Wiki source for MediacjaKwalifikacjeMediatora
====Kwalifikacje mediatora====
==wymagania formalne a umiejętności praktyczne mediatora==
((1)) Wymagania ustawowowe
Zgodnie z {{pu przepis="art. 183(2) § 1 KPC"}} mediatorem w [[SprawaCywilna sprawach cywilnych]] może być [[OsobaFizyczna osoba fizyczna]] mająca pełną [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolność do czynności prawnych]], korzystająca w pełni z praw publicznych. Spośród osób spełniających te warunki ustawa wyłącza jedynie sędziów, z wyjątkiem sędziów w stanie spoczynku ({{pu przepis="art. 183(2) § 2 KPC"}}).
((2)) Trzy wymogi formalne
Zgodnie z {{pu przepis="art. 183(2) § 1 KPC"}}, aby zostać mediatorem w [[SprawaCywilna sprawach cywilnych]], należy zatem spełniać trzy warunki, a mianowicie: być [[OsobaFizyczna osobą fizyczną]], posiadać pełną [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolność do czynności prawnych]] oraz korzystać w pełni z praw publicznych.
((3)) Osoba fizyczna
[[Mediacja Mediacji]], w kształcie przewidzianym w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego nie może prowadzić [[OsobaPrawna osoba prawna]] (np. kancelaria prawnicza) ani inna jednostka organizacyjna (np. ośrodek mediacyjny). W szczególności ustawa nie tworzy ram prawnych dla prowadzenia [[Mediacja mediacji]] przez zespoły mediatorów.
Zdaniem //P. Sobolewskiego// jeżeli [[Mediacja mediację]] prowadzi kilka osób (co ze względu na zasadę dobrowolności należy uznać za dopuszczalne), wówczas tylko jedna z nich posiada status mediatora, co w praktyce rodzi problemy na przykład w kwestii tajemnicy [[Mediacja mediacji]], która obowiązuje wyłącznie mediatora ({{pu przepis="art. 183(4) § 2 KPC"}}) (por. [[SobolewskiPPH2006 P. Sobolewski, Mediacja w sprawach cywilnych]], PPH 2006, nr 2, str. 34).
((3)) Pełna zdolność do czynności prawnych
Drugim warunkiem jest pełna [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolność do czynności prawnych]]. Posiada ją każda osoba, która ukończyła osiemnaście lat lub mimo ich nieukończenia zawarła związek małżeński i nie jest ubezwłasnowolniona ({{pu przepis="art. 11 KC"}}, {{pu przepis="art. 12 KC"}} i {{pu przepis="art. 15 KC"}}).
((3)) Korzystranie w pełni z praw publicznych
O ile kryterium pełnej [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolności do czynności prawnych]] nie budzi żadnych wątpliwości, to wymóg korzystania w pełni z praw publicznych rodzi szereg problemów. Ustalenie, czy dana osoba korzysta w pełni z praw publicznych, czy nie, w praktyce wiąże się z pewnymi trudnościami. Określając prawa publiczne, ustawodawca posłużył się ujęciem negatywnym, wskazując kiedy dochodzi do ich pozbawienia. Przewidział je jako [[ŚrodekKarny środek karny]] orzekany przez sąd fakultatywnie w razie skazania na [[KaraPozbawieniaWolnosci karę pozbawienia wolności]] na czas nie krótszy od lat 3 za [[Przestepstwo przestępstwo]] popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie ({{pu przepis="art. 40 § 2 KK"}}). W przypadku orzeczenia pozbawienia praw publicznych sąd zawiadamia o tym z urzędu m.in. odpowiedni organ administracji publicznej właściwy dla miejsca ostatniego zamieszkania lub pobytu skazanego ({{pu przepis="art. 179 KKWyk"}}). Powyższe przepisy nie udzielają jednak odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób osoby zainteresowane [[Mediacja mediacją]] mogą sprawdzić, że kandydat na mediatora korzysta w pełni z praw publicznych. Wiadomości o skazanym gromadzone w bazie danych Krajowego Rejestru Karnego nie są co do zasady dostępne dla osób postronnych. Prawo to przysługuje m.in. pracodawcom, w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg korzystania z pełni praw publicznych ({{pu przepis="art. 6 ust. 1 pkt 10 UKrajRejK"}}). Zgodnie z {{pu przepis="art. 7 UKrajRejK"}} każdemu wolno żądać informacji o sobie samym. Wobec tego dla zweryfikowania, czy potencjalny mediator nie został pozbawiony praw publicznych, niezbędne będzie uzyskanie przez niego albo przez ośrodek mediacyjny, z którym mediator pozostaje w stosunku pracy, stosownego zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego. Przed przystąpieniem do [[Mediacja mediacji]] strony mogą oczywiście zwrócić się do mediatora, aby ten przedstawił odpowiednie zaświadczenie.
