Wiki source for RoszczeniaWynagrodzenieZaBezumowneKorzystanieZRzeczy
====Roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy====
==roszczenia z {{pu przepis="art. 224 § 2 zd. 1 KC"}} i z {{pu przepis="art. 225 zd. 1 KC"}} ==
((1)) POJĘCIE WYNAGRODZENIA
Wynagrodzeniem jest kwota, która ułatwia wierzycielowi osiągnięcia celu gospodarczego polegającego na zrównaniu jego stanu majątkowego (w zakresie ograniczonym jednak do skutków wynikających z prawa własności określonej rzeczy) do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel z niej mógł korzystać (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.6.2000 r., IV CKN 1159/00 (LEX 52472)). Wynagrodzenie należy więc ściśle odgraniczyć od [[Odszkodowanie odszkodowania]]. Oznacza to m.in. niemożność stosowania do wynagrodzenia {{pu przepis="art. 363 § 2 KC"}} i innych przepisów dotyczących wyłącznie [[RoszczeniaOdszkodowawcze roszczeń odszkodowawczych]].
<<**Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy** może kierować się przeciw:
- posiadaczowi w dobrej wierze ({{pu przepis="art. 224 § 2 zd. 1 KC"}}) albo
- przeciw posiadaczowi w złej wierze ({{pu przepis="art. 225 KC"}})<<
((1)) ROSZCZENIA PRZECIW POSIADACZOWI W DOBREJ WIERZE, {{pu przepis="ART. 224 § 2 zd. 1 KC"}}
Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przysługuje od właściciela w dobrej wierze, gdy zostało wytoczone wobec niego powództwo o wydanie rzeczy i tylko za czas korzystania z rzeczy po wytoczeniu powództwa.
Przesłanki tego roszczenia są następujące:
((2)) Sytuacja windykacyjna
Ponieważ roszczenia uzupełniające są roszczeniami dopełniającymi [[RoszczenieWindykacyjne roszczenia windykacyjne]], podstawową przesłanką jest "ziszczenie się przesłanek uzasadniających roszczenie windykacyjne" (zob. uzasadnienie wyroku SN z 31.3.2004, II CK 162/03, Wokanda z 2004 r Nr 11, poz. 10 (Lex 127901) oraz WyrokSNIICK10203). W pierwszej kolejności należy więc ustalić, czy właścicielowi przysługuje przeciw posiadaczowi skuteczne roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}, czyli - innymi słowy - czy zachodzi sytuacja, gdy nieposiadający właściciel zwraca przeciw władającemu rzeczą niewłaścicielowi.
Roszczenie to nie przysługuje natomiast przeciw dzierżycielowi, albowiem nie jest on wymieniony w art. 224, 225 i 230 KC (WyrokSNIICK10203). Roszczenie to kieruje się więc wyłącznie przeciw posiadaczowi.
((2)) Posiadacz w dobrej wierze
Omawiany przepis może mieć zastosowanie wobec posiadacza samoistnego albo - na mocy {{pu przepis="art. 230 KC"}} - posiadacza zależnego.
((3)) posiadacz samoistny
Przepis {{pu przepis="art. 224 § 2 zd. 2 KC"}} w pierwszym rzędzie stosuje się wobec posiadacza samoistnego, o którym mowa jest w {{pu przepis="art. 336 KC"}}.
((3)) posiadacz zależny
Na podstawie {{pu przepis="art. 230 KC"}} można roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy podnieść także wobec posiadacza zależnego ({{pu przepis="art. 336 KC"}}).
Z samego sensu roszczeń uzupełniających wynika, że może chodzić wyłącznie o posiadanie zależne od początku „bezprawne" lub posiadanie zależne trwające już po wygaśnięciu uprawnienia do władania rzeczą (por. DybowskiOchronaWlasnosci, str. 209). Dopóty bowiem posiadaczowi przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą, wyłączone jest [[RoszczenieWindykacyjne roszczenie windykacyjne]] a tym samym i roszczenia uzupełniające. Z posiadaniem zależnym bezprawnym od początku mamy do czynienia wówczas, gdy posiadacz zależny swoje władztwo nad rzeczą wywodzi od innego posiadacza nieuprawnionego (por. wyrok SN z 11.6.1974 r., II CR 246/74, opubl. w: OSPiKA 1976, nr 2, poz. 29).
