Sankcje karnoprawne wobec nielegalnego poboru energii
w prawie niemieckim
Nielegalny pobór energii (NPE) podlega w prawie niemieckim również sankcjom karnoprawnym. Ze względu jednak na zasadę nullum crimen sine lege, czyli fragmentarycznego prawa karnego, w którym nie jest możliwe zamykanie luk prawnych odpowiednią wykładnią poszerzającą, prawo karne nie obejmuje wszystkich przypadków NPE. Poniżej opisane zostały te przepisy karne, które mogą mieć zastosowanie wobec NPE.
A. Pobór energii elektrycznej, § 248c StGB
Zgodnie z § 248c ust. 1 StGB karze pozbawienia wolności do lat pięciu lub karzy grzywny podlega, kto z urządzeń (również sieci) elektrycznych pobiera energię elektryczną przy pomocy przewodu, który nie jest do tego celu przeznaczony i czyni to w celu przywłaszczenia tej energii sobie lub osobie trzeciej. Według § 248c ust. 4 StGB ten sam czyn podlega karze pozbawienia wolności do lat dwóch (lub karze grzywny), jeśli sprawca działał jedynie z zamiarem wyrządzenia szkody.
Przepis § 248c StGB został włączony do niemieckiego kodeksu karnego ze względu na fakt, iż niemiecki sąd najwyższy już w dziewiętnastym wieku stwierdził, że nielegalne pobranie energii nie może być kwalifikowane jako kradzież, ponieważ czyn taki nie dotyczy rzeczy (Eser/Bosch [w:] Schönke/Schröder, Strafgesetzbuch, Monachium 2010, § 248c StGB, nb. 1.). W związku z powyższym do kodeksu karnego wprowadzono dodatkowy czyn karalny § 248c StGB.
W zakresie obiektywnych znamion czynu przepis ten wymaga zatem spełnienia następujących przesłanek:
- czyn dotyczy energii elektrycznej,
- sprawca pobiera energię z odpowiednich urządzeń,
- pobranie energii odbywa się przy pomocy przewodu, który nie jest do tego celu przeznaczony.
Z subiektywnego punktu widzenia czyn § 248c StGB wymaga świadomości popełnienia czynu opisanego powyżej oraz w przypadku ust. 1 zamiaru przywłaszczenia sobie (lub na rzecz osób trzecich) pobranej energii w sposób bezprawny. W ust. 4 przepisu dodatkową subiektywną przesłanką jest natomiast zamiar wyrządzenia innej osobie bezprawnej szkody.
1. Przedmiot czynu - energia elektryczna
§ 248c StGB dotyczy wyłącznie energii elektrycznej. Oznacza to, iż nielegalny pobór gazu z instalacji czy sieci gazowej lub też ciepła nie podlega sankcji tego przepisu. O ile w przypadku gazu niebezpieczeństwo wynikające z ewentualnych manipulacji instalacji gazowniczej może być postrzegane jako wystarczający instrument odstraszający sprawcę, tak w przypadku ciepła z sieci ciepłowniczej ten niepełny zakres przepisu może zadziwiać. Najwyraźniej niemiecki ustawodawca nie dostrzega konieczności penalizacji wszystkich nielegalnych czynności związanych z energią w różnych jej postaciach. Sankcje cywilnoprawne wynikające z przepisów ogólnych lub z prawa energetycznego są tu prawdopodobnie w pełni wystarczające.
2. Pobranie energii elektrycznej z urządzeń
Do urządzeń objętych przepisem należą wszelkie urządzenia, z których może być tylko pobrana energia, niezależnie od ich konstrukcji, trwałości czy pierwotnego przeznaczenia (Więcej na ten temat Eser/Bosch [w:] Schönke/Schröder, Strafgesetzbuch, Monachium 2010, § 248c StGB, nb. 6-8.).
Pobranie energii w rozumieniu przepisu ma miejsce jednak tylko wtedy, gdy osoba pobierająca energię nie jest do tego uprawniona. Ponadto pobranie może mieć miejsce jedynie wtedy, gdy jednocześnie podmiot uprawniony do korzystania i pobierania energii z urządzeń poniesie odpowiednią stratę w bilansie energii (Eser/Bosch, Strafgesetzbuch ..., nb. 6-8.).
