Aukcje internetowe
problemy prawne umów zawieranych za pośrednictwem platform aukcyjnych
A. Zawarcie umowy
Sposoby zawierania umów w Polsce regulują przepisy art. 66 KC
art. 66 KC
§ 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
– art. 721 KC§ 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
art. 721 KC
§ 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
. § 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
KC przewiduje trzy sposoby zawierania umów: przez złożenie oferty i jej przyjęcie (art. 66 KC
art. 66 KC
§ 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
- art. 70 KC§ 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
art. 70 KC
§ 1. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy.
§ 2. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej - w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.
), negocjacje (art. 72 KC§ 1. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy.
§ 2. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej - w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.
art. 72 KC
§ 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.
§ 2. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.
) oraz aukcja i przetarg (art. 701 KC§ 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.
§ 2. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.
art. 701 KC
§ 1. Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.
§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków.
§ 3. Ogłoszenie, a także warunki aukcji albo przetargu mogą być zmienione lub odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.
§ 4. Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków aukcji albo przetargu.
– art. 705 KC§ 1. Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.
§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków.
§ 3. Ogłoszenie, a także warunki aukcji albo przetargu mogą być zmienione lub odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.
§ 4. Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków aukcji albo przetargu.
art. 705 KC
§ 1. Organizator oraz uczestnik aukcji albo przetargu może żądać unieważnienia zawartej umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. Jeżeli umowa została zawarta na cudzy rachunek, jej unieważnienia może żądać także ten, na czyj rachunek umowa została zawarta, lub dający zlecenie.
§ 2. Uprawnienie powyższe wygasa z upływem miesiąca od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.
). Problematyczne jest, jaki tryb znajduje zastosowanie w przypadku aukcji internetowych (w przypadku tzw. normalnym, tzn. gdy miejsce ma licytacja, w odróżnieniu od opcji „Kup teraz” lub „Zaproponuj cenę”). § 1. Organizator oraz uczestnik aukcji albo przetargu może żądać unieważnienia zawartej umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. Jeżeli umowa została zawarta na cudzy rachunek, jej unieważnienia może żądać także ten, na czyj rachunek umowa została zawarta, lub dający zlecenie.
§ 2. Uprawnienie powyższe wygasa z upływem miesiąca od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.
Z drugiej strony zawarcie umowy jest również przedmiotem regulaminu uczestnictwa w serwisie aukcyjnym (por. umowa z użytkownikiem serwisu ebay.pl oraz. regulamin serwisu allegro.pl –). Problemem jest wówczas, czy i na ile mogą one kształtować zasady zawierania umów odrębnie, niż regulują to przepisy prawa.
1. Zwykły tryb - aukcja internetowa
a. sytuacja prawna w Niemczech
Można z jednej strony przyjąć, iż wystawienie towaru na aukcję jest (wiążącą) ofertą skierowaną do nieokreślonej liczby osób (ad incertas personas), przy czym jest ona opatrzona warunkiem, że sprzedaż nastąpi osobie, która w chwili zamknięcia aukcji zaproponuje najwyższą cenę. Za tym rozwiązaniem przemawiałoby brzmienie art. 543 KC
b. rozwiązanie wg prawa polskiego
Natomiast w Polsce przyjmuje się, iż miarodajne są przepisy o aukcji, a więc art. 701 KC
Nawiązując do argumentacji w Niemczech trzeba wskazać, iż wg art. 16 ust. 1 pkt 10 UOchrPrKonsum
Można z jednej strony przyjąć, iż wystawienie towaru na aukcję jest (wiążącą) ofertą skierowaną do nieokreślonej liczby osób (ad incertas personas), przy czym jest ona opatrzona warunkiem, że sprzedaż nastąpi osobie, która w chwili zamknięcia aukcji zaproponuje najwyższą cenę. Za tym rozwiązaniem przemawiałoby brzmienie art. 543 KC
art. 543 KC
Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.
