Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Kazus nr 5 z zakresu prawa sąsiedzkiego

kazus dot. art. 222 KC

art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

[schowaj]

i art. 144 KC

art. 144 KC
Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

[schowaj]

A. Stan faktyczny
K prowadzi na swojej prywatnej posesji zakład kowalski. Jego posesja znajduje się na osiedlu, na którym dopuszczono w planie zagospodarowania przestrzennego jedynie działalność produkcyjną o niewielkim stopniu uciążliwości. K nie posiada żadnego pozwolenia na prowadzenie zakładu.
Gdy K dokonuje niektórych prac na zewnątrz bądź przy otwartych drzwiach swojego warsztatu, po całej okolicy słychać hałas kucia żelaza. S, właściciel nieruchomości położonej na tym osiedlu, choć nie przylegającej bezpośrednio do nieruchomości K, zastanawia się, jak ograniczyć hałas z nieruchomości K.
B. Odpowiedź na pytanie 1
Zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.5.2002, V CKN 1021/00, niepubl. (LEX 55512):
"Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Korzystanie przez właściciela ze swojej nieruchomości może łączyć się z pewnymi niedogodnościami odczuwanymi przez właścicieli nieruchomości sąsiednich. Negatywne oddziaływania mające swoje źródło w działaniach podejmowanych przez właściciela na terenie nieruchomości stanowiącej przedmiot jego własności określane są mianem immisji pośrednich i - co do zasady - właściciele nieruchomości sąsiednich mają obowiązek znosić takie oddziaływania. W określonych jednak sytuacjach immisje pośrednie nabierają charakteru niedozwolonego i właścicielom nieruchomości sąsiednich służy roszczenie typu negatoryjnego wynikające z art. 222 § 2 KC w zw. z art. 144 KC. Udzielenie ochrony właścicielowi nieruchomości sąsiedniej uzależnione jest przy tym od oceny, czy negatywne oddziaływania pozostają w granicach przeciętnej miary, która ustalana jest z uwzględnieniem społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych (art. 144 KC). Trafnie przy tym wskazał Sąd drugiej instancji, że dopuszczalna miara zakłóceń ustalana jest przy zastosowaniu kryteriów obiektywnych, a istniejące normy administracyjne dopuszczalnych zakłóceń w postaci np. emisji hałasu mają znaczenie pomocnicze. Z jednej bowiem strony przekroczenie takich norm z zasady stanowi także przekroczenie "przeciętnej miary" wynikającej ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych, z drugiej jednak zakłócenia pozostające w granicach norm administracyjnych mogą wskazaną "przeciętną miarę" przekraczać.
W rozpoznawanej sprawie oba Sądy orzekające ustaliły, że przeciętna (dopuszczalna) miara zakłóceń wynikających z prowadzenia przez pozwanego zakładu ślusarskiego została przekroczona. Różnice wystąpiły jedynie w odniesieniu do rozmiarów tego przekroczenia: Sąd pierwszej instancji przyjął, że źródłem takich zakłóceń jest w ogóle prowadzenie przez pozwanego zakładu; Sąd drugiej instancji zaś uznał, że niedopuszczalne zakłócenia mają miejsce jedynie przy prowadzeniu określonych rodzajów prac (cięcie i szlifowanie blach) i w określonych okolicznościach (otwarte drzwi pomieszczeń).
W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy, który nie został zakwestionowany przez skarżącego, podstawowym problemem nie jest zatem sam fakt przekroczenia dopuszczalnej miary immisji pośrednich, których źródło stanowi prowadzona przez pozwanego działalność gospodarcza, ale rodzaj środków, które mają doprowadzić do przywrócenia stanu zgodnego z prawem.
Zgodnie z powszechnie przyjętym stanowiskiem, treść art. 144 KC w zw. z art. 222 § 2 KC pozwala na nałożenie na właściciela nieruchomości, z której pochodzą negatywne oddziaływania, nie tylko obowiązku całkowitego zaprzestania działań stanowiących źródło immisji, ale także nałożenia na niego takich obowiązków, które doprowadzą do "powrotu" zakłóceń w granice przeciętnej miary, a więc dozwolonego negatywnego oddziaływania na nieruchomości sąsiednie. Podzielić bowiem należy co do zasady stanowisko Sądu drugiej instancji, zgodnie z którym nie jest możliwe zakazanie pozwanemu prowadzenia działalności gospodarczej (zakładu ślusarskiego). Jak bowiem wynika z poczynionych ustaleń w okolicy, w której położone są nieruchomości stron, dopuszczona została działalność produkcyjna o niewielkim stopniu uciążliwości. Jednak otwarta pozostaje kwestia nałożenia na pozwanego innych jeszcze, niż uczynił to Sąd Apelacyjny, obowiązków pozwalających na zminimalizowanie negatywnego oddziaływania na nieruchomość sąsiednią. Poza nakazem prowadzenia określonych prac w zamkniętych pomieszczeniach do rozważenia pozostaje np. zobowiązanie do ograniczenia czasu działania zakładu czy zainstalowania urządzeń wytłumiających hałas oraz inne zakłócenia, jak choćby odpowiednie ogrodzenie."

C. Odpowiedź na pytanie 2
W tym wypadku odpowiedź zależna jest od tego, jak skonstruowane jest pozwolenie administracyjne (Czachórski w: Radwański (red.) System prawa cywilnego. Tom III. Część 1, 1981, s. 535; KasprzykNP1988, s. 39).

---

CategoryKazusyPrawoSasiedzkie CategoryKazusyRoszczenieNegatoryjne