Poza tym roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy ma zastosowanie tylko wtedy, gdy z przepisów regulujących ten stosunek nie wynikają zasady rozliczania wynagrodzenia. Po pierwsze należy więc sprawdzić, czy przepisy ustawowe dot. danego [[StosunekPrawny stosunku prawnego]], z którego wynika posiadanie zależne, nie regulują kwestii wynagrodzenia po utracie podstawy prawnej do władania rzeczą (np. {{pu przepis="art. 18 UOchrPrLokator"}}). Obok przepisów ustawowych źródłem zasad rozliczania mogą być postanowienia umowne między stronami.
Dopóki takowe postanowienia (umowne, ustawowe) istnieją, przepisy art. 224 - 225 KC nie znajdą zastosowania.
((3)) dobra wiara posiadacza
Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie rzeczy przysługuje na podstawie {{pu przepis="art. 224 § 1 KC"}} tylko od posiadacza w dobrej wierze. W dobrej wierze działa ten posiadacz, który jest przekonany, że rzecz posiada zgodnie z przysługującym mu prawem, a jego przekonanie jest usprawiedliwione okolicznościami (IgnatowiczStefaniukPrawoRzeczowe, 2003, str. 294). Posiadaczem samoistnym w dobrej wierze jest więc ten posiadacz, który ma uzasadnione podstawy do uważania się za właściciela rzeczy. Natomiast w przypadku posiadania zależnego, w dobrej wierze jest ten, kto władając rzeczą pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługuje mu prawo użytkowania, zastawu, najmu, dzierżawy lub inne prawo (chociażby leasing), z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (Gniewek w: GniewekKCKomentarz, 2001, art. 230 uw. 11). Dobrą wiarę należy oceniać na moment objęcia rzeczy w posiadanie (Cisek w: GniewekKCKomentarz, 2008, art. 224 nb. 8).
Należy pamiętać, iż zgodnie z {{pu przepis="art. 7 KC"}} dobrą wiarę należy domniemywać, co oznacza, że to na właścicielu rzeczy spoczywa ciężar udowodnienia, że posiadacz był w złej wierze.
((3)) powzięcie wiedzy o wytoczeniu powództwa windykacyjnego
Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przysługuje właścicielowi tylko od momentu, gdy posiadacz dowiedział się o wytoczeniu przeciw niemu powództwa windykacyjnego. Za okres używania rzeczy przed powzięciem wiedzy o wytoczeniu powództwa o wydanie rzeczy właścicielowi wynagrodzenie się nie należy (zob. {{pu przepis="art. 224 § 1 KC"}}). Wytoczenie powództwa następuje w Polsce z momentem doręczenia pozwu pozwanemu.
Z chwilą dowiedzenia się o powództwie posiadacz w dobrej wierze nie staje się posiadaczem w złej wierze, lecz powinien się liczyć z możliwością przegrania procesu i wynikającym stąd obowiązkiem wydania rzeczy.
Zob. również: KazusRoszczeniaUzupelniajace1
((1)) ROSZCZENIA PRZECIW POSIADACZOWI W ZŁEJ WIERZE, {{pu przepis="ART. 225 zd. 1 KC"}}
W pełnym zakresie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy można domagać się od posiadacza w złej wierze.
((2)) Adresat roszczenia
Także i w tej sytuacji rodzaj posiadania nie ma znaczenia – odpowiada bowiem każdy z posiadaczy, chyba że w przypadku posiadania zależnego przepisy szczególne inaczej regulują rozliczenia z tytułu korzystania z rzeczy, {{pu przepis="art. 230 KC"}}.
((2)) Zła wiara
Dobra wiara jest wykluczona, gdy posiadacz wiedział o braku swego uprawnienia do władania rzeczą praz gdy jego niewiedza wynikała z niedbalstwa (IgnatowiczStefaniukPrawoRzeczowe, 2003, str. 294). Jednakże należy domniemywać dobrą wiarę ({{pu przepis="art. 7 KC"}}), co powoduje, iż ciężar udowodnienia złej wiary spoczywa na właścicielu.
