Wersja [20876]
To jest stara wersja RekomunalizacjaUslugPublicznych utworzona przez MarcinKrzymuski, 2016-02-27 00:44:05.
Inhaltsverzeichnis des Artikels
A. Wstęp
1. Aparat pojęciowy
B. Przyczyny i obszary rekomun...
1. Okazje
2. Przyczyny (motywy)
3. Stanowisko sektora prywatnego
C. Obszary i przykłady
1. Pola rekomunalizacji
2. Przykłady
D. Typologia
E. Ramy prawne rekomunalizacji
1. Prawo europejskie
2. Rekomunalizacja a zasady ko...
3. Prawo zamówień publicznych
4. Rekomunalizacja a pomoc pub...
5. Rekomunalizacja i prawo ant...
6. Rekomunalizacja a finanse p...
a. Zasady gospodarki komunalnej
b. Prawo finansowe
c. Prawo podatkowe
F. Kwestie ekonomiczne
G. Skutki rekomunalizacji
H. Rekomunalizacja a polityka
I. Zagrożenia związane z rekom...
J. Perspektywa rekomunalizacji
1. Zagranica
2. w Polsce
a. Odpady
b. Wodociągi
K. Wnioski
L. Literatura
1. Aparat pojęciowy
B. Przyczyny i obszary rekomun...
1. Okazje
2. Przyczyny (motywy)
3. Stanowisko sektora prywatnego
C. Obszary i przykłady
1. Pola rekomunalizacji
2. Przykłady
D. Typologia
E. Ramy prawne rekomunalizacji
1. Prawo europejskie
2. Rekomunalizacja a zasady ko...
3. Prawo zamówień publicznych
4. Rekomunalizacja a pomoc pub...
5. Rekomunalizacja i prawo ant...
6. Rekomunalizacja a finanse p...
a. Zasady gospodarki komunalnej
b. Prawo finansowe
c. Prawo podatkowe
F. Kwestie ekonomiczne
G. Skutki rekomunalizacji
H. Rekomunalizacja a polityka
I. Zagrożenia związane z rekom...
J. Perspektywa rekomunalizacji
1. Zagranica
2. w Polsce
a. Odpady
b. Wodociągi
K. Wnioski
L. Literatura
Rekomunalizacja usług publicznych
nowy trend w sposobie realizacji zadań przez JST w Niemczech
W Niemczech coraz częściej mowa jest o rekomunalizacji usług publicznych. Istotą procesu jest rezygnacja z realizacji zadań publicznych za pośrednictwem podmiotów prywatnych. Zadania własne gmin są więc ponownie wykonywane przez jej własne jednostki. W niniejszym opracowaniu zostaną przedstawione przyczyny tego zjawiska oraz obszary, na których jest ono najbardziej widoczne. Następnie przedstawione zostaną przykłady działań polskich jednostek samorządowych świadczących o pojawieniu się tendencji rekomunalizacyjnych w Polsce. Przeanalizowane zostaną także regulacje prawne pozwalające przejęcie usług publicznych przez gminy.
A. Wstęp
Nie tylko przez Europę przetacza się aktualnie fala wydarzeń, w wyniku których usługi użyteczności publicznej realizowane dotychczas przez podmioty prywatne powracają do podmiotów publicznych (Bauer2012, s. 333; Lobina2015).
Mówi się o zmianie paradygmatu w gospodarce komunalnej czy kryzysie prywatyzacji (Bauer2012, s. 329-330). Trudno jednak ocenić, czy mamy do czynienia z chwilową modą czy stałym trendem. Faktycznie w wielu przypadkach samorządy i państwo przejęły z powrotem zadania publiczne od podmiotów prywatnych. Dużo mówi się również o tych wydarzeniach, ale to nie oznacza jeszcze, że faktycznie mamy do czynienia z renesansem wykonywania zadań publicznych przez podmioty tego sektora. Być może zmniejsza się ilość prywatyzacji (co nie dziwi, skoro coraz mniej obszarów pozostaje do sprywatyzowania); są także spektakularne Trzeba zatem odróżnić modny temat od rzeczywistych prądów w polityce komunalnej. Można chyba jednak stwierdzić, że wahadło dotychczas wychylone w stronę prywatyzacji wraca w stronę komunalizacji (Schmidt2014, 365; Röhl2015, 6). Libbe2012, 28, stwierdza, że trend widoczny jest w sektorze energetycznym (Niemcy) i zaopatrzenia w wodę (Francja).
Ustawodawcy w Niemczech forsują powrót do usług komunalnych (np. Brandenburgia - nowelizacja Kommunalverfassung przez "Gesetz zur Stärkung der kommunalen Daseinsvorsorge" (GVBl. 2012, Nr 1, s. 1)
Röber2012, 86-87, stwierdza, że więcej jest mówienia o rekom. (TALK) niż faktycznych działań (ACTION)
W Polsce na razie temat nie jest szeroko dyskutowany. Raczej jest tendencja do prywatyzacji (zob. gospodarkę odpadami i nakaz przeprowadzania przetargów). Pytanie jest bowiem, czy w Polsce doszło do tak dalekiej prywatyzacji, że w ogóle można mówić o odejściu od niej na korzyść komunalizacji.
Generalnie chodzi o spór, co jest lepsze: prywatne czy publiczne świadczenie usług (Röhl2015). Broß2013, 8-9 wytacza ciężkie armaty przeciw prywatyzacji. Skoro państwo miałoby być tylko strażnikiem, jak chcą zwolennicy prywatyzacji, to musiałby się zmieć w policjanta, który sprawdza i pilnuje, bo - jak widać na przykładzie urzędów antymonopolowych - powstają prywatne mono i oligopole.
