Wiki source for KazusBezpodstawneWzbogacenieNr4
====Kazus nr 4 z bezpodstawnego wzbogacenia====
==zarzut braku wzbogacenia==
((1)) Stan faktyczny
Zakład Ubezpieczeń i Reasekuracji (Z) żąda od pozwanego rolnika (R) zapłaty 6.000 zł na skutek zawyżonego o tą kwotę wypłaconego odszkodowania za zniszczoną na skutek powodzi uprawę. Jest bezsporne, iż szacunku szkód i wyliczenia odszkodowania dokonał Z mylnie ustalając odszkodowanie na kwotę 16.000 zł. R otrzymaną kwotę przekazał – jeszcze przed wezwaniem go do zwrotu nadpłaconej kwoty – córce (C), a ta przeznaczyła ją na wyposażenie mieszkania.
**Czy Z może domagać się zapłaty 6.000 zł?**
((1)) Roszczenie Z wobec R o 6.000 zł z art. 410 § 1 w zw. z {{pu przepis="art. 405 KC"}}
((2)) Powstanie roszczenia
Roszczenie na wskazanej podstawie powstaje, gdy dojdzie na skutek świadczenia do wzbogacenia jednego podmiotu kosztem drugiego i bez uzasadnienia prawnego dla tego wzbogacenia.
((3)) przesłanki podstawowe
Niewątpliwie R wzbogacił się o 6.000 zł kosztem Zakładu Ubezpieczeń na skutek świadczenia Z. Dokonane przez Z świadczenie było nienależne, albowiem nie istniała podstawa prawna do wypłacenia 16.000 zł, lecz jedynie do 10.000 zł (z umowy ubezpieczenia majątkowego, {{pu przepis="art. 805 § 1 pkt 1 KC"}}).
((3)) brak wyłączenia obowiązku zwrotu wzbogacenia
W niniejszym kazusie brak jest podstaw dla przyjęcia wygaśnięcia obowiązku zwrotu z przyczyn podanych w art. 411 – 413 KC.
Wygaśnięcie obowiązku zwrotu powodują także dwie inne okoliczności, które mają zastosowanie zarówno do przypadków nienależnego świadczenia jak i pozostałych sytuacji. Należą do nich: bezpłatne rozporządzenie korzyścią ({{pu przepis="art. 407 KC"}}) oraz wyzbycie się wzbogacenia ({{pu przepis="art. 409 KC"}}).
**(1) bezpłatne rozporządzenie korzyścią**
Z bezpłatnym rozporządzeniem korzyścią mamy do czynienia wówczas, gdy wzbogacony korzyść tą bezpłatnie przekazuje osobie trzeciej. W naszym kazusie moglibyśmy mieć do czynienia z tą sytuacją, gdyż R całą kwotę przeznaczył na meble dla córki.
Przekazanie córce kwoty na zakup mebli stanowi bezpłatne rozporządzenie uzyskaną korzyścią. Z czynnością odpłatną mamy bowiem do czynienia, jeżeli strona, która dokonała na rzecz drugiej strony przysporzenia otrzymała lub ma otrzymać w zamian za nie korzyść majątkową, stanowiącą ekwiwalent tego przysporzenia (Wolter – cytat za: DoliwaCzescOgolna, nb. 521; por. RadwanskiCzescOgolna, 7. wyd., nb. 480). Skoro R żadnego ekwiwalentu nie otrzymał, czynność tą należy uznać za dokonaną pod tytułem darmym.
Obowiązek zwrotu nie wygasa jednak, jeżeli w chwili dokonywania rozporządzenia na rzecz osoby trzeciej wzbogacony musiał się liczyć z obowiązkiem zwrotu (Kołakowski w: BieniekKomentarzKC, 6 wyd., str. 214). Przesłanka ta nie wynika wprost z {{pu przepis="art. 407 KC"}}, lecz pośrednio z {{pu przepis="art. 409 KC"}}. Zgodnie jednak ze stanem faktycznym R dokonał darowizny na rzecz córki zanim dowiedział się o nadpłacie dokonanej przez Z.
**(2) wynik tymczasowy**
Obowiązek zwrotu 6.000 przez R wygasł na skutek bezpłatnego rozporządzenia na rzecz córki.
((2)) Wynik
Z nie ma roszczenia wobec R z {{pu przepis="art. 410 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 405 KC"}} o zapłatę 6.000 zł.
