Kazus nr 1 z zakresu umowy przechowania
A. Stan faktyczny
A w czasie podróży do Moskwy, zatrzymał się na dworcu W-wa Centralna na klika godzin. Ponieważ chciał sobie w czasie przerwy zwiedzić stolicę, oddał bagaż (wartość – 3.000 zł) do przechowalni bagażu prowadzonej przez B. Jako pokwitowanie A otrzymał kwitek, potwierdzający oddanie bagażu do przechowalni oraz numer bagażu. W czasie wycieczki po mieście A zgubił kwit, który został odnaleziony przez Z. Z udał się do przechowalni i – po przedłożeniu kwitka – otrzymał od pracownika przechowalni bagaż A, z którym uciekł.
A żąda od B odszkodowania w wys. 3.000 zł, na co B odpowiada, że jego pracownik wydał bagaż osobie, która przedstawiała kwit, więc dopełnił wszystkich wymagań.
Czy A może domagać się od B odszkodowania w wysokości 3.000 zł?
B. Rozwiązanie
Roszczenie A przeciwko B o 3.000 zł z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
w zw. z art. 835 KCDłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
art. 835 KC
Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.
.Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.
1. Powstanie roszczenia - przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej
Przesłankami roszczenia odszkodowawczego z art. 471 KC
szkoda,
zdarzenie ją powodujące, polegające na niewykonaniu albo nienależytym wykonaniu zobowiązania oraz
związek przyczynowo-skutkowy między zdarzenie i szkodą (więcej w skrypcie RoszczenieOdszkodowawczeArt471KC).
Przesłankami roszczenia odszkodowawczego z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
jest zawsze:Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
szkoda,
zdarzenie ją powodujące, polegające na niewykonaniu albo nienależytym wykonaniu zobowiązania oraz
związek przyczynowo-skutkowy między zdarzenie i szkodą (więcej w skrypcie RoszczenieOdszkodowawczeArt471KC).
a. brak regulacji szczególnych
Art. 471 KC
b. szkoda
A utracił bagaż o wartości 3.000 zł, przez co poniósł szkodę w podanej wysokości (art. 361 § 2 KC
c. zdarzenie powodujące szkodę
Zdarzeniem uruchamiającym odpowiedzialność odszkodowawczą jest w art. 471 KC
Art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
znajduje zastosowanie, gdy brak jest regulacji szczegółowych. Przepisy o umowie przechowania przewidują odpowiedzialność odszkodowawczą w art. 841 KCDłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
art. 841 KC
Jeżeli przechowawca, bez zgody składającego i bez koniecznej potrzeby, używa rzeczy albo zmienia miejsce lub sposób jej przechowywania albo jeżeli oddaje rzecz na przechowanie innej osobie, jest on odpowiedzialny także za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, które by w przeciwnym razie nie nastąpiło.
. Jest to jednak przepis modyfikujący art. 478 KCJeżeli przechowawca, bez zgody składającego i bez koniecznej potrzeby, używa rzeczy albo zmienia miejsce lub sposób jej przechowywania albo jeżeli oddaje rzecz na przechowanie innej osobie, jest on odpowiedzialny także za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, które by w przeciwnym razie nie nastąpiło.
art. 478 KC
Jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości, dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia, chyba że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby także wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie właściwym.
, który w tym wypadku nie ma zastosowania.Jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości, dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia, chyba że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby także wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie właściwym.
b. szkoda
A utracił bagaż o wartości 3.000 zł, przez co poniósł szkodę w podanej wysokości (art. 361 § 2 KC
art. 361 KC
§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
).§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
c. zdarzenie powodujące szkodę
Zdarzeniem uruchamiającym odpowiedzialność odszkodowawczą jest w art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
nienależyte wykonania zobowiązania, za które dłużnik (B) powinien ponosić odpowiedzialność. W tym wypadku B mógłby odpowiadać za to, iż wydał bagaż osobie nie będącej właścicielem ani przez niego nie upoważnionej do odbioru.Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
(1) zobowiązanie
Warunkiem odpowiedzialności z art. 471 KC
(2) nienależyte wykonanie/niewykonanie zobowiązania
Nienależyte wykonanie zachodzi wówczas, gdy dłużnik zachowuje się niezgodnie z treścią zobowiązania lub jego zachowanie wprawdzie odpowiada treści zobowiązania, ale nie prowadzi do zaspokojenia wierzytelności (zob. RoszczenieOdszkodowawczeArt471KC).
Obowiązkiem przechowawcy jest sprawowanie pieczy nad rzeczą (por. art. 835 KC
(3) odpowiedzialność dłużnika za nienależyte wykonanie
Problemem jest jednak odpowiedzialność B. Należy zbadać, czy stwierdzenie B, iż działał należycie, powoduje obalenie domniemania wynikającego z art. 471 KC
Z art. 844 § 1 KC
Należy więc ustalić, czy kwit bagażowy był znakiem legitymacyjnym na okaziciela. Przez znaki legitymacyjne (papiery legitymacyjne) rozumie się wszelkiego rodzaju dokumenty stwierdzające obowiązek spełnienia świadczenia na rzecz okaziciela dokumentu, nie będące papierami wartościowymi (Zawada w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 921(15) nb. 1; zob. także skrypt ZnakLegitymacyjny). Kwit bagażowy jest znakiem legitymacyjnym na okaziciela, gdyż określa przedmiot umowy przechowania, nie określając z nazwiska składającego. Domniemywa się w związku z tym, że okaziciel jest właścicielem dokumentu i zarazem wierzycielem ucieleśnionej w nim wierzytelności (Zawada w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 921(7) nb. 3).
