Protokół zmian strony SchematZadatek
Dodane:
CategorySchematyPrawoCywilne CategoryZadatek
Usunięte:
Dodane:
((2)) Ogólne wymogi stawiane dodatkowym zastrzeżeniom umownym
Zadatek stanowi tzw. [[DodatkoweZastrzezenieUmowne dodatkowe zastrzeżenie umowne]]. Podlega więc również ocenie co do zachowania ogólnych przesłanek skuteczności tego typu postanowień.
Zadatek stanowi tzw. [[DodatkoweZastrzezenieUmowne dodatkowe zastrzeżenie umowne]]. Podlega więc również ocenie co do zachowania ogólnych przesłanek skuteczności tego typu postanowień.
Dodane:
Tylko gdy brak jest wyraźnych postanowień stron co do znaczenia wręczonych pieniędzy lub rzeczy, należy interpretować je jako zadatek. Instytucjami pokrewnymi dla zadatku są:
- zaliczka,
- kara umowna,
- odstępne,
- kaucja,
- zastaw,
- wadium i
- premia opcyjna (TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 344 i nast.).
Dla oceny czy dana kwota pieniężna ma pełnić funkcję zadatku nie ma znaczenia jej wysokość. Jak stwierdził SN w wyroku z 13.2.2002 r. (IV CKN 672/00; [[WrzecionekPrSpolek2007 glosa Wrzecionka]]): "Należy zauważyć, że zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, natomiast zwykła zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Traktowanie zadatku w znacznej wysokości jako zwykłej zaliczki prowadziłoby nie tylko do utraty dyscyplinującej funkcji takiego zadatku, ale także dawałoby nieuzasadnioną jednostronną korzyść przyjmującemu zadatek, a w sytuacji, gdy kredyt jest drogi, stanowiłoby dla niego wręcz zachętę do zwlekania z wykonaniem umowy. Mając powyższe na względzie, uznać trzeba, że w stosunkach z konsumentami, przyjęcie zadatku w znacznej wysokości w stosunku do całości świadczenia nie wyłącza stosowania przepisu art. 394 § 1 KC".
- zaliczka,
- kara umowna,
- odstępne,
- kaucja,
- zastaw,
- wadium i
- premia opcyjna (TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 344 i nast.).
Dla oceny czy dana kwota pieniężna ma pełnić funkcję zadatku nie ma znaczenia jej wysokość. Jak stwierdził SN w wyroku z 13.2.2002 r. (IV CKN 672/00; [[WrzecionekPrSpolek2007 glosa Wrzecionka]]): "Należy zauważyć, że zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, natomiast zwykła zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Traktowanie zadatku w znacznej wysokości jako zwykłej zaliczki prowadziłoby nie tylko do utraty dyscyplinującej funkcji takiego zadatku, ale także dawałoby nieuzasadnioną jednostronną korzyść przyjmującemu zadatek, a w sytuacji, gdy kredyt jest drogi, stanowiłoby dla niego wręcz zachętę do zwlekania z wykonaniem umowy. Mając powyższe na względzie, uznać trzeba, że w stosunkach z konsumentami, przyjęcie zadatku w znacznej wysokości w stosunku do całości świadczenia nie wyłącza stosowania przepisu art. 394 § 1 KC".
Usunięte:
Nie ma w tym wypadku znaczenia wysokość zadatku. Jak stwierdził SN w wyroku z 13.2.2002 r. (IV CKN 672/00; [[WrzecionekPrSpolek2007 glosa Wrzecionka]]): "Należy zauważyć, że zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, natomiast zwykła zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Traktowanie zadatku w znacznej wysokości jako zwykłej zaliczki prowadziłoby nie tylko do utraty dyscyplinującej funkcji takiego zadatku, ale także dawałoby nieuzasadnioną jednostronną korzyść przyjmującemu zadatek, a w sytuacji, gdy kredyt jest drogi, stanowiłoby dla niego wręcz zachętę do zwlekania z wykonaniem umowy. Mając powyższe na względzie, uznać trzeba, że w stosunkach z konsumentami, przyjęcie zadatku w znacznej wysokości w stosunku do całości świadczenia nie wyłącza stosowania przepisu art. 394 § 1 KC".