1. Aparat pojęciowy
Rekomunalizacja - insourcing - neokomunalizacja
Najprościej: przejęcie zadań publicznych, uprzednio przekazanych podmiotom prywatnym (spoza sektora publicznego), z powrotem przez administrację publiczną (państwową i samorządową).
Bauer2012, s. 334: lustrzane odbicie prywatyzacji
Schmidt2014, 359: actus contrarius prywatyzacji (cykl prywatyzacji: formalna -> funkcjonalna -> materialna; zaś komunalizacja na odwrót: materialna -> funkcjonalna -> formalna rekom.)
BudäusHilgers2013, 702: rekom jest empirycznie weryfikowalnym, aktualnym i rzeczywistym zjawiskiem, kt#re ma na celu rozszerzenie pola operacyjnego i obszaru działania samorządów, które dotychczas były ograniczone działaniami prywatyzacyjnymi.
Röhl2015, 5: rozróżnia rekomunalizację
Rekomunalizacja - insourcing - neokomunalizacja
Najprościej: przejęcie zadań publicznych, uprzednio przekazanych podmiotom prywatnym (spoza sektora publicznego), z powrotem przez administrację publiczną (państwową i samorządową).
Bauer2012, s. 334: lustrzane odbicie prywatyzacji
Schmidt2014, 359: actus contrarius prywatyzacji (cykl prywatyzacji: formalna -> funkcjonalna -> materialna; zaś komunalizacja na odwrót: materialna -> funkcjonalna -> formalna rekom.)
BudäusHilgers2013, 702: rekom jest empirycznie weryfikowalnym, aktualnym i rzeczywistym zjawiskiem, kt#re ma na celu rozszerzenie pola operacyjnego i obszaru działania samorządów, które dotychczas były ograniczone działaniami prywatyzacyjnymi.
Röhl2015, 5: rozróżnia rekomunalizację
- senstu stricto: powrót wcześniej sprywatyzowanych usług we władanie gmin
- sensu largo: rozbudowa oferty zakładów publicznych i wnikanie w rynki wcześniej obsługiwane przez podmioty prywatne.
B. Przyczyny i obszary rekomunalizacji
Schmidt2014, 358 rozróżnia między okazjami (Anlass) i przyczynami (Grund). Tak samo LeisnerEgensperger2013, 1111.
1. Okazje
Okazję do rekomunalizacji dają: upływ okresu obowiązywania umów koncesyjnych, niegospodarność, podwyżki cen, niespełnione nadzieje, skandale, niezadowolenie ludności (Schmidt2014, 358)
Libbe2012 stwierdza, że w latach 2015/2016 wygaśnie ok. 3000 umów koncesyjnych, co daje samorządom pole do manewru i ew. powrotu do usług świadczonych przez zakłady i przedsiębiorstwa komunalne.
Obywatele również żądali przywrócenia publicznego świadczenia usług (Guckelberger2013, 165 + daslze wskazówki w przyp. 34)
Zdarzało się też, że prywatni mają nadzieję na wyzbycie się przedsiębiorstw, gdyż z uwagi na rynek regulowany nie osiągają zamierzonych zysków (Guckelberger2013, 165).
2. Przyczyny (motywy)
Schmidt2014, 358 nazywa cztery grupy powodów:
Okazję do rekomunalizacji dają: upływ okresu obowiązywania umów koncesyjnych, niegospodarność, podwyżki cen, niespełnione nadzieje, skandale, niezadowolenie ludności (Schmidt2014, 358)
Libbe2012 stwierdza, że w latach 2015/2016 wygaśnie ok. 3000 umów koncesyjnych, co daje samorządom pole do manewru i ew. powrotu do usług świadczonych przez zakłady i przedsiębiorstwa komunalne.
Obywatele również żądali przywrócenia publicznego świadczenia usług (Guckelberger2013, 165 + daslze wskazówki w przyp. 34)
Zdarzało się też, że prywatni mają nadzieję na wyzbycie się przedsiębiorstw, gdyż z uwagi na rynek regulowany nie osiągają zamierzonych zysków (Guckelberger2013, 165).
2. Przyczyny (motywy)
Schmidt2014, 358 nazywa cztery grupy powodów:
- dot. obywateli (oczekiwania dot. cen, jakości, ekologii, socjalnego a nie ekonomicznego charakteru usług),
- dot. gremiów samorządowych (odzyskanie politycznego wpływu poprzez kontrolę, decydowanie o kierunkach rozwoju, wykonywanie uprawnień właścicielskich , możliwość kształtowania przez gminę samą sposobu i formy)
- związane z nadzorem (ucieczka przed kontrolą organów ochrony konkurencji i możliwość bardziej swobodnego działania poprzez opłaty administracyjne a nie ceny, podlegające kontroli) - tutaj obszernie też Guckelberger2013, 174-175. Zob. § 130 GWB i komentarze do niego.
- związane z sytuacją finansową (nadzieja na zyski, rezygnacja z kosztownych i niepewnych zamówień, możliwości podatkowe (z jednej kieszeni do drugiej), stworzenie efektywnych struktur komunalnych). Schmidt2014 zauważa, że nie wszystkie dadzą się ze sobą pogodzić.
