Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Wyrok TS UE z 9.6.2009 r., C-480/06

case: Hamburg Stadtreinigung

dane orzeczenia: WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba) z dnia 9 czerwca 2009 r.

sygn. akt: C-480/06

tryb postępowania: skarga o stwierdzenie, na podstawie art. 226 TWE, uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego,

strony: Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Federalnej Niemiec

publikacja oficjalna: Zbiór Orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE

fragmenty uzasadnienia:
31 Tytułem wstępu należy przypomnieć, że skarga Komisji dotyczy jedynie umowy zawartej pomiędzy Stadtreinigung Hamburg oraz czterema sąsiadującymi Landkreise, mającej na celu zapewnienie wzajemnego przetwarzania ich odpadów, a nie umowy, poprzez którą muszą zostać określone stosunki pomiędzy Stadtreinigung Hamburg i podmiotem prowadzącym zakład przetwarzania odpadów w Rugenberger Damm.

32 Zgodnie z art. 1 lit. a) dyrektywy 92/50 zamówienia publiczne na usługi oznaczają umowy o charakterze odpłatnym, zawierane na piśmie pomiędzy usługodawcą a jedną z instytucji zamawiających wyliczonych w art. 1 lit. b) tej dyrektywy, pośród których wskazano jednostki samorządu terytorialnego, takie jak Landkreise występujące w niniejszej sprawie o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego.

33 W rozumieniu art. 1 lit. c) tej samej dyrektywy kontrahent usługodawca oznaczać może „każdą osobę fizyczną lub prawną, włączając w to podmiot prawa publicznego”. Okoliczność, że usługodawca jest podmiotem publicznym odrębnym od usługobiorcy, nie stoi na przeszkodzie zastosowaniu dyrektywy 92/50 (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii, pkt 40 w przedmiocie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane).

34 Z orzecznictwa Trybunału wynika jednak, że przetarg nie jest obowiązkowy w sytuacji, gdy władza publiczna będąca instytucją zamawiającą sprawuje nad odrębnym podmiotem kontrolę analogiczną do tej, jaką sprawuje nad jej własnymi służbami, pod warunkiem że podmiot ten wykonuje działalność w przeważającym zakresie na rzecz tej władzy lub tych jednostek samorządu terytorialnego, które go kontrolują (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawie Teckal, pkt 50; w sprawie Stadt Halle i RPL Lochau, pkt 49).

35 Trybunał orzekł podobnie, w odniesieniu do delegacji przez gminę usług publicznych spółdzielni międzygminnej mającej za wyłączny przedmiot działalności świadczenie usług gminom członkowskim, że mogło do niej dojść zgodnie z prawem bez zaproszenia do składania ofert, ponieważ uznał, że pomimo niezależnych aspektów zarządzania tą spółdzielnią przez jej zarząd, gminy członkowskie powinno się uważać za sprawujące razem kontrolę (zob. podobnie wyrok z dnia 13 listopada 2008 r. w sprawie C‑324/07 Coditel Brabant, Zb.Orz. s. I‑8457, pkt 41).

36 Jednakże w niniejszej sprawie bezsporne jest, że cztery Landkreise nie sprawują żadnej kontroli, którą można by sklasyfikować jako analogiczną do kontroli sprawowanej nad ich własnymi służbami, czy to nad ich kontrahentem, a mianowicie Stadtreinigung Hamburg, czy też nad podmiotem prowadzącym spalarnię w Rugenberger Damm będącym spółką, której kapitał stanowią częściowo fundusze prywatne.

37 Należy jednak zauważyć, że sporna umowa ustanawia współpracę pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, mającą za przedmiot zapewnienie wykonania przez nie wspólnej misji publicznej, a mianowicie unieszkodliwiania odpadów. Należy przypomnieć, że misja ta wiąże się z wykonaniem dyrektywy Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów (Dz.U. L 194, s. 9), która zobowiązuje państwa członkowskie do przygotowania planów gospodarki odpadami przewidujących w szczególności „środki w celu wspierania racjonalizacji, zbierania, sortowania oraz przetwarzania odpadów”, z których jednym z najważniejszych, na mocy dyrektywy Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r. zmieniającej art. 5 ust. 2 dyrektywy 75/442, jest dążenie do przetwarzania odpadów w jednym z najbliższych urządzeń [zakładów] (Dz.U. L 78, s. 32).