Dodane:
Chwilą, w jakiej musi nastąpić danie kwoty pieniężnej albo rzeczy, jest zawarcie umowy. Z uwagi na wielość sposobów zawierania umów cywilnoprawnych (zob. [[ZawarcieUmowy osobny dokument]]) przesłanka ta wymaga ustalenia, kiedy właściwie doszło do zawarcia umowy i jakie są ewentualne ramy czasowe pozwalające na uznanie, iż czynność zadatkowania miała miejsce "przy zawarciu umowy".
Usunięte:
Dodane:
Chwilą, w jakiej musi nastąpić danie kwoty pieniężnej albo rzeczy, jest zawarcie umowy. Z uwagi na wielość sposobów zawierania umów cywilnoprawnych (zob. [[ZawarcieUmowyCywilnoprawnej osobny dokument]]) przesłanka ta wymaga ustalenia, kiedy właściwie doszło do zawarcia umowy i jakie są ewentualne ramy czasowe pozwalające na uznanie, iż czynność zadatkowania miała miejsce "przy zawarciu umowy".
((2)) "Danie zadatku" - czynność realna
Danie zadatku ma charakter czynności realnej - zob. WrzecionekGlosa2007 oraz wyrok SN z 13.2.2002 r., IV CKN 672/00 wraz z [[WrzecionekPrSpolek2007 glosą Wrzecionka]].
((2)) Brak odmiennych postanowień umownych
Tylko gdy brak jest wyraźnych postanowień stron co do znaczenia wręczonych pieniędzy lub rzeczy, należy interpretować je jako zadatek.
Nie ma w tym wypadku znaczenia wysokość zadatku. Jak stwierdził SN w wyroku z 13.2.2002 r. (IV CKN 672/00; [[WrzecionekPrSpolek2007 glosa Wrzecionka]]): "Należy zauważyć, że zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, natomiast zwykła zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Traktowanie zadatku w znacznej wysokości jako zwykłej zaliczki prowadziłoby nie tylko do utraty dyscyplinującej funkcji takiego zadatku, ale także dawałoby nieuzasadnioną jednostronną korzyść przyjmującemu zadatek, a w sytuacji, gdy kredyt jest drogi, stanowiłoby dla niego wręcz zachętę do zwlekania z wykonaniem umowy. Mając powyższe na względzie, uznać trzeba, że w stosunkach z konsumentami, przyjęcie zadatku w znacznej wysokości w stosunku do całości świadczenia nie wyłącza stosowania przepisu art. 394 § 1 KC".
((2)) "Danie zadatku" - czynność realna
Danie zadatku ma charakter czynności realnej - zob. WrzecionekGlosa2007 oraz wyrok SN z 13.2.2002 r., IV CKN 672/00 wraz z [[WrzecionekPrSpolek2007 glosą Wrzecionka]].
((2)) Brak odmiennych postanowień umownych
Tylko gdy brak jest wyraźnych postanowień stron co do znaczenia wręczonych pieniędzy lub rzeczy, należy interpretować je jako zadatek.
Nie ma w tym wypadku znaczenia wysokość zadatku. Jak stwierdził SN w wyroku z 13.2.2002 r. (IV CKN 672/00; [[WrzecionekPrSpolek2007 glosa Wrzecionka]]): "Należy zauważyć, że zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, natomiast zwykła zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Traktowanie zadatku w znacznej wysokości jako zwykłej zaliczki prowadziłoby nie tylko do utraty dyscyplinującej funkcji takiego zadatku, ale także dawałoby nieuzasadnioną jednostronną korzyść przyjmującemu zadatek, a w sytuacji, gdy kredyt jest drogi, stanowiłoby dla niego wręcz zachętę do zwlekania z wykonaniem umowy. Mając powyższe na względzie, uznać trzeba, że w stosunkach z konsumentami, przyjęcie zadatku w znacznej wysokości w stosunku do całości świadczenia nie wyłącza stosowania przepisu art. 394 § 1 KC".
