Wersja [5443]
To jest stara wersja RoszczeniaUzupelniajace utworzona przez MarcinKrzymuski, 2008-11-28 11:08:21.
Roszczenia uzupełniające właściciela
treść i przesłanki roszczeń uzupełniających roszczenie windykacyjne
Przydatne przepisy:
Są to roszczenia związane z rozliczeniami (stąd też nazwa: roszczenia rozliczeniowe, roszczenia dodatkowe) po realizacji roszczenia windykacyjnego.Ustawa wyróżnia następujące rodzaje roszczeń:
1) roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy,
2) roszczenie o zwrot pożytków albo ich ekwiwalentu oraz
3) roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem, pogorszeniem albo utratą rzeczy.
Roszczenia te są samodzielne, co oznacza, że mogą być dochodzone niezależnie od roszczenia windykacyjnego oraz mogą być odrębnym od tego roszczenia przedmiotem obrotu.
II. Roszczenie o zwrot pożytków albo ich równowartości
W tym wypadku także przesłanki i zakres roszczenia zależą od istnienia dobrej wiary posiadacza.
1. Roszczenia przeciw posiadaczowi w dobrej wierze, art. 224 § 2 zd. 2 KC
Od momentu dowiedzenia się o wytoczeniu powództwa posiadacz (samoistny i zależny) zobowiązany jest do zwrotu pobranych od tej chwili pożytków, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Pożytki pobrane zanim posiadacz dowiedział się o wytoczeniu powództwa windykacyjnego pozostają własnością posiadacza.
Pożytki rzeczy obejmują zarówno pożytki naturalne jak i pożytki cywilne (art. 53 KC
art. 53 KC
§ 1. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy.
§ 2. Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego.
). § 1. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy.
§ 2. Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego.
Nie obejmuje powyższe roszczenie natomiast tych pożytków, których posiadacz z powodu złej gospodarki nie uzyskał i to niezależenie od tego, czy nastąpiło to przed czy po wytoczeniu powództwa windykacyjnego.
2. Roszczenia przeciw posiadaczowi w złej wierze, art. 225 zd. 2 KC
art. 225 KC
Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.
. Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.
Posiadacz w złej wierze jest zobowiązany zwrócić pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych pożytków, które zużył oraz uiścić wartość tych pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał. Oznacza to poszerzoną w stosunku do posiadacza w dobrej wierze odpowiedzialność posiadacza w złej wierze. W razie złej wiary posiadacza wyrównanie zakłada więc istnienie po stronie właściciela uzdolnień do osiągnięcia optymalnych pożytków (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.6.2000 r., IV CKN 1159/00 LEX 52472).
3. Zakres roszczenia w obu przypadkach
Pewne zasady są dla obydwu powyższych roszczeń wspólne. Nie ma bowiem znaczenia dla tych roszczeń to, czy właściciel rzeczy, który podnosi powyższe roszczenie sam uzyskałby te pożytki, czy też nie (Dybowski, Ochrona własności, str. 189). Obowiązek ten obejmuje więc także te pożytki, które uzyskane zostały dzięki osobistym zabiegom i zdolnościom posiadacza.
III. Roszczenie o odszkodowanie za zużycie, pogorszenie albo utratę rzeczy
Zakres i przesłanki roszczenia zależą od istnienia dobrej albo złej wiary posiadacza, wobec którego roszczenie jest skierowane.
1. Roszczenie przeciw posiadaczowi w dobrej wierze, art. 224 § 2 zd. 1 in fine KC
Odpowiedzialność na podstawie art. 224 § 2 zd. 1 in fine KC
art. 224 KC
§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.
§ 2. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.
zależy istnieje, gdy posiadacz był w dobrej wierze i po dowiedzeniu się o wytoczeniu powództwa doszło do zużycia, pogorszenia albo utraty rzeczy z winy posiadacza.§ 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.
§ 2. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.
a. posiadacz w dobrej wierze
Przepis ten również dotyczy posiadacza samoistnego jak i zależnego, z tym że ten ostatni odpowiada tylko w takim zakresie, w jakim z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego (art. 230 KC
art. 230 KC
Przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.
). Dobrą wiarę należy i w tym wypadku – zgodnie z z ogólną zasadą art. 7 KCPrzepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.
art. 7 KC
Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.
– domniemywać.Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.
b. zużycie, pogorszenie lub utrata rzeczy
Zużycie rzeczy oznacza tylko takie zużycie, które wykracza poza granice normalnego następstwa korzystania z rzeczy.
Pogorszenie rzeczy oznacza dopuszczenie do tego, iż stan rzeczy w chwili wydawania jej właścicielowi był gorszy niż w chwili objęcia jej w posiadanie.
