Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Powoływanie i odwoływanie zarządu

reguły powoływania i odwoływania członków zarządu osób prawnych


A. Spółka z o.o.

1. Powoływanie
Powoływanie członków zarządu w spółce z o.o. należy z reguły do kompetencji wspólników (art. 201 § 4 KSH
art. 201 KSH
§ 1. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.
§ 2. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków.
§ 3. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona.
§ 4. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
). Ponieważ reguła ta ma charakter dyspozytywny, możliwe jest odmienne uregulowanie prawa powoływania członków zarządu w umowie spółki i przyznanie go np. radzie nadzorczej.
Należy przy tym zwrócić uwagę na ograniczenia w powoływaniu członków zarządu w tzw. gminnych osobach prawnych. Wynikają one z ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.

2. Kadencja zarządu
Powołani członkowie zarządu pozostają w tej funkcji tak długo, jak ustala to uchwała ich powołująca, umowa spółki i/lub KSH. Szczegóły na ten temat na stronie o kadencji zarządu.

3. Odwoływanie
Ponieważ reguły o powoływaniu i odwoływaniu członków zarządu w spółce z o.o. są dyspozytywne, odwołanie może zostać uregulowane w umowie spółki odmiennie, niż w KSH. Jednak niezależnie od regulacji w umowie spółki pozostaje w mocy reguła art. 203 § 1 KSH
art. 203 KSH
§ 1. Członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu.
§ 2. Umowa spółki może zawierać inne postanowienia, w szczególności ograniczać prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów.
§ 3. Odwołany członek zarządu jest uprawniony i obowiązany do złożenia wyjaśnień w toku przygotowania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym sprawozdania, o których mowa w art. 231 § 2 pkt 1, chyba że akt odwołania stanowi inaczej.
, wg której odwołanie członka zarządu sp. z o.o. możliwe jest w dowolnym momencie w drodze uchwały wspólników. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, do podjęcia takiej uchwały potrzebna jest bezwzględna większość głosów.

Umowa spółki może zawierać postanowienia, które utrudniają swobodne odwołanie członków zarządu, w szczególności ograniczać prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów (art. 203 § 2 KSH
art. 203 KSH
§ 1. Członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu.
§ 2. Umowa spółki może zawierać inne postanowienia, w szczególności ograniczać prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów.
§ 3. Odwołany członek zarządu jest uprawniony i obowiązany do złożenia wyjaśnień w toku przygotowania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym sprawozdania, o których mowa w art. 231 § 2 pkt 1, chyba że akt odwołania stanowi inaczej.
). Umowa spółki nie może natomiast definitywnie pozbawiać wspólników prawa odwołania zarządu. Prawo to istnieje zawsze i ma charakter bezwzględny. Nawet, jeżeli stosownie do art. 201 § 1 KSH
art. 201 KSH
§ 1. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.
§ 2. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków.
§ 3. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona.
§ 4. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
w umowie spółki określono, że członków zarządu odwołuje np. rada nadzorcza lub osoba trzecia, to i tak wspólnicy będą władni odwołać członków zarządu w drodze ich odpowiedniej uchwały.

Prawo odwołania przez wspólników jest konsekwencją zasady nadzoru korporacyjnego. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnicy po wniesieniu kapitału do spółki oddają go pod zarząd wybranym przez siebie konkretnym osobom w oparciu o zaufanie właśnie do nich. Utrata tego zaufania powoduje konieczność odwołania z punktu widzenia kapitałodawcy, która musi być możliwa w każdym czasie.

Odwołanie (zarówno dokonane przez ZW jak i przez inne wskazane w umowie spółki osoby czy gremium) jest co do zasady możliwe bez ograniczeń czy uzasadnień. Odwołanie musi zostać uzasadnione, jeśli w umowie spółki możliwość odwołania zastała ograniczona do ważnych powodów.