Usunięte:
Nie ma w tym wypadku znaczenia wysokość zadatku. Jak stwierdził SN w wyroku z 13.2.2002 r.: "Należy zauważyć, że zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, natomiast zwykła zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Traktowanie zadatku w znacznej wysokości jako zwykłej zaliczki prowadziłoby nie tylko do utraty dyscyplinującej funkcji takiego zadatku, ale także dawałoby nieuzasadnioną jednostronną korzyść przyjmującemu zadatek, a w sytuacji, gdy kredyt jest drogi, stanowiłoby dla niego wręcz zachętę do zwlekania z wykonaniem umowy. Mając powyższe na względzie, uznać trzeba, że w stosunkach z konsumentami, przyjęcie zadatku w znacznej wysokości w stosunku do całości świadczenia nie wyłącza stosowania przepisu art. 394 § 1 KC".
Dodane:
CategorySchematy CategoryZadatek
Usunięte:
Dodane:
((1)) SCHEMAT TARIS(R)
Zadatek w schemacie Taris wygląda [[http://www.kt-texte.de/taris/?root=83 następująco]].
Zadatek w schemacie Taris wygląda [[http://www.kt-texte.de/taris/?root=83 następująco]].
Dodane:
==przesłanki zadatku w prawie polskim==
((1)) UWAGI WSTĘPNE
Sam zadatek i konsekwencje jego wręczenia zostały omówione w osobnym [[Zadatek dokumencie]].
((1)) PRZESŁANKI ZADATKU
To czy sumę pieniężną lub rzecz wręczoną przy zawarciu umowy uznamy zadatek zależy od spełnienia następujących warunków:
((2)) Forma zadatku (kwota pieniężna lub rzecz))
Rola kwoty pieniężnej lub rzeczy przekazanej przy zawarciu umowy zależy od woli stron. Mogą one określić ją jako zaliczkę (na poczet ceny) lub kaucję względnie znak zawarcia umowy.
((2)) Miarodajny moment
Gdy brak jest wyraźnych postanowień stron co do znaczenia wręczonych pieniędzy lub rzeczy, należy interpretować je jako zadatek.
Nie ma w tym wypadku znaczenia wysokość zadatku. Jak stwierdził SN w wyroku z 13.2.2002 r.: "Należy zauważyć, że zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, natomiast zwykła zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Traktowanie zadatku w znacznej wysokości jako zwykłej zaliczki prowadziłoby nie tylko do utraty dyscyplinującej funkcji takiego zadatku, ale także dawałoby nieuzasadnioną jednostronną korzyść przyjmującemu zadatek, a w sytuacji, gdy kredyt jest drogi, stanowiłoby dla niego wręcz zachętę do zwlekania z wykonaniem umowy. Mając powyższe na względzie, uznać trzeba, że w stosunkach z konsumentami, przyjęcie zadatku w znacznej wysokości w stosunku do całości świadczenia nie wyłącza stosowania przepisu art. 394 § 1 KC".
((1)) UWAGI WSTĘPNE
Sam zadatek i konsekwencje jego wręczenia zostały omówione w osobnym [[Zadatek dokumencie]].
((1)) PRZESŁANKI ZADATKU
To czy sumę pieniężną lub rzecz wręczoną przy zawarciu umowy uznamy zadatek zależy od spełnienia następujących warunków:
((2)) Forma zadatku (kwota pieniężna lub rzecz))
Rola kwoty pieniężnej lub rzeczy przekazanej przy zawarciu umowy zależy od woli stron. Mogą one określić ją jako zaliczkę (na poczet ceny) lub kaucję względnie znak zawarcia umowy.
((2)) Miarodajny moment
Gdy brak jest wyraźnych postanowień stron co do znaczenia wręczonych pieniędzy lub rzeczy, należy interpretować je jako zadatek.
Nie ma w tym wypadku znaczenia wysokość zadatku. Jak stwierdził SN w wyroku z 13.2.2002 r.: "Należy zauważyć, że zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, natomiast zwykła zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Traktowanie zadatku w znacznej wysokości jako zwykłej zaliczki prowadziłoby nie tylko do utraty dyscyplinującej funkcji takiego zadatku, ale także dawałoby nieuzasadnioną jednostronną korzyść przyjmującemu zadatek, a w sytuacji, gdy kredyt jest drogi, stanowiłoby dla niego wręcz zachętę do zwlekania z wykonaniem umowy. Mając powyższe na względzie, uznać trzeba, że w stosunkach z konsumentami, przyjęcie zadatku w znacznej wysokości w stosunku do całości świadczenia nie wyłącza stosowania przepisu art. 394 § 1 KC".
