Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Uprawnienia operatora sieci na mocy NAV oraz NDAV w przypadku nielegalnego poboru energii

regulacja w niemieckim prawie energetycznym

Przepisy regulujące zasady przyłączenia do sieci elektroenergetycznej i gazowniczej w rozporządzeniach NAV oraz NDAV przewidują, że podstawą przyłączenia i korzystania z przyłączenia do sieci jest umowa między operatorem sieci a podmiotem korzystającym z przyłączenia, § 2 ust. 2 NAV/NDAV. Konsekwencje naruszenia praw i obowiązków stron tego stosunku umownego związane z nielegalnym poborem energii (NPE) uregulowane zostały w §§ 24 i nast. NAV/NDAV.

A. Uprawnienia własne operatora sieci, § 24 ust. 1 NAV/NDAV
Zgodnie z § 24 ust. 1 pkt 1 NAV/NDAV "operator sieci ma prawo do blokady przyłącza i przerwania korzystania z niego w trybie natychmiastowym (bez uprzedniego ostrzeżenia), jeśli podmiot przyłączony lub korzystający z przyłącza narusza reguły rozporządzenia NAV/NDAV a blokada lub przerwanie są konieczne do zapobieżenia korzystania z przyłącza z obejściem, manipulacją lub przed montażem urządzeń pomiarowych" (wolne tłumaczenie własne autora, niem.: Der Netzbetreiber ist berechtigt, den Netzanschluss und die Anschlussnutzung ohne vorherige Androhung zu unterbrechen, wenn der Anschlussnehmer oder -nutzer dieser Verordnung zuwiderhandelt und die Unterbrechung erforderlich ist, um (...) 2. die Anschlussnutzung unter Umgehung, Beeinflussung oder vor Anbringung der Messeinrichtungen zu verhindern (...)).

Sankcją przepisu jest zatem odłączenie od sieci lub przerwanie korzystania z sieci. Ponieważ przepisy rozporządzeń NAV/NDAV rozróżniają między instytucją prawną samego przyłączenia do sieci oraz korzystania z powstałego w ten sposób przyłącza, istnieją dwie różne sankcje w § 24 ust. 1 NAV/NDAV. W zależności od tego, jakie działanie jest konieczne do wykluczenia naruszeń umowy czy przepisów, operator sieci może wybrać silniejszy (odłączenie) lub łagodniejszy (przerwanie korzystania) skutek przepisu.

Przedstawione wyżej sankcje możliwe są w różnych okolicznościach przewidzianych w § 24 ust. 1 pkt 1) - 3) NAV/NDAV. NPE jest uznany jako rażące naruszenie rozporządzenia i tym samym reguł przyłączenia do sieci (Bruhn, [w:] Säcker red., Berliner Kommentar zum Energierecht, dodatek do § 18 EnWG, § 24 NAV/NDAV Berlin 2010, nb. 2.). Przepis obejmuje w tym kontekście trzy różne sposoby nielegalnego poboru energii:

• obejście urządzeń pomiarowych,
• manipulacja urządzeń pomiarowych lub
• pobór energii _przed_ zamontowaniem urządzeń pomiarowych.

Z praktycznego i procesowego punktu widzenia regulacja - choć oczywista i stosowana już od wielu lat - obarczona jest sporymi trudnościami w ich wyegzekwowaniu. Tak jak w każdym przypadku NPE w niemieckiej praktyce podnoszone są przede wszystkim znaczne trudności w udowodnieniu danemu odbiorcy działań, które mogłyby być określone jako manipulacja czy obejście urządzeń pomiarowych. Po pierwsze, trudne jest stwierdzenie nielegalnego poboru, dopóki nie nastąpi kontrola funkcjonowania danych urządzeń. Po drugie, nawet gdy operator sieci podczas kontroli stwierdzi lub osoba trzecia zgłosi podejrzenie manipulacji, niemal niemożliwym jest pozytywne stwierdzenie, kto danym urządzeniem pomiarowym manipulował lub dokonał nielegalnego podłączenia.