((1)) Roszczenie Z wobec C z {{pu przepis="art. 410 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 405 KC"}} i {{pu przepis="art. 407 KC"}}
Zgodnie z art. 407 obowiązek zwrotu wzbogacenia nie dotyczy w takim wypadku bezpośrednio wzbogaconego, ale przechodzi na osobę trzecią, która uzyskała bezpłatnie przedmiot wzbogacenia.
((2)) Powstanie roszczenia
Roszczenie na wskazanej podstawie powstaje, gdy dojdzie do wzbogacenia jednego podmiotu kosztem drugiego i bez uzasadnienia prawnego dla tego wzbogacenia.
((3)) bezpodstawne wzbogacenie R
Powyżej ustalono, iż na skutek błędu pracownika Z R wzbogacił się na mocy nienależnego świadczenia o 6.000 zł.
((3)) bezpłatne rozporządzenie na rzecz C
Ustalono także, iż R dokonał na rzecz C bezpłatnego rozporządzenia wzbogaceniem w sytuacji, gdy nie musiał się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
((3)) brak wyłączenia obowiązku zwrotu
Obowiązek zwrotu wzbogacenia przez osobę trzecią istnieje tak długo, dopóki w jej osobie nie wystąpią okoliczności wykluczające obowiązek zwrotu wynikające z art. 411 i nast. KC oraz z {{pu przepis="art. 407 KC"}} albo {{pu przepis="art. 409 KC"}}.
Należy rozważyć, czy C nie wyzbyła się wzbogacenia, co wg {{pu przepis="art. 409 KC"}} spowodowałoby wygaśnięcie obowiązku zwrotu uzyskanych korzyści albo surogatów czyli mebli ({{pu przepis="art. 406 KC"}}).
**(1) wyzbycie się wzbogacenia**
Zgodnie z brzmieniem {{pu przepis="art. 409 KC"}} wyzbycie się wzbogacenia spowodowane może być zużyciem albo utraceniem korzyści (tzw. zużycie konsumpcyjne).
**Zużycie korzyści** polega na jej nieproduktywnym wykorzystaniu, tzn. takim wykorzystaniu, które następuje bez żadnego ekwiwalentu majątkowego (por. Ohanowicz w: SystemPrawaCywilnegoTomIIICzesc1, str. 500). W przypadku bowiem uzyskania ekwiwalentu obowiązek zwrotu obejmuje uzyskany surogat, {{pu przepis="art. 406 KC"}}. Z nieproduktywnym zużyciem mamy więc nap. do czynienia w przypadku zużycia wartości na wycieczkę, wykorzystaniem uzyskanej kwoty na utrzymanie (jedzenie, mieszkanie).
**Utrata korzyści** to z kolei stracenie jej bez woli wzbogaconego (kradzież, zniszczenie), jednakże również pod warunkiem, iż wzbogacony nie uzyskał z tego żadnego ekwiwalentu (gdyby bowiem za skradzione auto, które było korzyścią, wzbogacony uzyskał sumę z odszkodowania AC, podlegałaby ona zwrotowi jako surogat korzyści wg {{pu przepis="art. 406 KC"}}).
Tutaj nie mamy do czynienia z nieproduktywnym wyzbyciem się wzbogacenia, albowiem za uzyskaną kwotę uzyskała ona meble o inne wyposażenie do mieszkania. Nie nastąpiła także utrata korzyści, gdyż C posiada meble nabyte za uzyskaną od ojca sumę.
**(2) brak świadomości obowiązku zwrotu**
Tylko dla celów informacyjnych:
Dobrą wiarę wzbogaconego co do braku obowiązku zwrotu wyklucza już świadomość możliwości powstania roszczenia o zwrot (por. Ohanowicz w: Radwański (red.) System prawa cywilnego, Tom III. Część 1, str. 501). Okazuje się więc, że nie tylko pozytywna wiedza o roszczeniu ale i świadomość możliwości pojawienia się takiego roszczenia wyklucza zwolnienie wzbogaconego.
Tutaj jednak skoro nie ma wyzbycia się wzbogacenia, to przesłanka ta nie ma znaczenia.
**(3) wynik tymczasowy**
C nie wyzbyła się definitywnie wzbogacenia, wobec czego nadal istnieje obowiązek zwrotu, tym razem odnoszący się do uzyskanych surogatów ({{pu przepis="art. 406 KC"}}).
((2)) Wynik
Z ma roszczenie o wydanie surogatów uzyskanych za kwotę 6.000 zł z {{pu przepis="art. 410 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 405 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 407 KC"}} i {{pu przepis="art. 406 KC"}}.