Usunięte:
((1)) Nabycie roszczenia
Konstytutywne nabycie roszczenia o zapłatę zależy od następujących warunków:
((2)) Danie zadatku
Skutki określone w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} występują jedynie wówczas, gdy strony wręczyły sobie [[Zadatek zadatek]]. W pierwszej kolejności zawsze należy ustalić, czy kwota lub rzecz wręczony przy zawarciu umowy faktycznie stanowi zadatek czy pełni ona inną funkcję.
Rola kwoty pieniężnej lub rzeczy przekazanej przy zawarciu umowy zależy od woli stron. Mogą one określić ją jako zaliczkę (na poczet ceny) lub kaucję względnie znak zawarcia umowy.
Gdy brak jest wyraźnych postanowiń stron co do znaczenia wręczonych pieniędzy lub rzeczy, należy interpretować je jako zadatek.
Nie ma w tym wypadku znaczenia wysokość zadatku. Jak stwierdził SN w wyroku z 13.2.2002 r.: "Należy zauważyć, że zadatek dyscyplinuje obie strony umowy do jej wykonania, natomiast zwykła zaliczka przynosi jednostronną korzyść sprzedawcy i w istocie jest formą bezpłatnego kredytowania sprzedawcy przez kupującego. Traktowanie zadatku w znacznej wysokości jako zwykłej zaliczki prowadziłoby nie tylko do utraty dyscyplinującej funkcji takiego zadatku, ale także dawałoby nieuzasadnioną jednostronną korzyść przyjmującemu zadatek, a w sytuacji, gdy kredyt jest drogi, stanowiłoby dla niego wręcz zachętę do zwlekania z wykonaniem umowy. Mając powyższe na względzie, uznać trzeba, że w stosunkach z konsumentami, przyjęcie zadatku w znacznej wysokości w stosunku do całości świadczenia nie wyłącza stosowania przepisu art. 394 § 1 KC".
((2)) Niewykonanie umowy
Zadatek w podwójnej wysokości przysługuje tylko w razie niewykonania umowy przez dłużnika.
((3)) umowa
Logicznie rzecz biorąc należy więc zawsze wcześniej ustalić, czy strony wiązała skuteczna umowa. Miarodejne jest więc ustalenie faktu [[ZawarcieUmowy zawarcia skutecznej umowy cywilnoprawnej]].
((3)) niewykonanie umowy
Dopiero później sprawdza się, czy doszło do niewykonania umowy czy tylko do jej nienależytwego wykonania. Właściwa subsumcja jest tu konieczna, gdyż tylko pierwsza sytuacja uprawnia do żądania zapłaty zadatku w podwójnej wysokości. Niewykonanie zobowiązania zachodzi wówczas, gdy w zachowaniu się dłużnika nie występuje nic, co by odpowiadało spełnieniu świadczenia, natomiast nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wówczas, gdy zachowanie się dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, a nawet dłużnik według własnej oceny spełnił świadczenie, jednakże osiągnięty przez niego wynik odbiega pod określonymi względami od tego, na czym miało polegać prawidłowo spełnione świadczenie (wyrok SN z dnia 15.2.2002 r., III CZP 86/01, OSNC z 2002 r. Nr 11, poz. 132).
((3)) odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie umowy
Według powszechnie przyjmowanego poglądu w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} chodzi o sytuacje, gdy niewykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, za czym przemawiają ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 394 nb. 5 z dalszymi wskazaniami). Taki wymóg wynika pośrednio także z {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}. Poza tym zadatek ma funkcję dyscyplinującą. Gdy niewykonanie umowy wynika z okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada, funkcja ta nie ma racji bytu. W tym wypadku odpowiedzialność dłużnika miałaby charakter absolutny. Stąd też jednak ostatecznie należy przychylić się do poglądu wymagającego odpowiedzialności dłużnika za zdarzenia, które doprowadziły do niewykonania umowy.
((2)) Skuteczne odstąpienie od umowy
Wraz z żądaniem podwójnego zadatku wierzyciel powinien poinformować dłużnika o odstąpieniu od umowy (inaczej Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 394 nb. 9). Przepis {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} ma jednakże na celu rozwiązanie i iostateczne rozwikłanie stosunku zobowiązaniowego w razie nieodpowiedniego zachowania dłużnika. Utrzymywanie istnienia stosunku zobowiązaniowego i domaganie się zapłaty zadatku w podwójnej wysokości, nie dadzą się pogodzić.