Libbe2012 wymienia natomiast m.in. (nie dzieląc na powody i okazje):
Nieudane i budzące wątpliwości (także z uwagi na afery) procesy prywatyzacyjne, niespełnienie pokładanych nadziei (Bauer2012, s. 335). Okazało się, że sfera prywatna wcale niekoniecznie działa w sposób bardziej efektywny i ekonomiczny (tańszy) niż segment publiczny. Ponadto wiele innych powodów (np. Bauer2012, s. 335 wymienia jeszcze renesans idei samorządu, poczucia wspólnoty lokalnej, samoświadomości gmin, zwrot w postrzeganiu usług jako służących ogółowi zamiast maksymalizacja profitów (tu także (BudäusHilgers2013, 701), chęć przełamania prywatnych monopoli powstałych po prywatyzacji zadań publicznych (BudäusHilgers2013, 701), utworzenie efektywnie działających przedsiębiorstw komunalnych (BudäusHilgers2013, 701) i wynikająca stąd poprawa jakości, utrzymanie miejsc pracy (BudäusHilgers2013, 701), obniżenie kosztów (BudäusHilgers2013, 701), możliwości sfinansowania deficytów z dochodów z innych obszarów itp.).
Prywatyzację pojmowano jako środek na wszelkie dolegliwości, a tymczasem przyniosła ona nowe problemy (Schmidt2014, 357).
Broß2013, 11, stwierdza, że w wyniku prywatyzacji wyparowało 1,2 mln miejsc pracy.
Guckelberger2013, 164, pisze także o tym, że gminy czasem dokonały prywatyzacji bez zastanowienia, co jest korzystniejsze w perspektywie średniookresowej i w obliczu pustych kas. Czasem okazało się, że koszty kontroli były niedoszacowane, przecz co prywatyzacja wcale nie doprowadziła do obniżenia własnych kosztów gmin. Wreszcie też dały się we znaki przeciwstawne interesy gmin i prywatnych przedsiębiorców. Poza tym doszło do podywżek i obniżenia standardów. Zaletą rekomunalizacji ma być także możliwość sfinansowania z dochodów dziedzin deficytowych oraz możliwość ucieczki w sferę wolną od nadzoru nad monopolami (Guckelberger2013, 166).
Röber2012, 84 dopatruje się renesansu komunalizacji w sceptycyzmie wobec segmentu prywatnego po kryzysie finansowym. Ponadto przypomina o podwyżkach cen (wynik monopoli i oligopoli) i spadku jakości usług. Zauważa także, że samorządy nauczyły się działania w otoczeniu konkurencji i przyswoiły sobie lekcję przedsiębiorczości (85). Dzięki instrumentom demokracji bezpośredniej mieszkańcy mają też większy wpływ na sprawy komunalne i mogą decydować o ew. prywatyzacji. Wreszcie zauważa, że dalsza prywatyzacja prowadzi do tego, że samorządowość staje się pustym hasłem, skoro ma coraz mniej zadań do realizacji.
3. Stanowisko sektora prywatnego
Natomiast sektor prywatny - z oczywistych względów - nie jest zwolennikiem nowego procesu.
Röhl2015, 12 wskazuje, że wcale nie jest tak, że publiczni działają bez chęci zysku, a nawet osiągają zyski wyższe niż prywatni kosztem odbiorcy. Nie do końca jego zdaniem trafiony jest też argument, że publiczni stwarzają lepsze warunki na rynku pracy, bo z reguły odbywa się to jednak kosztem odbiorcy. Rozprawia się także z innymi rzekomymi zaletami publicznego świadczenia usług (Röhl2015, 13-14) takimi jak: możliwość politycznego sterowania (wykorzystywana dla celów wyborczych), rzekoma wartość dodana dla obywateli wynikająca z faktu świadczenia usług przez "ich" zakład (tutaj wskazuje, że tylko niewielu, świadomych obywateli tak myśli) oraz lepsza ochrona środowiska i klimatu. Röhl2015, s. 15, podkreśla, że przedsiębiorstwa publiczne korzystają z trzech przywilejów:
Za prywatyzacją jest też UE, która forsuje konkurencję we wszystkich obszarach i konkurencyjny rynek usług, choć dostrzega też, że UwOIG (DAWI) wymykają się regułom konkurencyjności.
Obszernie o zaletach wykonywania usług publicznych przez prywatne podmioty: VBW2015
- niższe koszty operacyjna,
- niewydolność rynku regionalnego
- wspieranie lokalnego rynku pracy
- krytyka obywateli wobec prywatyzacji
- jakość i pewność usług
- rozwój zamówień typu
Nieudane i budzące wątpliwości (także z uwagi na afery) procesy prywatyzacyjne, niespełnienie pokładanych nadziei (Bauer2012, s. 335). Okazało się, że sfera prywatna wcale niekoniecznie działa w sposób bardziej efektywny i ekonomiczny (tańszy) niż segment publiczny. Ponadto wiele innych powodów (np. Bauer2012, s. 335 wymienia jeszcze renesans idei samorządu, poczucia wspólnoty lokalnej, samoświadomości gmin, zwrot w postrzeganiu usług jako służących ogółowi zamiast maksymalizacja profitów (tu także (BudäusHilgers2013, 701), chęć przełamania prywatnych monopoli powstałych po prywatyzacji zadań publicznych (BudäusHilgers2013, 701), utworzenie efektywnie działających przedsiębiorstw komunalnych (BudäusHilgers2013, 701) i wynikająca stąd poprawa jakości, utrzymanie miejsc pracy (BudäusHilgers2013, 701), obniżenie kosztów (BudäusHilgers2013, 701), możliwości sfinansowania deficytów z dochodów z innych obszarów itp.).
Prywatyzację pojmowano jako środek na wszelkie dolegliwości, a tymczasem przyniosła ona nowe problemy (Schmidt2014, 357).
Broß2013, 11, stwierdza, że w wyniku prywatyzacji wyparowało 1,2 mln miejsc pracy.
