Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Wypowiedzenie umowy zawartej na czas określony

wypowiadanie terminowych stosunków prawnych

Generalnie wg art. 365¹ KC wypowiedzeniu podlegają zobowiązania bezterminowe o charakterze ciągłym.
Pojawia się więc pytanie, jak traktować stosunki prawne o charakterze trwałym acz terminowym.

1. Zobowiązania terminowe o charakterze ciągłym
Zobowiązanie ma charakter ciągły, gdy niezbędnym czynnikiem przesądzającym o treści zobowiązania i rozmiarze świadczenia jest czas (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 132).
Natomiast zobowiązania mają charakter zobowiązań na czas oznaczony, gdy z góry określono czas ich trwania podając co najmniej końcową datę, wydarzenie lub w inny sposób określając zakończenie ich obowiązywania.
W kwestii dopuszczalności wypowiedzenia umowy zawartej na czas oznaczony dadzą się wyróżnić następujące rozwiązania.

2. Zakaz wypowiadania umów terminowych
Można z art. 365¹ KC wywodzić a contrario, że stosunki prawne o charakterze ciągłym, które zawiązano na czas z góry oznaczony, nie powinny podlegać w ogóle wypowiedzeniu (inaczej RomanowskiPPH2002, str. 48-50). Uzasadnia się to tym, iż strony ograniczyły czas trwania stosunku prawnego w tym calu, aby trwał on oznaczony czas, wobec czego nie ma potrzeby zakończenia go wcześniej. Gdyby strony chciały wcześniejszego ustania tego stosunku, określiłyby inny czas trwania umowy. Przemawia za tym również okoliczność, że ustawa tylko wyjątkowo pozwala partnerom kontraktu na przedterminowe zakończenie terminowego stosunku prawnego w drodze wypowiedzenia. Wśród tych przepisów dają się wyróżnić dwie sytuacje:

1. gdy ustawa sama precyzuje, że wypowiedzenie może nastąpić, nawet gdy umowa jest zawarta na czas oznaczony i podaje przyczyny, z jakich wypowiedzenie może zostać złożone (art. 764² KC
   art. 764² KC
   § 1. Umowa agencyjna, chociażby była zawarta na czas oznaczony, może być wypowiedziana bez zachowania terminów wypowiedzenia z powodu niewykonania obowiązków przez jedną ze stron w całości lub znacznej części, a także w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności.
   § 2. Jeżeli wypowiedzenia dokonano na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność druga strona, jest ona zobowiązana do naprawienia szkody poniesionej przez wypowiadającego w następstwie rozwiązania umowy.

   [schowaj]
   , art. 869 § 2 KC
   art. 869 KC
   § 1. Jeżeli spółka została zawarta na czas nie oznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego.
   § 2. Z ważnych powodów wspólnik może wypowiedzieć swój udział bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne.

   [schowaj]
   ). W tych przypadkach nie ma znaczenia, czy strony przewidziały możliwość wypowiedzenia stosunku zobowiązaniowego w umowie.
2. ustawa ustanawia tylko uprawnienie dla stron, na mocy którego mogą one w kontraktach przewidzieć możliwość przedterminowego zakończenia stosunku prawnego przez wypowiedzenie (zob. art. 673 § 3 KC
   art. 673 KC
   § 1. Jeżeli czas trwania najmu nie jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych.
   § 2. Ustawowe terminy wypowiedzenia najmu są następujące: gdy czynsz jest płatny w odstępach czasu dłuższych niż miesiąc, najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego; gdy czynsz jest płatny miesięcznie - na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego; gdy czynsz jest płatny w krótszych odstępach czasu - na trzy dni naprzód; gdy najem jest dzienny - na jeden dzień naprzód.
   § 3. Jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie.

   [schowaj]
   i art. 33 KP
   art. 33 KP
   Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

   [schowaj]
   ). Dla skutecznego wypowiedzenia potrzebny jest więc nie tylko odpowiednie postanowienie w umowie, ale i wystąpienie powodów określonych w postanowieniu umownym.

3. Wyjątek od zakazu - wypowiedzenie z ważnego powodu
Przyjmując powyższą koncepcję zakazu wypowiadania terminowych stosunków zobowiązaniowych, należy się jeszcze zastanowić nad możliwością wypowiedzenia w każdym czasie, jeżeli zachodzi ważny powód. Chodzi bowiem o to, aby strony nie były związane umową "za wszelką cenę", bez względu na okoliczności, a zwłaszcza bez względu na zachowanie jednej ze stron umowy. Druga strona powinna być uprawniona do zakończenia kontraktu, gdy druga strona zachowuje się w sposób całkowicie sprzeczny z treścią umowy.
Podobna instytucja istnieje w prawach obcych. W prawie niemieckim możliwość nadzwyczajnego wypowiedzenia umowy z ważnego powodu (außerordentliche Kündigung aus wichtigem Grund) wywodzona jest z § 314 BGB oraz z zasady Treu und Glauben, wyrażonej w § 242 BGB. Dla zastosowania instytucji wypowiedzenia z ważnego powodu nie ma znaczenia, czy chodzi o terminowy (befristet) czy bezterminowy (unbefristet) stosunek zobowiązaniowy o charakterze trwałym (Dauerschuldverhältnis). Definicję ważnego powodu zamieszczono w § 314 ust. 1 zd. 2 BGB. W razie gdy powodem wypowiedzenia jest naruszenie obowiązków umownych przez drugą stronę, wypowiedzenie musi być poprzedzone wezwaniem do usunięcia naruszeń i upłynięciem stosownego terminu przewidzianego w § 314 ust. 2 BGB.
W Polsce podstawą do zastosowania nadzwyczajnego wypowiedzenia mógłby być art. 354 § 1 KC (będący odpowiednikiem § 242 BGB), natomiast raczej nie art. 5 KC ani też art. 357¹ KC. Rozważenie tego zagadnienia wymaga jednak pogłębionej analizy, której nikt chyba jeszcze nie dokonał.

4. Dopuszczalność wypowiadania umów terminowych
Przedstawiciele innego poglądu (m.in. RomanowskiPPH2002), bazując na braku zakazu wypowiadania umów na czas oznaczony, wychodzą z założenia, że wypowiedzenie terminowych stosunków zobowiązaniowych jest generalnie dopuszczalne. Dopuszczalność wypowiedzenia może jednak zależeć od spełnienia pewnych przesłanek.
Można więc uzależnić dopuszczalność wypowiedzenia zobowiązania terminowego od tego, czy strony przewidzą taką możliwość w kontrakcie i oznaczą przyczyny uprawniające strony do dokonania wypowiedzenia. Zupełna dowolność wypowiedzenia umowy na czas oznaczony godziłaby w naturę stosunku prawnego na czas oznaczony oraz nie byłaby do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego (art. 353¹ KC). Zapis dopuszczający wypowiedzenie umowy na czas oznaczony w każdym czasie i z dowolnej przyczyny byłby więc nieważny (art. 58 § 1 KC).
Można także reprezentować zdanie, iż wypowiedzenie zobowiązania terminowego nie jest zależne od jakichkolwiek przesłanek i może być dokonane w każdym czasie i z każdej przyczyny.

---

CategoryWypowiedzenie