Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Kazus nr 1 z zakresu umowy ubezpieczenia

umowa ubezpieczenia AC, klauzule abuzywne w ubezpieczeniach majątkowych

A. STAN FAKTYCZNY
Katarzyna K. zawarła w dniu 9.3.2001 r. z ubezpieczycielem U umowę ubezpieczenia komunikacyjnego na ubezpieczenie samochodu BMW (wartość 100.000 zł), które to ubezpieczenie to obejmowało OC, AC i NW.
W dniu 19.12.2001 r. (środa) samochód został skradziony. O fakcie kradzieży pokrzywdzona K jeszcze tego samego dnia powiadomiła policję i – telefonicznie – placówkę U. Pisemnego powiadomienia o kradzieży K dokonała dopiero 21.12.2001 r.
U pismem z dnia 1.8.2002 r. powiadomił K o odmowie wypłacenia odszkodowania na podstawie § 33 ust. 1 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco, zgodnie z którym U może oddalić roszczenie lub odpowiednio zmniejszyć odszkodowanie, jeżeli właściciel pojazdu nie wykona obowiązków, o których mowa jest w § 31 OWU.
Wg § 31 ust. 1 OWU o kradzieży właściciel powinien powiadomić policję niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 12 godzin od powzięcia informacji o kradzieży pojazdu, zaś ubezpieczyciela również niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu najbliższego dnia roboczego.
Ogólne warunki ubezpieczenia autocasco nie precyzują przy tym formy powiadomienia U.
Czy K może domagać się od P wypłacenia odszkodowania w wysokości 100.000 zł?

B. ROZWIĄZANIE
Roszczenie K przeciw U o odszkodowanie w wys. 100.000 zł z art. 805 § 1 KC
art. 805 KC
§ 1. Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
§ 2. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:
1) przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.
§ 3. Do renty z umowy ubezpieczenia nie stosuje się przepisów kodeksu niniejszego o rencie.
§ 4. Przepisy art. 3851-3853 stosuje się odpowiednio, jeżeli ubezpieczającym jest osoba fizyczna zawierająca umowę związaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
, art. 805 § 2 pkt 1 KC
art. 805 KC
§ 1. Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
§ 2. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:
1) przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.
§ 3. Do renty z umowy ubezpieczenia nie stosuje się przepisów kodeksu niniejszego o rencie.
§ 4. Przepisy art. 3851-3853 stosuje się odpowiednio, jeżeli ubezpieczającym jest osoba fizyczna zawierająca umowę związaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
i art. 821 KC
art. 821 KC
Przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu.
.
1. Powstanie roszczenia
W tym wypadku roszczenie powstało, gdy doszło do wypadku objętego umową ubezpieczenia.
Zawarcie umowy ubezpieczenia nie jest w tym wypadku problematyczne.
Wypadkiem ubezpieczeniowym jest w tej sytuacji kradzież samochodu należącego do K.

2. Brak utraty roszczenia
Bliżej należy przyjrzeć się OWU, zgodnie z którymi ubezpieczyciel może oddalić roszczenie lub odpowiednio zmniejszyć odszkodowanie, jeżeli właściciel pojazdu nie wykona obowiązków, o których mowa jest w § 31 OWU. W tym wypadku K nie dochowała terminu zawiadomienia U o kradzieży – winna była to bowiem uczynić w ciągu najbliższego dnia roboczego, zaś dokonała tego z jednodniowym opóźnieniem.
U mógłby podnieść ten zarzut jedynie wtedy, gdyby strony były związane postanowieniem OWU.
a. warunki skutecznego związania o.w.u.
Przede wszystkim należy rozważyć, czy o.w.u. skutecznie dołączono do umowy a następnie czy ich treść nie zawiera niedozwolonych zapisów.
(1) dołączenie o.w.u. do umowy
Zgodnie z art. 384 § 1 KC
art. 384 KC
§ 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
§ 5. (uchylony).
ogólne warunki umów muszą być z reguły doręczone przed zawarciem umowy. W niniejszej sytuacji nie ma wątpliwości co do spełnienia tej przesłanki

