EUWT i pomoc publiczna
A. Status prawny składek i wkładów do EUWT
Składki wnoszone przez członków na podstawie konwencji i statutu nie stanowią pomocy publicznej.
Aporty i wkłady również nie stanowią pomocy publicznej, o ile zdają "test inwestora prywatnego", który jest jednym z kryteriów uznania świadczeń za pomoc publiczną.
B. Wsparcie dla EUWT a pomoc publiczna
Innego rodzaju wsparcie (dofinansowania, ułatwienia itd) ze strony członków również musi być rozpatrywane w kontekście pomocy publicznej.
C. Środki finansowe (szczególnie INTERREG) uzsykane przez EUWT a pomoc publiczna
Kolejnym źródłem finansowania są programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (tzw. INTERREG). Środki z tych programów EUWT może uzyskać jako wyłączny beneficjent (art. 12 ust. 3 rozp. 1299/2013). Uzyskuje je na podstawie decyzji właściwej instytucji lub komitetu sterującego po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania.
Na zbieg przepisów związanych z funduszami strukturalnymi i przepisami o pomocy publicznej wskazuje Art. 37 ust. 1 podust. 2 rozp 1303/2013.
1. Środki państwowe
Środki ETZ pochodzą z EFRR a tym samym z budżetu UE (Art. 4 ust. 1 rozp. o EWT, Art. 92 ust. 9 rozp 1303/2013). Zatem są co do zasady środkami unijnymi a nie państw członkowskich. Mimo to uważa się, że środki uzyskiwane przez beneficjentów programów INTERREG są środkami państwowymi. Wynika to stąd, że dysponentami środków INTERREG są państwa członkowskie, które dokonują alokacji tych środków mając przy tym pewną swobodę w decydowaniu, jakie projekty i w jakiej wysokości zostaną dofinansowane. Inaczej jest w przypadku środków np. programu Horyzont 2020, COSME, środki Europejskiego Banku Inwestycyjnego itp. gdzie instytucją zarządzającą jest tylko i wyłącznie Komisja (Mestmäcker/Schweiter, 2016, Art. 107 Rn. 284; Groeben, von der /Schwarze/Maria Segura Catalán AEUV Art. 107 Rn. 30). Konkretne wykorzystanie tych środków zostało jednak w gestii państw członkowskich (Mederer in: von der Groeben/Schwarze/Hatje, Europäisches Unionsrecht, 2015 Vorbemerkung Rn. 16.). Tym samym są to środki, na których sposób wydawania wpływ mają państwa członkowskie i które dysponują w tym zakresie pewną swobodą (Groeben, von der /Schwarze/Maria Segura Catalán AEUV Art. 107 Rn. 30; por. też pkt 10 rozp. 1303/2013).
Środki ETZ pochodzą z EFRR a tym samym z budżetu UE (Art. 4 ust. 1 rozp. o EWT, Art. 92 ust. 9 rozp 1303/2013). Zatem są co do zasady środkami unijnymi a nie państw członkowskich. Mimo to uważa się, że środki uzyskiwane przez beneficjentów programów INTERREG są środkami państwowymi. Wynika to stąd, że dysponentami środków INTERREG są państwa członkowskie, które dokonują alokacji tych środków mając przy tym pewną swobodę w decydowaniu, jakie projekty i w jakiej wysokości zostaną dofinansowane. Inaczej jest w przypadku środków np. programu Horyzont 2020, COSME, środki Europejskiego Banku Inwestycyjnego itp. gdzie instytucją zarządzającą jest tylko i wyłącznie Komisja (Mestmäcker/Schweiter, 2016, Art. 107 Rn. 284; Groeben, von der /Schwarze/Maria Segura Catalán AEUV Art. 107 Rn. 30). Konkretne wykorzystanie tych środków zostało jednak w gestii państw członkowskich (Mederer in: von der Groeben/Schwarze/Hatje, Europäisches Unionsrecht, 2015 Vorbemerkung Rn. 16.). Tym samym są to środki, na których sposób wydawania wpływ mają państwa członkowskie i które dysponują w tym zakresie pewną swobodą (Groeben, von der /Schwarze/Maria Segura Catalán AEUV Art. 107 Rn. 30; por. też pkt 10 rozp. 1303/2013).
2. Przedsiębiorstwo
W przypadku środków INTERREG krytyczną przesłanką będzie także status beneficjenta jako przedsiębiorcy. Beneficjentami środków INTERREG mogą być bowiem niemal wyłącznie podmioty publiczne (jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, podmioty, których organem prowadzącym są podmioty publicznoprawne itd.). W tym wypadku trzeba będzie dokładnie rozróżnić, kiedy mamy do czynienia z działalnością gospodarczą a kiedy z działalnością publiczną takiej jednostki (exercising public powers und public authorities). W tym zakresie zob. nb. 10 Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. C 262 z 19.7.2016, s. 1–50).