4. Wspólnik jako członek zarządu
Przedstawione powyżej reguły obowiązują również w wypadku odwołania członka zarządu, który jest wspólnikiem. Odwołanie nie stanowi wtedy uszczuplenia praw udziałowych wspólnika w rozumieniu art. 246 § 3 KSH
art. 246 KSH
§ 1. Uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części zapadają większością dwóch trzecich głosów. Uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki wymaga większości trzech czwartych głosów. Umowa spółki może ustanowić surowsze warunki powzięcia tych uchwał.
§ 2. W przypadku, o którym mowa w art. 233, do powzięcia uchwały o rozwiązaniu spółki wystarczy bezwzględna większość głosów, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej.
§ 3. Uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy.
, ponieważ funkcja członka zarządu jest niezależna od praw wspólnika. Dlatego też do odwołania nie jest potrzebna zgoda odwoływanego wspólnika. Podczas jednak, gdy członek zarządu nie będący wspólnikiem nie ma prawa do zaskarżania uchwały do sądu w trybie art. 249 § 1 w zw. z art. 250 pkt. 1 KSH
art. 250 KSH
Prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników przysługuje:
1) zarządowi, radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz poszczególnym ich członkom,
2) wspólnikowi, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu,
3) wspólnikowi bezzasadnie niedopuszczonemu do udziału w zgromadzeniu wspólników,
4) wspólnikowi, który nie był obecny na zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania zgromadzenia wspólników lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad,
5) w przypadku pisemnego głosowania, wspólnikowi, którego pominięto przy głosowaniu lub który nie zgodził się na głosowanie pisemne albo też który głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie dwóch tygodni zgłosił sprzeciw.
, członkowi zarządu będącemu wspólnikiem prawo takie przysługuje i może on na tej drodze doprowadzić do uchylenia uchwały, jeśli istnieje ku temu przyczyna.

5. Sytuacja prawna odwołanego członka zarządu

a. Podwójny charakter stosunku prawnego członka zarządu
Funkcja w zarządzie to nie jedyny stosunek prawny łączący członka zarządu ze spółką - już KSH przewiduje, że funkcja korporacyjna jest niezależna od stosunku prawnego zapewniającego managerowi płacę. Oznacza to, że w wypadku konieczności zakończenia współpracy z członkiem zarządu konieczne jest uwzględnienie obydwu funkcji (członek zarządu i manager czy pracownik). Samo odwołanie z zarządu, które powyżej zostało przedstawione jako stosunkowo łatwe i możliwe bez ograniczeń, nie powoduje jeszcze całkowitego zamknięcia współpracy z osobą, która funkcję tę wykonywała. Konieczne jest również rozwiązanie stosunku prawnego, na mocy którego funkcja w zarządzie była wykonywana (umowy o świadczenie usług, umowy o pracę lub innego rodzaju kontraktu).

Ze względu na przedstawione na stronie o kadencji zarządu trudności w obliczaniu kadencji członka zarządu może się zdarzyć, że wraz z zakończeniem kadencji zarządu nie wygaśnie jej umowa. Stąd też należy się w praktyce zawsze zastanowić nad konsekwencjami przedwczesnego zakończenia zarówno jednej części stosunku prawnego (organ) jak i drugiej (manager, pracownik). Z reguły odwołanie z funkcji w zarządzie jest proste i możliwe bez podawania przyczyn w każdej chwili. Finansowe ryzyka pojawiają się dla spółki tam, gdzie trzeba przedwcześnie rozwiązać kontrakt stanowiący podstawę działalności w zarządzie. Zatem w wypadku możliwości odwołania z funkcji zarządu w chwili regularnego upływu czasu trwania kontraktu najprostszym rozwiązaniem jest jednoczesne odwołanie z zarządu.

