Zdolność prawna osoby prawnej
A. Uwagi ogólne
Przyznanie osobowości prawnej określonej jednostce organizacyjnej prowadzi do wyposażenia tej jednostki w zdolność prawną. Najogólniej mówiąc poprzez zdolność prawną rozumie się możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego. Osoby prawne posiadają zdolność prawną od chwili ich powstania.
B. Regulacja ustawowa
Kodeks cywilny nie określa wprost, że osobom prawnym przysługuje zdolność prawna. W doktrynie panuje jednak jednolity pogląd, iż uznanie określonej jednostki organizacyjnej jako osoby prawnej jest równoznaczne z posiadaniem przez nią zdolności prawnej. Pogląd ten jest słuszny tym bardziej na tle art. 331 KC
art. 331 KC
§ 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.
§ 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.
. Powołany przepis wiąże przyznanie zdolności prawnej z traktowaniem określonych w nim jednostek tak jak osób prawnych. § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.
§ 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.
C. Zakres zdolności prawnej
Podobnie jak w przypadku zdolności prawnej osób fizycznych, osobom prawnym zdolność prawna przysługuje zasadniczo w pełnym zakresie. Ograniczenia tej zdolności mogą wynikać:
- z istoty osób prawnych (tzw. cech przyrodzonych),
- z ustawy (charakteru pewnych praw podmiotowych) oraz
- ze statutu.
1. Ograniczenia wynikające z istoty osób prawnych
Zdolność prawna osoby prawnej nie rozciaga się na te prawa i obowiązki, które mogą przysługiwać wyłącznie ludziom, np. z zakresu prawa rodzinnego (np. władzy rodzicielskiej, małżeństwa), prawa spadkowego (np. nie może sporządzić testamentu).
2. Ograniczenia wynikające z ustawy
Ograniczenie zakresu zdolności prawnej osób prawnych może też mieć źródło w samej ustawie, np. osoba prawna nie może być podmiotem służebności osobistej (por. art. 296 KC
art. 296 KC
Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).
i nast.), nie może dziedziczyć na podstawie ustawy (za wyjątkiem gminy ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy i Skarbu Państwa - por. art. 935 KCNieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).
art. 935 KC
W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
).W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
3. Ograniczenia wynikające ze statutu
Wreszcie pewne ograniczenia w zdolności prawnej osób prawnych mogą wynikać z przepisów ustrojowych danej osoby prawnej, np. z jej statutu.
D. Ustanie zdolności prawnej
Zdolność prawna osoby prawnej wygasa z chwilą ustania tej osoby. Z kolei ustanie osoby prawnej następuję z chwilą wykreślenia jej z rejestru albo ustawowego zniesienia osoby, która podlega wpisowi do rejestru.
E. Literatura
J. Frąckowiak (w:) System Praw Prywatnego, Tom 1. Prawo cywilne - część ogólna, pod. red. M. Safjana, Warszawa 2007 r., rozdział XV, nb. 45-47.
CategoryOsobaPrawna
Na tej stronie nie ma komentarzy