38 Ponadto bezsporne jest, że umowę zawartą pomiędzy Stadtreinigung Hamburg i wymienionymi Landkreise rozpatrywać należy jako wynik zabiegów na rzecz współpracy międzygminnej pomiędzy jej stronami oraz że zawiera ona wymogi właściwe dla wykonania misji unieszkodliwiania odpadów. Ma ona bowiem za przedmiot umożliwienie miastu Hamburgowi budowy i oddania do prowadzenia zakładu przetwarzania odpadów na najbardziej korzystnych warunkach dzięki dostarczanym przez sąsiadujące Landkreise odpadom, co pozwala osiągnąć zdolność przerobową 320 000 ton. Z tego powodu budowa zakładu została postanowiona i przeprowadzona dopiero po porozumieniu się czterech Landkreise w sprawie używania centrali i podjęciu przez nie zobowiązań w tym zakresie.

39 Przedmiot umowy, jak wyraźnie wskazują jej początkowe postanowienia, obejmuje głównie zobowiązanie Stadtreinigung Hamburg do udostępnienia czterem Landkreise zdolności przetwarzania 120 000 ton rocznie celem odzysku termicznego w zakładzie w Rugenberger Damm. Stadtreinigung Hamburg, jak dalej precyzuje umowa, w żadnym wypadku nie bierze na siebie odpowiedzialności za prowadzenie zakładu w Rugenberger Damm i nie udziela żadnej gwarancji w tym zakresie. W razie zatrzymania lub zakłóceń w działaniu zakładu, jego obowiązki ograniczają się do zaoferowania zastępczych zdolności przerobowych, co jednak uzależnione jest od dwóch warunków. Po pierwsze, unieszkodliwianie odpadów miasta Hamburga musi być zapewnione w pierwszej kolejności, a po drugie, zdolności przerobowe muszą być dostępne w innych zakładach, do których ma dostęp Stadtreinigung Hamburg.

40 Cztery Landkreise w zamian za przetwarzanie swoich odpadów we wspomnianym zakładzie w Rugenberger Damm – jak opisano to w poprzednim punkcie – wypłacają na rzecz Stadtreinigung Hamburg roczne wynagrodzenie, którego sposób obliczania i zapłaty określa umowa. Zdolności dostarczania i przyjmowania odpadów ustalane są cotygodniowo przez Stadtreinigung Hamburg i partnera do rozmów wyznaczonego przez te Landkreise. Z umowy wynika ponadto, że Stadtreinigung Hamburg, uprawniony do odszkodowania od podmiotu prowadzącego wspomniany zakład, zobowiązuje się, w przypadku gdy Lankreise poniosą szkodę, do obrony interesów tych ostatnich względem tego podmiotu prowadzącego, włączając w to drogę sądową.

41 Rozpatrywana umowa przewiduje również pewne zobowiązania po stronie umawiających się jednostek samorządu terytorialnego w bezpośrednim związku z przedmiotem usług publicznych. Chociaż miasto Hamburg bierze na siebie większość usług będących przedmiotem umowy zawartej między nim i czterema Landkreise, to te ostatnie udostępniają Stadtreinigung Hamburg zdolności składowania, których same nie wykorzystują, celem wyrównywania braku zdolności składowania miasta Hamburga. Zobowiązują się one również do przyjmowania na swoich składowiskach żużli niezdatnych do odzysku w proporcjach, w jakich dostarczyły odpady.

42 Ponadto zgodnie z umową jej strony muszą w razie konieczności udzielać sobie pomocy w ramach wykonywania ich prawnego obowiązku unieszkodliwiania odpadów. Przewidziano w szczególności, że w pewnych okolicznościach, jak chwilowe nadmierne obciążenie zakładu, cztery Landkreise zobowiązują się zmniejszyć ilość dostarczanych odpadów i zgadzają się na ograniczenie swoich praw dostępu do spalarni.