[[SchematOdstapienie Schemat odstąpienia od umowy]] został przedstawiony osobno.
((1)) Utrata roszczenia o zapłatę zadatku
Roszczenie z {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} nie wykazuje szczególnych odrębności wobec innych roszczeń cywilnoprawnych.
((1)) Zaskarżalność roszczenia o zapłatę zadatku
Pewne cechy charatkteryzują jednak zaskarżalność roszczenia.
((2)) Wymagalność
Ponieważ rzadko zdarza się, aby strony w umowie o zadatek ustaliły termin jego zapłaty, konieczne będzie zazwyczaj odwołanie się do {{pu przepis="art. 455 KC"}}.
((2)) Przedawnienie
Roszczenie o zapłatę zadatku w podwójnej wysokości przedawnia się wg wyroku SN z dnia 4.12.1973 r. (III CRN 281/1973, OSN z 1974 nr 11 poz. 194) po dziesięciu latach od jego wymagalności (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 807). Wyrok ten zapadł jednak pod rządami art. 188 w brzmieniu do zmiany, która weszła w życie 1.10.1990 r. Wówczas nie było tam mowy o roszczeniach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Obecnie więc roszczenie to przedawnia się po 10 latach lub po 3 latach, gdy jest ono związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
((2)) zarzut nadużycia praw podmiotowych ({{pu przepis="art. 5 KC"}})
W związku z zadatkiem należy wspomnieć jeszcze o możliwości podniesienia zarzutu nadużycia prawa, gdy pomiędzy zadatkiem (a zwłaszcza zadatkiem w podwójnej wysokości) a poniesioną przez kontrahenta szkodą, zachodzi rażąca dysproporcja (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 806). Także w razie ustalenia zadatku rażąco wysokiego, jego zatrzymanie lub żądanie zwrotu sumy dwukrotnie wyższej może być uznane za nadużycie prawa (SN w wyroku z dnia 13.2.2000 r., IV CKN 672/2000, OSNC z 2003 Nr 1 poz. 10).
Dodane:
((1)) Nabycie roszczenia
Konstytutywne nabycie roszczenia o zapłatę zależy od następujących warunków:
Skutki określone w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} występują jedynie wówczas, gdy strony wręczyły sobie [[Zadatek zadatek]]. W pierwszej kolejności zawsze należy ustalić, czy kwota lub rzecz wręczony przy zawarciu umowy faktycznie stanowi zadatek czy pełni ona inną funkcję.
((3)) umowa
Logicznie rzecz biorąc należy więc zawsze wcześniej ustalić, czy strony wiązała skuteczna umowa. Miarodejne jest więc ustalenie faktu [[ZawarcieUmowy zawarcia skutecznej umowy cywilnoprawnej]].
((3)) niewykonanie umowy
((3)) odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie umowy
((1)) Utrata roszczenia o zapłatę zadatku
Roszczenie z {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} nie wykazuje szczególnych odrębności wobec innych roszczeń cywilnoprawnych.
((1)) Zaskarżalność roszczenia o zapłatę zadatku
Pewne cechy charatkteryzują jednak zaskarżalność roszczenia.
((2)) Wymagalność
Ponieważ rzadko zdarza się, aby strony w umowie o zadatek ustaliły termin jego zapłaty, konieczne będzie zazwyczaj odwołanie się do {{pu przepis="art. 455 KC"}}.
((2)) Przedawnienie
Roszczenie o zapłatę zadatku w podwójnej wysokości przedawnia się wg wyroku SN z dnia 4.12.1973 r. (III CRN 281/1973, OSN z 1974 nr 11 poz. 194) po dziesięciu latach od jego wymagalności (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 807). Wyrok ten zapadł jednak pod rządami art. 188 w brzmieniu do zmiany, która weszła w życie 1.10.1990 r. Wówczas nie było tam mowy o roszczeniach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Obecnie więc roszczenie to przedawnia się po 10 latach lub po 3 latach, gdy jest ono związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
((2)) zarzut nadużycia praw podmiotowych ({{pu przepis="art. 5 KC"}})
W związku z zadatkiem należy wspomnieć jeszcze o możliwości podniesienia zarzutu nadużycia prawa, gdy pomiędzy zadatkiem (a zwłaszcza zadatkiem w podwójnej wysokości) a poniesioną przez kontrahenta szkodą, zachodzi rażąca dysproporcja (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 806). Także w razie ustalenia zadatku rażąco wysokiego, jego zatrzymanie lub żądanie zwrotu sumy dwukrotnie wyższej może być uznane za nadużycie prawa (SN w wyroku z dnia 13.2.2000 r., IV CKN 672/2000, OSNC z 2003 Nr 1 poz. 10).