Pracownik wydając bagaż Z, który przedstawił kwit, spełnił świadczenie do rąk okaziciela.
Zwolnienie dłużnika w tym wypadku następuje jednak wyłącznie pod warunkiem, iż nie działał on złej wierze (art. 9217 KC
Pracownik B dochował należytej staranności. Tym samym B jest zwolniony z odpowiedzialności wobec A.
Warunkiem odpowiedzialności z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
jest jednak w pierwszej kolejności istnienie zobowiązania pomiędzy A i B. Ponieważ A i B zwarli skuteczną umowę przechowania, wiązał ich stosunek zobowiązaniowy w rozumieniu art. 471 KCDłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
.Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
(2) nienależyte wykonanie/niewykonanie zobowiązania
Nienależyte wykonanie zachodzi wówczas, gdy dłużnik zachowuje się niezgodnie z treścią zobowiązania lub jego zachowanie wprawdzie odpowiada treści zobowiązania, ale nie prowadzi do zaspokojenia wierzytelności (zob. RoszczenieOdszkodowawczeArt471KC).
Obowiązkiem przechowawcy jest sprawowanie pieczy nad rzeczą (por. art. 835 KC
art. 835 KC
Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.
). Jako że bagaż został wydany osobie trzeciej, B nie spełnił obowiązku pieczy nad przechowywanym przedmiotem.Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.
(3) odpowiedzialność dłużnika za nienależyte wykonanie
Problemem jest jednak odpowiedzialność B. Należy zbadać, czy stwierdzenie B, iż działał należycie, powoduje obalenie domniemania wynikającego z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
i wyłączenie jego odpowiedzialności. Zgodnie z art. 472 KCDłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
w zw. z art. 474 zd. 1 KCJeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
art. 474 KC
Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.
dłużnik odpowiada także za niezachowanie należytej staranności przez osoby, z których pomocą zobowiązanie wykonywa. Należy więc ustalić, czy pracownik zatrudniony u B dochował należytej staranności (zob. art. 355 § 1 KCDłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.
art. 355 KC
§ 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
) wydając bagaż Z. § 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
Z art. 844 § 1 KC
art. 844 KC
§ 1. Składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy oddanej na przechowanie.
§ 2. Przechowawca może żądać odebrania rzeczy przed upływem terminu oznaczonego w umowie, jeżeli wskutek okoliczności, których nie mógł przewidzieć, nie może bez własnego uszczerbku lub bez zagrożenia rzeczy przechowywać jej w taki sposób, do jakiego jest zobowiązany. Jeżeli czas przechowania nie był oznaczony albo jeżeli rzecz była przyjęta na przechowanie bez wynagrodzenia, przechowawca może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby jej zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego.
§ 3. Zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu, gdzie miała być przechowywana.
wynika, iż uprawnienie do żądania rzeczy z powrotem przysługuje składającemu. Należyta staranność nakazuje więc wydanie przedmiotu przechowania składającemu (wierzycielowi) albo osobie przez niego uprawnionej, por. art. 452 KC§ 1. Składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy oddanej na przechowanie.
§ 2. Przechowawca może żądać odebrania rzeczy przed upływem terminu oznaczonego w umowie, jeżeli wskutek okoliczności, których nie mógł przewidzieć, nie może bez własnego uszczerbku lub bez zagrożenia rzeczy przechowywać jej w taki sposób, do jakiego jest zobowiązany. Jeżeli czas przechowania nie był oznaczony albo jeżeli rzecz była przyjęta na przechowanie bez wynagrodzenia, przechowawca może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby jej zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego.
§ 3. Zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu, gdzie miała być przechowywana.
art. 452 KC
Jeżeli świadczenie zostało spełnione do rąk osoby nie uprawnionej do jego przyjęcia, a przyjęcie świadczenia nie zostało potwierdzone przez wierzyciela, dłużnik jest zwolniony w takim zakresie, w jakim wierzyciel ze świadczenia skorzystał. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy świadczenie zostało spełnione do rąk wierzyciela, który był niezdolny do jego przyjęcia.