Brak odwołania z funkcji w zarządzie i tolerowanie działań członka zarządu mimo upływu okresu obowiązywania kontraktu managerskiego (lub temu podobnego stosunku prawnego opatrzonego terminem końcowym) może oznaczać konkludentne przedłużenie umowy.

b. Konsekwencje odwołania wobec kontraktu członka zarządu
Zgodnie z art. 203 § 1 zd. 2 KSH
art. 203 KSH
§ 1. Członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu.
§ 2. Umowa spółki może zawierać inne postanowienia, w szczególności ograniczać prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów.
§ 3. Odwołany członek zarządu jest uprawniony i obowiązany do złożenia wyjaśnień w toku przygotowania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym sprawozdania, o których mowa w art. 231 § 2 pkt 1, chyba że akt odwołania stanowi inaczej.
odwołany członek zarządu zachowuje wszelkie prawa ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego stanowiącego podstawę pełnienia funkcji członka zarządu. Jeżeli spółka zawarła z członkiem zarządu umowę o pracę, umowę o świadczenie usług lub inną umowę managerską, odwołanemu członkowi zarządu będą przysługiwały odpowiednie roszczenia wynikające z takiej umowy (np. odszkodowawcze lub o wynagrodzenie). Funkcja członka zarządu łączy się zatem nierozerwalnie ze stosunkiem prawnym, w oparciu o który funkcja ta jest wykonywana. Ponieważ działanie zarządu wielokrotnie jest czasochłonne a i w wypadkach, gdy tak nie jest, stanowi podejmowanie działać w imieniu spółki i na jej rachunek, konieczne jest uregulowanie praw i obowiązków stron (członek zarządu - spółka) w zakresie, który wybiega poza regulacje korporacyjne (czyli zawarte w KSH).

W wypadku odwołania z funkcji członka zarządu pojawia się również problem losu stosunku prawnego, na podstawie którego funkcja ta była wykonywana. Ustawa reguluje tę kwestię w art. 203 § 1 zd. 2 KSH
art. 203 KSH
§ 1. Członek zarządu może być w każdym czasie odwołany uchwałą wspólników. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu.
§ 2. Umowa spółki może zawierać inne postanowienia, w szczególności ograniczać prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów.
§ 3. Odwołany członek zarządu jest uprawniony i obowiązany do złożenia wyjaśnień w toku przygotowania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym sprawozdania, o których mowa w art. 231 § 2 pkt 1, chyba że akt odwołania stanowi inaczej.
: możliwość odwołania z funkcji członka zarządu jest niezależna od innego stosunku prawnego, na mocy którego osoba może mieć inne roszczenia (w szczególności dotyczące wynagrodzenia). Wobec tego drugiego stosunku prawnego obowiązują zatem reguły ustalone przy jego zawarciu (np. umowy o pracę, kontraktu managerskiego, zlecenia).

c. Zakończenie kontraktu managerskiego
Ocena tego, jakie reguły obowiązują wobec zakończenia współpracy z członkiem zarządu, opiera się w pierwszej linii o umowę, na mocy której funkcję tę wykonywano. Niekiedy jest to umowa o pracę, kiedy to należy uwzględnić ustawową ochronę pracownika przed zwolnieniem. Umowa o pracę jest jednak rzadkim modelem w zarządach spółek prawa handlowego - najczęściej stosowany jest tzw. kontrakt managerski. Ze względu na art. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
zakończenie współpracy z partnerem takiej umowy odbywa się w pierwszej kolejności według reguł tejże umowy.

Co do konstrukcji prawnej jest to z reguły umowa o świadczenie usług, przez co w zakresie nieuregulowanym umową należy stosować wobec niej na mocy art. 750 KC
art. 750 KC
Do umów o świadczeniu usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
przepisy o zleceniu. W związku z tym należy również uwzględnić, iż wypowiedzenia tego typu umowy z ważnych przyczyn nie można z góry wykluczyć, art. 743 § 3 KC
art. 743 KC
Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki.
.

d. Reprezentacja spółki wobec członka zarządu
W kontekście zakończenia współpracy z członkiem zarządu pamiętać należy również o podziale kompetencji przy reprezentowaniu spółki przez różne organy w wypadkach opisanych w art. 210 KSH
art. 210 KSH
§ 1. W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.
§ 2. W przypadku gdy wspólnik, o którym mowa w art. 173 § 1, jest zarazem jedynym członkiem zarządu, przepisu § 1 nie stosuje się. Czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego.
- wypowiadanie umowy z członkiem zarządu powinno nastąpić przez radę nadzorczą lub pełnomocnika wyznaczonego przez zgromadzenie wspólników. Należy jednak zauważyć, że wraz z odwołaniem z funkcji w zarządzie kompetencja reprezentacji przez radę nadzorczą lub ww. pełnomocnika wygasa i obowiązuje reguła ogólna: art. 201 § 1 KSH
art. 201 KSH
§ 1. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.
§ 2. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków.
§ 3. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona.
§ 4. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
.