W przypadku środków INTERREG krytyczną przesłanką będzie także status beneficjenta jako przedsiębiorcy. Beneficjentami środków INTERREG mogą być bowiem niemal wyłącznie podmioty publiczne (jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, podmioty, których organem prowadzącym są podmioty publicznoprawne itd.). W tym wypadku trzeba będzie dokładnie rozróżnić, kiedy mamy do czynienia z działalnością gospodarczą a kiedy z działalnością publiczną takiej jednostki (exercising public powers und public authorities). W tym zakresie zob. nb. 10 Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. C 262 z 19.7.2016, s. 1–50).
3. Wpływ na handel między państwami członkowskimi
Natomiast w przypadku projektów INTERREG szczególnego znaczenia nabiera przesłanka "wpływu udzielonej pomocy na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi" (art. 107 TFUE). O ile bowiem w projektach wewnątrzkrajowych o charakterze lokalnym interakcje z międzynarodową wymianą handlową są nikłe, tak w przypadku Europejskiej Współpracy Terytorialnej akurat element transgraniczny jest najważniejszy. Wspierane są bowiem wyłącznie przedsięwzięcia o charakterze transgranicznym.
Generalnie przyjmuje się, że wsparcie dla przedsiębiorstwa aktywnego w obrocie transgranicznym per se wypełnia przesłankę wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi i to nawet wtedy, gdy dofinansowana jest inna działalność aniżeli transgraniczna (Herrmann, KommJur 2016, s. 204 i wskazane tam orzecznictwo). Zatem nawet lokalnie realizowana działalność w obszarze przygranicznym spełnia kryterium wpływu na handel między państwami członkowskimi (decyzja Komisji nr 1999/705/EG z 20.7.1999; decyzja Komisji z 23.7.2014, SA.33045, nb. 40). Dotychczas rozważania w tym zakresie szły w stronę weryfikacji, na ile przedsiębiorstwo, które otrzymało wsparcie, działa wyłącznie na rynku lokalnym. Ograniczenie się do lokalnego obszaru implikuje brak wpływu na handel między członkami UE. Przyjmuje się nawet, że drobny udział klientów z zagranicy nie wyklucza czysto lokalnego charakteru działalności.
W przypadku, gdy stwierdzony zostanie wyłącznie lokalny charakter działalności gospodarczej realizowanej przez beneficjenta, bada się jeszcze, na ile pomoc publiczna nie tworzy barier w dostępie do rynku. Być może jest tak, że brak zainteresowania podmiotów zagranicznych wynika z faktu, że jeden z podmiotów uzyskał wsparcie, co powoduje, iż konkurencja o rynek nie ma uzasadnienia. W sytuacji, gdy międzynarodowe przedsiębiorstwa inwestują w lokalne przedsięwzięcia (np. płatne parkingi, hale do wspinaczki itp.) nie należy więc z góry zakładać, że pomoc publiczna nie ma wypływu na transgraniczną wymianę handlową.
Natomiast w przypadku projektów INTERREG szczególnego znaczenia nabiera przesłanka "wpływu udzielonej pomocy na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi" (art. 107 TFUE). O ile bowiem w projektach wewnątrzkrajowych o charakterze lokalnym interakcje z międzynarodową wymianą handlową są nikłe, tak w przypadku Europejskiej Współpracy Terytorialnej akurat element transgraniczny jest najważniejszy. Wspierane są bowiem wyłącznie przedsięwzięcia o charakterze transgranicznym.
Generalnie przyjmuje się, że wsparcie dla przedsiębiorstwa aktywnego w obrocie transgranicznym per se wypełnia przesłankę wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi i to nawet wtedy, gdy dofinansowana jest inna działalność aniżeli transgraniczna (Herrmann, KommJur 2016, s. 204 i wskazane tam orzecznictwo). Zatem nawet lokalnie realizowana działalność w obszarze przygranicznym spełnia kryterium wpływu na handel między państwami członkowskimi (decyzja Komisji nr 1999/705/EG z 20.7.1999; decyzja Komisji z 23.7.2014, SA.33045, nb. 40). Dotychczas rozważania w tym zakresie szły w stronę weryfikacji, na ile przedsiębiorstwo, które otrzymało wsparcie, działa wyłącznie na rynku lokalnym. Ograniczenie się do lokalnego obszaru implikuje brak wpływu na handel między członkami UE. Przyjmuje się nawet, że drobny udział klientów z zagranicy nie wyklucza czysto lokalnego charakteru działalności.
