Wiki source for KazusUzytkowanie1
====Kazus nr 1 z zakresu użytkowania====
((1)) Stan faktyczny
W 1998 r. A i B zawarli notarialną umowę, na mocy której A został upoważniony do korzystania z gruntu rolnego B w ten sposób, że mógł przez następnych 30 lat od zawarcia umowy zbierać z dolnej połowy łąki o pow. 0,5 ha siano na pożywienie dla swoich krów. Uprawnienie miało przysługiwać A pod warunkiem, że B sam nie będzie potrzebował siana dla swoich zwierząt. Uprawnienie wynikające z zawartej umowy wpisane zostało do księgi wieczystej tej nieruchomości.
Gdy A chciał za pierwszym razem (jeszcze w 1998 r.) zebrać siano, okazało się, że B tak poprowadził rowy melioracyjne z górnej części pola, że na część pola, z której miał korzystać A spływała woda, powodując gnicie siana.
A zażądał od B przekopania rowów melioracyjnych tak, aby woda spływała obok łąki.
//Czy A miał wobec B roszczenie o podanej treści?//
((1)) Rozwiązanie
Roszczenie A wobec B zaniechanie naruszeń prawa rzeczowego ograniczonego poprzez wykopanie rowu melioracyjnego na podstawie {{pu przepis="art. 251 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}
((2)) Uprawniony z ograniczonego prawa rzeczowego
Roszczenie negatoryjne przysługuje również podmiotom uprawnionym z tytułu ograniczonego prawa rzeczowego, w tym także z tytułu użytkowania.
((3)) ustanowienie użytkowania
Ograniczone prawo rzeczowe może zostać ustanowione przede wszystkim na mocy umowy. Zgodnie z {{pu przepis="art. 245 § 1 KC"}} do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego w drodze umowy stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności, czyli {{pu przepis="art. 155 KC"}} i nast. Wynika stąd, iż strony muszą zawrzeć skuteczną umowę o treści, z której wynika, że strony chciały ustanowić prawo użytkowania.
Umowa o ustanowienie użytkowania nieruchomości powinna upoważniać jedną ze stron do
1) używania nieruchomości i
1) pobierania jej pożytków, {{pu przepis="art. 252 KC"}}.
Używanie w roz. {{pu przepis="art. 252 KC"}} odpowiada uprawnieniu właściciela, które wynika z samej treści prawa własności jako forma korzystania z rzeczy. Jest to wprawdzie uprawnienie nie wymienione w {{pu przepis="art. 140 KC"}}, ale należy do podstawowych uprawnień właściciela (por. GniewekPrawoRzeczowe, nb 164 i 165). Ius utendi obejmuje takie korzystanie z rzeczy, które nie polega na czerpaniu pożytków albo innych dochodów z rzeczy. Prawo do używania nieruchomości w tym kazusie polegało więc na możliwości wejścia na nieruchomość w celu zebrania siana.
Pobieranie pożytków należy także do podstawowych uprawnień właściciela ({{pu przepis="art. 140 KC"}} in fine). W {{pu przepis="art. 252 KC"}} chodzi zarówno o pożytki naturalne jak i cywilne. W tym przypadku zbieranie siana stanowi pobieranie pożytków naturalnych, gdyż jest ono płodem nieruchomości, stanowiącym wg zasad prawidłowej gospodarki normalnych dochód z łąki ({{pu przepis="art. 53 § 1 KC"}}).
A i B ograniczyli jednak przedmiot użytkowania do fragmentu nieruchomości. Zgodnie z {{pu przepis="art. 253 § 2 KC"}} w przypadku użytkowania nieruchomości możliwe jest ograniczenie zakresu użytkowania do części nieruchomości.
Na skuteczność umowy wpływają przede wszystkim takie okoliczności, jak dochowanie należytej formy, brak naruszeń przepisów ustawy itp. Ponieważ w tym wypadku użytkowanie dotyczy (fragmentu) nieruchomości stosuje się przepisy art. 155 i nast. KC. Zgodnie z {{pu przepis="art. 245 § 2 zd. 2 KC"}} oświadczenie właściciela nieruchomości oddawanej w użytkowanie winno mieć formę notarialną. W sytuacji, gdy oba oświadczenia zostały złożone w takiej formie (umowa notarialna), warunek trzeba uznać za spełniony. Wprawdzie {{pu przepis="art. 157 § 1 KC"}} wyklucza warunkowe umowy dot. przeniesienia własności nieruchomości, lecz zgodnie z {{pu przepis="art. 245 § 2 zd. 1 KC"}} warunek był dopuszczalny. Z {{pu przepis="art. 16 ust. 2 pkt 2 UKsWieczHip"}} wynika, że prawo użytkowania może (ale nie musi) być ujawnione w księdze wieczystej. Gdyby więc nie dokonano użytkowania wpisu do KW, prawo to również by powstało.