literatura / orzecznictwo
- SN 06.06.2000, sygn. I PKN 687/99, OSNAPiUS 23/2001 p. 693
- SN 21.03.2001, sygn. I PKN 322/00, OSNAPiUS 24/2002 p. 600
- SN 13.04.1999, sygn. I PKN 3/99, OSNAPiUS 12/2000 p. 460
- por. też Zbigniew Jara w: Prawo Spółek 6/2005
Czyli po odwołaniu z funkcji członka zarządu umowę innego rodzaju z daną osobą (zlecenie, umowa o pracę) może wypowiedzieć zgodnie z orzecznictwem tylko zarząd. Natomiast wypowiedzenie jednoczesne jest wyraźnie dopuszczane (por. np. wyrok z 13.04.1999, sygn. I PKN 3/99, OSNAPiUS 12/2000, poz. 460) mimo, że wypowiedzenie umowy (jakiejkolwiek) może być postrzegane jako czynność nie stanowiąca umowy w rozumieniu art. 210 § 1 KSH
art. 210 KSH
§ 1. W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.
§ 2. W przypadku gdy wspólnik, o którym mowa w art. 173 § 1, jest zarazem jedynym członkiem zarządu, przepisu § 1 nie stosuje się. Czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego.
.

W celu uniknięcia ryzyk finansowych związanych z obroną byłego członka zarządu przed wypowiedzeniem lub też czasowego przesunięcia zakończenia współpracy (z powodu konieczności powtórnego wypowiedzenia umów) należy uwzględnić następujące wymagania prawne przy odwoływaniu członków zarządu (o ile ma być również zakończona współpraca z nimi w każdej formie):
  • wypowiedzenie umowy stanowiącej podstawę pełnienia funkcji w zarządzie (zlecenia, kontraktu managerskiego, umowy o pracę) musi nastąpić jednocześnie z lub przed uchwałą o odwołaniu z funkcji członka zarządu,
  • w wypadku wypowiedzenia przez organ kolegialny (rada nadzorcza) należy dostarczyć osobie odwoływanej podpisany protokół z posiedzenia, na którym uchwałę o wypowiedzeniu umowy podjęto (wykonawcą przekazania dokumentu może być np. przewodniczący rady).

W zakresie orzecznictwa SN wskazywane są nieprawidłowości (por. Jara j.w.) w interpretacji art. 210 § 1 KSH
art. 210 KSH
§ 1. W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.
§ 2. W przypadku gdy wspólnik, o którym mowa w art. 173 § 1, jest zarazem jedynym członkiem zarządu, przepisu § 1 nie stosuje się. Czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego.
, który rzekomo dotyczy jedynie zawierania umów a nie ich wypowiadania (jednostronna czynność prawna). Jednak brzmienie przepisu ("w umowach") można rozumieć również tak, że chodzi tu zarówno o zawieranie umów jak i ich praktykowanie (czyli wykonywanie praw z tychże umów). Stąd też ryzyko zmiany orzecznictwa przez SN w zakresie wypowiadania umów z członkami zarządu przez radę nadzorczą jest nieznaczne.

e. Uprawnienia odwołanego członka zarządu
Odwołany członek zarządu, mimo że nie posiada już mandatu do pełnienia swej dotychczasowej funkcji, zachowuje określone prawa i obowiązki względem spółki. M.in. jest on uprawniony i obowiązany do:
- złożenia wyjaśnień w toku przygotowania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu oraz
- do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym sprawozdania roczne.




B. Spółka akcyjna
por. art. 368 KSH
art. 368 KSH
§ 1. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.
§ 2. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków.
§ 3. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona.
§ 4. Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie.
i nast.




CategoryZarzadSpolki
Na tej stronie nie ma komentarzy