((2)) Obywatelstwo mediatora
Pewne zastrzeżenia budzić może brak wskazówek ustawodawcy co do [[Obywatelstwo obywatelstwa]] mediatora. Ze względu na zasadę dobrowolności w zakresie wyboru osoby mediatora oraz liberalne ujęcie wymagań stawianych mediatorom w ustawie należy uznać, że [[Obywatelstwo obywatelstwo]] mediatora stanowi kryterium prawnie obojętne. Bez względu na to, czy mediator posiada [[Obywatelstwo obywatelstwo]] polskie, czy też nie, powinien on jednak sprostać podstawowym wymogom określonym w {{pu przepis="art. 183(2) § 1 KPC"}}. O ile stosunkowo łatwo jest ustalić [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolność do czynności prawnych]] osób niebędących obywatelami, więcej problemów przysporzyć może ustalenie, czy zagranicznemu kandydatowi na mediatora przysługuje pełnia praw publicznych. Niezbędna jest indywidualna analiza każdego przypadku. Brak regulacji odnoszących się do [[Obywatelstwo obywatelstwa]] mediatora sprawia, że zarówno na gruncie obowiązujących przepisów jak również w doktrynie brak jest jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy sędzia, który nie jest pochodzenia polskiego i nie jest w stanie spoczynku może prowadzić [[Mediacja mediację]].
((2)) Brak szczegółowych wymagań
Ustawodawca nie sformułował żadnych innych ograniczeń czy wymagań, w odniesieniu do wykonywania funkcji mediatora. Mediatorem może więc być każdy, kto spełnia powyższe warunki, niezależnie od wykształcenia, posiadanych kwalifikacji i doświadczenia.
((2)) Uzasadnienie do projektu ustawy
Już w trakcie prac nad nowelizacją wyrażono obawy, że zbyt liberalne określenie wymagań, którym muszą sprostać mediatorzy, wpłynie niekorzystnie na poziom prowadzonych [[Mediacja mediacji]]. Tymczasem zdaniem autorów projektu ustawy //„umiejętność prowadzenia mediacji nie jest kwestią wiedzy mediatora, lecz jego osobowości”//, a liberalne ujęcie wymagań stawianych mediatorowi odpowiada fundamentalnej zasadzie prawa cywilnego, jaką jest [[AutonomiaWoliStron autonomia woli stron]]. Dlatego też, aby ułatwić stronom możliwość prowadzenia [[Mediacja mediacji]], nie przewiduje się żadnych wymogów co do wykształcenia, kwalifikacji i certyfikacji mediatora.
((1)) Rola umiejętności praktycznych
Z pewnością prawdą jest, że zdolności interpersonalne, inteligencja emocjonalna i osobista charyzma, uznawane za szczególnie ważne atuty efektywnych mediatorów, są w dużej mierze kwestią daru, a nie wykształcenia. Jednak ustawodawca, decydując się na wprowadzenie [[Mediacja mediacji]] do Kodeksu postępowania cywilnego, nie powinien opierać jej wyłącznie na cechach osobowościowych mediatorów, tym bardziej że są one bardzo trudne do zweryfikowania. Bez żadnego ryzyka błędu można bowiem przyjąć, że skuteczność [[Mediacja mediacji]] (zwłaszcza w sprawach o znacznym stopniu trudności – z racji zawiłości sprawy, wysokiej [[WartoscPrzedmiotuSporu wartości przedmiotu sporu]], znacznej uciążliwości emocjonalnej) uzależniona jest co najmniej w takim samym stopniu od osobowości mediatora, jak i od jego doświadczenia życiowego, umiejętności zorganizowania warsztatu mediacyjnego i prawidłowego postępowania mediacyjnego, ale również wiedzy, w szczególności z zakresu prawa, także ekonomii, socjologii, psychologii, pedagogiki, a zwłaszcza – zasad komunikacji interpersonalnej, retoryki oraz strategii i taktyk negocjacji.