Utrata rzeczy oznacza ustanie jej bytu fizycznego raz wyjście spod władztwa posiadacza na skutek zgubienia, kradzieży, porzucenia.
c. wina posiadacza
Posiadacz odpowiada za zużycie, pogorszenie i utratę rzeczy po pierwsze tylko wtedy, gdy doszło do tego po chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciw niemu powództwa windykacyjnego.
Ustawodawca odmienne reguły nakazuje stosować dla zużycia rzeczy i odmienne dla pogorszenia i utraty rzeczy.
(1) pogorszenie lub utrata rzeczy
Pogorszenie lub utrata rzeczy musiałaby nastąpić z winy posiadacza. Stosuje się tutaj – z braku przepisów szczególnych – ogólne reguły wynikające z prawa zobowiązań (w szczególności art. 355 KC
art. 355 KC
§ 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
). Wina może mieć więc charakter winy umyślnej jak i nieumyślnej. Ponieważ KC w art. 224 nie uzależnia odpowiedzialności od stopnia winy, należy przyjąć, że posiadacz odpowiada zarówno za lekkomyślne zużycie (pogorszenie, utratę) jaki i zużycie (pogorszenie, utratę) wynikające z niedbalstwa. § 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
Ustawodawca dokonał tu ułatwienia na rzecz właściciela rzeczy dochodzącego roszczenia i nakazał domniemywać winę posiadacza. Na posiadaczu ciąży więc obowiązek wykazania, iż pogorszenie (utrata) rzeczy nastąpiła bez jego winy.
(2) zużycie rzeczy
Domniemanie to jednak nie obejmuje zużycia rzeczy. W tym zakresie odpowiedzialność posiadacza jest absolutna (Gniewek, System prawa prywatnego, Prawo rzeczowe. Tom 3. § 27 nb. 193).
Z natury rzeczy zużycie dotyczy tylko zużywalnych rzeczy ruchomych (verbrauchbare Sachen).
2. Roszczenie przeciw posiadaczowi w złej wierze, art. 225 KC
Posiadacz w złej wierze odpowiada inaczej za zużycie a inaczej za pogorszenie i utratę rzeczy.
a. odpowiedzialność za zużycie rzeczy
Posiadacz w złej wierze odpowiada za zużycie rzeczy tak samo jak posiadacz w dobrej wierze, który dowiedział się o wytoczeniu powództwa windykacyjnego. Odpowiedzialność ta ma charakter absolutny, brak jest bowiem możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności przez posiadacza (Gniewek, System prawa prywatnego, Prawo rzeczowe. Tom 3. § 27 nb. 193). Spór, o którym pisano wcześniej (zob. pkt III.1.c.bb.), na temat absolutnej odpowiedzialności za zużycie rzeczy, przenosi się także na odpowiedzialność posiadacza w złej wierze.
Z natury rzeczy zużycie dotyczy tylko zużywalnych rzeczy ruchomych (verbrauchbare Sachen).
b. odpowiedzialność za pogorszenie i utratę rzeczy
Za pogorszenie i utratę rzeczy posiadacz w złej wierze odpowiada najostrzej, tzn. odpowiada nie tylko za zawinione działania prowadzące do pogorszenia i utraty rzeczy, ale także za przypadek (casus mixtus). Jego odpowiedzialność może być więc wyłączona tylko wtedy, gdyby wykazał, że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego. Sam dowód braku winy posiadacza nie wystarczy.
IV. Roszczenia z innych przepisów
Przepisy art. 224 i nast. nie regulują wyczerpująco wszystkich kwestii związanych z rozliczeniami pomiędzy właścicielem rzeczy a jej posiadaczem. Stąd też słusznie przyjmuje się, że w kwestiach nieunormowanych przez art. 224 i nast. należy sięgać do powszechnych zasad prawa cywilnego (Gniewek, System prawa prywatnego, Prawo rzeczowe. Tom 3.§ 27 nb. 148). Dlatego na podstawie innych przepisów KC właściciel może dochodzić:
- wydania surogatu, który posiadacz uzyskał w zamian za rzecz (np. cenę uzyskaną za zbycie rzeczy) na podstawie art. 405 KC
art. 405 KC
Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
,Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
- przywrócenia rzeczy do stanu poprzedniego,
- naprawienia szkody powstałej na skutek uszkodzenia lub utraty rzeczy (Gniewek, System prawa prywatnego, Prawo rzeczowe. Tom 3.§ 27 nb. 172 i 178).
W zakresie jednak jakim art. 224 i 225 regulują stosunki pomiędzy właścicielem a posiadaczem stanowią wyłączne podstawy odpowiedzialności (wyrok SN z 9.6.2000 r., IV CKN 1159/00, niepubl. (LEX 52472)).
CategoryOchronaWlasnosci
Na tej stronie nie ma komentarzy
