Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Łącznik normy kolizyjnej

A. Definicja
Łącznikiem jest kryterium, według którego ustala się, jakie prawo jest właściwe dla danego stosunku prawnego. Kryterium tym może być np. obywatelstwo (zob. np. (akt prawny PrPrywMiędzyn nie istnieje)). Wówczas właściwym jest prawo ojczyste danej osoby, tzn. prawo tego państwa, którego obywatelstwo osoba ta posiada.

B. Rodzaje łączników
Ponieżej przedstawiam powszechnie przyjęte podziały łączników.

1. Łączniki zależne i niezależne od woli stron
W zależności od tego, czy wybór prawa jest zależny od woli stron, czy też inne czynniki zadecydują, jakie prawo jest właściwe dla denego stosunku prawnego wyróżnia się łączniki obiektywne i łączniki subiektywne.

a. łączniki subiektywne
Łącznikiem subiektywnym w naszym prawie prywatnym międzynarodowym jest wybór prawa dokonany przez strony stosunku prawnego.

b. łączniki obiektywne
Łączniki obiektywne posługują się zdarzenami niezależnymi od woli człowieka. Polska ustawa posługuje się łącznikami obiektywnymi o charakterze personalnym lub przedmiotowym, w zależności od rodzaju czynnika stanowiącego kryterium wskazujące właściwy porządek prawny.

(1) łączniki personalne
Dla łączników personalnych istotne jest to, iż stanowią one obraz pewnej więzi łączącej osobę fizyczną albo prawną z określonym terytorium (por. PazdanPPM, str. 36). Do łączników o charakterze personalnym zaliczamy więc takie elementy, jak np.:
- obywatelstwo (zob. np (akt prawny PrPrywMiędzyn nie istnieje), (akt prawny PrPrywMiędzyn nie istnieje)),
- domicyl (np. (akt prawny PrPrywMiędzyn nie istnieje)),
- pobyt ,
- miejsce powstania osoby prawnej.
Łączniki personalne są określane także jako podmiotowe, osobiste, osobowe.

(2) łączniki przedmiotowe
Z kolei łączniki przedmiotowe sięgają do elementów nie związanych bezpośrednio z osobymi fizycznymi albo prawnymi. Należą do nich takie czynniki, jak np.:
- miejsce położenia rzeczy,
- miejsce dokonania czynności prawnej,
- miejsce wykonania zobowiązania i inne.

2. Łączniki samoistne i posiłkowe
Łączniki samoistne są podstawowymi łącznikami w normi kolizyjnej. W przeciwieństwie do nich łączniki posiłkowe stosuje się jedynie w wypadku, gdy nie są spełnione wymagania innych łączników, np. wg (akt prawny PrPrywMiędzyn nie istnieje), jeżeli obywatelstwa określonej osoby ustalić nie można albo osoba ta nie ma obywatelstwa żadnego państwa, stosuje się prawo państwa, w którym znajduje się jej miejsce zamieszkania. W tym wypadku łącznik miejsca zamieszkania ma właśnie charakter subsydiarny.

C. Omówienie wybranych łączników
Do najważniejszych łączników należą:
1. obywatelstwo,
2. domicyl,
3. pobyt,
4. inne łączniki występujące w ustawie.

1. Obywatelstwo

Obywatelstwo oznacza więź prawną pomiędzy osobą fizyczną a państwem (Pazdan, str. 37).
Prawo ustalane według tego łącznika określa się mianem prawa ojczystego. Zagadnienie, jakie obywatelstwo posiada dana osoby, stanowi tzw. kwestię wstępną. Ustalenie obywatelstwa wymaga w tym wypadku sięgnięcia do ustawodawstwa kraju, który wchodzi w rachubę i posłużenia się miarodajną ustawą. W przypadku badania, czy dana osoba posiada obywatelstwo polskie skorzystać należy z przepisów ustawy z 15.02.1962 r. o obywatelstwie polskim.

a. podwójne i wielorakie obywatelstwo, art. 2
Nierzadko zdarza się, że dana osoba posiada obywatelstwo dwóch albo i więcej krajów. W tym wypadku konieczne jest ustalenie, czy jednym z tych obywatelstw jest obywatelstwo polskie.

(1) jednym z obywatelstw jest obywatelstwo polskie
Jeśli tak jest, wówczas zgodnie z art. 2 § 1 osoba ta jest uważana w Polsce za obywatela polskiego. Prawem ojczystym będzie więc prawo polskie. Inne obywatelstwa są dla nas nieistotne. Pozostaje to w zgodzie z art. 2 ObywU, wedle którego obywatel polski w myśl prawa polskiego nie może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa.