W przypadku, gdy stwierdzony zostanie wyłącznie lokalny charakter działalności gospodarczej realizowanej przez beneficjenta, bada się jeszcze, na ile pomoc publiczna nie tworzy barier w dostępie do rynku. Być może jest tak, że brak zainteresowania podmiotów zagranicznych wynika z faktu, że jeden z podmiotów uzyskał wsparcie, co powoduje, iż konkurencja o rynek nie ma uzasadnienia. W sytuacji, gdy międzynarodowe przedsiębiorstwa inwestują w lokalne przedsięwzięcia (np. płatne parkingi, hale do wspinaczki itp.) nie należy więc z góry zakładać, że pomoc publiczna nie ma wypływu na transgraniczną wymianę handlową.
W przypadku projektów dofinansowanych z programów INTERREG możemy mieć do czynienia z wyłącznie lokalnym obszarem oddziaływania wspieranej działalności. Z tym że w tym wypadku lokalny obszar wykonywania działalności oznacza obszar pogranicza przynajmniej dwóch krajów realizujących program kooperacyjny. Z tej przyczyny oferta przedsiębiorcy jest z natury rzeczy skierowana do klientów z różnych państw. Zatem pierwsze kryterium od razu prowadzi do wniosku, że każda pomoc dla przedsiębiorstw z programu INTERREG ma wpływ na wymianę handlową i stanowi niedozwoloną pomoc publiczną.
Potrzebna jest więc w tym zakresie korekta funkcjonalno-celowościowa. Środki EWT służą wszakże inicjatywom o charakterze transgranicznym. W większości przypadków chodzi o sytuacje, gdy bez pomocy publicznej inicjatywa nie zostanie zrealizowana ze względu na jej nieopłacalność (koszty dwujęzycznej infrastruktury, tłumaczy, transportu, niwelowania różnic faktycznych i prawnych itd.). Właśnie celem EWT jest wspieranie transgranicznych przedsięwzięć, które inaczej nie zostałyby zrealizowane. Funkcja przepisów o pomocy publicznej jest natomiast to, aby zapobiegać zniekształceniom na rynku wewnętrznym przez wspieranie podmiotów
Potrzebna jest więc w tym zakresie korekta funkcjonalno-celowościowa. Środki EWT służą wszakże inicjatywom o charakterze transgranicznym. W większości przypadków chodzi o sytuacje, gdy bez pomocy publicznej inicjatywa nie zostanie zrealizowana ze względu na jej nieopłacalność (koszty dwujęzycznej infrastruktury, tłumaczy, transportu, niwelowania różnic faktycznych i prawnych itd.). Właśnie celem EWT jest wspieranie transgranicznych przedsięwzięć, które inaczej nie zostałyby zrealizowane. Funkcja przepisów o pomocy publicznej jest natomiast to, aby zapobiegać zniekształceniom na rynku wewnętrznym przez wspieranie podmiotów
Biorąc pod uwagę czynniki obiektywne (empirycznie weryfikowalne), takie jak krąg adresatów, do których jest skierowana oferta, obszar realizacji przedsięwzięcia, immanentna wielojęzyczność oferty itd. bez wątpienia mamy do czynienia ze stanem faktycznym relewantnym dla wymiany handlowej. Z drugiej jednak strony pomoc publiczna nie generuje barier dla inwestycji podmiotów prywatnych, gdyż rynek prywatnych inicjatyw transgranicznych w zasadzie nie istnieje. Dopiero dzięki wsparciu z funduszy EWT oferta zostaje w ogóle wygenerowana. Bez wsparcia działalność transgraniczna nie ma sensu ekonomicznego.
D. Zarządzanie środkami INTERREG przez EUWT
Kolejnym zagadnieniem jest to, czy powierzenie EUWT funkcji Instytucji zarządzającej (art. 7 ust. 2 RozpWEEUWT
art. 7 RozpWEEUWT
1. EUWT wykonuje zadania powierzane mu przez członków zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Zadania te określone są w konwencji uzgodnionej przez członków EUWT zgodnie z art. 4 i 8.
2. EUWT działa w ramach powierzonych mu zadań, polegających na ułatwianiu i wspieraniu współpracy terytorialnej w celu zwiększenia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz przezwyciężanie barier na rynku wewnętrznym. Każde zadanie określane jest przez jego członków jako mieszczące się w zakresie kompetencji każdego z członków, chyba że państwo członkowskie lub państwo trzecie zatwierdzą udział członka utworzonego na mocy ich prawa krajowego, nawet jeżeli członek ten nie posiada kompetencji w odniesieniu do wszystkich zadań określonych w konwencji.