((2)) Mediator jako osoba zaufania publicznego
Przy interpretacji przepisu {{pu przepis="art. 183(2) § 1 KPC"}} nie należy zapominać, że mediator z założenia jest osobą zaufania publicznego, a pełniona przez niego funkcja wymaga zarówno odpowiednich predyspozycji osobistych, jak i kwalifikacji fachowych, wykształcenia oraz doświadczenia życiowego. Mediator, aby profesjonalnie wspomagać strony konfliktu w ich drodze do [[UgodaMediacyjna ugody]], powinien być zdyscyplinowany, uczciwy, odpowiedzialny, a także należycie wykonywać swoje obowiązki. Ze względu na specyfikę zawodu mediatora szczególnie ważnymi umiejętnościami są również aktywne słuchanie, przy jednoczesnym powstrzymywaniu się od własnych ocen, a także duża wrażliwość i empatia.
((2)) Kursy i szkolenia
Istotną rolę w zakresie zdobywania odpowiednich kwalifikacji odgrywają kursy i szkolenia dla mediatorów. Program szkoleń powinien obejmować fundamentalne, z punktu widzenia zapewnienia prawidłowego rozwoju [[Mediacja mediacji]] w Polsce, zagadnienia teoretyczne (m.in. istota [[Mediacja mediacji]], [[MediacjaPozycjaRolaMediatora rola mediatora]], [[MediacjaPrzebieg fazy postępowania mediacyjnego]]) i praktyczne (m.in. komunikacja, retoryka, techniki negocjacji). Poprzez zagwarantowanie takich warunków szkolenia uniemożliwi się lub przynajmniej w znacznym stopniu zmniejszy możliwość pełnienia funkcji mediatora przez osoby przypadkowe, „z ulicy”.
Obowiązek prowadzenia przez państwo aktywnej polityki w zakresie promowania i popierania systemu szkolenia mediatorów w celu generalnego podniesienia poziomu [[Mediacja mediacji]] wynika również z art. 4 [[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/com/2004/com2004_0718pl01.pdf Projektu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie niektórych aspektów mediacji cywilnych i gospodarczych z 22.10.2004 r.]]. Średnio w krajach europejskich szkolenie mediatora trwa ok. 40-50 godzin, a w Austrii oraz Niemczech ok. 200 godzin.
((2)) Konieczność określenia minimum wiedzy
Nie ulega zatem wątpliwości, że wysokie kwalifikacje mediatorów i spełnienie przez nich określonych, niekiedy bardzo wysokich wymagań odnośnie wykształcenia, przygotowania zawodowego, a także etyki mediatorów, są konieczne do prowadzenia efektywnych i skutecznych [[Mediacja mediacji]].
Z powyższych względów wydaje się, że prawodawca powinien był określić pewne minimum wiedzy, jakie powinien spełniać mediator.
Przemawiają za tym poniższe okoliczności:
- fakt, że tylko raz w toku postępowania można skierować strony do [[Mediacja mediacji]] ({{pu przepis="art. 183(8) § 2 KPC"}}). Jeśli zostanie ona przeprowadzona nieprofesjonalnie, wówczas zaprzepaści się szansę pozasądowego zakończenia sporu.
- fakt, że zgdonie z {{pu przepis="art. 183(14) § 3 KPC"}} sąd odmawia nadania [[KlauzulaWykonalnosci klauzuli wykonalności]] albo zatwierdzenia [[UgodaMediacyjna ugody]] zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli [[UgodaMediacyjna ugoda]] jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności. Porządana jest zatem wiedza z zakresu prawa.
Także sam ustawodawca nie pozostaje konsekwentny w stwierdzeniu, że umiejętność prowadzenia [[Mediacja mediacji]] nie zależy od wiedzy mediatora. W sprawach rodzinnych i opiekuńczych ze względu na ich specyficzny charakter wprowadził bowiem większe wymagania w zakresie kwalifikacji mediatora (por. {{pu przepis="art. 436 KPC"}} oraz {{pu przepis="art. 570(2) KPC"}}). Zgodnie z brzmieniem {{pu przepis="art. 436 § 4 KPC"}}, gdy strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do [[Mediacja mediacji]] prowadzonej przez kuratorów sądowych, osoby wskazane przez rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne lub stałych mediatorów posiadających wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia [[Mediacja mediacji]] w sprawach rodzinnych.
