Omówienie orzeczenia ETS C-314/85
A. Stan faktyczny
Stan faktyczny był w miarę prosty: skarżący (Foto-Frost) złożył zgłoszenie celne, w którym wykazał import towarów jako zwolniony z cła (w tej chwili przepisy te już nie obowiązują, więc podstawa zwolnienia nie ma większego znaczenia). Zgłoszenie celne zostało przyjęte.
W wyniku kontroli wyższy urząd celny stwierdził, że brak było podstaw do zwolnienia z cła, ale z uwagi na niepobranie cła w wyniku błędu organów celnych, cła nie można wymierzyć. Komisja, która rozstrzygała o nieobciążaniu cłem, zajęła stanowisko negatywne i nakazała wymierzyć cło. Wyższy urząd celny cło wymierzył a strona się odwołała.
Sąd krajowy, który rozstrzygał sprawę, skierował nastepnie sprawę do ETS w drodze pytania prejudycjalnego.
Sprawa miała dwa podstawowe zagadnienia, które wymagały rozstrzygnięcia Trybunału:
1) czy sąd krajowy może kwestionować ważność aktów organów Wspólnoty?
2) czy decyzja w sprawie odstąpienia od retrospektywnego wymierzenia należności celnych leży w zakresie swobodnego uznania administracyjnego czy też podlega kontroli sądowej?
1. Ocena, czy sąd krajowy jest uprawniony do stwierdzania nieważności aktów organów wspólnotowych (tu: decyzji Komisji).
To zagadnienie ma ogólne znaczenie dla prawa wspólnotowego i jego stosowania. Z uwagi na treść przyjętego rozstrzygnięcia jest również niezwykle istotne, rozstrzygając o granicach kompetencji organów krajowych w zakresie prawa wspólnotowego.
a. Podstawy rozstrzygnięcia
Przy rozstrzyganiu zagadnienia ETS oparł się na treści art. 173 Traktatu o EWG (obecny art. 230 TWE
art. 230 TWE
Trybunał Sprawiedliwości kontroluje legalność aktów uchwalonych wspólnie przez Parlament Europejski i Radę, aktów Rady, Komisji i EBC, innych niż zalecenia i opinie, oraz aktów Parlamentu Europejskiego zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich.
W tym celu Trybunał jest właściwy do orzekania w zakresie skarg wniesionych przez Państwo Członkowskie, Parlament Europejski, Radę lub Komisję, podnoszących zarzut braku kompetencji, naruszenia istotnych wymogów proceduralnych, naruszenia niniejszego Traktatu lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem lub nadużycia władzy.
Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy, na tych samych warunkach, do orzekania w zakresie skarg wniesionych przez Trybunał Obrachunkowy i przez EBC, zmierzających do zapewnienia ochrony ich prerogatyw.
Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść, na tych samych warunkach, skargę na decyzje, których jest adresatem oraz na decyzje, które mimo przyjęcia w formie rozporządzenia lub decyzji skierowanej do innej osoby dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie.
Skargi przewidziane w niniejszym artykule powinny być wniesione w terminie dwóch miesięcy, stosownie do przypadku, od daty publikacji aktu lub jego notyfikowania skarżącemu lub, w razie ich braku, od daty powzięcia przez niego wiadomości o tym akcie.
), zgodnie z którym Trybunał ma wyłączną właściwość do orzekania o nieważności aktów wydanych przez organy Wspólnoty.Trybunał Sprawiedliwości kontroluje legalność aktów uchwalonych wspólnie przez Parlament Europejski i Radę, aktów Rady, Komisji i EBC, innych niż zalecenia i opinie, oraz aktów Parlamentu Europejskiego zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich.
W tym celu Trybunał jest właściwy do orzekania w zakresie skarg wniesionych przez Państwo Członkowskie, Parlament Europejski, Radę lub Komisję, podnoszących zarzut braku kompetencji, naruszenia istotnych wymogów proceduralnych, naruszenia niniejszego Traktatu lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem lub nadużycia władzy.
Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy, na tych samych warunkach, do orzekania w zakresie skarg wniesionych przez Trybunał Obrachunkowy i przez EBC, zmierzających do zapewnienia ochrony ich prerogatyw.
Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść, na tych samych warunkach, skargę na decyzje, których jest adresatem oraz na decyzje, które mimo przyjęcia w formie rozporządzenia lub decyzji skierowanej do innej osoby dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie.
Skargi przewidziane w niniejszym artykule powinny być wniesione w terminie dwóch miesięcy, stosownie do przypadku, od daty publikacji aktu lub jego notyfikowania skarżącemu lub, w razie ich braku, od daty powzięcia przez niego wiadomości o tym akcie.