Z drugiej strony nie jest konieczne, aby sprawca czynu osobiście sprawił, aby faktycznie doszło do dopływu energii z urządzeń podmiotu poszkodowanego na korzyść sprawcy. Wystarczy zatem świadome wykorzystanie sytuacji, w której do takiego dopływu energii doszło.
§ 248c StGB dotyczy wyłącznie energii elektrycznej. Oznacza to, iż nielegalny pobór gazu z instalacji czy sieci gazowej lub też ciepła nie podlega sankcji tego przepisu. O ile w przypadku gazu niebezpieczeństwo wynikające z ewentualnych manipulacji instalacji gazowniczej może być postrzegane jako wystarczający instrument odstraszający sprawcę, tak w przypadku ciepła z sieci ciepłowniczej ten niepełny zakres przepisu może zadziwiać. Najwyraźniej niemiecki ustawodawca nie dostrzega konieczności penalizacji wszystkich nielegalnych czynności związanych z energią w różnych jej postaciach. Sankcje cywilnoprawne wynikające z przepisów ogólnych lub z prawa energetycznego są tu prawdopodobnie w pełni wystarczające.
2. Pobranie energii elektrycznej z urządzeń
Do urządzeń objętych przepisem należą wszelkie urządzenia, z których może być tylko pobrana energia, niezależnie od ich konstrukcji, trwałości czy pierwotnego przeznaczenia (Więcej na ten temat Eser/Bosch [w:] Schönke/Schröder, Strafgesetzbuch, Monachium 2010, § 248c StGB, nb. 6-8.).
Pobranie energii w rozumieniu przepisu ma miejsce jednak tylko wtedy, gdy osoba pobierająca energię nie jest do tego uprawniona. Ponadto pobranie może mieć miejsce jedynie wtedy, gdy jednocześnie podmiot uprawniony do korzystania i pobierania energii z urządzeń poniesie odpowiednią stratę w bilansie energii (Eser/Bosch, Strafgesetzbuch ..., nb. 6-8.).
Z drugiej strony nie jest konieczne, aby sprawca czynu osobiście sprawił, aby faktycznie doszło do dopływu energii z urządzeń podmiotu poszkodowanego na korzyść sprawcy. Wystarczy zatem świadome wykorzystanie sytuacji, w której do takiego dopływu energii doszło.
3. Przewód, który nie jest przeznaczony do zgodnego z prawem poboru energii
Pobranie energii w rozumieniu § 248c StGB musi odbyć się przy pomocy przewodu, przy czym pod tym pojęciem nie należy rozumieć przewodu w technicznym lub ścisłym tego słowa znaczeniu - również indukcja elektryczna i temu podobne zjawiska mogą uzasadniać zastosowanie przepisu. Nie jest natomiast możliwe zastosowanie karnej sankcji w przypadku, gdy zostanie zużyta energia w urządzeniu działającym przy pomocy (naładowanego) akumulatora (Eser/Bosch, Strafgesetzbuch ..., nb. 9.).
Ponadto sankcja przepisu możliwa jest tylko wtedy, gdy użyty przez sprawcę przewód nie był do tego celu (pobrania energii) przeznaczony. Nie ma tu znaczenia, na ile dany przewód ogólnie może służyć do pobierania energii. Istotna jest wyłącznie wola podmiotu uprawnionego, na którego szkodę lub wbrew woli którego działa sprawca. Przepis ma zatem zastosowanie, gdy sprawca podłączy wbrew woli właściciela lokalu (np. własny) piecyk elektryczny, nie ma natomiast zastosowania, gdy piecyk elektryczny właściciela znajdujący się w lokalu zostanie włączony wbrew jego zakazowi (Eser/Bosch, Strafgesetzbuch ..., nb. 11.).
Zaznaczyć należy natomiast, iż w związku z powyższymi przesłankami § 248c StGB nie może mieć zastosowania, jeśli sprawca dokonał jedynie manipulacji licznika.