B. Uprawnienia w związku z żądaniem dostawcy energii, § 24 ust. 3 NAV/NDAV
Ze względu na wymogi zliberalizowanego rynku energii niemieckie prawo przewiduje - zgodnie z wymogami dyrektyw 2009/72/WE oraz 2009/73/WE - rozdzielenie operatora sieci elektroenergetycznych i gazowniczych od wszelkich innych części działalności przedsiębiorstw branży (tzw. unbundling). Taki stan rzeczy komplikuje jednak możliwość przeciwdziałania NPE przez dostawcę energii. Jeśli dostawca energii stwierdzi, że w danym przypadku doszło do NPE, nie ma on co do zasady możliwości przeciwdziałania takiemu procederowi. Wprawdzie mało prawdopodobne jest poniesienie szkody przez dostawcę energii, gdy licznik odbiorcy nie wskazuje zużycia (mimo że zużycie musiało mieć miejsce), ponieważ dopiero dowód na pobranie energii będzie stanowił podstawę żądania operatora sieci, aby dostawca zbilansował daną różnicę i zapłacił również opłaty sieciowe. Jednak dostawca jest zainteresowany - chociażby na jego marżę - wykazaniem prawidłowego zużycia energii u jego klienta.

W związku z przedstawioną powyżej sytuacją § 24 ust. 3 NAV/NDAV przewidują, iż operator sieci jest uprawniony do przerwania korzystania z przyłącza przez odbiorcę również wtedy, gdy zażąda tego dostawca energii do danego odbiorcy. Sankcja w tym przepisie obejmuje zatem jedynie blokadę korzystania z przyłącza. Nie jest natomiast możliwe odłączenie od sieci.

Przesłanki zastosowania tego przepisu to:

• dostawca danego odbiorcy i podmiotu przyłączonego jest uprawniony do przerwania korzystania z przyłącza na mocy odpowiedniej umowy między dostawcą a odbiorcą/przyłączonym (przepis odnosi się do regulacji § 19 ust. 1 StromGVV/GasGVV),
• dostawca w sposób wiarygodny zapewni operatora sieci, że przesłanki przerwania korzystania z przyłącza są w danym przypadku spełnione,
• dostawca zdejmie z operatora sieci wszelką odpowiedzialność odszkodowawczą, która mogłaby być skutkiem bezprawnego zablokowania przyłącza oraz
• w wiarygodny sposób zapewni, że wykluczone są wszelkie zarzuty ze strony odbiorcy, które mogłyby stać na przeszkodzie blokadzie przyłącza.

Z przepisu § 24 ust. 3 NAV/NDAV wynika zatem, iż powodem blokady przyłącza jest tu złamanie umowy między podmiotem przyłączonym a dostawcą energii, a inicjatorem takiej blokady jest dostawca energii.


C. Prawo do natychmiastowego wypowiedzenia umowy, § 27 NAV/NDAV
Niezależnie od prawa do wstrzymania korzystania z przyłącza operator sieci może na mocy § 27 NAV/NDAV wypowiedzieć umowę przyłączeniową w trybie natychmiastowym oraz/lub zakończyć korzystanie z sieci przez podmiot przyłączony. Jedyną przesłanką wypowiedzenia i zakończenia korzystania z przyłącza jest pojawienie się sytuacji przewidzianej w § 24 ust. 1 NAV/NDAV. Jest to zatem dodatkowa sankcja wobec przedstawionych już powyżej przesłanek.

W przepisie mowa jest o wypowiedzeniu umowy przyłączeniowej, czyli stosunku prawnego, na mocy którego dokonano (fizycznego) przyłączenia odbiorcy energii do sieci energetycznej. Co do stosunku prawnego, na mocy którego odbiorca korzysta z tego przyłączenia, możliwość wypowiedzenia nie została przewidziana. Zgodnie z koncepcją rozporządzeń NAV/NDAV stosunek prawny między operatorem sieci a odbiorcą energii ma podwójny charakter, obejmując zarówno przyłączenie jak i korzystanie z przyłącza, § 2 ust. 1 NAV/NDAV. Ten ostatni stosunek prawny (korzystanie z przyłącza) ma jednak miejsce z mocy ustawy (Materiały Rady Federalnej (niem.: Drucksachen des Bundesrates) 367/06, S. 64 i 71.) jako logiczny skutek przyłączenia i jego celu. Dlatego obok możliwości wypowiedzenia umowy przyłączeniowej przepis § 27 NAV/NDAV wyraźnie przewiduje prawo do zakończenia korzystania z przyłącza, bez konieczności rozwiązywania umowy przyłączeniowej jako stosunku zobowiązaniowego istniejącego na mocy ustawy.