----
CategoryRoszczeniaPrawnorzeczowe CategorySkrypty CategoryOchronaWlasnosci
==roszczenia z {{pu przepis="art. 224 § 2 zd. 1 KC"}} i z {{pu przepis="art. 225 zd. 1 KC"}} ==
((1)) POJĘCIE WYNAGRODZENIA
Wynagrodzeniem jest kwota, która ułatwia wierzycielowi osiągnięcia celu gospodarczego polegającego na zrównaniu jego stanu majątkowego (w zakresie ograniczonym jednak do skutków wynikających z prawa własności określonej rzeczy) do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel z niej mógł korzystać (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.6.2000 r., IV CKN 1159/00 (LEX 52472)). Wynagrodzenie należy więc ściśle odgraniczyć od [[Odszkodowanie odszkodowania]]. Oznacza to m.in. niemożność stosowania do wynagrodzenia {{pu przepis="art. 363 § 2 KC"}} i innych przepisów dotyczących wyłącznie [[RoszczeniaOdszkodowawcze roszczeń odszkodowawczych]].
<<**Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy** może kierować się przeciw:
- posiadaczowi w dobrej wierze ({{pu przepis="art. 224 § 2 zd. 1 KC"}}) albo
- przeciw posiadaczowi w złej wierze ({{pu przepis="art. 225 KC"}})<<
((1)) ROSZCZENIA PRZECIW POSIADACZOWI W DOBREJ WIERZE, {{pu przepis="ART. 224 § 2 zd. 1 KC"}}
Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przysługuje od właściciela w dobrej wierze, gdy zostało wytoczone wobec niego powództwo o wydanie rzeczy i tylko za czas korzystania z rzeczy po wytoczeniu powództwa.
Przesłanki tego roszczenia są następujące:
((2)) Sytuacja windykacyjna
Ponieważ roszczenia uzupełniające są roszczeniami dopełniającymi [[RoszczenieWindykacyjne roszczenia windykacyjne]], podstawową przesłanką jest "ziszczenie się przesłanek uzasadniających roszczenie windykacyjne" (zob. uzasadnienie wyroku SN z 31.3.2004, II CK 162/03, Wokanda z 2004 r Nr 11, poz. 10 (Lex 127901) oraz WyrokSNIICK10203). W pierwszej kolejności należy więc ustalić, czy właścicielowi przysługuje przeciw posiadaczowi skuteczne roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}, czyli - innymi słowy - czy zachodzi sytuacja, gdy nieposiadający właściciel zwraca przeciw władającemu rzeczą niewłaścicielowi.
Roszczenie to nie przysługuje natomiast przeciw dzierżycielowi, albowiem nie jest on wymieniony w art. 224, 225 i 230 KC (WyrokSNIICK10203). Roszczenie to kieruje się więc wyłącznie przeciw posiadaczowi.
((2)) Posiadacz w dobrej wierze
Omawiany przepis może mieć zastosowanie wobec posiadacza samoistnego albo - na mocy {{pu przepis="art. 230 KC"}} - posiadacza zależnego.
((3)) posiadacz samoistny
Przepis {{pu przepis="art. 224 § 2 zd. 2 KC"}} w pierwszym rzędzie stosuje się wobec posiadacza samoistnego, o którym mowa jest w {{pu przepis="art. 336 KC"}}.
((3)) posiadacz zależny
Na podstawie {{pu przepis="art. 230 KC"}} można roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy podnieść także wobec posiadacza zależnego ({{pu przepis="art. 336 KC"}}).
Z samego sensu roszczeń uzupełniających wynika, że może chodzić wyłącznie o posiadanie zależne od początku „bezprawne" lub posiadanie zależne trwające już po wygaśnięciu uprawnienia do władania rzeczą (por. DybowskiOchronaWlasnosci, str. 209). Dopóty bowiem posiadaczowi przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą, wyłączone jest [[RoszczenieWindykacyjne roszczenie windykacyjne]] a tym samym i roszczenia uzupełniające. Z posiadaniem zależnym bezprawnym od początku mamy do czynienia wówczas, gdy posiadacz zależny swoje władztwo nad rzeczą wywodzi od innego posiadacza nieuprawnionego (por. wyrok SN z 11.6.1974 r., II CR 246/74, opubl. w: OSPiKA 1976, nr 2, poz. 29).