Guckelberger2013, 164, pisze także o tym, że gminy czasem dokonały prywatyzacji bez zastanowienia, co jest korzystniejsze w perspektywie średniookresowej i w obliczu pustych kas. Czasem okazało się, że koszty kontroli były niedoszacowane, przecz co prywatyzacja wcale nie doprowadziła do obniżenia własnych kosztów gmin. Wreszcie też dały się we znaki przeciwstawne interesy gmin i prywatnych przedsiębiorców. Poza tym doszło do podywżek i obniżenia standardów. Zaletą rekomunalizacji ma być także możliwość sfinansowania z dochodów dziedzin deficytowych oraz możliwość ucieczki w sferę wolną od nadzoru nad monopolami (Guckelberger2013, 166).
Röber2012, 84 dopatruje się renesansu komunalizacji w sceptycyzmie wobec segmentu prywatnego po kryzysie finansowym. Ponadto przypomina o podwyżkach cen (wynik monopoli i oligopoli) i spadku jakości usług. Zauważa także, że samorządy nauczyły się działania w otoczeniu konkurencji i przyswoiły sobie lekcję przedsiębiorczości (85). Dzięki instrumentom demokracji bezpośredniej mieszkańcy mają też większy wpływ na sprawy komunalne i mogą decydować o ew. prywatyzacji. Wreszcie zauważa, że dalsza prywatyzacja prowadzi do tego, że samorządowość staje się pustym hasłem, skoro ma coraz mniej zadań do realizacji.
3. Stanowisko sektora prywatnego
Natomiast sektor prywatny - z oczywistych względów - nie jest zwolennikiem nowego procesu.
Röhl2015, 12 wskazuje, że wcale nie jest tak, że publiczni działają bez chęci zysku, a nawet osiągają zyski wyższe niż prywatni kosztem odbiorcy. Nie do końca jego zdaniem trafiony jest też argument, że publiczni stwarzają lepsze warunki na rynku pracy, bo z reguły odbywa się to jednak kosztem odbiorcy. Rozprawia się także z innymi rzekomymi zaletami publicznego świadczenia usług (Röhl2015, 13-14) takimi jak: możliwość politycznego sterowania (wykorzystywana dla celów wyborczych), rzekoma wartość dodana dla obywateli wynikająca z faktu świadczenia usług przez "ich" zakład (tutaj wskazuje, że tylko niewielu, świadomych obywateli tak myśli) oraz lepsza ochrona środowiska i klimatu. Röhl2015, s. 15, podkreśla, że przedsiębiorstwa publiczne korzystają z trzech przywilejów:
- przywilej w zakresie podatku obrotowego (zob. § 2b UStG)
- niepodleganie nadzorowi ze strony urzędów ochrony konkurencji (opłaty nie podlegają weryfikacji, inaczej niż ceny)
- niższe koszty pozyskania kapitału (publiczny dostaje tańszy kredyt, bo za nim stoi gmina, która nie może upaść a zatem kredyt jest całkowicie bezpieczny).
Za prywatyzacją jest też UE, która forsuje konkurencję we wszystkich obszarach i konkurencyjny rynek usług, choć dostrzega też, że UwOIG (DAWI) wymykają się regułom konkurencyjności.
Obszernie o zaletach wykonywania usług publicznych przez prywatne podmioty: VBW2015
C. Obszary i przykłady
1. Pola rekomunalizacji
W zasadzie rekomunalizacja obejmuje te same obszary usług użyteczności publicznej, które dadzą się sprywatyzować (katalog: Bauer2012, s. 334; tak też Schmidt2014, 357, por. też BudäusHilgers2013, 703). Należą tutaj zatem wszelkiego rodzaju usługi paubliczne, rozumiane jako usługi (świadczone) w ogólnym interesie gospodarczym (art. 14 TFUE, art. 106 TFUE), czyli zadania o charakterze użyteczności publicznej (~ usługa powszechnie dostępna, por. art. 2 UGOspKomunal
Libbe2012 wymienia:
BudäusHilgers2013, 704 twierdzą również, że rekomunalizacja odnosi się do obszarów, które gwarantują zyski (albo przynajmniej pokrycie kosztów) i mają dużą doniosłość polityczną z uwagi na ładunek społeczny, ekologiczny i tym samym są interesujące dla polityków.
Röhl2015, 9: jest to kontynuacja sporu pomiędzy ekonomistami na temat tego, czy lepiej jest, aby usługi świadczyły podmioty prywatne czy publiczne. Rozstrzygające znaczenie mają "monopol naturalny" (Röhl2015, 10).
W zasadzie rekomunalizacja obejmuje te same obszary usług użyteczności publicznej, które dadzą się sprywatyzować (katalog: Bauer2012, s. 334; tak też Schmidt2014, 357, por. też BudäusHilgers2013, 703). Należą tutaj zatem wszelkiego rodzaju usługi paubliczne, rozumiane jako usługi (świadczone) w ogólnym interesie gospodarczym (art. 14 TFUE, art. 106 TFUE), czyli zadania o charakterze użyteczności publicznej (~ usługa powszechnie dostępna, por. art. 2 UGOspKomunal
art. 2 UGOspKomunal
Gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego.
) i zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty (art. 7 USamorzGmGospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego.
art. 7 USamorzGm
1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
3a) działalności w zakresie telekomunikacji,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych,
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy,
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.),
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.
).1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
3a) działalności w zakresie telekomunikacji,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych,
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy,
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.),
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.