3. EUWT może prowadzić określone działania związane ze współpracą terytorialną między swoimi członkami w ramach realizacji celu, o którym mowa w art. 1 ust. 2, niezależnie od tego, czy Unia udziela tym działaniom wsparcia finansowego.
Zadania EUWT mogą dotyczyć przede wszystkim realizacji programów współpracy lub ich części, lub też realizacji operacji wspieranych przez Unię za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, lub Funduszu Spójności
Państwa członkowskie mogą ograniczyć zakres zadań, które EUWT mogą wykonywać bez wsparcia finansowego Unii. Nie naruszając art. 13, państwa członkowskie nie mogą jednak wyłączyć zadań, które dotyczą priorytetów inwestycyjnych, o których mowa w art. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013.
4. Zadania powierzone EUWT przez jego członków nie mogą dotyczyć wykonywania uprawnień przyznanych na mocy prawa publicznego lub obowiązków, których celem jest ochrona ogólnych interesów państwa lub ochrona ogólnych interesów innych organów publicznych, takich jak uprawnienia policyjne i regulacyjne, wymiar sprawiedliwości i polityka zagraniczna.
Zgodnie z właściwym prawem unijnym i krajowym zgromadzenie EUWT, o którym mowa w art. 10 ust. 1 lit. a), może jednak określić zasady i warunki korzystania z danego elementu infrastruktury zarządzanego przez EUWT lub zasady i warunki świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, w tym także opłaty wnoszone przez użytkowników.
5. Członkowie EUWT mogą jednogłośnie podjąć decyzję o upoważnieniu jednego z członków do wykonywania zadań EUWT.
; pkt 32 preambuły roz. 1299/2013, art. 22 rozp. 1299/2013) zmienia postrzeganie środków przez niego alokowanych nie jako środków państwowych ale jako środków przyznawanych przez instytucje unijne. W takim wypadku można byłoby zaprzeczyć istnieniu pomocy publicznej z uwagi na brak pierwszej przesłanki "środki państwowe".1. EUWT wykonuje zadania powierzane mu przez członków zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Zadania te określone są w konwencji uzgodnionej przez członków EUWT zgodnie z art. 4 i 8.
2. EUWT działa w ramach powierzonych mu zadań, polegających na ułatwianiu i wspieraniu współpracy terytorialnej w celu zwiększenia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz przezwyciężanie barier na rynku wewnętrznym. Każde zadanie określane jest przez jego członków jako mieszczące się w zakresie kompetencji każdego z członków, chyba że państwo członkowskie lub państwo trzecie zatwierdzą udział członka utworzonego na mocy ich prawa krajowego, nawet jeżeli członek ten nie posiada kompetencji w odniesieniu do wszystkich zadań określonych w konwencji.
3. EUWT może prowadzić określone działania związane ze współpracą terytorialną między swoimi członkami w ramach realizacji celu, o którym mowa w art. 1 ust. 2, niezależnie od tego, czy Unia udziela tym działaniom wsparcia finansowego.
Zadania EUWT mogą dotyczyć przede wszystkim realizacji programów współpracy lub ich części, lub też realizacji operacji wspieranych przez Unię za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, lub Funduszu Spójności
Państwa członkowskie mogą ograniczyć zakres zadań, które EUWT mogą wykonywać bez wsparcia finansowego Unii. Nie naruszając art. 13, państwa członkowskie nie mogą jednak wyłączyć zadań, które dotyczą priorytetów inwestycyjnych, o których mowa w art. 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013.
4. Zadania powierzone EUWT przez jego członków nie mogą dotyczyć wykonywania uprawnień przyznanych na mocy prawa publicznego lub obowiązków, których celem jest ochrona ogólnych interesów państwa lub ochrona ogólnych interesów innych organów publicznych, takich jak uprawnienia policyjne i regulacyjne, wymiar sprawiedliwości i polityka zagraniczna.
Zgodnie z właściwym prawem unijnym i krajowym zgromadzenie EUWT, o którym mowa w art. 10 ust. 1 lit. a), może jednak określić zasady i warunki korzystania z danego elementu infrastruktury zarządzanego przez EUWT lub zasady i warunki świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, w tym także opłaty wnoszone przez użytkowników.
5. Członkowie EUWT mogą jednogłośnie podjąć decyzję o upoważnieniu jednego z członków do wykonywania zadań EUWT.
E. Pomoc de minimis w EWT
Zob. rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 20.10.2015 r., w sprawie udzielania pomocy de minimis oraz pomocy publicznej w ramach programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej na lata 2014–2020 (Dz.U. 2015 poz. 1760
CategoryEUWTPrzepisy CategoryEUWTZagadnieniaPraktyczne CategoryPomocPubliczna
Na tej stronie nie ma komentarzy
