Wyrok ETS z 10.2.2009, C-185/07
dane orzeczenia: WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba) z dnia 10 lutego 2009 r.
sygn. akt: C-185/07
tryb postępowania: wniosek o wydanie, na podstawie art. 68 WE i art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez House of Lords (Zjednoczone Królestwo)
strony: Allianz SpA, dawniej Riunione Adriatica Di Sicurtà SpA, Generali Assicurazioni Generali SpA, przeciwko West Tankers Inc.
publikacja oficjalna: Zbiór Orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE 2009 I-00663
cytowane przepisy: art. 1 RozpUEBrukselaI
art. 1 RozpUEBrukselaI
1. Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Nie obejmuje ono w szczególności spraw podatkowych, celnych i administracyjnych.
2. Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do:
a) stanu cywilnego, zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych, stosunków majątkowych wynikających z małżeństwa, prawa spadkowego włącznie z testamentami;
b) upadłości, układów i innych podobnych postępowań;
c) ubezpieczeń społecznych;
d) sądownictwa polubownego.
3. W niniejszym rozporządzeniu pojęcie "Państwo Członkowskie" oznacza każde Państwo Członkowskie z wyjątkiem Danii.
, art. 5 RozpUEBrukselaI1. Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Nie obejmuje ono w szczególności spraw podatkowych, celnych i administracyjnych.
2. Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do:
a) stanu cywilnego, zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych, stosunków majątkowych wynikających z małżeństwa, prawa spadkowego włącznie z testamentami;
b) upadłości, układów i innych podobnych postępowań;
c) ubezpieczeń społecznych;
d) sądownictwa polubownego.
3. W niniejszym rozporządzeniu pojęcie "Państwo Członkowskie" oznacza każde Państwo Członkowskie z wyjątkiem Danii.
art. 5 RozpUEBrukselaI
Osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium Państwa Członkowskiego, może być pozwana w innym Państwie Członkowskim:
1) a) jeżeli przedmiotem postępowania jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy - przed sąd miejsca, gdzie zobowiązanie zostało wykonane albo miało być wykonane;
b) w rozumieniu niniejszego przepisu - i o ile co innego nie zostało uzgodnione – miejscem wykonania zobowiązania jest:
- w przypadku sprzedaży rzeczy ruchomych - miejsce w Państwie Członkowskim, w którym rzeczy te zgodnie z umową zostały dostarczone albo miały zostać dostarczone;
- w przypadku świadczenia usług - miejsce w Państwie Członkowskim, w którym usługi zgodnie z umową były świadczone albo miały być świadczone;
c) jeśli lit. b) nie ma zastosowania, wówczas stosuje się lit. a);
2) w sprawach alimentacyjnych – przed sąd miejsca, gdzie uprawniony do alimentów ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu albo – w wypadku, gdy sprawa alimentacyjna jest rozpoznawana łącznie ze sprawą dotyczącą stanu cywilnego - przed sąd, który ma jurysdykcję do rozpoznania tej sprawy według własnego prawa, chyba że jurysdykcja ta opiera się jedynie na obywatelstwie jednej ze stron;
3) jeżeli przedmiotem postępowania jest czyn niedozwolony lub czyn podobny do czynu niedozwolonego albo roszczenia wynikające z takiego czynu - przed sąd miejsca, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę;
4) w sprawach roszczeń o odszkodowanie lub przywrócenie stanu poprzedniego, które wynikają z czynu zagrożonego karą - przed sąd karny, do którego wniesiono akt oskarżenia, o ile sąd ten może według swojego prawa rozpoznawać roszczenia cywilnoprawne;
5) w sprawach dotyczących sporów wynikających z działalności filii, agencji lub innego oddziału - przed sąd miejsca, gdzie znajduje się filia, agencja lub inny oddział;
6) w sprawach, w których występuje w charakterze założyciela, "trustee" lub uposażonego z tytułu "trustu" utworzonego na podstawie ustawy lub czynności prawnej dokonanej w formie pisemnej albo poświadczonej na piśmie - przed sądy Państwa Członkowskiego, na terytorium którego "trust" ma swoją siedzibę;
7) w sprawach dotyczących sporu o zapłatę wynagrodzenia za ratownictwo lub udzielenie pomocy dla ładunku lub frachtu, które żądane jest z tytułu działań związanych z ratownictwem lub udzieleniem pomocy, przed sąd, na obszarze właściwości którego ten ładunek lub fracht:
a) został zajęty w celu zabezpieczenia zapłaty; lub
b) mógł zostać zajęty, lecz złożone zostało poręczenie lub inne zabezpieczenie,
pod warunkiem że przepis ten ma zastosowanie jedynie wówczas, jeżeli twierdzi się, że pozwany ma prawa do ładunku lub frachtu albo że takie prawa miał w czasie działań ratowniczych lub udzielenia pomocy.
Osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium Państwa Członkowskiego, może być pozwana w innym Państwie Członkowskim:
1) a) jeżeli przedmiotem postępowania jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy - przed sąd miejsca, gdzie zobowiązanie zostało wykonane albo miało być wykonane;
b) w rozumieniu niniejszego przepisu - i o ile co innego nie zostało uzgodnione – miejscem wykonania zobowiązania jest:
- w przypadku sprzedaży rzeczy ruchomych - miejsce w Państwie Członkowskim, w którym rzeczy te zgodnie z umową zostały dostarczone albo miały zostać dostarczone;
- w przypadku świadczenia usług - miejsce w Państwie Członkowskim, w którym usługi zgodnie z umową były świadczone albo miały być świadczone;
c) jeśli lit. b) nie ma zastosowania, wówczas stosuje się lit. a);
2) w sprawach alimentacyjnych – przed sąd miejsca, gdzie uprawniony do alimentów ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu albo – w wypadku, gdy sprawa alimentacyjna jest rozpoznawana łącznie ze sprawą dotyczącą stanu cywilnego - przed sąd, który ma jurysdykcję do rozpoznania tej sprawy według własnego prawa, chyba że jurysdykcja ta opiera się jedynie na obywatelstwie jednej ze stron;
3) jeżeli przedmiotem postępowania jest czyn niedozwolony lub czyn podobny do czynu niedozwolonego albo roszczenia wynikające z takiego czynu - przed sąd miejsca, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę;
4) w sprawach roszczeń o odszkodowanie lub przywrócenie stanu poprzedniego, które wynikają z czynu zagrożonego karą - przed sąd karny, do którego wniesiono akt oskarżenia, o ile sąd ten może według swojego prawa rozpoznawać roszczenia cywilnoprawne;
5) w sprawach dotyczących sporów wynikających z działalności filii, agencji lub innego oddziału - przed sąd miejsca, gdzie znajduje się filia, agencja lub inny oddział;
6) w sprawach, w których występuje w charakterze założyciela, "trustee" lub uposażonego z tytułu "trustu" utworzonego na podstawie ustawy lub czynności prawnej dokonanej w formie pisemnej albo poświadczonej na piśmie - przed sądy Państwa Członkowskiego, na terytorium którego "trust" ma swoją siedzibę;
7) w sprawach dotyczących sporu o zapłatę wynagrodzenia za ratownictwo lub udzielenie pomocy dla ładunku lub frachtu, które żądane jest z tytułu działań związanych z ratownictwem lub udzieleniem pomocy, przed sąd, na obszarze właściwości którego ten ładunek lub fracht:
a) został zajęty w celu zabezpieczenia zapłaty; lub
b) mógł zostać zajęty, lecz złożone zostało poręczenie lub inne zabezpieczenie,
pod warunkiem że przepis ten ma zastosowanie jedynie wówczas, jeżeli twierdzi się, że pozwany ma prawa do ładunku lub frachtu albo że takie prawa miał w czasie działań ratowniczych lub udzielenia pomocy.
sentencja:
Wydanie wobec danej osoby przez sąd państwa członkowskiego zakazu wszczynania i dalszego prowadzenia postępowania przed sądami innego państwa członkowskiego, z tego względu że takie postępowanie narusza zapis na sąd polubowny, jest niezgodne z rozporządzeniem Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.
streszczenie:
Po wypłaceniu odszkodowania z tytułu polis ubezpieczeniowych za poniesione szkody Allianz i Generali wniosły w dniu 30 lipca 2003 r. powództwo przeciwko West Tankers do Tribunale di Siracusa (Włochy) w celu odzyskania wypłaconych kwot. West Tankers podniosła zarzut braku właściwości tego sądu, uzasadniony istnieniem zapisu na sąd polubowny i wszczęła, w dniu 10 września 2004 r., przed High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division (Commercial Court) (Zjednoczone Królestwo) postępowanie mające na celu wydanie orzeczenia stwierdzającego, że spór między nią a Allianz i Generali należy poddać, zgodnie ze wspomnianym zapisem na sąd polubowny, postępowaniu arbitrażowemu. West Tankers wniosła również o wydanie względem Allianz i Generali zakazu korzystania z innych środków prawnych niż arbitraż i dalszego prowadzenia postępowania przed Tribunale di Siracusa (zwanego dalej „anti-suit injunction”).