Libbe2012 wymienia:
- zaopatrzenie w energię (w gaz, ciepło, energię elektryczną (tutaj połączenie z rozwojem technologii smart grid?)) - dominują Niemcy
- zaopatrzenie w wodę (rzadziej, bo z reguły zakłady wodno-ściekowe są jednak we władaniu podmiotów publicznych) - głównie we Francji (Paryż, Grenoble)
- gospodarka odpadami (w Polsce chyba całkowicie sprywatyzowana; w Niemczech wprawdzie zdarzyło się kilka sytuacji, że gosp. odpadami znów będzie realizowana przez podmioty publiczne (zob. Landkreis Ucekrmark i in. wymienione przez Libbe2012),
- szpitale (w Niemczech w 2009 r. było więcej szpitali w rękach prywatnych niż w władaniu publicznym, ale wydaje się, że trend prywatyzowanie się zatrzymał, Libbe2012, s. 13; przypuszczalna fala rekomunalizacji nadejdzie, tak LibbeHanke2011)
BudäusHilgers2013, 704 twierdzą również, że rekomunalizacja odnosi się do obszarów, które gwarantują zyski (albo przynajmniej pokrycie kosztów) i mają dużą doniosłość polityczną z uwagi na ładunek społeczny, ekologiczny i tym samym są interesujące dla polityków.
Röhl2015, 9: jest to kontynuacja sporu pomiędzy ekonomistami na temat tego, czy lepiej jest, aby usługi świadczyły podmioty prywatne czy publiczne. Rozstrzygające znaczenie mają "monopol naturalny" (Röhl2015, 10).
D. Typologia
Wg Bauera (Bauer2012, s. 337):
- rekomunalizacja majątkowa (odkup udziałów we wcześniejszych przedsiębiorstwach komunalnych, odkup nieruchomości)
- rekomunalizacja organizacyjna (zwiększenie udziałów komunalnych w przedsiębiorstwach mieszanych, przekształcenie spółek prawa prywatnego w zakłady adm., utworzenie nowych spółek komunalnych)
- rekomunalizacja operacyjna (przejęcie na powrót zadań zleconych podmiotom prywatnym, rezygnacja z zamówień po wygaśnięciu umów (w tym PPP) i realizacja zadań poprzez własne przedsiębiorstwa
Wg Schmid2014, 358:
- rekomunalizacja materialna: odzyskanie władzy nad spółkami poprzez wykup albo zwiększenie udziałów samorządów, odkup majątku;
- rekomunalizacja formalna: przekształcenie spółki komunalnej z formy prywatnoprawnej w publicznoprawną (np. sp. z o.o. w zakład administracyjny)
- rekomunalizacja funkcjonalna: podobnie jak u Bauer2012, 337 rekom. operacyjna (czyli przejęcie z powrotem obszarów, z których wcześniej gminy zrezygnowały)
Gospodarka ściekami: "Eine solche Rückverlagerung bei der Aufgabenwahrnehmung wird als Rekommunalisierung bezeichnet. Bei der Rückverlagerung der Aufgabenerfüllung auf den originär zuständigen Aufgabenträger handelt es sich um einen dem Vergaberecht entzogenen Akt der Verwaltungsorganisation" (ebenso Queitsch, in: Wellmann/Queitsch/Fröhlich, § 56, Rn. 29). (Landmann/Rohmer UmweltR/Ganske WHG § 56 Rn. 69, beck-online)
E. Ramy prawne rekomunalizacji
Zasady, które ułatwiają/hamują rekomunlizację: Bauer2012, s. 336
1. Prawo europejskie
art. 345 TFUE + art. 14 TFUE + art. 106 ust. 2 TFUE
KE Usługi w ogólnym interesie gospodarczym, KOM 2000(528)
Niemożność pogodzenia zasad wolnego rynku (dążenie do zysku, zaniedbywanie standardów z uwagi na ich kosztowność, gorsze warunki pracy dla zatrudnionych) z koniecznością zapewnienia dostępu do usług publicznych (Gewährleistungstsaat, zob. Broß2013, 8)
Zagrożenie dla stabilności świadczenia usług publicznych (upadłość podmiotów prywatnych)
Zasada subsydiarności została rozszerzona na podmioty lokalne (Frenz, WRP 2008, 74). Ponadto rynek wewnętrzny to już niekoniecznie rynek z wolną konkurencją (Frenz, WRP 2008, 74).
Guckelberger2013, 176: Art. 14 TFUE + Art. 36 Karty Praw Podstawowych: Unia uznaje i szanuje dostęp do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, przewidziany w ustawach i praktykach krajowych, zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską, w celu wspierania spójności społecznej i terytorialnej Unii. Unia czyni więc wyjątek dla pewnego obszaru usług, które określa jako public services.
doktryna administracji świadczącej (Leistungsverwaltung) - Sierpowska
Schmidt2014, 360:
art. 345 TFUE + art. 14 TFUE + art. 106 ust. 2 TFUE
KE Usługi w ogólnym interesie gospodarczym, KOM 2000(528)
Niemożność pogodzenia zasad wolnego rynku (dążenie do zysku, zaniedbywanie standardów z uwagi na ich kosztowność, gorsze warunki pracy dla zatrudnionych) z koniecznością zapewnienia dostępu do usług publicznych (Gewährleistungstsaat, zob. Broß2013, 8)
Zagrożenie dla stabilności świadczenia usług publicznych (upadłość podmiotów prywatnych)
Zasada subsydiarności została rozszerzona na podmioty lokalne (Frenz, WRP 2008, 74). Ponadto rynek wewnętrzny to już niekoniecznie rynek z wolną konkurencją (Frenz, WRP 2008, 74).
