Wersja [2968]
To jest stara wersja KazusBezpodstawneWzbogacenieNr4 utworzona przez MarcinKrzymuski, 2008-07-14 10:03:42.
Inhaltsverzeichnis des Artikels
A. Stan faktyczny
B. Roszczenie Z wobec R o 6.00...
1. Powstanie roszczenia
a. przesłanki podstawowe
b. brak wyłączenia obowiązku z...
2. Wynik
C. Roszczenie Z wobec C z art....
1. Powstanie roszczenia
a. bezpodstawne wzbogacenie R
b. bezpłatne rozporządzenie na...
c. brak wyłączenia obowiązku z...
2. Wynik
B. Roszczenie Z wobec R o 6.00...
1. Powstanie roszczenia
a. przesłanki podstawowe
b. brak wyłączenia obowiązku z...
2. Wynik
C. Roszczenie Z wobec C z art....
1. Powstanie roszczenia
a. bezpodstawne wzbogacenie R
b. bezpłatne rozporządzenie na...
c. brak wyłączenia obowiązku z...
2. Wynik
Kazus nr 4 z bezpodstawnego wzbogacenia
A. Stan faktyczny
Zakład Ubezpieczeń i Reasekuracji (Z) żąda od pozwanego rolnika (R) zapłaty 6.000 zł na skutek zawyżonego o tą kwotę wypłaconego odszkodowania za zniszczoną na skutek powodzi uprawę. Jest bezsporne, iż szacunku szkód i wyliczenia odszkodowania dokonał Z mylnie ustalając odszkodowanie na kwotę 16.000 zł. R otrzymaną kwotę przekazał – jeszcze przed wezwaniem go do zwrotu nadpłaconej kwoty – córce (C), a ta przeznaczyła ją na wyposażenie mieszkania.
Czy Z może domagać się zapłaty 6.000 zł?
B. Roszczenie Z wobec R o 6.000 zł z art. 410 § 1 w zw. z art. 405 KC
art. 405 KC
Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
1. Powstanie roszczenia
Roszczenie na wskazanej podstawie powstaje, gdy dojdzie na skutek świadczenia do wzbogacenia jednego podmiotu kosztem drugiego i bez uzasadnienia prawnego dla tego wzbogacenia.
a. przesłanki podstawowe
Niewątpliwie R wzbogacił się o 6.000 zł kosztem Zakładu Ubezpieczeń na skutek świadczenia Z. Dokonane przez Z świadczenie było nienależne, albowiem nie istniała podstawa prawna do wypłacenia 16.000 zł, lecz jedynie do 10.000 zł (z umowy ubezpieczenia majątkowego, art. 805 § 1 pkt 1 KC
art. 805 KC
§ 1. Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
§ 2. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:
1) przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.
§ 3. Do renty z umowy ubezpieczenia nie stosuje się przepisów kodeksu niniejszego o rencie.
§ 4. Przepisy art. 3851-3853 stosuje się odpowiednio, jeżeli ubezpieczającym jest osoba fizyczna zawierająca umowę związaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
).§ 1. Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
§ 2. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:
1) przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.
§ 3. Do renty z umowy ubezpieczenia nie stosuje się przepisów kodeksu niniejszego o rencie.
§ 4. Przepisy art. 3851-3853 stosuje się odpowiednio, jeżeli ubezpieczającym jest osoba fizyczna zawierająca umowę związaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
b. brak wyłączenia obowiązku zwrotu wzbogacenia
W niniejszym kazusie brak jest podstaw dla przyjęcia wygaśnięcia obowiązku zwrotu z przyczyn podanych w art. 411 – 413 KC.
Wygaśnięcie obowiązku zwrotu powodują także dwie inne okoliczności, które mają zastosowanie zarówno do przypadków nienależnego świadczenia jak i pozostałych sytuacji. Należą do nich: bezpłatne rozporządzenie korzyścią (art. 407 KC
art. 407 KC
Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
) oraz wyzbycie się wzbogacenia (art. 409 KCJeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
art. 409 KC
Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
).Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
(1) bezpłatne rozporządzenie korzyścią
Z bezpłatnym rozporządzeniem korzyścią mamy do czynienia wówczas, gdy wzbogacony korzyść tą bezpłatnie przekazuje osobie trzeciej. W naszym kazusie moglibyśmy mieć do czynienia z tą sytuacją, gdyż R całą kwotę przeznaczył na meble dla córki.
Przekazanie córce kwoty na zakup mebli stanowi bezpłatne rozporządzenie uzyskaną korzyścią. Z czynnością odpłatną mamy bowiem do czynienia, jeżeli strona, która dokonała na rzecz drugiej strony przysporzenia otrzymała lub ma otrzymać w zamian za nie korzyść majątkową, stanowiącą ekwiwalent tego przysporzenia (Wolter – cytat za: DoliwaCzescOgolna, nb. 521; por. RadwanskiCzescOgolna, 7. wyd., nb. 480). Skoro R żadnego ekwiwalentu nie otrzymał, czynność tą należy uznać za dokonaną pod tytułem darmym.
