Wersja [11191]
To jest stara wersja KazusUzytkowanieWieczyste2 utworzona przez MarcinKrzymuski, 2010-01-10 00:24:21.
Kazus nr 2 z zakresu użytkowania wieczystego
A. Stan faktyczny
Działka będąca własnością Skarbu Państwa była w posiadaniu J, a następnie - od 1955 r. - w posiadaniu jego syna R. Za zgodą R od 1956 r. korzystała z tej nieruchomości jego siostra M, która wzniosła na tej działce budynek przystosowany do zamieszkania. W ewidencji gruntów jako osoba władająca przedmiotową działką wykazany był R, który opłacał podatek od nieruchomości. P zwracała mu jednak te kwoty.
W 1990 r. na mocy komunalizacji nieruchomości właścicielem działki stała się gmina G. W dniu 7.3.1996 r. G zawarła z R umowę o oddaniu mu gruntu w użytkowanie wieczyste i przeniosła nań własność budynku znajdującego się na działce. Dnia 20.12.1996 r., R darował prawo wieczystego użytkowania działki oraz własność budynku swej córce A. Wkrótce potem dokonano odpowiedniego wpisu w księdze wieczystej. W 1997 r. A zażądała od M usunięcia się z nieruchomości.
Czy jej żądanie jest zasadne?
B. Rozwiązanie
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6.10.2000 r., IV CKN 137/00, niepubl. (LEX 52495))
Roszczenie A przeciwko M o usunięcie się z nieruchomości z art. 233 zd. 1 KC
art. 233 KC
W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
w zw. z art. 222 § 1 KCW granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
.§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
1. Powstanie roszczenia
Roszczenie powstaje, jeżeli A jest użytkownikiem wieczystym, zaś M włada jej gruntem, nie posiadając stosownego uprawnienia.
a. użytkownik wieczysty
Na początku użytkownikiem wieczystym był R, z którym właściciel nieruchomości (gmina G) zawarła dnia 7.3.1996 r. stosowną umowę.
(1) nabycie przez M
Należy jednak sprawdzić, czy nie utracili oni swego prawa na skutek tego, iż od 1956 r. nieruchomością władała Melania P. W grę wchodzi zasiedzenie użytkowania wieczystego wg art. 172 KC
art. 172 KC
§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
.§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
Na początku jednak trzeba rozważyć, czy nabycie użytkowania wieczystego przez zasiedzenie jest w ogóle możliwe. KC przyjął zasadę, że możność nabycia przez zasiedzenie prawa rzeczowego zależy od pozytywnego przepisu, i zasada ta znalazła wyraz w normach art. 172 KC
art. 172 KC
§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
i art. 292 KC§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
art. 292 KC
Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.
. Brak przepisu w kwestii nabycia wieczystego użytkowania przez zasiedzenie może więc prowadzić do wniosku, że nabycie tego prawa w tym trybie jest niedopuszczalne. Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.
Jednakże należy - ze względu na potrzebę ochrony użytkownika wieczystego - przyjąć, że co do możności nabycia przez zasiedzenie prawa wieczystego użytkowania istnieje luka i że luka ta powinna być uzupełniona drogą analogii. W tym wypadku chodzi o analogiczne stosowanie przepisów o nabyciu w drodze zasiedzenia prawa własności, tj. art. 172 – art. 177 KC
art. 177 KC
(uchylony).
(uchwała 7 sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, opubl. w OSNC z 1976 r. nr 12, poz. 259).(uchylony).
Z porównania zakresu uprawnień właściciela oraz wieczystego użytkownika wynika, że są one bardzo zbieżne, jeśli chodzi o uprawnienie do rozporządzania i władania, z tą jednak różnicą, że uprawnienie do władania jest ograniczone sposobem korzystania z rzeczy wskazanych w umowie oraz czasem; może też ono powstać tylko na przedmiocie własności państwowej. Oba te prawa spełniają te same funkcje w stosunku do mienia indywidualnego lub osobistego. Prawo wieczystego użytkowania podlega takiej samej ochronie jak prawo własności. Znajduje to oparcie w przepisach art. 140 KC
art. 140 KC
W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
i art. 233 KCW granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
art. 233 KC
W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
, z których wynika, że zarówno właściciel, jak i użytkownik wieczysty mogą korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób. Identyczne dyspozycje obu przepisów prowadzą do wniosku, że wieczysty użytkownik korzysta ze środków ochrony przewidzianych dla prawa własności. Ta rodzajowa bliskość obu praw i tożsamość spełnianych funkcji pozwalają - jak już zaznaczono - przyjąć, że i w stosunku do wieczystego użytkowania mają w drodze analogii odpowiednie zastosowanie przepisy o zasiedzeniu. Za takim ujęcie przemawiają także potrzeby życia społecznego. Wskazuje na to cel wieczystego użytkowania, którym jest prawidłowa organizacja zabudowy terenów państwowych dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, przy uwzględnieniu planowej gospodarki terenami. Jak tego dowodzi praktyka, w tym zakresie niejednokrotnie powstają długotrwałe stany faktyczne nie odpowiadające rzeczywistemu stanowi rzeczy, co z punktu widzenia porządku prawnego jest zjawiskiem niepożądanym. Dlatego konieczne jest przyjęcie takiej konstrukcji, która pozwalałaby na usuwanie wspomnianych niezgodności. Konstrukcję tę zapewnia instytucja zasiedzenia (uchwała 7 sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, opubl. w OSNC z 1976 r. nr 12, poz. 259).W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.
