Wyrok ETS z 17.4.2008, C-404/06
dane orzeczenia: WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba) z dnia 17 kwietnia 2008 r.
sygn. akt: C-404/06
tryb postępowania: wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Bundesgerichtshof (Niemcy)
strony: Quelle AG przeciwko Bundesverband der Verbraucherzentralen und Verbraucherverbände
publikacja oficjalna: Zbiór Orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE z 2008, str. I-2685
sentencja:
Artykuł 3 dyrektywy 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji musi być interpretowany w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie stosowaniu przepisów krajowych pozwalających sprzedawcy, który sprzedał towar konsumpcyjny dotknięty wadą w postaci niezgodności z umową, na żądanie od konsumenta wynagrodzenia za używanie towaru niezgodnego z umową do czasu jego wymiany na nowy.
cytowane przepisy:
- § 439 BGB, § 346 BGB, § 100 BGB, § 357 BGB,
- art. 3 dyrektywy 1999/44/WE,
- por. art. 8 ust. 2 USprzedKonsumart. 8 USprzedKonsum.
1. Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia.
2. Nieodpłatność naprawy i wymiany w rozumieniu ust. 1 oznacza, że sprzedawca ma również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.
3. Jeżeli sprzedawca, który otrzymał od kupującego żądanie określone w ust. 1, nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione.
4. Jeżeli kupujący, z przyczyn określonych w ust. 1, nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy; od umowy nie może odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. Przy określaniu odpowiedniego czasu naprawy lub wymiany uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia.
dostępność: na stronie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
wyciąg z uzasadnienia:
(...)
Postępowanie przed sądem krajowym i pytanie prejudycjalne
12 W sierpniu 2002 r. Quelle dostarczyła S. Brüning, dla celów użytku prywatnego, „zestaw kuchenny”. Na początku 2004 r. ta ostatnia stwierdziła, że urządzenie dotknięte jest wadą. Ponieważ naprawa nie była możliwa, S. Brüning zwróciła urządzenie Quelle, która wymieniła je na nowe. Spółka ta zażądała jednak od S. Brüning zapłaty wynagrodzenia w kwocie 69,97 EUR z tytułu korzyści uzyskanych przez nią z używania pierwotnie dostarczonego urządzenia.
13 Bundesverband, działając jako pełnomocnik S. Brüning, zażądało zwrotu powyższej kwoty. Bundesverband zażądało między innymi nakazania Quelle zaprzestania fakturowania kwot za używanie towaru w przypadku wymiany towaru niezgodnego z umową sprzedaży (zwanego dalej „towarem niezgodnym z umową”).
14 Sąd pierwszej instancji uwzględnił żądanie zwrotu i oddalił wniosek o nakazanie Quelle zaniechania fakturowania kwot związanych z używaniem towaru niezgodnego z umową. Apelacje wniesione od tego wyroku zarówno przez Quelle, jak i przez Bundesverband zostały oddalone. Rozpatrujący skargę rewizyjną Bundesgerichtshof stwierdza, że z łącznego brzmienia art. 439 ust. 4 i art. 346 ust. 1 oraz ust. 2 pkt l BGB wynika, iż w przypadku wymiany towaru niezgodnego z umową sprzedawca ma prawo do wynagrodzenia mającego na celu wyrównanie korzyści, które kupujący uzyskał z tytułu używania tego towaru do czasu jego wymiany na nowy.
15 Wyrażając zastrzeżenia co do jednostronnego obciążenia nałożonego w ten sposób na kupującego, Bundesgerichtshof jednocześnie wskazuje, że nie widzi żadnej możliwości skorygowania regulacji krajowej w drodze wykładni. Bowiem wykładnia, zgodnie z którą sprzedawca nie może domagać się od kupującego wynagrodzenia za używanie wymienionego towaru, stałaby w sprzeczności z brzmieniem stosownych przepisów i z jasno wyrażoną wolą ustawodawcy oraz byłaby zakazana na mocy art. 20 ust. 3 Grundgesetz (ustawy zasadniczej), zgodnie z którym sądy związane są ustawą i prawem.
16 Niemniej jednak mając wątpliwości co do zgodności przepisów BGB z uregulowaniem wspólnotowym, Bundesgerichtshof postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:
„Czy przepisy art. 3 ust. 2 w związku z ust. 3 akapit pierwszy i ust. 4 lub art. 3 ust. 3 akapit trzeci dyrektywy […] należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one ustawowemu przepisowi krajowemu stanowiącemu, że sprzedawca może żądać od konsumenta wynagrodzenia za używanie towaru konsumpcyjnego, dostarczonego początkowo niezgodnie z umową, w przypadku przywrócenia zgodności towaru konsumpcyjnego z umową przez jego wymianę?”.
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
17 Zwracając się z tym pytaniem, sąd krajowy zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 3 dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie stosowaniu przepisów krajowych pozwalających sprzedawcy, który sprzedał towar konsumpcyjny dotknięty wadą w postaci niezgodności z umową, na żądanie od konsumenta wynagrodzenia za używanie towaru niezgodnego z umową do czasu jego wymiany na nowy.