Dodatkowo Trybunał powołał zasadę jednolitego stosowania prawa wspólnotowego, która byłaby zagrożona w sytuacji rozstrzygania o nieważności aktów wspólnotowych przez sądy krajowe (z uwagi na możliwość ich różnorodnej oceny w tej materii). Sądy krajowe mogą badać zagadnienie ważności takich aktów i w sytuacji wątpliwości kierować sprawę do Trybunału.
b. Ocena
Wydaje się że taka wykładnia nie powinna budzić wiekszych zastrzeżeń - z jednej strony chociażby z uwagi na ostateczność rozstrzygnięć Trybunału oraz w świetle chyba już powszechnie uznanej zasady prymatu prawa wspólnotowego nad prawem krajowym.
Jedyną możliwością zagwarantowania jednolitego stosowania prawa wspólnotowego jest orzekanie o tym prawie przez jeden sąd. Podobnie jest w krajowych porządkach prawnych, gdzie powoływany jest jeden sąd nadrzędny nad innymi (TK, SN, NSA), którego zadaniem jest czuwanie nad jednolitym stosowaniem prawa przez inne sądy i rozstrzyganie ew. rozbieżności.
2. Oceny dopuszczalności ewentualnej kontroli sądowej przesłanek zastosowania odstąpienia od retrospektywnego wymierzenia należności celnych
To zagadnienie ma znaczenie tylko na gruncie prawa celnego. Możliwe jest w drodze analogii zastosowanie podobnej argumentacji w innych sprawach regulowanych prawem wspólnotowym, jednakże wymagana byłaby przy tym ostrożność.
a. Podstawy rozstrzygnięcia
1) Podstawy prawne
Zagadnienie powstało na tle brzmienia przepisu art. 5 ust. 2 rozporządzenia Rady nr 1697/79, który mówił o możliwości odstąpienia od retrospektywnego pokrycia należności celnych, jeżeli cyt. "nie zostały one pobrane w wyniku ich własnego błędu, który w normalnych warunkach nie mógł zostać wykryty przez dłużnika i jeśli sam dłużnik działał przy tym w dobrej wierze, przestrzegając w zakresie swojej deklaracji celnej przepisów obowiązującego prawa".
2) Podstawy faktyczne
Skarżąca podnosiła spełnienie przez nią warunków określonych w rozporządzeniu.
Przesłankami tymi są:
- błąd, który spowodował niepokrycie należności, nie mógł zostać wykryty przez dłużnika działającego w dobrej wierze
Trybunał uznał - poniekąd słusznie - że w sytuacji np. rozbieżności orzecznictwa co do jakiejś kwestii nie można stronie zarzucić złej wiary bądź niewykrycia błędu.
- deklaracja celna została złożona zgodnie z prawem
Ta przesłanka została potwierdzona w toku postępowania przez samą Komisję, która stwierdziła, że Foto‑Frost prawidłowo wypełniło swoją deklarację celną (klasyczny strzał w kolano - bardzo boli). Chodzi o okoliczność, że zgłoszenie celne odpowiadało wszelkim formalnym wymogom.
- brak pokrycia należności w wyniku błędu organu celnego
Trybunał uznał, że prawo organu celnego do późniejszego kontrolowania deklaracji nie oznacza, że przyjęcie deklaracji z błędem nie obciąża organu celnego - wręcz przeciwnie, przyjął, że skoro w deklaracji ujawnione były wszystkie okoliczności faktyczne, to późniejsza kontrola nie mogła wnieść nic nowego i błędne obliczenie należności wynikło z błędnego zastosowania przepisów.
Cyt. z wyroku "Z przepisu tego wynika, że w przypadku gdy należności celne zostały naliczone w oparciu o niezweryfikowane dane deklaracji celnej, w późniejszym terminie deklaracja ta może zostać poddana kontroli, a wymiar należności skorygowany. W niniejszej sprawie, jak przyznała to Komisja w uwagach i w odpowiedzi na pytanie Trybunału, deklaracja Foto‑Frost zawierała wszystkie dane faktyczne niezbędne do zastosowania odnośnych przepisów i dane te były prawidłowe. W tych okolicznościach kontrola następcza przeprowadzona przez niemieckie władze celne nie mogła ujawnić żadnych nowych okoliczności faktycznych. A zatem należności celne nie zostały pobrane w momencie przywozu towarów właśnie wskutek początkowego błędu władz celnych w stosowaniu właściwych przepisów."
b. Ocena
Trybunał uznał, że zasadność decyzji podlega kontroli sądowej.
Trybunał twardo uznał, że w sytuacji spełnienia przesłanek strona ma prawo do zwolnienia. To jest o tyle istotne, że przepis mówi o możliwości udzielenia zwolnienia, co Trybunał rozumie jako obowiązek udzielenia zwolnienia po spełnieniu warunków. A więc zupełnie inna wykładnia niż w polskich przepisach, np. podatkowych.