((2)) Prawnicy w roli mediatorów
Zdaniem niektórych autorów, szczególnie predysponowanymi osobami do świadczenia usług mediacyjnych są przedstawiciele takich profesji prawniczych, jak notariusz, adwokat czy radca prawny, którzy ze względu na swoją przygotowanie zawodowe, a także zasady etyczne dają rękojmię należytego wykonywania obowiązków mediatora. Z drugiej jednak strony zauważa się, że ze względu na ich osobowość, skłonności do racjonalnego i analitycznego myślenia oraz uwikłanie w praktykę prawną niezbyt dobrze realizują //„ducha”// [[Mediacja mediacji]].
((1)) Wyłączenie z możliwości prowadznia mediacji
Ustawodawca wyłączył czynnych zawodowo sędziów z możliwości prowadzenia [[Mediacja mediacji]]. Pomimo że wielu znawców tematyki [[Mediacja mediacji]] wyraża pogląd, że sędziowie nie są dobrymi kandydatami na mediatorów ze względu na specyfikę swojego zawodu, którego wykonywanie polega na rozstrzyganiu – a nie rozwiązywaniu – sporu, to jednak takie wyłączenie jest dość zaskakujące. W kilku innych systemach prawnych (np. w prawie niemieckim), sędziowie mogą być mediatorami w sprawach, których nie prowadzą. Występujący w roli mediatorów sędziowie, wzbudzają duże zaufanie stron z uwagi na swój autorytet. Ze względu na swoje doświadczenie zawodowe i szeroką wiedzę z zakresu prawa zapewniającą właściwe wypracowanie i sformułowanie [[UgodaMediacyjna ugody]], sędzia mógłby z powodzeniem pełnić funkcję mediatora motywując strony do zawarcia [[UgodaMediacyjna ugody]].
((1)) Literatura
1. [[JurgilewiczEP2007 M. Jurgilewicz, Mediator w sprawach cywilnych]],
2. [[ZienkiewiczMediacjaWCywilnymPostepowaniuProcesowymWPolsce A. Zienkiewicz, Mediacja w cywilnym postępowaniu procesowym w Polsce na tle procesów integracji Europy]], (w:) [[PolskaKulturaPrawnaAProcesIntegracjiEuropejskiej Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej]], pod red. S. Wronkowskiej, Zakamycze 2005,
3. [[JablonskaBoncaPrawnikASztukaNegocjacjiIRetoryki J. Jabłońska-Bonca, Prawnik a sztuka negocjacji i retoryki]], Warszawa 2003,
4. [[KrataEP2006 A. Krata, Profesjonalizm mediatora a skuteczność mediacji (I)]], EP 2006, nr 2,
5. [[KrataEP2006 A. Krata, Profesjonalizm mediatora a skuteczność mediacji (II)]], EP 2006, nr 3,
6. [[KrataEP2004 A. Krata, Siła mediacji czy siła ludzi (3). Mediator godny zaufania]], EP 2004, nr 1,
7. [[KrataEP2004 A. Krata, Siła mediacji czy siła ludzi (4). Sztuka przełamywania konfliktu]], EP 2004, nr 2,
8. [[BakRadcaPrawny2001 K. Bąk, Mediacje jako jedna z alternatywnych metod rozstrzygania sporów powstających na rynku papierów wartościowych w świetle działalności giełdy elektronicznej NASDAQ w Nowym Jorku]], R.Pr. 2001, nr 3,
9. [[ZienkiewiczRejent2005 A. Zienkiewicz, Mediator w sprawach cywilnych]], Rej. 2005, nr 5,
10. [[BobrowiczRadcaPrawny2006 M. Bobrowicz, Fakty i mity o mediacji]], R.Pr. 2006, nr 1,
11. [[GmurzynskaRadcaPrawny2005 E. Gmurzyńska, Rola prawa i prawników w mediacjach na przykładzie praktyki w Stanach Zjednoczonych]], R.Pr. 2005, nr 6,
12. [[SobolewskiPPH2006 P. Sobolewski, Mediacja w sprawach cywilnych]], PPH 2006, nr 2.