(...)
24 Zdaniem Bundesverband, rządu hiszpańskiego, rządu austriackiego i Komisji Wspólnot Europejskich art. 3 ust. 3 dyrektywy jasno stanowi, że nie tylko naprawa przez sprzedawcę towaru niezgodnego z umową, ale również, w odpowiednich przypadkach, jego wymiana na towar zgodny z umową powinna być dla konsumenta wolna od opłat. Ten obowiązek nieodpłatności stanowi niepodzielną całość, która ma chronić kupującego przed ryzykiem ponoszenia obciążeń finansowych, które mogą go zniechęcić do korzystania z przysługujących mu praw.
25 Rząd niemiecki zauważa, że brzmienie dyrektywy nie rozstrzyga kwestii, czy w przypadku wymiany towaru niezgodnego z umową sprzedawca może żądać wynagrodzenia za jego używanie. Rząd ten podkreśla, że z punktu widzenia systematyki motyw piętnasty dyrektywy wyraża bardzo ogólną zasadę prawną, przyznając państwom członkowskim szeroką swobodę wprowadzania przepisów regulujących kwestię, w jakich sytuacjach konsument jest zobowiązany zapłacić wynagrodzenie za używanie towaru.
26 Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 3 ust. 1 dyrektywy sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego za każdy brak zgodności towaru z umową istniejący w chwili dostawy towaru.
27 Artykuł 3 ust. 3 dyrektywy wymienia prawa, z których konsument może korzystać wobec sprzedawcy w razie braku zgodności dostarczonego towaru. W pierwszej kolejności konsument ma prawo żądać doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową. W razie niemożności doprowadzenia do tego stanu może on w dalszej kolejności żądać obniżenia ceny lub rozwiązania umowy.
28 W odniesieniu do doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową art. 3 ust. 3 dyrektywy wyjaśnia, że konsument ma prawo żądać od sprzedawcy naprawienia towaru lub jego wymiany, w obu przypadkach bez żadnych opłat, chyba że żądanie takie byłoby niemożliwe do spełnienia lub nieproporcjonalne.
29 Rząd niemiecki podnosi, że zarówno w propozycji dyrektywy 96/C 307/09 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji (Dz.U. 1996, C 307, s. 8), jak i w zmienionej propozycji dyrektywy 98/C 148/11 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. 1998, C 148, s. 12) przedstawionych przez Komisję, brzmienie przepisu ograniczało się do „naprawienia towaru wolnego od opłat” bądź do „wymiany” towaru. Milczenie co do konsekwencji finansowych wymiany świadczy, że dyrektywa nie miała regulować kwestii ewentualnego wynagrodzenia za używanie towaru.
30 Jednakże powyższa okoliczność pozbawiona jest jakiegokolwiek znaczenia, skoro we wspólnym stanowisku (WE) nr 51/98 przyjętym przez Radę w dniu 24 września 1998 r. w celu przyjęcia dyrektywy (Dz.U. C 333, s. 46) pojawia się wyrażenie „w obu przypadkach jest to wolne od opłat”, które zostało utrzymane w tekście ostatecznym, ukazując w ten sposób wolę prawodawcy wspólnotowego, by wzmocnić ochronę konsumenta.
31 Samo sformułowanie wolny od opłat jest zdefiniowane w art. 3 ust. 4 dyrektywy i odnosi się do „niezbędnych kosztów związanych z przywróceniem towarom zgodności, w szczególności do kosztów wysyłki, robocizny i materiałów”. Z użycia przez prawodawcę wspólnotowego wyrażenia „w szczególności” wynika, że wykaz ten ma charakter orientacyjny i nie jest wyczerpujący.
32 Przywołana przez rząd niemiecki okoliczność, że komunikat prasowy C/99/77 Komitetu Pojednawczego „Parlament‑Rada” z dnia 18 marca 1999 r., dotyczący porozumienia co do praw konsumentów, zawiera ograniczoną definicję wyrażenia „wolne od opłat”, nie ma w tym kontekście znaczenia. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli zamieszczone w protokole z posiedzenia Rady oświadczenie nie znajduje żadnego odzwierciedlenia w treści przepisu prawa wtórnego, nie może być ono brane pod uwagę przy wykładni tego przepisu (zob. w szczególności wyroki z dnia 26 lutego 1991 r. w sprawie C‑292/98 Antonissen, Rec. s. I‑745, pkt 18 i z dnia 10 stycznia 2006 r. w sprawie C‑402/03 Skov i Bilka, Zb.Orz. s. I‑199, pkt 42).
33 Zatem zarówno z brzmienia dyrektywy, jak i z odpowiednich prac przygotowawczych wynika, że prawodawca wspólnotowy zamierzał uczynić z nieodpłatności doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez sprzedawcę istotny element ochrony zagwarantowanej konsumentowi w tej dyrektywie.