Guckelberger2013, 176: Art. 14 TFUE + Art. 36 Karty Praw Podstawowych: Unia uznaje i szanuje dostęp do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, przewidziany w ustawach i praktykach krajowych, zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską, w celu wspierania spójności społecznej i terytorialnej Unii. Unia czyni więc wyjątek dla pewnego obszaru usług, które określa jako public services.
doktryna administracji świadczącej (Leistungsverwaltung) - Sierpowska
Schmidt2014, 360:
Pomoc publiczna: rekomunalizacja nie jest wprawdzie pomocą publiczną, ale pewne świadczenia mogą być uznane za pomoc publiczną, lecz jednocześnie zgodne z kryteriami wg Altmark-Trans
Zamówienia publiczne: przesłanki orzeczenia Teckal i Coditel wskazują, kiedy podmiot publiczny może zrezygnować z zamówienia publ. (MK: teraz trzeba jeszcze uwzględnić regulacje w nowych dyrektywach i tam uregulowane zamówienia in house). Wnioskuje, że prawo zamówień publicznych wręcz kieruje samorządy w stronę rekomunalizacji (361).
Zamówienia publiczne: przesłanki orzeczenia Teckal i Coditel wskazują, kiedy podmiot publiczny może zrezygnować z zamówienia publ. (MK: teraz trzeba jeszcze uwzględnić regulacje w nowych dyrektywach i tam uregulowane zamówienia in house). Wnioskuje, że prawo zamówień publicznych wręcz kieruje samorządy w stronę rekomunalizacji (361).
2. Rekomunalizacja a zasady konstytucyjne
Zasada samorządności - art. 164 ust. 3 Konstytucja
art. 164 Konstytucja
1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.
2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.
3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego.
+ art. 166 ust. 1 Konstytucja1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.
2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.
3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego.
art. 166 Konstytucja
1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.
2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób wykonywania zadań zleconych.
3. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne.
, 1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.
2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób wykonywania zadań zleconych.
3. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne.
Libbe2012, S. 1: wskazuje przede wszystkim na zasadę samorządności ("czy" i "jak" zadań publicznych)
Schmidt2014, 359:
- zasada samorządności (Art. 28 II 1 GG + np. art. 97 BbgKVerf) umożliwia rekomunalizację, ale jej nie nakazuje; tutaj dodają (BudäusHilgers2013, 703), że gmina sama decyduje jak realizuje swoje zadania (w formie prywatnoprawnej albo publicznoprawnej). Wg Guckelberger2013, 168-169 ta regulacja raczej wspiera rekomunalizację niż stoi jej na przeszkodzie.
- zasada demokracji: nakaz demokratycznej legitymacji kontroli realizacji zadań publicznych; tutaj Broß2013, 12, zauważa, że przez tzw. tajemnicę handlową i rzekomą ochronę danych chroni się treść umów prywatyzacyjnych a to uniemożliwia sprawowanie kontroli nad wykonywaniem zadań przez administrację. Ponadto okazuje się potem, że umowy są nieprawidłowe, dochodzi do sprzedaży majątku publicznego poniżej jego wartości. Ponadto zwraca uwagę na połączone z prywatyzacją koszty doradztwa, które są nieproporcjonalne do ceny a ponadto widać, że doradcy czasem są jednocześnie... kupującymi. Stąd też Guckelberger2013, 169 podkreśla, że rekomunalizacja następuje raczej w duchu demokratycznej kontroli niż jest jej zaprzeczenie,.
- zasada państwa prawnego: ma znaczenie ew. po rekomunalizacji, gdyż wówczas silniej obowiązują zasady praworządności adm. publicznej
- zasada państwa socjalnego: odpowiedzialność za zapewnienie usług (Gewährleistungstsaat, zob. Broß2013, 8), przy czym państwo nie musi ich produkować (Röhl2015, 10). Broß2013, 15, odpowiada, że ustawodawca może wprawdzie kształtować porządek gospodarczy, ale granicą jest godne życie człowieka, czyli muszą być zachowane przyzwoite standardy życia. Rzważa przy tym nie tylko usługi publiczne typu zdrowotnego ale także zauważa, że bez elektryczności godne życie również nie jest możliwe (Broß2013, 16)
- prawa podstawowe również nie stoją na przeszkodzie rekomunalizacji (zwłaszcza Art. 12 i 14 GG - zob. Guckelberger2013, 168 + lit.)
3. Prawo zamówień publicznych
Należy uwzględnić nowe zamówienia publiczne: DyrZamPubl, DyrZamPublKonc i DyrZamPublSekt, gdyż tam skodyfikowano in-house (obszernie np. Knauff EuZW 2014 oraz Ziekow, NZBau 2015)
Po pierwsze sama rekomunalizacja musi być przedmiotem weryfikacji, czy nie podpada pod zamówienia publiczne (Guckelberger2013, 181)
Obszernie o in-house w kontekście rekomunalizacji Guckelberger2013, 177 i nast.
Kolejny aspekt, to współpraca horyzontalna (tutaj też Guckelberger2013, 180)
4. Rekomunalizacja a pomoc publiczna
Zob. publikacja UOKIK
Guckelberger2013, 182 porusza to zagadnienie w zakresie finansowania działalności deficytowej z zysków z innej działalności (Querfinanzierung, Querverbund). Zob. też § 4 ust. 6 KStG. Dopuszczalność miał badać BFH, ale strony zawarły ugodę
Zob. Art. 107 TFUE i komentarze do niego.
Freistellungsbeschluss der Kommission (Art. 108 AEUV), tam nr 44 dot. Querverbund
W kontekście pomocy i zamówień: Pfannkuch, NZBau 2015
5. Rekomunalizacja i prawo antymonopolowe (konkurencja)
sektory, które nie zostały zliberalizowane przez EU można zorganizować na zasadach pozbawionych konkurencji
sektory już zliberalizowane przez UE mogą być oddane w monopol państwowy pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów
Czy konkurencyjność ma swoje źródło w konstytucji? Na pewno w prawie europejskim
Należy uwzględnić nowe zamówienia publiczne: DyrZamPubl, DyrZamPublKonc i DyrZamPublSekt, gdyż tam skodyfikowano in-house (obszernie np. Knauff EuZW 2014 oraz Ziekow, NZBau 2015)
Po pierwsze sama rekomunalizacja musi być przedmiotem weryfikacji, czy nie podpada pod zamówienia publiczne (Guckelberger2013, 181)
Obszernie o in-house w kontekście rekomunalizacji Guckelberger2013, 177 i nast.