----
CategoryMediacjaWSprawachCywilnych
==wymagania formalne a umiejętności praktyczne mediatora==
((1)) Wymagania ustawowowe
Zgodnie z {{pu przepis="art. 183(2) § 1 KPC"}} mediatorem w [[SprawaCywilna sprawach cywilnych]] może być [[OsobaFizyczna osoba fizyczna]] mająca pełną [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolność do czynności prawnych]], korzystająca w pełni z praw publicznych. Spośród osób spełniających te warunki ustawa wyłącza jedynie sędziów, z wyjątkiem sędziów w stanie spoczynku ({{pu przepis="art. 183(2) § 2 KPC"}}).
((2)) Trzy wymogi formalne
Zgodnie z {{pu przepis="art. 183(2) § 1 KPC"}}, aby zostać mediatorem w [[SprawaCywilna sprawach cywilnych]], należy zatem spełniać trzy warunki, a mianowicie: być [[OsobaFizyczna osobą fizyczną]], posiadać pełną [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolność do czynności prawnych]] oraz korzystać w pełni z praw publicznych.
((3)) Osoba fizyczna
[[Mediacja Mediacji]], w kształcie przewidzianym w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego nie może prowadzić [[OsobaPrawna osoba prawna]] (np. kancelaria prawnicza) ani inna jednostka organizacyjna (np. ośrodek mediacyjny). W szczególności ustawa nie tworzy ram prawnych dla prowadzenia [[Mediacja mediacji]] przez zespoły mediatorów.
Zdaniem //P. Sobolewskiego// jeżeli [[Mediacja mediację]] prowadzi kilka osób (co ze względu na zasadę dobrowolności należy uznać za dopuszczalne), wówczas tylko jedna z nich posiada status mediatora, co w praktyce rodzi problemy na przykład w kwestii tajemnicy [[Mediacja mediacji]], która obowiązuje wyłącznie mediatora ({{pu przepis="art. 183(4) § 2 KPC"}}) (por. [[SobolewskiPPH2006 P. Sobolewski, Mediacja w sprawach cywilnych]], PPH 2006, nr 2, str. 34).
((3)) Pełna zdolność do czynności prawnych
Drugim warunkiem jest pełna [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolność do czynności prawnych]]. Posiada ją każda osoba, która ukończyła osiemnaście lat lub mimo ich nieukończenia zawarła związek małżeński i nie jest ubezwłasnowolniona ({{pu przepis="art. 11 KC"}}, {{pu przepis="art. 12 KC"}} i {{pu przepis="art. 15 KC"}}).
((3)) Korzystranie w pełni z praw publicznych
O ile kryterium pełnej [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolności do czynności prawnych]] nie budzi żadnych wątpliwości, to wymóg korzystania w pełni z praw publicznych rodzi szereg problemów. Ustalenie, czy dana osoba korzysta w pełni z praw publicznych, czy nie, w praktyce wiąże się z pewnymi trudnościami. Określając prawa publiczne, ustawodawca posłużył się ujęciem negatywnym, wskazując kiedy dochodzi do ich pozbawienia. Przewidział je jako [[ŚrodekKarny środek karny]] orzekany przez sąd fakultatywnie w razie skazania na [[KaraPozbawieniaWolnosci karę pozbawienia wolności]] na czas nie krótszy od lat 3 za [[Przestepstwo przestępstwo]] popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie ({{pu przepis="art. 40 § 2 KK"}}). W przypadku orzeczenia pozbawienia praw publicznych sąd zawiadamia o tym z urzędu m.in. odpowiedni organ administracji publicznej właściwy dla miejsca ostatniego zamieszkania lub pobytu skazanego ({{pu przepis="art. 179 KKWyk"}}). Powyższe przepisy nie udzielają jednak odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób osoby zainteresowane [[Mediacja mediacją]] mogą sprawdzić, że kandydat na mediatora korzysta w pełni z praw publicznych. Wiadomości o skazanym gromadzone w bazie danych Krajowego Rejestru Karnego nie są co do zasady dostępne dla osób postronnych. Prawo to przysługuje m.in. pracodawcom, w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg korzystania z pełni praw publicznych ({{pu przepis="art. 6 ust. 1 pkt 10 UKrajRejK"}}). Zgodnie z {{pu przepis="art. 7 UKrajRejK"}} każdemu wolno żądać informacji o sobie samym. Wobec tego dla zweryfikowania, czy potencjalny mediator nie został pozbawiony praw publicznych, niezbędne będzie uzyskanie przez niego albo przez ośrodek mediacyjny, z którym mediator pozostaje w stosunku pracy, stosownego zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego. Przed przystąpieniem do [[Mediacja mediacji]] strony mogą oczywiście zwrócić się do mediatora, aby ten przedstawił odpowiednie zaświadczenie.