W mojej ocenie to dobre rozstrzygnięcie, ograniczające nadmierną swobodę organów celnych w rozstrzyganiu. Trzeba zwrócić uwagę, że przepis nie tylko mówił o możliwości odstąpienia od wymiaru cła, ale też podawał bardzo ścisłe kryteria. Przy takiej konstrukcji przepisu strona powinna oczekiwać, że decyzja odmowna podlegać będzie sprawdzeniu przynajmniej w zakresie spełnienia przesłanek a przy braku przesłanek do odmowy - decyzja będzie uchylona.
Co ciekawe przepisy te sa bardzo podobne do art. 220 ust. 2 WKC
art. 220 WKC
1. Jeżeli kwota należności wynikających z długu celnego nie została zaksięgowana zgodnie z art. 218 i 219 lub została zaksięgowana kwota niższa od prawnie należnej, to zaksięgowania kwoty należności do pokrycia lub pozostającej do pokrycia należy dokonać w terminie dwóch dni, licząc od dnia, w którym organy celne dowiedziały się o tej sytuacji i miały możliwość obliczyć kwotę prawnie należną, jak również określić dłużnika (zaksięgowanie retrospektywne). Termin ten może zostać przedłużony zgodnie z art. 219.
2. Z wyjątkiem przypadków określonych w art. 217 ust. 1 akapit drugi i trzeci zaksięgowania retrospektywnego nie dokonuje się, gdy:
a) pierwotna decyzja o nieksięgowaniu kwoty należności lub zaksięgowaniu kwoty niższej od prawnie należnej została podjęta na podstawie ogólnych przepisów unieważnionych późniejszym orzeczeniem sądowym;
b) kwota należności prawnie należnych nie została zaksięgowana w następstwie błędu samych organów celnych, który to błąd nie mógł zostać w racjonalny sposób wykryty przez płatnika działającego w dobrej wierze i przestrzegającego przepisy obowiązujące w zakresie zgłoszenia celnego;
c) przepisy przyjęte zgodnie z procedurą Komitetu zwalniają organy celne z obowiązku restrospektywnego zaksięgowania należności poniżej określonej kwoty.
, który przewiduje identyczne przesłanki do odstąpienia od naliczenia należności celnych z tą jednak różnicą, że po spełnieniu przesłanek cyt. "retrospektywnego zaksięgowania nie dokonuje się". Prawdopodobnie właśnie z uwagi na orzecznictw Trybunału.1. Jeżeli kwota należności wynikających z długu celnego nie została zaksięgowana zgodnie z art. 218 i 219 lub została zaksięgowana kwota niższa od prawnie należnej, to zaksięgowania kwoty należności do pokrycia lub pozostającej do pokrycia należy dokonać w terminie dwóch dni, licząc od dnia, w którym organy celne dowiedziały się o tej sytuacji i miały możliwość obliczyć kwotę prawnie należną, jak również określić dłużnika (zaksięgowanie retrospektywne). Termin ten może zostać przedłużony zgodnie z art. 219.
2. Z wyjątkiem przypadków określonych w art. 217 ust. 1 akapit drugi i trzeci zaksięgowania retrospektywnego nie dokonuje się, gdy:
a) pierwotna decyzja o nieksięgowaniu kwoty należności lub zaksięgowaniu kwoty niższej od prawnie należnej została podjęta na podstawie ogólnych przepisów unieważnionych późniejszym orzeczeniem sądowym;
b) kwota należności prawnie należnych nie została zaksięgowana w następstwie błędu samych organów celnych, który to błąd nie mógł zostać w racjonalny sposób wykryty przez płatnika działającego w dobrej wierze i przestrzegającego przepisy obowiązujące w zakresie zgłoszenia celnego;
c) przepisy przyjęte zgodnie z procedurą Komitetu zwalniają organy celne z obowiązku restrospektywnego zaksięgowania należności poniżej określonej kwoty.
To jest bardzo ciekawe orzeczenie jeszcze w zakresie wykładni przesłanek zwolnienia z retrospektywnego naliczania należności celnych.
Trybunał orzekł, że przyjęcie błędnego zgłoszenia celnego, które zawierało wszystkie dane do prawidłowego określenia należności jest błędem organu celnego. Organu celnego nie ekskulpuje możliwość przeprowadzenia następczej kontroli. Taka wykładnia tego warunku mogłaby mieć wplyw na stosowanie prawa celnego.
Jeżeli np. w zgłoszeniu celnym zostało podane zwolnienie celne, zgloszenie celne zostało przyjęte to późniejsza weryfikacja wprawdzie mogłaby doprowadzić do sytuacji, w której organ celny z jednej strony odmówi zastosowania zwolnienia a jednocześnie będzie zmuszony do odstąpienia od wymierzenia należności celnych. Oczywiście przy zachowaniu innych warunków.
CategoryPrawoEuropejskie CategoryPrawoCelne CategoryGlosy
Na tej stronie nie ma komentarzy