. Wyjątkowo jednak zwolnienie dłużnika następuje w wyniku przedstawienia przez odbiorcę świadczenia dokumentu legitymującego go do odbioru świadczenia ze skutkiem dla wierzyciela i ze zwolnieniem dłużnika - art. 464 KCJeżeli świadczenie zostało spełnione do rąk osoby nie uprawnionej do jego przyjęcia, a przyjęcie świadczenia nie zostało potwierdzone przez wierzyciela, dłużnik jest zwolniony w takim zakresie, w jakim wierzyciel ze świadczenia skorzystał. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy świadczenie zostało spełnione do rąk wierzyciela, który był niezdolny do jego przyjęcia.
art. 464 KC
Świadczenie do rąk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzyciela, zwalnia dłużnika, chyba że było zastrzeżone, iż świadczenie ma nastąpić do rąk własnych wierzyciela, albo chyba że dłużnik działał w złej wierze.
. Szczególnymi przepisami dla art. 464 KCŚwiadczenie do rąk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzyciela, zwalnia dłużnika, chyba że było zastrzeżone, iż świadczenie ma nastąpić do rąk własnych wierzyciela, albo chyba że dłużnik działał w złej wierze.
art. 464 KC
Świadczenie do rąk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzyciela, zwalnia dłużnika, chyba że było zastrzeżone, iż świadczenie ma nastąpić do rąk własnych wierzyciela, albo chyba że dłużnik działał w złej wierze.
są regulacje dot. papierów wartościowych i znaków legitymacyjnych. Z art. 92115 § 3 KCŚwiadczenie do rąk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzyciela, zwalnia dłużnika, chyba że było zastrzeżone, iż świadczenie ma nastąpić do rąk własnych wierzyciela, albo chyba że dłużnik działał w złej wierze.
art. 92115 KC
§ 1. Przepisy o papierach wartościowych stosuje się odpowiednio do znaków legitymacyjnych stwierdzających obowiązek świadczenia.
§ 2. W razie utraty znaku legitymacyjnego stwierdzającego w swej treści obowiązek świadczenia na żądanie wierzyciela, dłużnik może uzależnić spełnienie świadczenia od wykazania uprawnienia przez osobę zgłaszającą takie żądanie.
§ 3. Do znaku legitymacyjnego, który nie określa imiennie osoby uprawnionej, stosuje się odpowiednio przepisy o papierach wartościowych na okaziciela, chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych.
w zw. z art. 9217 KC§ 1. Przepisy o papierach wartościowych stosuje się odpowiednio do znaków legitymacyjnych stwierdzających obowiązek świadczenia.
§ 2. W razie utraty znaku legitymacyjnego stwierdzającego w swej treści obowiązek świadczenia na żądanie wierzyciela, dłużnik może uzależnić spełnienie świadczenia od wykazania uprawnienia przez osobę zgłaszającą takie żądanie.
§ 3. Do znaku legitymacyjnego, który nie określa imiennie osoby uprawnionej, stosuje się odpowiednio przepisy o papierach wartościowych na okaziciela, chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych.
art. 9217 KC
Spełnienie świadczenia do rąk posiadacza legitymowanego treścią papieru wartościowego zwalnia dłużnika, chyba że działał on w złej wierze.
wynika, że spełnienie przez dłużnika świadczenia do rąk posiadacza znaku legitymacyjnego na okaziciela zwalnia dłużnika z obowiązku świadczenia, chyba że dłużnik działał w złej wierze.Spełnienie świadczenia do rąk posiadacza legitymowanego treścią papieru wartościowego zwalnia dłużnika, chyba że działał on w złej wierze.
Należy więc ustalić, czy kwit bagażowy był znakiem legitymacyjnym na okaziciela. Przez znaki legitymacyjne (papiery legitymacyjne) rozumie się wszelkiego rodzaju dokumenty stwierdzające obowiązek spełnienia świadczenia na rzecz okaziciela dokumentu, nie będące papierami wartościowymi (Zawada w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 921(15) nb. 1; zob. także skrypt ZnakLegitymacyjny). Kwit bagażowy jest znakiem legitymacyjnym na okaziciela, gdyż określa przedmiot umowy przechowania, nie określając z nazwiska składającego. Domniemywa się w związku z tym, że okaziciel jest właścicielem dokumentu i zarazem wierzycielem ucieleśnionej w nim wierzytelności (Zawada w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 921(7) nb. 3).
Pracownik wydając bagaż Z, który przedstawił kwit, spełnił świadczenie do rąk okaziciela.
Zwolnienie dłużnika w tym wypadku następuje jednak wyłącznie pod warunkiem, iż nie działał on złej wierze (art. 9217 KC
art. 9217 KC
Spełnienie świadczenia do rąk posiadacza legitymowanego treścią papieru wartościowego zwalnia dłużnika, chyba że działał on w złej wierze.
in fine). Zgodnie z domniemaniem z art. 7 KCSpełnienie świadczenia do rąk posiadacza legitymowanego treścią papieru wartościowego zwalnia dłużnika, chyba że działał on w złej wierze.
art. 7 KC
Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.
dobrą wiarę należy domniemywać.Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.
Pracownik B dochował należytej staranności. Tym samym B jest zwolniony z odpowiedzialności wobec A.
CategoryKazusyPrawoCywilne CategoryUmowaPrzechowania CategoryPapieryWartosciowe CategoryZnakiLegitymacyjne
Na tej stronie nie ma komentarzy