Kolejny aspekt, to współpraca horyzontalna (tutaj też Guckelberger2013, 180)
4. Rekomunalizacja a pomoc publiczna
Zob. publikacja UOKIK
Guckelberger2013, 182 porusza to zagadnienie w zakresie finansowania działalności deficytowej z zysków z innej działalności (Querfinanzierung, Querverbund). Zob. też § 4 ust. 6 KStG. Dopuszczalność miał badać BFH, ale strony zawarły ugodę
Zob. Art. 107 TFUE i komentarze do niego.
Freistellungsbeschluss der Kommission (Art. 108 AEUV), tam nr 44 dot. Querverbund
W kontekście pomocy i zamówień: Pfannkuch, NZBau 2015
5. Rekomunalizacja i prawo antymonopolowe (konkurencja)
sektory, które nie zostały zliberalizowane przez EU można zorganizować na zasadach pozbawionych konkurencji
sektory już zliberalizowane przez UE mogą być oddane w monopol państwowy pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów
Czy konkurencyjność ma swoje źródło w konstytucji? Na pewno w prawie europejskim
6. Rekomunalizacja a finanse publiczne oraz ustawa o gospodarce komunalnej
a. Zasady gospodarki komunalnej
Zob. zasada (?) art. 2 UGospKomunal
W Niemczech Schmidt2014, 361: ograniczeniem dla rekomunalizacji mogą być warunki, od których zależy działalność gospodarcza samorządu. W szczególności problematyczne jest zadośćuczynienie zasadzie subsydiarności, która może być też różnie wyrażona (w BBG jest dość łagodna, co pozwala samorządom na dość szerokie działanie). Najbardziej przyjazna rekomunalizacji wydaje się BBG (zob. wniosek z § 91 III 3 BbgKVerf). Niektóre landy wyjęły poszczególne obszary DAWI z zasady subsydiarności (zob. wskazówki u Guckelberger2013, 171). To oznacza, że samorządy mogą działać w tych obszarach nawet bez sprawdzenia, co byłoby bardziej opłacalne.
Poza tym samorząd musi być w stanie sprostać skutkom rekomunalizacji (Guckelberger2013, 170).
Zob. zasada (?) art. 2 UGospKomunal
art. 2 UGospKomunal
Gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego.
, art. 10 UGospKomunalGospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego.
art. 10 UGospKomunal
1. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:
1) istnieją nie zaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym,
2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.
2. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.
3. Ograniczenia dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez gminę do nich, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym klubów sportowych działających w formie spółki kapitałowej.
4. Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki prawa handlowego na zasadach i w formach określonych w ustawie o samorządzie województwa.
1. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:
1) istnieją nie zaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym,
2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.
2. Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.
3. Ograniczenia dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez gminę do nich, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym klubów sportowych działających w formie spółki kapitałowej.
4. Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki prawa handlowego na zasadach i w formach określonych w ustawie o samorządzie województwa.
W Niemczech Schmidt2014, 361: ograniczeniem dla rekomunalizacji mogą być warunki, od których zależy działalność gospodarcza samorządu. W szczególności problematyczne jest zadośćuczynienie zasadzie subsydiarności, która może być też różnie wyrażona (w BBG jest dość łagodna, co pozwala samorządom na dość szerokie działanie). Najbardziej przyjazna rekomunalizacji wydaje się BBG (zob. wniosek z § 91 III 3 BbgKVerf). Niektóre landy wyjęły poszczególne obszary DAWI z zasady subsydiarności (zob. wskazówki u Guckelberger2013, 171). To oznacza, że samorządy mogą działać w tych obszarach nawet bez sprawdzenia, co byłoby bardziej opłacalne.
Poza tym samorząd musi być w stanie sprostać skutkom rekomunalizacji (Guckelberger2013, 170).
b. Prawo finansowe
Zasada gospodarności i oszczędności w prawie niemieckim nie stoi na przeszkodzie (Schmidt2014, 362). Nie ma także nakazu badania ew. scenariuszy alternatywnych (prywatyzacji), ale nie w stosunku do federacji, która musi takie alternatywy przestawić.
Zasada gospodarności musi być rozważona pod kątem dobra ogółu (Guckelberger2013, 169)
Zasada gospodarności i oszczędności w prawie niemieckim nie stoi na przeszkodzie (Schmidt2014, 362). Nie ma także nakazu badania ew. scenariuszy alternatywnych (prywatyzacji), ale nie w stosunku do federacji, która musi takie alternatywy przestawić.
Zasada gospodarności musi być rozważona pod kątem dobra ogółu (Guckelberger2013, 169)
c. Prawo podatkowe
Schmidt2014, 363: ograniczeniem może być zakaz pobierania opłat w celu osiągnięcia zysków, a takie mogłyby być pobierane w razie rekomunalizacji. Można jednaj tego uniknąć (Schmidt2014 op.cit.)
Schmidt2014, 363: ograniczeniem może być zakaz pobierania opłat w celu osiągnięcia zysków, a takie mogłyby być pobierane w razie rekomunalizacji. Można jednaj tego uniknąć (Schmidt2014 op.cit.)