43 Wreszcie świadczenie usług unieszkodliwiania odpadów prowadzi do zapłaty ceny jednemu podmiotowi prowadzącemu zakład. Z postanowień rozpatrywanej umowy wynika natomiast, że ustanowiona w niej współpraca pomiędzy Stadtreinigung Hamburg i czterema Landkreise nie prowadzi do przesunięć finansowych między tymi podmiotami, innych niż odpowiadające zwrotowi części kosztów obciążających te Landkreise, lecz wypłacanych podmiotowi prowadzącemu przez Stadtreinigung.

44 Okazuje się zatem, że sporna umowa stanowi zarówno podstawę, jak i ramy prawne dla przyszłej budowy i prowadzenia zakładu służącego wykonywaniu usług publicznych, a mianowicie termicznego odzyskiwania odpadów. Umowa ta została zawarta przez same władze publiczne bez udziału strony prywatnej i nie przewiduje ani nie przesądza ona o udzieleniu ewentualnie koniecznych zamówień na budowę i prowadzenie zakładu przetwarzania odpadów.

45 Trybunał przypomniał w szczególności, że władza publiczna ma możność wypełniania ciążących na niej w interesie publicznym zadań własnymi środkami, bez potrzeby zwracania się do jednostek zewnętrznych nienależących do jej służb i że może czynić to również we współpracy z innymi organami publicznymi (zob. ww. wyrok w sprawie Coditel Brabant, pkt 48, 49).

46 Komisja uściśliła zresztą podczas rozprawy, że jeżeli omawiana tu współpraca przejawiałaby się przez utworzenie podmiotu prawa publicznego, który dane jednostki obarczyłyby misją unieszkodliwiania odpadów wykonywaną w interesie ogólnym, to użytkowanie przez wymienione Landkreise centrali nie byłoby objęte uregulowaniami w sprawie zamówień publicznych. Uważa ona jednak, że w braku takiego podmiotu współpracy międzygminnej, zamówienie na usługi udzielone przez dane Lankreise na rzecz Stadtreinigung Hamburg powinno było być przedmiotem przetargu.

47 Należy jednak zauważyć, że po pierwsze, prawo wspólnotowe wcale nie nakazuje władzom publicznym wykorzystania szczególnej formy prawnej dla zapewnienia wspólnego wykonywania ich misji publicznej. Po drugie, taka współpraca pomiędzy władzami publicznymi nie podważa głównego celu zasad wspólnotowych z dziedziny zamówień publicznych, a mianowicie swobody przepływu usług oraz otwarcia na niezakłóconą konkurencję we wszystkich państwach członkowskich, jeżeli ustanowienie tej współpracy określone jest względami i wymogami dążenia do celów leżących w interesie publicznym oraz jeżeli zasada równego traktowania zainteresowanych, o której mowa w dyrektywie 92/50, jest zagwarantowana w taki sposób, że żadne przedsiębiorstwo prywatne nie znajduje się w sytuacji uprzywilejowanej względem swoich konkurentów (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Stadt Halle i RPL Lochau, pkt 50, 51).

48 Należy ponadto zauważyć, że z żadnego z dowodów przedstawionych Trybunałowi w aktach sprawy nie wynika, aby w niniejszej sprawie omawiane jednostki dopuściły się współpracy zmierzającej do obejścia zasad obowiązujących w dziedzinie zamówień publicznych.

49 Zważywszy na ogół powyższych rozważań i bez konieczności wypowiadania się co do pozostałych środków obrony przedstawionych przez Republikę Federalną Niemiec należy oddalić skargę Komisji.

cytowane przepisy: dostępność:

• na stronie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

omówienia:

---

CategoryPrawoEuropejskieOrzecznictwo CategoryZamowieniaPubliczneOrzecznictwo CategoryEUWTOrzecznictwo CategoryGospodarkaKomunalnaOrzecznictwo CategoryOrzeczenictwoTK