34 Ciążący na sprzedawcy obowiązek nieodpłatnego doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową, czy to w formie naprawy, czy wymiany towaru, ma na celu ochronę konsumenta przed ryzykiem obciążeń finansowych, które to ryzyko, w braku tego rodzaju ochrony – jak to podnosi rzecznik generalny w pkt 49 opinii – mogłoby zniechęcić go do korzystania z przysługujących mu praw. Ta gwarancja nieodpłatności, pożądana przez prawodawcę wspólnotowego, prowadzi do wykluczenia wszelkich roszczeń finansowych sprzedawcy w ramach wykonywania przez niego obowiązku doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową.
35 Interpretacja ta znajduje potwierdzenie w wyrażonej w art. 3 ust. 3 akapit trzeci dyrektywy woli ustawodawcy wspólnotowego zapewnienia konsumentowi skutecznej ochrony. Przepis ten wyjaśnia bowiem, że każda naprawa lub wymiana powinna być dokonana nie tylko w rozsądnym czasie, ale też bez istotnej niedogodności dla konsumenta.
36 Powyższa interpretacja jest również zgodna z celem dyrektywy, którym zgodnie z jej motywem pierwszym jest zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony konsumentów. Jak wynika z art. 8 ust. 2 dyrektywy, przewidziana w niej ochrona ma charakter minimum i chociaż państwa członkowskie mogą przyjmować surowsze przepisy, to nie mogą one naruszać gwarancji przewidzianych przez prawodawcę wspólnotowego.
37 Pozostałe argumenty podniesione przez rząd niemiecki przeciwko tej interpretacji nie są w stanie jej podważyć.
38 Po pierwsze, jeśli chodzi o zakres, jaki należy nadać motywowi piętnastemu dyrektywy, który pozwala na uwzględnienie używania przez konsumenta towaru niezgodnego z umową, należy podnieść, że pierwsza część tego motywu odnosi się do „zwrotu” na rzecz konsumenta, podczas gdy druga część dotyczy „szczegółowych regulacji, według których umowa może być rozwiązana”. Wyrażenia te są identyczne z wyrażeniami użytymi we wspólnym stanowisku Rady, na które również powołał się rząd niemiecki.
39 Terminologia ta jasno pokazuje, że sytuacja objęta motywem piętnastym ograniczona jest do przypadku rozwiązania umowy, przewidzianego w art. 3 ust. 5 dyrektywy, kiedy to zgodnie z zasadą wzajemnego zwrotu uzyskanych korzyści sprzedawca winien zwrócić konsumentowi cenę towaru. Wbrew temu, co podnosi rząd niemiecki, motyw piętnasty nie może być więc interpretowany jako stanowiący ogólną zasadę upoważniającą państwa członkowskie do uwzględnienia używania przez konsumenta towaru niezgodnego z umową dowolnie we wszystkich sytuacjach, w tym w sytuacji zwykłego żądania wymiany zgłoszonego na podstawie art. 3 ust. 3 dyrektywy.
40 Po drugie, jeśli chodzi o twierdzenie rządu niemieckiego, zgodnie z którym okoliczność, że dzięki wymianie towaru niezgodnego z umową konsumentowi przysługiwałby nowy towar bez konieczności zapłaty rekompensaty finansowej, przesądzałaby o istnieniu bezpodstawnego wzbogacenia, należy przypomnieć, że art. 3 ust. 1 dyrektywy obciąża sprzedawcę odpowiedzialnością wobec konsumenta za każdą niezgodność z umową istniejącą w chwili dostawy towaru.
41 W przypadku, gdy sprzedawca dostarcza towar niezgodny z umową, nie wykonuje prawidłowo zobowiązania, które na siebie przyjął na mocy umowy sprzedaży, a zatem musi ponieść tego konsekwencje. Otrzymując nowy towar w zamian za towar niezgodny z umową, konsument, który ze swej strony zapłacił cenę sprzedaży, a przez to prawidłowo wykonał swe zobowiązanie umowne, nie zostaje bezpodstawnie wzbogacony. Otrzymuje on jedynie, z opóźnieniem, towar zgodny z postanowieniami umowy, taki jaki powinien był otrzymać na początku.
42 Co więcej, interesy finansowe sprzedawcy są chronione, po pierwsze, dzięki dwuletniemu terminowi przedawnienia przewidzianemu w art. 5 ust. 1 dyrektywy, a po drugie, dzięki danej mu w art. 3 ust. 3 dyrektywy możliwości odmowy wymiany towaru, jeśli ten sposób naprawienia szkody okazuje się nieproporcjonalny, jako wiążący się z nałożeniem na niego nadmiernie wysokich kosztów.
43 Biorąc pod uwagę całość poprzedzających rozważań, na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że art. 3 dyrektywy musi być interpretowany w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie stosowaniu przepisów krajowych pozwalających sprzedawcy, który sprzedał towar konsumpcyjny dotknięty wadą w postaci niezgodności z umową, na żądanie od konsumenta wynagrodzenia za używanie towaru niezgodnego z umową do czasu jego wymiany na nowy.
omówienia:
b.d.
CategoryPrawoEuropejskieOrzecznictwo CategoryUmowaSprzedazy
Na tej stronie nie ma komentarzy