W orzeczeniu z dnia 21 marca 2005 r. High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division (Commercial Court) uwzględnił żądania West Tankers i wydał anti-suit injunction wobec Allianz i Generali.
Ci wnieśli odwołanie od tego orzeczenia do House of Lords. Podnieśli w nim, że wydanie takiego zakazu jest sprzeczne z rozporządzeniem nr 44/2001.
House of Lords Trybunał orzekł, że skierowany do strony zakaz wszczynania lub dalszego prowadzenia postępowania przed sądem państwa członkowskiego nie jest zgodny z reżimem prawnym ustanowionym przez rozporządzenie nr 44/2001, ale zasada ta nie może zostać rozszerzona na arbitraż, który został całkowicie wyłączony z zakresu stosowania rozporządzenia nr 44/2001 na mocy jego art. 1 ust. 2 lit. d).
Trybunał orzekł, iż rozstrzygające jest to, czy przedmiot sporu, to jest rodzaj praw, których ochronie służy dane postępowanie, wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia nr 44/2001. Jeżeli tak, to także kwestia wstępna dotycząca możliwości stosowania zapisu na sąd polubowny, w tym między innymi jego ważności, również wchodzi w zakres stosowania tego rozporządzenia.
Z tego wynika, że podniesiony przez West Tankers przed Tribunale di Siracusa zarzut niewłaściwości oparty na istnieniu zapisu na sąd arbitrażowy, w tym kwestia ważności tego zapisu, wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia nr 44/2001, a zatem że do właściwości wyłącznie tego sądu należy wydanie rozstrzygnięcia w przedmiocie wskazanego zarzutu i jego własnej właściwości, zgodnie z art. 1 ust. 2 lit. d) i art. 5 pkt 3 tego rozporządzenia.
Co za tym idzie, okoliczność, że skutkiem wydania anti-suit injunction jest uniemożliwienie sądowi państwa członkowskiego, co do zasady właściwemu do rozstrzygania sporu na podstawie art. 5 pkt 3 rozporządzenia nr 44/2001, wydania orzeczenia – zgodnie z art. 1 ust. 2 lit. d) tego rozporządzenia – w przedmiocie samej możliwości stosowania tego rozporządzenia do sporu, który mu podlega, oznacza jednoznacznie pozbawienie go uprawnienia do orzekania w przedmiocie własnej właściwości na mocy rozporządzenia nr 44/2001.
Anti-suit injunction jest więc niezgodny z ogólną zasadą wynikającą z orzecznictwa Trybunału w odniesieniu do konwencji brukselskiej, zgodnie z którą każdy sąd, do którego wniesiono powództwo, sam ustala, na podstawie znajdujących do niego zastosowanie przepisów, czy jest właściwy do rozstrzygnięcia wniesionego do niego sporu. Sąd jednego państwa członkowskiego nie jest więc w żadnym wypadku w lepszej pozycji, by wypowiadać się w przedmiocie właściwości sądu innego państwa członkowskiego (ww. wyroki: w sprawie Overseas Union Insurance i in., pkt 23; w sprawie Gasser, pkt 48).
Uniemożliwiając sądowi innego państwa członkowskiego wykonywanie uprawnień przyznanych mu przez rozporządzenie nr 44/2001, a mianowicie podejmowanie decyzji, czy wspomniane rozporządzenie znajduje zastosowanie, anti-suit injunction podważa również zaufanie, które państwa członkowskie pokładają nawzajem w swoich systemach prawnych oraz organach ochrony prawnej i na którym został oparty system właściwości przewidziany w rozporządzeniu nr 44/2001 (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Turner, pkt 24).
Wreszcie gdyby na podstawie anti-suit injunction Tribunale di Siracusa nie mógł samodzielnie skontrolować wstępnej kwestii dotyczącej ważności lub możliwości zastosowania zapisu na sąd polubowny, strona mogłaby uniknąć postępowania sądowego przez samo powołanie się na ten zapis, skutkiem czego skarżący, który uważa go za nieważny, niewykonalny lub nienadający się do realizacji, byłby pozbawiony dostępu do sądu państwowego, do którego zwrócił się na podstawie art. 5 pkt 3 rozporządzenia nr 44/2001, a tym samym jednej z form ochrony sądowej, do której ma prawo.
CategoryRozporzadzenieBrukselaI CategoryPrawoEuropejskieOrzecznictwo CategoryPrawoPrywatneMiedzynarodoweOrzecznictwo
Na tej stronie nie ma komentarzy