Konstytutywne nabycie roszczenia o zapłatę zależy od następujących warunków:
Skutki określone w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} występują jedynie wówczas, gdy strony wręczyły sobie [[Zadatek zadatek]]. W pierwszej kolejności zawsze należy ustalić, czy kwota lub rzecz wręczony przy zawarciu umowy faktycznie stanowi zadatek czy pełni ona inną funkcję.
((3)) umowa
Logicznie rzecz biorąc należy więc zawsze wcześniej ustalić, czy strony wiązała skuteczna umowa. Miarodejne jest więc ustalenie faktu [[ZawarcieUmowy zawarcia skutecznej umowy cywilnoprawnej]].
((3)) niewykonanie umowy
((3)) odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie umowy
((1)) Utrata roszczenia o zapłatę zadatku
Roszczenie z {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} nie wykazuje szczególnych odrębności wobec innych roszczeń cywilnoprawnych.
((1)) Zaskarżalność roszczenia o zapłatę zadatku
Pewne cechy charatkteryzują jednak zaskarżalność roszczenia.
((2)) Wymagalność
Ponieważ rzadko zdarza się, aby strony w umowie o zadatek ustaliły termin jego zapłaty, konieczne będzie zazwyczaj odwołanie się do {{pu przepis="art. 455 KC"}}.
((2)) Przedawnienie
Roszczenie o zapłatę zadatku w podwójnej wysokości przedawnia się wg wyroku SN z dnia 4.12.1973 r. (III CRN 281/1973, OSN z 1974 nr 11 poz. 194) po dziesięciu latach od jego wymagalności (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 807). Wyrok ten zapadł jednak pod rządami art. 188 w brzmieniu do zmiany, która weszła w życie 1.10.1990 r. Wówczas nie było tam mowy o roszczeniach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Obecnie więc roszczenie to przedawnia się po 10 latach lub po 3 latach, gdy jest ono związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
((2)) zarzut nadużycia praw podmiotowych ({{pu przepis="art. 5 KC"}})
W związku z zadatkiem należy wspomnieć jeszcze o możliwości podniesienia zarzutu nadużycia prawa, gdy pomiędzy zadatkiem (a zwłaszcza zadatkiem w podwójnej wysokości) a poniesioną przez kontrahenta szkodą, zachodzi rażąca dysproporcja (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 806). Także w razie ustalenia zadatku rażąco wysokiego, jego zatrzymanie lub żądanie zwrotu sumy dwukrotnie wyższej może być uznane za nadużycie prawa (SN w wyroku z dnia 13.2.2000 r., IV CKN 672/2000, OSNC z 2003 Nr 1 poz. 10).
Usunięte:
Logicznie rzecz biorąc należy więc zawsze wcześniej ustalić, czy strony wiązała skuteczna umowa.
Dodane:
((2)) Danie zadatku
((2)) Niewykonanie umowy
Zadatek w podwójnej wysokości przysługuje tylko w razie niewykonania umowy przez dłużnika.
Logicznie rzecz biorąc należy więc zawsze wcześniej ustalić, czy strony wiązała skuteczna umowa.
Dopiero później sprawdza się, czy doszło do niewykonania umowy czy tylko do jej nienależytwego wykonania. Właściwa subsumcja jest tu konieczna, gdyż tylko pierwsza sytuacja uprawnia do żądania zapłaty zadatku w podwójnej wysokości. Niewykonanie zobowiązania zachodzi wówczas, gdy w zachowaniu się dłużnika nie występuje nic, co by odpowiadało spełnieniu świadczenia, natomiast nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wówczas, gdy zachowanie się dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, a nawet dłużnik według własnej oceny spełnił świadczenie, jednakże osiągnięty przez niego wynik odbiega pod określonymi względami od tego, na czym miało polegać prawidłowo spełnione świadczenie (wyrok SN z dnia 15.2.2002 r., III CZP 86/01, OSNC z 2002 r. Nr 11, poz. 132).