4. Subiektywne znamiona czynu
Poza świadomością spełnienia przesłanek obiektywnych opisanych powyżej sprawca podlega karze tylko wtedy, gdy popełnił czyn w odpowiednim zamiarze, który określono różnie w ust. 1 przepisu i w ust. 4.
Zgodnie z ust. 1 karze podlega sprawca, który działał w zamiarze "przywłaszczenia" sobie lub osobie trzeciej pobranej energii. Oczywiście ze względu na specyficzny charakter energii elektrycznej i na fakt, iż nie może tu być mowy o własności sensu stricto, pod pojęciem przywłaszczenia należy rozumieć jedynie zamiar potraktowania przez sprawcę pobranej energii jako takiej, co do której byłby on uprawniony. Najczęściej będzie to oznaczało po prostu jej zużycie.
Przypadki ust. 4 - które są w praktyce niezmiernie rzadkie - mają miejsce wtedy, gdy sprawca nie działał z zamiarem skorzystania z pobranej energii a jedynie z zamiarem wyrządzenia podmiotowi uprawnionemu szkody.
5. Podsumowanie do § 248c StGB
Czyn karalny przepisu § 248c StGB ma charakter bardzo fragmentaryczny i nieco archaiczny wobec praktycznej problematyki i możliwości nadużyć wobec instalacji i urządzeń związanych z zaopatrzeniem w energię. Jednak ustawodawca niemiecki nie dąży do totalnego usankcjonowania wszelkich czynów związanych z nadużyciami tego typu i przewiduje kary jedynie na wypadek ściśle określonego sposobu (nielegalnego) pobrania energii elektrycznej.
Pobranie energii w rozumieniu § 248c StGB musi odbyć się przy pomocy przewodu, przy czym pod tym pojęciem nie należy rozumieć przewodu w technicznym lub ścisłym tego słowa znaczeniu - również indukcja elektryczna i temu podobne zjawiska mogą uzasadniać zastosowanie przepisu. Nie jest natomiast możliwe zastosowanie karnej sankcji w przypadku, gdy zostanie zużyta energia w urządzeniu działającym przy pomocy (naładowanego) akumulatora (Eser/Bosch, Strafgesetzbuch ..., nb. 9.).
Ponadto sankcja przepisu możliwa jest tylko wtedy, gdy użyty przez sprawcę przewód nie był do tego celu (pobrania energii) przeznaczony. Nie ma tu znaczenia, na ile dany przewód ogólnie może służyć do pobierania energii. Istotna jest wyłącznie wola podmiotu uprawnionego, na którego szkodę lub wbrew woli którego działa sprawca. Przepis ma zatem zastosowanie, gdy sprawca podłączy wbrew woli właściciela lokalu (np. własny) piecyk elektryczny, nie ma natomiast zastosowania, gdy piecyk elektryczny właściciela znajdujący się w lokalu zostanie włączony wbrew jego zakazowi (Eser/Bosch, Strafgesetzbuch ..., nb. 11.).
Zaznaczyć należy natomiast, iż w związku z powyższymi przesłankami § 248c StGB nie może mieć zastosowania, jeśli sprawca dokonał jedynie manipulacji licznika.
4. Subiektywne znamiona czynu
Poza świadomością spełnienia przesłanek obiektywnych opisanych powyżej sprawca podlega karze tylko wtedy, gdy popełnił czyn w odpowiednim zamiarze, który określono różnie w ust. 1 przepisu i w ust. 4.
Zgodnie z ust. 1 karze podlega sprawca, który działał w zamiarze "przywłaszczenia" sobie lub osobie trzeciej pobranej energii. Oczywiście ze względu na specyficzny charakter energii elektrycznej i na fakt, iż nie może tu być mowy o własności sensu stricto, pod pojęciem przywłaszczenia należy rozumieć jedynie zamiar potraktowania przez sprawcę pobranej energii jako takiej, co do której byłby on uprawniony. Najczęściej będzie to oznaczało po prostu jej zużycie.
Przypadki ust. 4 - które są w praktyce niezmiernie rzadkie - mają miejsce wtedy, gdy sprawca nie działał z zamiarem skorzystania z pobranej energii a jedynie z zamiarem wyrządzenia podmiotowi uprawnionemu szkody.