----
CategoryKazusyBezpodstawneWzbogacenie
==zarzut braku wzbogacenia==
((1)) Stan faktyczny
Zakład Ubezpieczeń i Reasekuracji (Z) żąda od pozwanego rolnika (R) zapłaty 6.000 zł na skutek zawyżonego o tą kwotę wypłaconego odszkodowania za zniszczoną na skutek powodzi uprawę. Jest bezsporne, iż szacunku szkód i wyliczenia odszkodowania dokonał Z mylnie ustalając odszkodowanie na kwotę 16.000 zł. R otrzymaną kwotę przekazał – jeszcze przed wezwaniem go do zwrotu nadpłaconej kwoty – córce (C), a ta przeznaczyła ją na wyposażenie mieszkania.
**Czy Z może domagać się zapłaty 6.000 zł?**
((1)) Roszczenie Z wobec R o 6.000 zł z art. 410 § 1 w zw. z {{pu przepis="art. 405 KC"}}
((2)) Powstanie roszczenia
Roszczenie na wskazanej podstawie powstaje, gdy dojdzie na skutek świadczenia do wzbogacenia jednego podmiotu kosztem drugiego i bez uzasadnienia prawnego dla tego wzbogacenia.
((3)) przesłanki podstawowe
Niewątpliwie R wzbogacił się o 6.000 zł kosztem Zakładu Ubezpieczeń na skutek świadczenia Z. Dokonane przez Z świadczenie było nienależne, albowiem nie istniała podstawa prawna do wypłacenia 16.000 zł, lecz jedynie do 10.000 zł (z umowy ubezpieczenia majątkowego, {{pu przepis="art. 805 § 1 pkt 1 KC"}}).
((3)) brak wyłączenia obowiązku zwrotu wzbogacenia
W niniejszym kazusie brak jest podstaw dla przyjęcia wygaśnięcia obowiązku zwrotu z przyczyn podanych w art. 411 – 413 KC.
Wygaśnięcie obowiązku zwrotu powodują także dwie inne okoliczności, które mają zastosowanie zarówno do przypadków nienależnego świadczenia jak i pozostałych sytuacji. Należą do nich: bezpłatne rozporządzenie korzyścią ({{pu przepis="art. 407 KC"}}) oraz wyzbycie się wzbogacenia ({{pu przepis="art. 409 KC"}}).
**(1) bezpłatne rozporządzenie korzyścią**
Z bezpłatnym rozporządzeniem korzyścią mamy do czynienia wówczas, gdy wzbogacony korzyść tą bezpłatnie przekazuje osobie trzeciej. W naszym kazusie moglibyśmy mieć do czynienia z tą sytuacją, gdyż R całą kwotę przeznaczył na meble dla córki.
Przekazanie córce kwoty na zakup mebli stanowi bezpłatne rozporządzenie uzyskaną korzyścią. Z czynnością odpłatną mamy bowiem do czynienia, jeżeli strona, która dokonała na rzecz drugiej strony przysporzenia otrzymała lub ma otrzymać w zamian za nie korzyść majątkową, stanowiącą ekwiwalent tego przysporzenia (Wolter – cytat za: DoliwaCzescOgolna, nb. 521; por. RadwanskiCzescOgolna, 7. wyd., nb. 480). Skoro R żadnego ekwiwalentu nie otrzymał, czynność tą należy uznać za dokonaną pod tytułem darmym.
Obowiązek zwrotu nie wygasa jednak, jeżeli w chwili dokonywania rozporządzenia na rzecz osoby trzeciej wzbogacony musiał się liczyć z obowiązkiem zwrotu (Kołakowski w: BieniekKomentarzKC, 6 wyd., str. 214). Przesłanka ta nie wynika wprost z {{pu przepis="art. 407 KC"}}, lecz pośrednio z {{pu przepis="art. 409 KC"}}. Zgodnie jednak ze stanem faktycznym R dokonał darowizny na rzecz córki zanim dowiedział się o nadpłacie dokonanej przez Z.
**(2) wynik tymczasowy**
Obowiązek zwrotu 6.000 przez R wygasł na skutek bezpłatnego rozporządzenia na rzecz córki.
((2)) Wynik
Z nie ma roszczenia wobec R z {{pu przepis="art. 410 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 405 KC"}} o zapłatę 6.000 zł.