((2)) Obywatelstwo mediatora
Pewne zastrzeżenia budzić może brak wskazówek ustawodawcy co do [[Obywatelstwo obywatelstwa]] mediatora. Ze względu na zasadę dobrowolności w zakresie wyboru osoby mediatora oraz liberalne ujęcie wymagań stawianych mediatorom w ustawie należy uznać, że [[Obywatelstwo obywatelstwo]] mediatora stanowi kryterium prawnie obojętne. Bez względu na to, czy mediator posiada [[Obywatelstwo obywatelstwo]] polskie, czy też nie, powinien on jednak sprostać podstawowym wymogom określonym w {{pu przepis="art. 183(2) § 1 KPC"}}. O ile stosunkowo łatwo jest ustalić [[ZdolnoscDoCzynnosciPrawnych zdolność do czynności prawnych]] osób niebędących obywatelami, więcej problemów przysporzyć może ustalenie, czy zagranicznemu kandydatowi na mediatora przysługuje pełnia praw publicznych. Niezbędna jest indywidualna analiza każdego przypadku. Brak regulacji odnoszących się do [[Obywatelstwo obywatelstwa]] mediatora sprawia, że zarówno na gruncie obowiązujących przepisów jak również w doktrynie brak jest jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy sędzia, który nie jest pochodzenia polskiego i nie jest w stanie spoczynku może prowadzić [[Mediacja mediację]].
((2)) Brak szczegółowych wymagań
Ustawodawca nie sformułował żadnych innych ograniczeń czy wymagań, w odniesieniu do wykonywania funkcji mediatora. Mediatorem może więc być każdy, kto spełnia powyższe warunki, niezależnie od wykształcenia, posiadanych kwalifikacji i doświadczenia.
((2)) Uzasadnienie do projektu ustawy
Już w trakcie prac nad nowelizacją wyrażono obawy, że zbyt liberalne określenie wymagań, którym muszą sprostać mediatorzy, wpłynie niekorzystnie na poziom prowadzonych [[Mediacja mediacji]]. Tymczasem zdaniem autorów projektu ustawy //„umiejętność prowadzenia mediacji nie jest kwestią wiedzy mediatora, lecz jego osobowości”//, a liberalne ujęcie wymagań stawianych mediatorowi odpowiada fundamentalnej zasadzie prawa cywilnego, jaką jest [[AutonomiaWoliStron autonomia woli stron]]. Dlatego też, aby ułatwić stronom możliwość prowadzenia [[Mediacja mediacji]], nie przewiduje się żadnych wymogów co do wykształcenia, kwalifikacji i certyfikacji mediatora.
((1)) Rola umiejętności praktycznych
Z pewnością prawdą jest, że zdolności interpersonalne, inteligencja emocjonalna i osobista charyzma, uznawane za szczególnie ważne atuty efektywnych mediatorów, są w dużej mierze kwestią daru, a nie wykształcenia. Jednak ustawodawca, decydując się na wprowadzenie [[Mediacja mediacji]] do Kodeksu postępowania cywilnego, nie powinien opierać jej wyłącznie na cechach osobowościowych mediatorów, tym bardziej że są one bardzo trudne do zweryfikowania. Bez żadnego ryzyka błędu można bowiem przyjąć, że skuteczność [[Mediacja mediacji]] (zwłaszcza w sprawach o znacznym stopniu trudności – z racji zawiłości sprawy, wysokiej [[WartoscPrzedmiotuSporu wartości przedmiotu sporu]], znacznej uciążliwości emocjonalnej) uzależniona jest co najmniej w takim samym stopniu od osobowości mediatora, jak i od jego doświadczenia życiowego, umiejętności zorganizowania warsztatu mediacyjnego i prawidłowego postępowania mediacyjnego, ale również wiedzy, w szczególności z zakresu prawa, także ekonomii, socjologii, psychologii, pedagogiki, a zwłaszcza – zasad komunikacji interpersonalnej, retoryki oraz strategii i taktyk negocjacji.