. Takie rozwiązanie przyjmuje się również w Niemczech (zob. SpindlerNinkDRiZ2007, str. 193 i nast.). Nie mają tam zastosowania przepisy o aukcji (tj. § 156 BGB i nast.) lecz przepisy o zawarciu umowy poprzez ofertę i jej przyjęcie (BGH w wyroku z dnia 3.11.2004, sygn. VIII ZR 375/03]], BGH w wyroku z dnia 7.11.2001, sygn. VIII ZR 13/01 (NJW 2002, 363); BGH w wyroku z dnia 8.6.2011, sygn. VIII ZR 305/10 (MMR 2011, 653); Landgericht Bochum w wyroku z dnia 18.12.2012, sygn. 9 S 166/12 (BeckRS 2013, 00876)).Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.
b. rozwiązanie wg prawa polskiego
Natomiast w Polsce przyjmuje się, iż miarodajne są przepisy o aukcji, a więc art. 701 KC
art. 701 KC
§ 1. Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.
§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków.
§ 3. Ogłoszenie, a także warunki aukcji albo przetargu mogą być zmienione lub odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.
§ 4. Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków aukcji albo przetargu.
i nast., a w szczególności przepis art. 702 KC§ 1. Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.
§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków.
§ 3. Ogłoszenie, a także warunki aukcji albo przetargu mogą być zmienione lub odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.
§ 4. Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków aukcji albo przetargu.
art. 702 KC
§ 1. Oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji (licytant) złożył ofertę korzystniejszą, chyba że w warunkach aukcji zastrzeżono inaczej.
§ 2. Zawarcie umowy w wyniku aukcji następuje z chwilą udzielenia przybicia.
§ 3. Jeżeli ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, zarówno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, którego oferta została przyjęta, mogą dochodzić zawarcia umowy.
, (GiaroPPH2008, str. 46). W wypadku aukcji internetowych kolejne postąpienia zgłaszane są drogą elektroniczną i pojawiają się na stronie danej aukcji. W szczególności nie sprzeciwia się zastosowaniu tych przepisów wymóg jedności miejsca i czasu przeprowadzania aukcji. Zamknięcie aukcji i tym samym zawarcie umowy następuje z chwilą upływu czasu, jaki został ustalony przez organizatora. "Przybicie" udzielone zostaje temu reflektantowi, którego oferta w tym momencie była najwyższa.§ 1. Oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji (licytant) złożył ofertę korzystniejszą, chyba że w warunkach aukcji zastrzeżono inaczej.
§ 2. Zawarcie umowy w wyniku aukcji następuje z chwilą udzielenia przybicia.
§ 3. Jeżeli ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, zarówno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, którego oferta została przyjęta, mogą dochodzić zawarcia umowy.
Nawiązując do argumentacji w Niemczech trzeba wskazać, iż wg art. 16 ust. 1 pkt 10 UOchrPrKonsum
art. 16 UOchrPrKonsum
1. Przepisów o umowach zawieranych na odległość nie stosuje się do umów:
1) z wykorzystaniem automatów sprzedających,
2) z wykorzystaniem innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia handlu,
3) (uchylony),
4) (uchylony),
5) (uchylony),
6) rent,
7) (uchylony),
8) zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych,
9) dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu,
10) sprzedaży z licytacji.
2. Przepisów art. 7, 9 i art. 12 ust. 1 nie stosuje się do:
1) sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do mieszkania lub miejsca pracy konsumenta,
2) świadczenia, w ściśle oznaczonym okresie, usług w zakresie zakwaterowania, transportu, rozrywek, gastronomii; w wypadku rozrywek na świeżym powietrzu przedsiębiorca może zastrzec także wyłączenie obowiązku zawiadomienia o niemożności spełnienia świadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 2, jednak tylko we wskazanych w umowie okolicznościach.
nie stosuje się przepisów o prawie odstąpienia do umów zawieranych w drodze licytacji. W tym wypadku pojęcie licytacji należy zawęzić do licytacji publicznych (np. komorniczych wg przepisów o postępowaniu egzekucyjnym) oraz aukcji lub przetargów odbywających się w czasie rzeczywistym (prowadzonych np. za pomocą wideofonów).1. Przepisów o umowach zawieranych na odległość nie stosuje się do umów:
1) z wykorzystaniem automatów sprzedających,
2) z wykorzystaniem innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia handlu,
3) (uchylony),
4) (uchylony),
5) (uchylony),
6) rent,
7) (uchylony),
8) zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych,
9) dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu,
10) sprzedaży z licytacji.