A i B skutecznie ustanowili więc prawo użytkowania.
((3)) brak ustania użytkowania
Roszczenie przysługuje tak długo, jak długo strony łączy stosunek użytkowania. Do okoliczności prowadzących do wygaśnięcia użytkowania należą:
- upływ czasu, na jaki zostało prawo ustanowione,
- zrzeczenie się ograniczonego prawa rzeczowego ({{pu przepis="art. 246 KC"}}),
- konfuzja ({{pu przepis="art. 247 KC"}}),
- niewykonywanie użytkowania przez 10 lat ({{pu przepis="art. 255 KC"}}),
- śmierć osoby uprawnionej ({{pu przepis="art. 266 KC"}}).
W kazusie brak jest okoliczności świadczących o wygaśnięciu prawa użytkowania.
((3)) wynik tymczasowy
A przysługuje prawo użytkowania i jest wobec tego uprawniony do podniesienia roszczenia z {{pu przepis="art. 251 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
((2)) Naruszenie ograniczonego prawa rzeczowego
Podobnie jak w przypadku własności, prawo użytkowania może być naruszone poprzez oddziaływania fizyczne lub imisje (pośrednie i bezpośrednie). W tym wypadku odprowadzanie wody przy pomocy specjalnie w tym celu wykonanego rowu stanowi [[ImisjeBezposrednie imisję bezpośrednią]].
Użytkowanie A zostało więc naruszone w inny sposób aniżeli poprzez pozbawienia uprawnionego przedmiotu użytkowania.
((2)) Brak obowiązku znoszenia naruszeń
Imisje bezpośrednie są generalnie zakazane (por. {{pu przepis="art. 140 KC"}}). Oznacza to, że ich bezprawność należy domniemywać. Tym samym konieczna jest więc wyraźna okoliczność mogąca prowadzić do wyłączenia bezprawności. Może być to umowa o znoszenie naruszeń albo orzeczenie sądu lub decyzja administracyjna. W kazusie brak jest jednak podstaw do przyjęcia, aby bezprawność dokonanych naruszeń mogła być usprawiedliwiona.
((2)) Wynik
A miał wobec B roszczenie o zaniechanie naruszeń w postaci odprowadzania wody na tą część działki, z której korzystał.
----
CategoryKazusyUzytkowanie
((1)) Stan faktyczny
W 1998 r. A i B zawarli notarialną umowę, na mocy której A został upoważniony do korzystania z gruntu rolnego B w ten sposób, że mógł przez następnych 30 lat od zawarcia umowy zbierać z dolnej połowy łąki o pow. 0,5 ha siano na pożywienie dla swoich krów. Uprawnienie miało przysługiwać A pod warunkiem, że B sam nie będzie potrzebował siana dla swoich zwierząt. Uprawnienie wynikające z zawartej umowy wpisane zostało do księgi wieczystej tej nieruchomości.
Gdy A chciał za pierwszym razem (jeszcze w 1998 r.) zebrać siano, okazało się, że B tak poprowadził rowy melioracyjne z górnej części pola, że na część pola, z której miał korzystać A spływała woda, powodując gnicie siana.
A zażądał od B przekopania rowów melioracyjnych tak, aby woda spływała obok łąki.
//Czy A miał wobec B roszczenie o podanej treści?//
((1)) Rozwiązanie
Roszczenie A wobec B zaniechanie naruszeń prawa rzeczowego ograniczonego poprzez wykopanie rowu melioracyjnego na podstawie {{pu przepis="art. 251 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}
((2)) Uprawniony z ograniczonego prawa rzeczowego
Roszczenie negatoryjne przysługuje również podmiotom uprawnionym z tytułu ograniczonego prawa rzeczowego, w tym także z tytułu użytkowania.
((3)) ustanowienie użytkowania
Ograniczone prawo rzeczowe może zostać ustanowione przede wszystkim na mocy umowy. Zgodnie z {{pu przepis="art. 245 § 1 KC"}} do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego w drodze umowy stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności, czyli {{pu przepis="art. 155 KC"}} i nast. Wynika stąd, iż strony muszą zawrzeć skuteczną umowę o treści, z której wynika, że strony chciały ustanowić prawo użytkowania.
Umowa o ustanowienie użytkowania nieruchomości powinna upoważniać jedną ze stron do
1) używania nieruchomości i
1) pobierania jej pożytków, {{pu przepis="art. 252 KC"}}.