Obowiązek zwrotu nie wygasa jednak, jeżeli w chwili dokonywania rozporządzenia na rzecz osoby trzeciej wzbogacony musiał się liczyć z obowiązkiem zwrotu (Kołakowski w: BieniekKomentarzKC, 6 wyd., str. 214). Przesłanka ta nie wynika wprost z art. 407 KC
art. 407 KC
Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
, lecz pośrednio z art. 409 KCJeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
art. 409 KC
Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
. Zgodnie jednak ze stanem faktycznym R dokonał darowizny na rzecz córki zanim dowiedział się o nadpłacie dokonanej przez Z.Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
(2) wynik tymczasowy
Obowiązek zwrotu 6.000 przez R wygasł na skutek bezpłatnego rozporządzenia na rzecz córki.
2. Wynik
Z nie ma roszczenia wobec R z art. 410 § 1 KC
art. 410 KC
§ 1. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.
§ 2. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
w zw. z art. 405 KC§ 1. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.
§ 2. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
art. 405 KC
Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
o zapłatę 6.000 zł.Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
C. Roszczenie Z wobec C z art. 410 § 1 KC
art. 410 KC
§ 1. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.
§ 2. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
w zw. z art. 405 KC§ 1. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.
§ 2. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
art. 405 KC
Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
i art. 407 KCKto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
art. 407 KC
Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
Zgodnie z art. 407 obowiązek zwrotu wzbogacenia nie dotyczy w takim wypadku bezpośrednio wzbogaconego, ale przechodzi na osobę trzecią, która uzyskała bezpłatnie przedmiot wzbogacenia.
1. Powstanie roszczenia
a. bezpodstawne wzbogacenie R
Powyżej ustalono, iż na skutek błędu pracownika Z R wzbogacił się na mocy nienależnego świadczenia o 6.000 zł.
b. bezpłatne rozporządzenie na rzecz C
Ustalono także, iż R dokonał na rzecz C bezpłatnego rozporządzenia wzbogaceniem w sytuacji, gdy nie musiał się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
c. brak wyłączenia obowiązku zwrotu
Obowiązek zwrotu wzbogacenia przez osobę trzecią istnieje tak długo, dopóki w jej osobie nie wystąpią okoliczności wykluczające obowiązek zwrotu wynikające z art. 411 i nast. KC oraz z art. 407 KC
art. 407 KC
Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
albo art. 409 KCJeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
art. 409 KC
Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
.Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
Należy rozważyć, czy C nie wyzbyła się wzbogacenia, co wg art. 409 KC
art. 409 KC
Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
spowodowałoby wygaśnięcie obowiązku zwrotu uzyskanych korzyści albo surogatów czyli mebli (art. 406 KCObowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
art. 406 KC
Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
).Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
(1) wyzbycie się wzbogacenia
Zgodnie z brzmieniem art. 409 KC
art. 409 KC
Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
wyzbycie się wzbogacenia spowodowane może być zużyciem albo utraceniem korzyści (tzw. zużycie konsumpcyjne).Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
Zużycie korzyści polega na jej nieproduktywnym wykorzystaniu, tzn. takim wykorzystaniu, które następuje bez żadnego ekwiwalentu majątkowego (por. Ohanowicz w: Radwański (red.) System prawa cywilnego, Tom III. Część 1, str. 500). W przypadku bowiem uzyskania ekwiwalentu obowiązek zwrotu obejmuje uzyskany surogat, art. 406 KC
art. 406 KC
Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
. Z nieproduktywnym zużyciem mamy więc nap. do czynienia w przypadku zużycia wartości na wycieczkę, wykorzystaniem uzyskanej kwoty na utrzymanie (jedzenie, mieszkanie).Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
Utrata korzyści to z kolei stracenie jej bez woli wzbogaconego (kradzież, zniszczenie), jednakże również pod warunkiem, iż wzbogacony nie uzyskał z tego żadnego ekwiwalentu (gdyby bowiem za skradzione auto, które było korzyścią, wzbogacony uzyskał sumę z odszkodowania AC, podlegałaby ona zwrotowi jako surogat korzyści wg art. 406 KC
art. 406 KC
Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
).Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
Tutaj nie mamy do czynienia z nieproduktywnym wyzbyciem się wzbogacenia, albowiem za uzyskaną kwotę uzyskała ona meble o inne wyposażenie do mieszkania.
(2) brak świadomości obowiązku zwrotu
Tylko dla celów informacyjnych:
Dobrą wiarę wzbogaconego co do braku obowiązku zwrotu wyklucza już świadomość możliwości powstania roszczenia o zwrot (por. Ohanowicz w: Radwański (red.) System prawa cywilnego, Tom III. Część 1, str. 501). Okazuje się więc, że nie tylko pozytywna wiedza o roszczeniu ale i świadomość możliwości pojawienia się takiego roszczenia wyklucza zwolnienie wzbogaconego.
Tutaj jednak skoro nie ma wyzbycia się wzbogacenia, to przesłanka ta nie ma znaczenia.
(3) wynik tymczasowy
C nie wyzbyła się definitywnie wzbogacenia, wobec czego nadal istnieje obowiązek zwrotu, tym razem odnoszący się do uzyskanych surogatów (art. 406 KC
art. 406 KC
Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
).Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
2. Wynik
Z ma roszczenie o wydanie surogatów uzyskanych za kwotę 6.000 zł z art. 410 § 1 KC
art. 410 KC
§ 1. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.
§ 2. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
w zw. z art. 405 KC§ 1. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.
§ 2. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
art. 405 KC
Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
w zw. z art. 407 KCKto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
art. 407 KC
Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
i art. 406 KCJeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
art. 406 KC
Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
.Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
CategoryKazusyBezpodstawneWzbogacenie
Na tej stronie nie ma komentarzy