2. Przepisów art. 7, 9 i art. 12 ust. 1 nie stosuje się do:
1) sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do mieszkania lub miejsca pracy konsumenta,
2) świadczenia, w ściśle oznaczonym okresie, usług w zakresie zakwaterowania, transportu, rozrywek, gastronomii; w wypadku rozrywek na świeżym powietrzu przedsiębiorca może zastrzec także wyłączenie obowiązku zawiadomienia o niemożności spełnienia świadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 2, jednak tylko we wskazanych w umowie okolicznościach.
2. "Kup teraz"
Tutaj należy odwołać się do konstrukcji oferty ad incertas personas wg art. 543 KC
3. Aukcja z opcją "Kup teraz"
Tutaj ma zastosowanie jeden z dwu opisanych powyżej trybów, w zależności od tego, z jakiego skorzysta reflektant.
Tutaj należy odwołać się do konstrukcji oferty ad incertas personas wg art. 543 KC
art. 543 KC
Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.
(podobnie chyba GiaroPPH2008, str. 43-44, choć nie powołuje on bezpośrednio art. 543 KCWystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.
art. 543 KC
Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.
).Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.
3. Aukcja z opcją "Kup teraz"
Tutaj ma zastosowanie jeden z dwu opisanych powyżej trybów, w zależności od tego, z jakiego skorzysta reflektant.
B. Znaczenie regulaminów aukcyjnych witryn internetowych (funkcjonujących w trybie dostępu bezpośredniego – online)
W Polsce proponuje się, aby uznać przystąpienie do serwisu aukcyjnego za umowę ze skutkiem dla osób trzecich (GiaroPPH2008, str. 42). Każdy uczestnik przystępujący do platformy składa zastrzeżenie w rozumieniu art. 393 § 2 KC
art. 393 KC
§ 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej, osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy, może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia.
§ 2. Zastrzeżenie co do obowiązku świadczenia na rzecz osoby trzeciej nie może być odwołane ani zmienione, jeżeli osoba trzecia oświadczyła którejkolwiek ze stron, że chce z zastrzeżenia skorzystać.
§ 3. Dłużnik może podnieść zarzuty z umowy także przeciwko osobie trzeciej.
. Nie stoi temu na przeszkodzie uznanie, iż w zakresie nakładającym na osoby trzecie obowiązki, umowa o przystąpieniu do platformy jest umową obciążającą osobę trzecią. Ponieważ jednak z chwilą przystąpienia do platformy osoba ta wyraża zgodę na nałożenie na nią tych obowiązków, konstrukcja taka wydaje się dopuszczalna (GiaroPPH2008, str. 43 z argum. ex art. 785 KC§ 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej, osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy, może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia.
§ 2. Zastrzeżenie co do obowiązku świadczenia na rzecz osoby trzeciej nie może być odwołane ani zmienione, jeżeli osoba trzecia oświadczyła którejkolwiek ze stron, że chce z zastrzeżenia skorzystać.
§ 3. Dłużnik może podnieść zarzuty z umowy także przeciwko osobie trzeciej.
art. 785 KC
Po nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia odbiorca może w imieniu własnym wykonać wszelkie prawa wynikające z umowy przewozu, w szczególności może żądać wydania przesyłki i listu przewozowego, jeżeli jednocześnie wykona zobowiązania wynikające z tej umowy.
i art. 786 KCPo nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia odbiorca może w imieniu własnym wykonać wszelkie prawa wynikające z umowy przewozu, w szczególności może żądać wydania przesyłki i listu przewozowego, jeżeli jednocześnie wykona zobowiązania wynikające z tej umowy.
art. 786 KC
Przez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty oznaczonych w liście przewozowym należności przewoźnika.
).Przez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty oznaczonych w liście przewozowym należności przewoźnika.
W Niemczech uznaje się podmiot prowadzący platformę internetową za przedstawiciela biernego obydwu uczestników (Empfangsvertreter, § 164 ust. 3 BGB).
C. Ogólne warunki umów w transakcjach przy pomocy serwisów aukcyjnych
Zob. GiaroPPH2008, str. 43
D. Rękojmia w przypadku sprzedaży internetowych
Zob. zasady ogólne dot. rękojmi przy sprzedaży.
E. Ochrona konsumenta
W tym wypadku nie ma podstaw do odmówienia konsumentowi ochrony przysługującej mu na podstawie ustawy o sprzedaży konsumenckiej albo ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów
CategoryWadyOswiadczeniaWoli CategoryZawarcieUmowyCywilnoprawnej CategoryUmowaSprzedazy
