Kazus nr 7 z zakresu użytkowania
A. Stan faktyczny
A posiada 30% udziałów w spółce S sp. z o.o. (branża IT). Ponieważ nie ma czasu na zajmowanie się spółką, zawarł w 2008 r. z B pisemną umowę, wg której B miał przez 10 lat prawo do pobierania dywidendy oraz wykonywania uprawnień udziałowca spółki S.
Nagle okazało się, że branża IT przeżywa niesłychany boom i wartość spółki, a co za tym idzie także dywidenda, nabrały ogromnej wartości.
A żąda więc od B zwrotu udziału, aby pobrać dywidendę dla siebie.
Czy A może żądać od B wydania udziału?
B. Rozwiązanie
Roszczenie A przeciwko B z art. 222 § 1 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
analog. § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
A mógłby - jako właściciel udziału - domagać się jego wydania podnosząc roszczenie windykacyjne. Analogiczne stosowanie art. 222 § 1 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
do praw jest powszechnie uznane. W tym wypadku potwierdza to art. 265 § 2 KC§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.
art. 265 KC
§ 1. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.
§ 2. Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy.
§ 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.
w zw. z art. 251 KC§ 1. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.
§ 2. Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy.
§ 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.
art. 251 KC
Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.
.Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.
1. Właściciel udziału
Warunkiem uzyskania ochrony prawnej jest, aby A był właścicielem udziału. Ze stanu faktycznego wynika, iż tak w rzeczywistości jest.
2. Faktyczne władanie
Udziałem włada faktycznie B.
3. Brak uprawnienia B względem A
Uprawnienie B do władania udziałem w spółce z o.o. mogłoby wynikać z użytkowania.
Warunkiem uzyskania ochrony prawnej jest, aby A był właścicielem udziału. Ze stanu faktycznego wynika, iż tak w rzeczywistości jest.
2. Faktyczne władanie
Udziałem włada faktycznie B.
3. Brak uprawnienia B względem A
Uprawnienie B do władania udziałem w spółce z o.o. mogłoby wynikać z użytkowania.
a. dopuszczalność ustanowienia użytkowania na prawach
Zgodnie z art. 265 § 1 KC
Używanie prawa oznacza np. wykonywanie uprawnień wynikających z posiadania udziałów, poprzez uczestnictwo i głosowanie nad sprawami spółki, do czego udział uprawnia.
Pożytkiem prawa są z kolei dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem (art. 54 KC
b. skuteczne ustanowienie
Zgodnie z art. 265 § 3 KC
Zgodnie z art. 265 § 1 KC
art. 265 KC
§ 1. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.
§ 2. Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy.
§ 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.
możliwe jest ustanowienie użytkowania na prawach. Użytkowanie może być ustanawiane na samoistnych, majątkowych prawach zbywalnych, przynoszących pożytki (GniewekKCKomentarz, str. 666). Udział w spółce z o.o. jest prawem majątkowym, a wg art. 180 KSH§ 1. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.
§ 2. Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy.
§ 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.
art. 180 KSH
Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
również zbywalnym. Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
Używanie prawa oznacza np. wykonywanie uprawnień wynikających z posiadania udziałów, poprzez uczestnictwo i głosowanie nad sprawami spółki, do czego udział uprawnia.
Pożytkiem prawa są z kolei dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem (art. 54 KC
art. 54 KC
Pożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.
), Jest nim np. dywidenda (por. art. 191 KSHPożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.
art. 191 KSH
§ 1. Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników, z uwzględnieniem przepisu art. 195 § 1.
§ 2. Umowa spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku, z uwzględnieniem przepisów art. 192-197.
§ 3. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów.
). § 1. Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników, z uwzględnieniem przepisu art. 195 § 1.
§ 2. Umowa spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku, z uwzględnieniem przepisów art. 192-197.
§ 3. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów.
b. skuteczne ustanowienie
Zgodnie z art. 265 § 3 KC
art. 265 KC
§ 1. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.
§ 2. Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy.
§ 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.
w zw. z art. 180 KSH§ 1. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.
§ 2. Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy.
§ 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.
art. 180 KSH
Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
niezbędna jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi. Takowej tutaj nie dochowano. Skutkiem niedochowania formy pisemnej jest - zgodnie z art. 73 § 2 zd. 1 KCZbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
art. 73 KC
§ 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
- nieważność czynności prawnej. Użytkowania na udziałach nie ustanowiono więc w sposób skuteczny. § 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
C. Wynik
A może żądać od B wydania udziału.
CategoryKazusyUzytkowanie