((2)) Mediator jako osoba zaufania publicznego
Przy interpretacji przepisu {{pu przepis="art. 183(2) § 1 KPC"}} nie należy zapominać, że mediator z założenia jest osobą zaufania publicznego, a pełniona przez niego funkcja wymaga zarówno odpowiednich predyspozycji osobistych, jak i kwalifikacji fachowych, wykształcenia oraz doświadczenia życiowego. Mediator, aby profesjonalnie wspomagać strony konfliktu w ich drodze do [[UgodaMediacyjna ugody]], powinien być zdyscyplinowany, uczciwy, odpowiedzialny, a także należycie wykonywać swoje obowiązki. Ze względu na specyfikę zawodu mediatora szczególnie ważnymi umiejętnościami są również aktywne słuchanie, przy jednoczesnym powstrzymywaniu się od własnych ocen, a także duża wrażliwość i empatia.
((2)) Kursy i szkolenia
Istotną rolę w zakresie zdobywania odpowiednich kwalifikacji odgrywają kursy i szkolenia dla mediatorów. Program szkoleń powinien obejmować fundamentalne, z punktu widzenia zapewnienia prawidłowego rozwoju [[Mediacja mediacji]] w Polsce, zagadnienia teoretyczne (m.in. istota [[Mediacja mediacji]], [[MediacjaPozycjaRolaMediatora rola mediatora]], [[MediacjaPrzebieg fazy postępowania mediacyjnego]]) i praktyczne (m.in. komunikacja, retoryka, techniki negocjacji). Poprzez zagwarantowanie takich warunków szkolenia uniemożliwi się lub przynajmniej w znacznym stopniu zmniejszy możliwość pełnienia funkcji mediatora przez osoby przypadkowe, „z ulicy”.
Obowiązek prowadzenia przez państwo aktywnej polityki w zakresie promowania i popierania systemu szkolenia mediatorów w celu generalnego podniesienia poziomu [[Mediacja mediacji]] wynika również z art. 4 [[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/com/2004/com2004_0718pl01.pdf Projektu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie niektórych aspektów mediacji cywilnych i gospodarczych z 22.10.2004 r.]]. Średnio w krajach europejskich szkolenie mediatora trwa ok. 40-50 godzin, a w Austrii oraz Niemczech ok. 200 godzin.
((2)) Konieczność określenia minimum wiedzy
Nie ulega zatem wątpliwości, że wysokie kwalifikacje mediatorów i spełnienie przez nich określonych, niekiedy bardzo wysokich wymagań odnośnie wykształcenia, przygotowania zawodowego, a także etyki mediatorów, są konieczne do prowadzenia efektywnych i skutecznych [[Mediacja mediacji]].
Z powyższych względów wydaje się, że prawodawca powinien był określić pewne minimum wiedzy, jakie powinien spełniać mediator.
Przemawiają za tym poniższe okoliczności:
- fakt, że tylko raz w toku postępowania można skierować strony do [[Mediacja mediacji]] ({{pu przepis="art. 183(8) § 2 KPC"}}). Jeśli zostanie ona przeprowadzona nieprofesjonalnie, wówczas zaprzepaści się szansę pozasądowego zakończenia sporu.
- fakt, że zgdonie z {{pu przepis="art. 183(14) § 3 KPC"}} sąd odmawia nadania [[KlauzulaWykonalnosci klauzuli wykonalności]] albo zatwierdzenia [[UgodaMediacyjna ugody]] zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli [[UgodaMediacyjna ugoda]] jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności. Porządana jest zatem wiedza z zakresu prawa.
Także sam ustawodawca nie pozostaje konsekwentny w stwierdzeniu, że umiejętność prowadzenia [[Mediacja mediacji]] nie zależy od wiedzy mediatora. W sprawach rodzinnych i opiekuńczych ze względu na ich specyficzny charakter wprowadził bowiem większe wymagania w zakresie kwalifikacji mediatora (por. {{pu przepis="art. 436 KPC"}} oraz {{pu przepis="art. 570(2) KPC"}}). Zgodnie z brzmieniem {{pu przepis="art. 436 § 4 KPC"}}, gdy strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do [[Mediacja mediacji]] prowadzonej przez kuratorów sądowych, osoby wskazane przez rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne lub stałych mediatorów posiadających wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia [[Mediacja mediacji]] w sprawach rodzinnych.