(1) żadnym z obywatelstw nie jest prawo polskie
Jeśli osoba posia wiele obywatelstw, lezcz żadne z nich nie jest obywatelstwem polskim, wówczas - zgodnie z zaleceniem art. 2 § 2 - bierze się pod uwagę obywatelstwo kraju, z którym jest najściślej związany. Pojęcie "najściślejszego związania" nie zostało zdefiniowane w ustawie. Taką okolicznością powodującą, iż z jednym z krajów dana osoba będzie bardziej związana, może być np. fakt zamieszkiwania w tym kraju, posiadanie znacznego majątku w tym kraju itp. Kryterium ścisłego związku oceniać należ więc według całokształtu okoliczności dotyczących danej osoby (Przybyłowski, str. 12).

b. bezpańtwowcy (apatrydzi, apolidzi)
Możliwa jest również sytuacja, iż interesująca dla nas osoba nie ma obywatelstwa żadnego państwa. Brak obywatelstwa może wynikać z faktu, iż nie zostało ono nabyte w wyniku urodzenia (gdyż np. rodzice również byli bezpaństwowcami) albo gdyż zostało ono utracone (zrzeczenie się, pozbawienie obywatelstwa) a nowe nie zostało uzyskane. Wówczas zamiast prawa ojczystego posłużyć się należy prawem tego państwa, w którym dana osoba ma miejsce zamieszkania, art. 3 PPMU.

2. Domicyl
Domicyl to określenie miejsca zamieszkania. Problem istnieje, według jakiego prawa ustalić, czy dana osoba w danym państwie posiada miejsce zamieszkania w rozumieniu przepisów polskiego prawa prywatnego międzynarodowego. Zwyciężyła koncepcja samodzielnego oznaczenia jego treści niezależnie od postanowień prawa merytorycznego własnego i obcego (tzw. kolizyjne pojęcie miejsca zamieszkania). W przypadku jednak wykładni obcych norm kolizyjnych posługujących się tym właśnie łącznikiem należy zbadać, jak prawo wewnętrzne obcego państwa interpretuje miejsce zamieszkania.
Przy ocenie, gdzie dana osoba ma miejsce zamieszkania, należy brać pod uwagę okoliczności o charakterze obiektywnym oraz subiektywnym.

a. przesłanki obiektywne
Jako okoliczności obiektywne wymienia się ześrodkowanie działalności życiowej na danym terytorium, faktyczne i długotrwałe przebywanie, zameldowanie, umowy najmu lokalu mieszkalnego itp.

b. przesłanki subiektywne
Elementem subiektywnym związanym ze ustaleniem miejsca zamieszkania jest animus manendi, zamiar stałego pobytu w miejscu uważanym za miejsce zamieszkania.
Problematyczna jest sytuacja, gdy osoba, której miejsce zamieszkania należy ustalić nie może powziąć zamiaru stałego pobytu. Dotyczy to osób nie posiadających zdolności do czynności prawnych (małoletnich, ubezwłasnowolnionych). W doktrynie za decydujące uważa się przeważnie miejsce pobytu przdstawicieli ustawowych danej osoby (PazdanPPM, str. 40).

3. Pobyt
W prawie prywatnym międzynarodowym występuje pojęcie pobytu zwykłego i pobytu prostego.

a. pobyt zwykły
Pobyt zwykły oznacza miejsce, na którym ześrodkowane są interesy życiowe danej osoby fizycznej (por. PazdanPPM, str. 41).

b. pobyt prosty
Pobyt prosty odróżnia się od wyżej wspomnianego pobytu zwykłego brakiem zamiaru stałego przebywania na danym miejscu. Chodzi więc o każde, nawet przemijające, chwilowe przebywanie w danym miejscu (wypoczynek, wizyta itp).

4. Inne łączniki
Do innych łączników należą jeszcze:
- łączniki dotyczące osób prawnych,
- łącznik wyboru prawa,
- łącznik miejsca dokonania czynności prawnej,
- łącznik miejsca zawarcia umowy,
- łącznik miejsca zawarcia małżeństwa,
- łącznik położenia przedmiotu praw rzeczowych,
- łącznik położenia nieruchomości i
- łącznik miejsca zdarzenia będącego źródłem zobowiązania.

---

CategoryLeksykon CategoryPrawoPrywatneMiedzynarodowe