Według powszechnie przyjmowanego poglądu w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} chodzi o sytuacje, gdy niewykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, za czym przemawiają ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 394 nb. 5 z dalszymi wskazaniami). Taki wymóg wynika pośrednio także z {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}. Poza tym zadatek ma funkcję dyscyplinującą. Gdy niewykonanie umowy wynika z okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada, funkcja ta nie ma racji bytu. W tym wypadku odpowiedzialność dłużnika miałaby charakter absolutny. Stąd też jednak ostatecznie należy przychylić się do poglądu wymagającego odpowiedzialności dłużnika za zdarzenia, które doprowadziły do niewykonania umowy.
((2)) Skuteczne odstąpienie od umowy
((2)) Niewykonanie umowy
Zadatek w podwójnej wysokości przysługuje tylko w razie niewykonania umowy przez dłużnika.
Logicznie rzecz biorąc należy więc zawsze wcześniej ustalić, czy strony wiązała skuteczna umowa.
Dopiero później sprawdza się, czy doszło do niewykonania umowy czy tylko do jej nienależytwego wykonania. Właściwa subsumcja jest tu konieczna, gdyż tylko pierwsza sytuacja uprawnia do żądania zapłaty zadatku w podwójnej wysokości. Niewykonanie zobowiązania zachodzi wówczas, gdy w zachowaniu się dłużnika nie występuje nic, co by odpowiadało spełnieniu świadczenia, natomiast nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wówczas, gdy zachowanie się dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, a nawet dłużnik według własnej oceny spełnił świadczenie, jednakże osiągnięty przez niego wynik odbiega pod określonymi względami od tego, na czym miało polegać prawidłowo spełnione świadczenie (wyrok SN z dnia 15.2.2002 r., III CZP 86/01, OSNC z 2002 r. Nr 11, poz. 132).
Według powszechnie przyjmowanego poglądu w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} chodzi o sytuacje, gdy niewykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, za czym przemawiają ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 394 nb. 5 z dalszymi wskazaniami). Taki wymóg wynika pośrednio także z {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}. Poza tym zadatek ma funkcję dyscyplinującą. Gdy niewykonanie umowy wynika z okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada, funkcja ta nie ma racji bytu. W tym wypadku odpowiedzialność dłużnika miałaby charakter absolutny. Stąd też jednak ostatecznie należy przychylić się do poglądu wymagającego odpowiedzialności dłużnika za zdarzenia, które doprowadziły do niewykonania umowy.
((2)) Skuteczne odstąpienie od umowy
Usunięte:
((1)) Niewykonanie umowy
Zadatek w podwójnej wysokości przysługuje tylko w razie niewykonania umowy przez dłużnika. Niewykonanie zobowiązania zachodzi wówczas, gdy w zachowaniu się dłużnika nie występuje nic, co by odpowiadało spełnieniu świadczenia, natomiast nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wówczas, gdy zachowanie się dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, a nawet dłużnik według własnej oceny spełnił świadczenie, jednakże osiągnięty przez niego wynik odbiega pod określonymi względami od tego, na czym miało polegać prawidłowo spełnione świadczenie (wyrok SN z dnia 15.2.2002 r., III CZP 86/01, OSNC z 2002 r. Nr 11, poz. 132).
Według powszechnie przyjmowanego poglądu w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} chodzi o sytuacje, gdy niewykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, za czym przemawiają ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 394 nb. 5). Taki wymóg wynika pośrednio także z {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}. Poza tym zadatek ma funkcję dyscyplinującą. Gdy niewykonanie umowy wynika z okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada, funkcja ta nie ma racji bytu. W tym wypadku odpowiedzialność dłużnika miałaby charakter absolutny. Stąd też jednak ostatecznie należy przychylić się do poglądu wymagającego odpowiedzialności dłużnika za zdarzenia, które doprowadziły do niewykonania umowy.
((1)) Skuteczne odstąpienie od umowy