((2)) Prawnicy w roli mediatorów
Zdaniem niektórych autorów, szczególnie predysponowanymi osobami do świadczenia usług mediacyjnych są przedstawiciele takich profesji prawniczych, jak notariusz, adwokat czy radca prawny, którzy ze względu na swoją przygotowanie zawodowe, a także zasady etyczne dają rękojmię należytego wykonywania obowiązków mediatora. Z drugiej jednak strony zauważa się, że ze względu na ich osobowość, skłonności do racjonalnego i analitycznego myślenia oraz uwikłanie w praktykę prawną niezbyt dobrze realizują //„ducha”// [[Mediacja mediacji]].
((1)) Wyłączenie z możliwości prowadznia mediacji
Ustawodawca wyłączył czynnych zawodowo sędziów z możliwości prowadzenia [[Mediacja mediacji]]. Pomimo że wielu znawców tematyki [[Mediacja mediacji]] wyraża pogląd, że sędziowie nie są dobrymi kandydatami na mediatorów ze względu na specyfikę swojego zawodu, którego wykonywanie polega na rozstrzyganiu – a nie rozwiązywaniu – sporu, to jednak takie wyłączenie jest dość zaskakujące. W kilku innych systemach prawnych (np. w prawie niemieckim), sędziowie mogą być mediatorami w sprawach, których nie prowadzą. Występujący w roli mediatorów sędziowie, wzbudzają duże zaufanie stron z uwagi na swój autorytet. Ze względu na swoje doświadczenie zawodowe i szeroką wiedzę z zakresu prawa zapewniającą właściwe wypracowanie i sformułowanie [[UgodaMediacyjna ugody]], sędzia mógłby z powodzeniem pełnić funkcję mediatora motywując strony do zawarcia [[UgodaMediacyjna ugody]].
((1)) Literatura
1. [[JurgilewiczEP2007 M. Jurgilewicz, Mediator w sprawach cywilnych]],
2. [[ZienkiewiczMediacjaWCywilnymPostepowaniuProcesowymWPolsce A. Zienkiewicz, Mediacja w cywilnym postępowaniu procesowym w Polsce na tle procesów integracji Europy]], (w:) [[PolskaKulturaPrawnaAProcesIntegracjiEuropejskiej Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej]], pod red. S. Wronkowskiej, Zakamycze 2005,
3. [[JablonskaBoncaPrawnikASztukaNegocjacjiIRetoryki J. Jabłońska-Bonca, Prawnik a sztuka negocjacji i retoryki]], Warszawa 2003,
4. [[KrataEP2006 A. Krata, Profesjonalizm mediatora a skuteczność mediacji (I)]], EP 2006, nr 2,
5. [[KrataEP2006 A. Krata, Profesjonalizm mediatora a skuteczność mediacji (II)]], EP 2006, nr 3,
6. [[KrataEP2004 A. Krata, Siła mediacji czy siła ludzi (3). Mediator godny zaufania]], EP 2004, nr 1,
7. [[KrataEP2004 A. Krata, Siła mediacji czy siła ludzi (4). Sztuka przełamywania konfliktu]], EP 2004, nr 2,
8. [[BakRadcaPrawny2001 K. Bąk, Mediacje jako jedna z alternatywnych metod rozstrzygania sporów powstających na rynku papierów wartościowych w świetle działalności giełdy elektronicznej NASDAQ w Nowym Jorku]], R.Pr. 2001, nr 3,
9. [[ZienkiewiczRejent2005 A. Zienkiewicz, Mediator w sprawach cywilnych]], Rej. 2005, nr 5,
10. [[BobrowiczRadcaPrawny2006 M. Bobrowicz, Fakty i mity o mediacji]], R.Pr. 2006, nr 1,
11. [[GmurzynskaRadcaPrawny2005 E. Gmurzyńska, Rola prawa i prawników w mediacjach na przykładzie praktyki w Stanach Zjednoczonych]], R.Pr. 2005, nr 6,
12. [[SobolewskiPPH2006 P. Sobolewski, Mediacja w sprawach cywilnych]], PPH 2006, nr 2.
----
CategoryMediacjaWSprawachCywilnych