Poza tym roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy ma zastosowanie tylko wtedy, gdy z przepisów regulujących ten stosunek nie wynikają zasady rozliczania wynagrodzenia. Po pierwsze należy więc sprawdzić, czy przepisy ustawowe dot. danego [[StosunekPrawny stosunku prawnego]], z którego wynika posiadanie zależne, nie regulują kwestii wynagrodzenia po utracie podstawy prawnej do władania rzeczą (np. {{pu przepis="art. 18 UOchrPrLokator"}}). Obok przepisów ustawowych źródłem zasad rozliczania mogą być postanowienia umowne między stronami.
Dopóki takowe postanowienia (umowne, ustawowe) istnieją, przepisy art. 224 - 225 KC nie znajdą zastosowania.
((3)) dobra wiara posiadacza
Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie rzeczy przysługuje na podstawie {{pu przepis="art. 224 § 1 KC"}} tylko od posiadacza w dobrej wierze. W dobrej wierze działa ten posiadacz, który jest przekonany, że rzecz posiada zgodnie z przysługującym mu prawem, a jego przekonanie jest usprawiedliwione okolicznościami (IgnatowiczStefaniukPrawoRzeczowe, 2003, str. 294). Posiadaczem samoistnym w dobrej wierze jest więc ten posiadacz, który ma uzasadnione podstawy do uważania się za właściciela rzeczy. Natomiast w przypadku posiadania zależnego, w dobrej wierze jest ten, kto władając rzeczą pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługuje mu prawo użytkowania, zastawu, najmu, dzierżawy lub inne prawo (chociażby leasing), z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (Gniewek w: GniewekKCKomentarz, 2001, art. 230 uw. 11). Dobrą wiarę należy oceniać na moment objęcia rzeczy w posiadanie (Cisek w: GniewekKCKomentarz, 2008, art. 224 nb. 8).
Należy pamiętać, iż zgodnie z {{pu przepis="art. 7 KC"}} dobrą wiarę należy domniemywać, co oznacza, że to na właścicielu rzeczy spoczywa ciężar udowodnienia, że posiadacz był w złej wierze.
((3)) powzięcie wiedzy o wytoczeniu powództwa windykacyjnego
Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przysługuje właścicielowi tylko od momentu, gdy posiadacz dowiedział się o wytoczeniu przeciw niemu powództwa windykacyjnego. Za okres używania rzeczy przed powzięciem wiedzy o wytoczeniu powództwa o wydanie rzeczy właścicielowi wynagrodzenie się nie należy (zob. {{pu przepis="art. 224 § 1 KC"}}). Wytoczenie powództwa następuje w Polsce z momentem doręczenia pozwu pozwanemu.
Z chwilą dowiedzenia się o powództwie posiadacz w dobrej wierze nie staje się posiadaczem w złej wierze, lecz powinien się liczyć z możliwością przegrania procesu i wynikającym stąd obowiązkiem wydania rzeczy.
Zob. również: KazusRoszczeniaUzupelniajace1
((1)) ROSZCZENIA PRZECIW POSIADACZOWI W ZŁEJ WIERZE, {{pu przepis="ART. 225 zd. 1 KC"}}
W pełnym zakresie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy można domagać się od posiadacza w złej wierze.
((2)) Adresat roszczenia
Także i w tej sytuacji rodzaj posiadania nie ma znaczenia – odpowiada bowiem każdy z posiadaczy, chyba że w przypadku posiadania zależnego przepisy szczególne inaczej regulują rozliczenia z tytułu korzystania z rzeczy, {{pu przepis="art. 230 KC"}}.
((2)) Zła wiara
Dobra wiara jest wykluczona, gdy posiadacz wiedział o braku swego uprawnienia do władania rzeczą praz gdy jego niewiedza wynikała z niedbalstwa (IgnatowiczStefaniukPrawoRzeczowe, 2003, str. 294). Jednakże należy domniemywać dobrą wiarę ({{pu przepis="art. 7 KC"}}), co powoduje, iż ciężar udowodnienia złej wiary spoczywa na właścicielu.
----
CategoryRoszczeniaPrawnorzeczowe CategorySkrypty CategoryOchronaWlasnosci