Tak więc nabycie użytkowania wieczystego przez zasiedzenie jest dopuszczalne.
Dalej, należy ustalić, czy spełnione zostały stosowne warunki nabycia użytkowania wieczystego ex lege. Możliwość nabycia w drodze zasiedzenia użytkowania wieczystego podlega jednak istotnemu ograniczeniu. Należy mianowicie przyjąć, że dopuszczalne jest to tylko wtedy, gdy użytkowanie wieczyste zostało już ustanowione na rzecz oznaczonej osoby (uchwała 7 sędziów SN z 11.12.1975 r., III CZP 63/75, opubl. w OSNC z 1976 r. nr 12, poz. 259).
W tym wypadku użytkowanie wieczyste zostało ustanowione dopiero na mocy umowy z dnia 7.3.1996 r. Żądanie opuszczenia nieruchomości zgłoszone zostało natomiast już w 1997 r. W takim wypadku termin zasiedzenia jeszcze nie upłynął.
M nie nabyła użytkowania wieczystego. Użytkownikiem wieczystym nieruchomości był więc w dniu dokonania darowizny (20.12.1996 r.) R.
(2) nabycie użytkowania przez A
Skoro R był użytkownikiem wieczystym w dniu dokonania darowizny, należy ustalić, czy skutecznie dokonał aktu przekazania tego prawa córce.
Zgodnie z art. 237 KC
art. 237 KC
Do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości. Przeniesienie użytkowania wieczystego następuje więc wg przepisów art. 155 KCDo przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
i nast. Wynika stąd, że samo zawarcie umowy darowizny, jako umowy zobowiązującej do przeniesienia prawa użytkowania wieczystego, przenosi to prawo na nabywcę (art. 155 § 1 KC§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
), chyba że strony inaczej postanowią.§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
Ponadto konieczne jest dochowanie formy aktu notarialnego (art. 237 KC
art. 237 KC
Do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
w zw. z art. 158 KCDo przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
art. 158 KC
Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.
), z czego strony się wywiązały.Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.
Pytanie natomiast, czy do nabycia (pochodnego) użytkowania wieczystego konieczny jest wpis nowego użytkownika do księgi wieczystej. Zgodnie z art. 27 zd. 2 UGospNier
art. 27 UGospNier
Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej.
taki wpis jest niezbędny i ma charakter konstytutywny także w przypadku przeniesienia tego prawa w drodze umowy. Wobec braku tego wpisu nie doszło do nabycia użytkowania wieczystego przez P. Z chwilą wpisania M do księgi wieczystej dojdzie więc do nabycia przez nią prawa użytkowania wieczystego.Sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste i przeniesienie tego prawa w drodze umowy wymaga wpisu w księdze wieczystej.
(3) wynik tymczasowy
Użytkownikiem wieczystym będzie więc A z chwilą dokonania wpisu.
b. faktyczne władanie gruntem
M ma grunt we faktycznym władaniu od 1956 r.
c. brak uprawnienia do władania nieruchomością
M nie przysługuje także skuteczne względem A uprawnienie do władania przedmiotem użytkowania wieczystego. Może ewentualnie powołać się na przysługujące na mocy art. 461 KC
art. 461 KC
§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
prawo zatrzymania, które ma jedynie skutek odraczający a nie niweczący roszczenie (zob. następny punkt).§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
2. Zaskarżalność
Z uwagi na poczynione na budowę budynków nakłady, M przysługuje prawo zatrzymania wg art. 461 § 1 KC
art. 461 KC
§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
.§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
3. Wynik
A ma prawo domagać się od M opuszczenia nieruchomości.
CategoryKazusyUzytkowanieWieczyste
Na tej stronie nie ma komentarzy