Używanie w roz. {{pu przepis="art. 252 KC"}} odpowiada uprawnieniu właściciela, które wynika z samej treści prawa własności jako forma korzystania z rzeczy. Jest to wprawdzie uprawnienie nie wymienione w {{pu przepis="art. 140 KC"}}, ale należy do podstawowych uprawnień właściciela (por. GniewekPrawoRzeczowe, nb 164 i 165). Ius utendi obejmuje takie korzystanie z rzeczy, które nie polega na czerpaniu pożytków albo innych dochodów z rzeczy. Prawo do używania nieruchomości w tym kazusie polegało więc na możliwości wejścia na nieruchomość w celu zebrania siana.
Pobieranie pożytków należy także do podstawowych uprawnień właściciela ({{pu przepis="art. 140 KC"}} in fine). W {{pu przepis="art. 252 KC"}} chodzi zarówno o pożytki naturalne jak i cywilne. W tym przypadku zbieranie siana stanowi pobieranie pożytków naturalnych, gdyż jest ono płodem nieruchomości, stanowiącym wg zasad prawidłowej gospodarki normalnych dochód z łąki ({{pu przepis="art. 53 § 1 KC"}}).
A i B ograniczyli jednak przedmiot użytkowania do fragmentu nieruchomości. Zgodnie z {{pu przepis="art. 253 § 2 KC"}} w przypadku użytkowania nieruchomości możliwe jest ograniczenie zakresu użytkowania do części nieruchomości.
Na skuteczność umowy wpływają przede wszystkim takie okoliczności, jak dochowanie należytej formy, brak naruszeń przepisów ustawy itp. Ponieważ w tym wypadku użytkowanie dotyczy (fragmentu) nieruchomości stosuje się przepisy art. 155 i nast. KC. Zgodnie z {{pu przepis="art. 245 § 2 zd. 2 KC"}} oświadczenie właściciela nieruchomości oddawanej w użytkowanie winno mieć formę notarialną. W sytuacji, gdy oba oświadczenia zostały złożone w takiej formie (umowa notarialna), warunek trzeba uznać za spełniony. Wprawdzie {{pu przepis="art. 157 § 1 KC"}} wyklucza warunkowe umowy dot. przeniesienia własności nieruchomości, lecz zgodnie z {{pu przepis="art. 245 § 2 zd. 1 KC"}} warunek był dopuszczalny. Z {{pu przepis="art. 16 ust. 2 pkt 2 UKsWieczHip"}} wynika, że prawo użytkowania może (ale nie musi) być ujawnione w księdze wieczystej. Gdyby więc nie dokonano użytkowania wpisu do KW, prawo to również by powstało.
A i B skutecznie ustanowili więc prawo użytkowania.
((3)) brak ustania użytkowania
Roszczenie przysługuje tak długo, jak długo strony łączy stosunek użytkowania. Do okoliczności prowadzących do wygaśnięcia użytkowania należą:
- upływ czasu, na jaki zostało prawo ustanowione,
- zrzeczenie się ograniczonego prawa rzeczowego ({{pu przepis="art. 246 KC"}}),
- konfuzja ({{pu przepis="art. 247 KC"}}),
- niewykonywanie użytkowania przez 10 lat ({{pu przepis="art. 255 KC"}}),
- śmierć osoby uprawnionej ({{pu przepis="art. 266 KC"}}).
W kazusie brak jest okoliczności świadczących o wygaśnięciu prawa użytkowania.
((3)) wynik tymczasowy
A przysługuje prawo użytkowania i jest wobec tego uprawniony do podniesienia roszczenia z {{pu przepis="art. 251 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}.
((2)) Naruszenie ograniczonego prawa rzeczowego
Podobnie jak w przypadku własności, prawo użytkowania może być naruszone poprzez oddziaływania fizyczne lub imisje (pośrednie i bezpośrednie). W tym wypadku odprowadzanie wody przy pomocy specjalnie w tym celu wykonanego rowu stanowi [[ImisjeBezposrednie imisję bezpośrednią]].
Użytkowanie A zostało więc naruszone w inny sposób aniżeli poprzez pozbawienia uprawnionego przedmiotu użytkowania.
((2)) Brak obowiązku znoszenia naruszeń
Imisje bezpośrednie są generalnie zakazane (por. {{pu przepis="art. 140 KC"}}). Oznacza to, że ich bezprawność należy domniemywać. Tym samym konieczna jest więc wyraźna okoliczność mogąca prowadzić do wyłączenia bezprawności. Może być to umowa o znoszenie naruszeń albo orzeczenie sądu lub decyzja administracyjna. W kazusie brak jest jednak podstaw do przyjęcia, aby bezprawność dokonanych naruszeń mogła być usprawiedliwiona.
((2)) Wynik
A miał wobec B roszczenie o zaniechanie naruszeń w postaci odprowadzania wody na tą część działki, z której korzystał.
----
CategoryKazusyUzytkowanie