(2) dopuszczalność klauzuli zawartych w o.w.u.
Zgodnie z art. 807 § 1 KC
art. 807 KC
§ 1. Postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia lub postanowienia umowy ubezpieczenia sprzeczne z przepisami niniejszego tytułu są nieważne, chyba że dalsze przepisy przewidują wyjątki.
§ 2. (uchylony).
owu nie mogą się sprzeciwiać postanowieniom tytułu XXVII KC. Jednakże żaden z przepisów nie zawiera postanowień dotyczących zawiadomienia o wypadku.
Jednakże w stosunku do owu obowiązują także reguły opisane w art. 3851 KC
art. 3851 KC
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.
§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.
i nast. Jak wynika z art. 3851 § 1 zd. 1 KC
art. 3851 KC
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.
§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.
klauzule takie nie wiążą, jeżeli:
Ponieważ owu są formułowane niezależnie od klienta, stanowią postanowienia, które nie były indywidualnie negocjowane.
Należy się zastanowić, czy zapisy te są niekorzystne dla ubezpieczającego, gdyż kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W KC przewidziano dwie metody ustalanie spełnienia tej przesłanki i wobec tego klauzula jest niedozwolona, gdy
  1. mieści się w katalogu znajdującym się w art. 3853 KC
    art. 3853 KC
    W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:
    1) wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie,
    2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
    3) wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,
    4) przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,
    5) zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,
    6) uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,
    7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,
    8) uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,
    9) przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,
    10) uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,
    11) przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową,
    12) wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,
    13) przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,
    14) pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,
    15) zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,
    16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,
    17) nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,
    18) stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,
    19) przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,
    20) przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,
    21) uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności,
    22) przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,
    23) wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.
    albo
  2. jest niedopuszczalna na skutek wszechstronnej oceny danej klauzuli z uwzględnieniem treści umowy, okoliczności jej zawarcia oraz umów pozostających w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny (art. 3852 KC
    art. 3852 KC
    Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.
    ) (wartościowanie klauzuli abuzywnej).
W naszym kazusie można stwierdzić, iż klauzula przewidziana w § 31 OWU mieści się w zakresie pkt 9, 11 i 19 art. 3853 KC
art. 3853 KC
W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:
1) wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie,
2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
3) wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,
4) przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,
5) zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,
6) uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,
7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,
8) uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,
9) przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,
10) uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,
11) przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową,
12) wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,
13) przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,
14) pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,
15) zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,
16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,
17) nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,
18) stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,
19) przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,
20) przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,
21) uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności,
22) przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,
23) wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.
, gdyż
  • przyznawała U uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco (kiedy oddalić roszczenie a kiedy je tylko odpowiednio zmniejszyć),
  • przyznawała wyłącznie U uprawnienie do stwierdzenia, czy ubezpieczający w terminie i we właściwej formie (telefonicznie lub pisemnie) powiadomił o fakcie kradzieży oraz
  • przyznawała U prawo podejmowania obiektywnie nieuzasadnionych, arbitralnych decyzji, nie powiązanych w żaden sposób ze związ­kami przyczynowo-skutkowymi, których następstwem jest ubezpieczony wypadek losowy, gdyż mogłoby dojść do zatrzymania sumy odszkodowania, mimo wy­stąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem oraz ustalenia osoby ponoszącej odpo­wiedzialność cywilną i rozmiaru szkody, która nie zwiększyła swoich rozmiarów (zob. więcej w wyroku SO w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 29.10.2003 r., sygn. akt: XVII Amc 45/02).
Skoro klauzula rażąco narusza interesy konsumenta, nie wiąże ona stron. Natomiast U i K są związane umową ubezpieczenia w pozostałym zakresie (zob. art. 3851 § 2 KC
art. 3851 KC
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.
§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.
).
3. Zakres odszkodowania
Ubezpieczenie AC obejmuje naprawienie pełnej szkody, a więc wypłacenie 100.000 zł.
4. Wynik
K może domagać się od U wypłaty 100.000 zł.

CategoryKazusyUbezpieczenie CategoryKazusyNiedozwoloneKlauzuleUmowne
Na tej stronie nie ma komentarzy