F. Kwestie ekonomiczne
Libbe2012, 18: nie można jednoznacznie potwierdzić przewagi formy publicznej nad prywatną, rozstrzygająca powinna być kompleksowa ocena kosztów. Jednakże skomplikowane i obszerne zamówienia przekraczają możliwości małych gmin. (stąd - moim zdaniem - droga do PuPuP); z doświadczenia Stadtwerke są dla dużych miast źródłem dochodów, pytanie jednak na ile SW mogą działać w celu osiągnięcia zysku.
Tabela (Libbe2012, 24) pokazuje, jaka część zostaje w regionie w sytuacji, gdy mamy do czynienia z dostawcą regionalnym i spoza regionu.
G. Skutki rekomunalizacji
Schmidt2014, 364: dla pracowników przedsiębiorstwa = przejście pracodawcy; dla mieszkańców = ew. zmiana sposobu wykonywania zadań (z prywatnoprawnego na publicznoprawny); dla przedsiębiorstw na rynku = może nastąpić pogorszenie ich sytuacji. Ochrona prawna przeciw decyzji o rekomunalizacji jest raczej skazana na porażkę, gdyż brak jest instrumentów do kwestionowania takich decyzji (co najwyżej skargi na praktyki monopolistyczne).
H. Rekomunalizacja a polityka
TIPP i CETA - Na zagrożenia dla Rekomunalizacji wynikające z ratyfikacji TIPP wskazuje m.in. Broß
I. Zagrożenia związane z rekomunalizacją
Upolitycznienie, nieekonomiczność,
Stanowisko zatrudnionych w sektorze prywatnym i publicznym (Libbe2012, 27)
J. Perspektywa rekomunalizacji
2. w Polsce
Na jak długo zostały zawarte umowy w Polsce? Kiedy można liczyć się z falą odwrotu od koncesji i innych umów o świadczenie usług?
Jak gminy realizują zadanie pt. art. 7 ust. 1 pkt 3 USamorzGm
Na jak długo zostały zawarte umowy w Polsce? Kiedy można liczyć się z falą odwrotu od koncesji i innych umów o świadczenie usług?
Jak gminy realizują zadanie pt. art. 7 ust. 1 pkt 3 USamorzGm
art. 7 USamorzGm
1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
3a) działalności w zakresie telekomunikacji,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych,
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy,
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.),
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.
, gdzie mówi się o zadaniu "zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz"?1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
3a) działalności w zakresie telekomunikacji,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych,
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy,
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.),
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.
a. Odpady
Kwestia wywozu odpadów? Czy jest przykład chybionej i wymuszonej prywatyzacji? Art. 6d UPorzCzystGm
Tu zob. Verbücheln2009, s. 13 i nast.
Kwestia wywozu odpadów? Czy jest przykład chybionej i wymuszonej prywatyzacji? Art. 6d UPorzCzystGm
art. 6d UPorzCzystGm
1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów.
2. W celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10 000 mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
3. W przypadku gdy gmina jest podzielona na sektory, przetargi, o których mowa w ust. 1, organizuje się dla każdego z wyznaczonych sektorów.
4. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia w szczególności:
1) wymogi dotyczące przekazywania odebranych zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych;
2) rodzaje odpadów komunalnych odbieranych selektywnie od właścicieli nieruchomości;
3) standard sanitarny wykonywania usług oraz ochrony środowiska;
4) obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z działalnością objętą zamówieniem;
5) szczegółowe wymagania stawiane przedsiębiorcom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
a dyrektywa 2008/98/WE (przykład nadmiernej transpozycji (~ überschießende (Richtlinien)Umsetzung))1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów.
2. W celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10 000 mieszkańców może podjąć uchwałę stanowiącą akt prawa miejscowego, o podziale obszaru gminy na sektory, biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, gęstość zaludnienia na danym terenie oraz obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
3. W przypadku gdy gmina jest podzielona na sektory, przetargi, o których mowa w ust. 1, organizuje się dla każdego z wyznaczonych sektorów.
4. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia w szczególności:
1) wymogi dotyczące przekazywania odebranych zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych;
2) rodzaje odpadów komunalnych odbieranych selektywnie od właścicieli nieruchomości;
3) standard sanitarny wykonywania usług oraz ochrony środowiska;
4) obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z działalnością objętą zamówieniem;
5) szczegółowe wymagania stawiane przedsiębiorcom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
Tu zob. Verbücheln2009, s. 13 i nast.
K. Wnioski
Procesy (re)komunalizacji i prywatyzacji są komplementarne (Collin JZ 2011, 274)
Ułatwienia mogą wygenerować takie regulacje, jak np. brandenburska ustawa o wspieraniu gosp. komunalnej i wprowadzenie zasady subsydiarności na poziomie regionalnym i lokalnym.
Libbe2012, 28: rekomunalizacja jest opcją strategiczną, a zatem do rozważenia, zwłaszcza wtedy gdy kończą się koncesje albo umowy z partnerem prywatnym; rekom. ma sens np. wtedy, gdy brak jest funkcjonującej konkurencji, gdyż wtedy są wysokie koszty transakcji; podejmowanie decyzji powinno być racjonalne (czynniki za i przeciw wymienia Libbe2012, 29))
(Guckelberger2013, 166 też uważa, że oba rodzaje działalności mają swoje dobre strony, więc należy działać rozważnie. Poza tym dla wszystkich obszarów działają te same "pros & cons" (przykład sektora energetycznego).
Dla gmin przygranicznych transgraniczne public-public-partnerships (wykorzystanie instrumentu EUWT)
L. Literatura
Zob. CategoryRekomunalizacjaLiteratura
CategoryRekomunalizacja
Na tej stronie nie ma komentarzy