((1)) Roszczenie Z wobec C z {{pu przepis="art. 410 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 405 KC"}} i {{pu przepis="art. 407 KC"}}
Zgodnie z art. 407 obowiązek zwrotu wzbogacenia nie dotyczy w takim wypadku bezpośrednio wzbogaconego, ale przechodzi na osobę trzecią, która uzyskała bezpłatnie przedmiot wzbogacenia.
((2)) Powstanie roszczenia
Roszczenie na wskazanej podstawie powstaje, gdy dojdzie do wzbogacenia jednego podmiotu kosztem drugiego i bez uzasadnienia prawnego dla tego wzbogacenia.
((3)) bezpodstawne wzbogacenie R
Powyżej ustalono, iż na skutek błędu pracownika Z R wzbogacił się na mocy nienależnego świadczenia o 6.000 zł.
((3)) bezpłatne rozporządzenie na rzecz C
Ustalono także, iż R dokonał na rzecz C bezpłatnego rozporządzenia wzbogaceniem w sytuacji, gdy nie musiał się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
((3)) brak wyłączenia obowiązku zwrotu
Obowiązek zwrotu wzbogacenia przez osobę trzecią istnieje tak długo, dopóki w jej osobie nie wystąpią okoliczności wykluczające obowiązek zwrotu wynikające z art. 411 i nast. KC oraz z {{pu przepis="art. 407 KC"}} albo {{pu przepis="art. 409 KC"}}.
Należy rozważyć, czy C nie wyzbyła się wzbogacenia, co wg {{pu przepis="art. 409 KC"}} spowodowałoby wygaśnięcie obowiązku zwrotu uzyskanych korzyści albo surogatów czyli mebli ({{pu przepis="art. 406 KC"}}).
**(1) wyzbycie się wzbogacenia**
Zgodnie z brzmieniem {{pu przepis="art. 409 KC"}} wyzbycie się wzbogacenia spowodowane może być zużyciem albo utraceniem korzyści (tzw. zużycie konsumpcyjne).
**Zużycie korzyści** polega na jej nieproduktywnym wykorzystaniu, tzn. takim wykorzystaniu, które następuje bez żadnego ekwiwalentu majątkowego (por. Ohanowicz w: SystemPrawaCywilnegoTomIIICzesc1, str. 500). W przypadku bowiem uzyskania ekwiwalentu obowiązek zwrotu obejmuje uzyskany surogat, {{pu przepis="art. 406 KC"}}. Z nieproduktywnym zużyciem mamy więc nap. do czynienia w przypadku zużycia wartości na wycieczkę, wykorzystaniem uzyskanej kwoty na utrzymanie (jedzenie, mieszkanie).
**Utrata korzyści** to z kolei stracenie jej bez woli wzbogaconego (kradzież, zniszczenie), jednakże również pod warunkiem, iż wzbogacony nie uzyskał z tego żadnego ekwiwalentu (gdyby bowiem za skradzione auto, które było korzyścią, wzbogacony uzyskał sumę z odszkodowania AC, podlegałaby ona zwrotowi jako surogat korzyści wg {{pu przepis="art. 406 KC"}}).
Tutaj nie mamy do czynienia z nieproduktywnym wyzbyciem się wzbogacenia, albowiem za uzyskaną kwotę uzyskała ona meble o inne wyposażenie do mieszkania. Nie nastąpiła także utrata korzyści, gdyż C posiada meble nabyte za uzyskaną od ojca sumę.
**(2) brak świadomości obowiązku zwrotu**
Tylko dla celów informacyjnych:
Dobrą wiarę wzbogaconego co do braku obowiązku zwrotu wyklucza już świadomość możliwości powstania roszczenia o zwrot (por. Ohanowicz w: Radwański (red.) System prawa cywilnego, Tom III. Część 1, str. 501). Okazuje się więc, że nie tylko pozytywna wiedza o roszczeniu ale i świadomość możliwości pojawienia się takiego roszczenia wyklucza zwolnienie wzbogaconego.
Tutaj jednak skoro nie ma wyzbycia się wzbogacenia, to przesłanka ta nie ma znaczenia.
**(3) wynik tymczasowy**
C nie wyzbyła się definitywnie wzbogacenia, wobec czego nadal istnieje obowiązek zwrotu, tym razem odnoszący się do uzyskanych surogatów ({{pu przepis="art. 406 KC"}}).
((2)) Wynik
Z ma roszczenie o wydanie surogatów uzyskanych za kwotę 6.000 zł z {{pu przepis="art. 410 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 405 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 407 KC"}} i {{pu przepis="art. 406 KC"}}.
----
CategoryKazusyBezpodstawneWzbogacenie