5. Podsumowanie do § 248c StGB
Czyn karalny przepisu § 248c StGB ma charakter bardzo fragmentaryczny i nieco archaiczny wobec praktycznej problematyki i możliwości nadużyć wobec instalacji i urządzeń związanych z zaopatrzeniem w energię. Jednak ustawodawca niemiecki nie dąży do totalnego usankcjonowania wszelkich czynów związanych z nadużyciami tego typu i przewiduje kary jedynie na wypadek ściśle określonego sposobu (nielegalnego) pobrania energii elektrycznej.
B. Fałszowanie zapisów urządzeń technicznych, § 268 StGB
Zgodnie z § 268 StGB, karze pozbawienia wolności do lat pięciu lub karze grzywny podlega, kto w celu wprowadzenia w błąd w obrocie prawnym tworzy lub fałszuje zapisy urządzeń technicznych lub taki fałszywy zapis wykorzystuje w obrocie. Przepis ten ma na celu usankcjonowanie fałszowania zapisów, które nie powstały one zgodnie z wolą człowieka (i przez to nie mogą być dokumentem możliwym do sfałszowania). Zapisy posiadające rolę dokumentu w obrocie są częstokroć wynikiem zapisu maszynowego. Jest tak np. w przypadku tachometrów, wyników pomiaru czystości spalin itp.
Przepis § 268 StGB jest często rozpatrywany również w przypadku manipulacji licznikami energii. Jednak możliwość uznania danego stanu licznika za "zapis urządzeń technicznych" w rozumieniu przepisu jest wątpliwy. Również w niemieckiej literaturze prawa karnego istnieje na ten temat spór (por. Cramer/Heine [w:] Schönke/Schröder, Strafgesetzbuch, Monachium 2010, § 268, nb. 9 - link. Pogląd panujący jest taki, iż pomiar licznika bez trwałego zapisu (np. takiego, jak tachometr w samochodzie ciężarowym) nie nosi znamion (wystarczająco trwałego) zapisu technicznego niezbędnego do spełnienia przesłanek karalności wg tego przepisu.
C. Oszustwo, § 263 StGB
Ponieważ NPE jest wyraźnie usankcjonowany wyłącznie w przypadku poboru energii elektrycznej, pojawia się pytanie, czy wobec tego może mieć tu zastosowanie - przynajmniej w pewnych okolicznościach - § 263 StGB, czyli ogólny przepis karny dotyczący oszustwa. W przypadku tego przepisu znamionami czynu karalnego z obiektywnego punktu widzenia są:
- wprowadzenie w błąd innej osoby lub wykorzystanie istniejącego już błędu,
- w wyniku czego dojdzie do dyspozycji majątkiem,
- i jednocześnie skutkiem dyspozycji będzie szkoda majątkowa.
Ponieważ dyspozycja majątkiem nie wymaga ani świadomości podmiotu dokonującego dyspozycji (Kühl [w:] Lackner/Kühl, StGB, Monachium 2011, § 263, nb. 24.) a możliwość spowodowania szkody w wyniku NPE nie ulega wątpliwości, decydujące znaczenie dla zastosowania § 263 StGB ma zatem to, na ile NPE może przyjąć postać wprowadzenia w błąd.
Zgodnie z panującym w niemieckiej doktrynie prawa karnego poglądem wprowadzenie w błąd (czyli podjęcie czynności stanowiących dosłowne lub konkludentne przedstawianie nieprawdziwych faktów) może mieć miejsce również wtedy, gdy dojdzie do manipulacji urządzeń pomiarowych (Kühl [w:] Lackner/Kühl, StGB, Monachium 2011, § 263, nb. 8; patrz tu). Dlatego też możliwe jest zastosowanie przepisu o oszustwie przynajmniej w takich przypadkach, gdy NPE związany jest z manipulacją licznika energii elektrycznej, gazu czy ciepła.
Oczywiście karalność NPE w ww. przypadku zależy od spełnienia w danym przypadku również wszystkich pozostałych znamion czynu, zarówno obiektywnych jak i subiektywnych.
CategoryNPE
Na tej stronie nie ma komentarzy
