenia własnością, czyli prawo ustalone wg {{pu przepis="art. 41 ust. 1 PrPrywMiędz"}}. Ponieważ maszyny w momencie zawierania umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie znajdowały się w Polsce, statutem dla tej kwestii jest więc prawo polskie.
Umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie są w prawie polskim akceptowane, choć nie mają podstawy ustawowej.
Przejście prawa własności na podstawie takiej umowy zależy w pierwszej kolejności od tego, czy została ona w ogóle zawarta. Generalnie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie nie wymagają dochowania żadnych szczególnych zasad, jeżeli dotyczą ruchomości. Można więc wyjść z założenia, iż umowa została prawidłowo zawarta.
Ponieważ mamy tu do czynienia z umową rozporządzającą, skuteczność takiej umowy zależy od istnienia i ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności. Prawo polskie, które stanowi statut rzeczowy dla kwestii nabycia własności przez B, wychodzi bowiem od zasady kauzalności umów rozporządzających ({{pu przepis="art. 156 KC"}}). Wg {{pu przepis="art. 156 KC"}} ważność umowy rzeczowej zależy bowiem od istnienia i ważności umowy zobowiązującej.
Należy więc ustalić, jaka umowa byłaby tu kauzą dla umowy rozporządzającej i czy była ważna.
Za umowę zobowiązującą do przewłaszczenia na zabezpieczenie uznać należy umowę kredytową, w której T zobowiązał się do przeniesienia własności celem zabezpieczenia kredytu.
Dojście tej umowy (kredytowej) do skutku wymaga oceny wg przepisów prawa właściwego. Statutem zobowiązaniowym jest tu prawo ustalone wg reguł kolizyjnych obowiązujących dla zobowiązań umownych. Obecnie właściwy statut umowny (zobowiązaniowy) określa się obecnie wg {{pu akt="RozpUERzymI"}}. Prawem właściwym będzie więc przede wszystkim prawo wybrane przez strony ({{pu przepis="art. 3 RozpUERzymI"}}). Ponieważ w umowie kredytowej wskazano, iż podlega ona prawu niemieckiemu, należy ocenić jej dojście do skutku i skuteczność wg prawa niemieckiego. Brak jest jakichkolwiek wskazówek dla przyjęcia, aby wg prawa niemieckiego umowa nie doszła do skutku. Umowa kredytowa jest więc ważna. Zobowiązanie do przewłaszczenia na zabezpieczenie wynikało więc z ważnego zobowiązania ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
((3)) wynik co do umowy rzeczowej
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że umowa rzeczowa jest skuteczna.
((2)) Wynik ostateczny
Ponieważ umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie była ważna, własność maszyny fotograficznej przeszła na B. B może domagać się wydania maszyn na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}.
----
CategoryKazusyRoszczenieWindykacyjne CategoryKazusyPrawoPrywatneMiedzynarodowe
