Wiki source for KazusRoszczenieWindykacyjne2
====Kazus nr 2 z zakresu roszczenia windykacyjnego====
((1)) Stan faktyczny
P jest wpisany w księdze wieczystej jako właściciel zabudowanej kamienicą nieruchomości.
Gmina G sprawuje od 1980 r. zarząd tą nieruchomością na podstawie decyzji Urzędu Miejskiego o przejęciu w przymusowy zarząd z uwagi na brak właściciela. W 1980 r. zmarł bowiem zarówno figurujący w księdze wieczystej Franciszek P, jak również jego żona.
Żył natomiast ich syn G - Jerzy P. (ojciec powoda). Jerzy P. darował powodowi przedmiotową nieruchomość w 1995 r. na mocy umowy notarialnej.
W kamienicy znajduje się 5 lokali. Lokal nr 2 zajmują Teresa i Piotr S. na podstawie umowy najmu z dnia 5.4.1994 r. Lokal nr 3 zajmuje Joanna O. a lokal nr 5 Cecylia B. (obie wstąpiły w stosunek najmu po poprzednich lokatorach). Lokale nr 1 i nr 4 zajmowane są nielegalnie. W lokalu nr 1 mieszka Karolina B. z małoletnimi synami: Oskarem, Kasprem i Filipem. Lokal nr 4 zajmuje Monika K.
P żąda od Gminy G wydania zabudowanej budynkiem i zajmowanej przez lokatorów nieruchomości.
//1. Czy może domagać się wydania nieruchomości?//
//2. Czy P może domagać się ewentualnie wydania lokali bezpośrednio od lokatorów?//
((1)) ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 1
P mógłby mieć przeciwko G roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}, jeżeli byłby właścicielem nieruchomości a G włada tą nieruchomością bez uprawnienia, które mogłaby skutecznie przeciwstawić właścicielowi.
((2)) Legitymacja czynna P
P otrzymał własność nieruchomości na mocy umowy notarialnej z poprzednim właścicielem - Jerzym P. P jest więc właścicielem nieruchomości i - z mocy {{pu przepis="art. 48 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 47 § 2 KC"}} - kamienicy.
((2)) Legitymacja bierna G
Legitymację bierną w procesie windykacyjnym ma nie tylko posiadacz (samoistny lub zależny) czy osoba niemająca żadnego prawa do rzeczy, lecz także każda osoba, która ma rzecz w swoim ręku (włada rzeczą), chociaż nie wykonuje względem niej żadnego prawa swego ani przysługującego innej osobie, pomimo że nie ma w tym żadnego interesu (SN w wyroku z dnia 9.7.2004 r., II CK 454/03, LEX 303341).
G musiałaby faktycznie władać nieruchomością. Tymczasem jest to problematyczne z uwagi na to, że wszystkie 5 lokali w kamienicy jest zajęte przez lokatorów.
((3)) posiadanie przez G
WG SN (wyrok z dnia 19.3.2009 r., IV CSK 437/08 (LEX nr 492159)) nie z każdym posiadaniem łączy się fizyczne władztwo nad rzeczą. W literaturze i w judykaturze przyjęto, że jeżeli niemający tytułu prawnego posiadacz samoistny oddał rzecz (zachowując status posiadacza samoistnego) w faktyczne władanie posiadaczowi zależnemu (por. {{pu przepis="art. 337 KC"}}), roszczenie windykacyjne może być skierowane wyłącznie wobec posiadacza zależnego, np. najemcy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2005 r., II CK 526/04, OSNC 2006, nr 2, poz. 37, z dnia 30 września 2004 r., IV CK 21/04, BSN 2005, nr 2 s. 14 i z dnia 31 marca 2004, II CK 102/03, niepubl.).
To oznaczałoby brak faktycznego władania rzeczą i tym samym brak legitymacji biernej G.
Równoznaczna z rzeczywistym władaniem może być jedynie realna możliwość władania uzasadniona faktycznymi okolicznościami (Cisek w: GniewekKCKomentarz, 2010, art. 222 nb. 22 ze wskazaniem na wyrok SN z dnia 9.7.2004 r., II CK 454/03, LEX 303341). Takiej w tej sytuacji G jednak nie ma.
((3)) faktyczne władanie na podstawie zarządu przymusowego
Bezpośrednie władztwo nie wynikało także z zarządu państwowego sprawowanego od 1980 r. przez G. Zarząd tego typu nie stanowi bowiem posiadania w rozumieniu {{pu przepis="art. 336 KC"}}. Był on sprawowany za dotychczasowego właściciela lub posiadacza, a nie we własnym imieniu (por. uchwały Sądu Najwyższego: składu siedmiu sędziów - zasadę prawną - z dnia grudnia 1987 r., III CZP 47/87, OSNCP 1988, nr 7-8, poz. 91, siedmiu sędziów z dnia 26 maja 2006 r. III CZP 19/06, OSNC 2006, nr 12, poz. 195 i z dnia 18 listopada 1992 r., III CZP 133/92, OSP 1993, nr 7, poz. 153 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 1998 r., II CKN 588/97, niepubl.). Zarządca mógł go przekształcić w posiadanie samoistne (por. uzasadnienie uchwały Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, nr 5, poz. 43 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2003 r., I CK 141/02, niepubl.), ale w obecnym stanie faktycznym brak jest informacji, aby do takiego przekształcenia doszło.
((3)) ocena
Pogląd SN i literatury (np. Gniewek w: SystemPrawaPrywatnegoTom3, 2007, str. 503) koncentruje się na brzmieniu {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}. Istotnie więc dla legitymacji biernej nie ma znaczenia status prawny osoby, przeciw której podnoszone jest roszczenie, ale wyłącznie fakt, czy włada ona faktycznie rzeczą. Legitymowany biernie jest wyłącznie posiadacz bezpośredni.
W prawie niemieckim natomiast roszczenie kieruje się wprawdzie wyłącznie przeciwko posiadaczowi. Jednakże można żądać zarówno wydania posiadania bezpośredniego jak i pośredniego (np. Wof, Sachenrecht, 2007, nb. 227).
W Polsce wprawdzie również posiadacz samoistny nie traci posiadania oddając rzecz w posiadanie zależne ({{pu przepis="art. 337 KC"}}), ale nie wystarcza to dla przyjęcia legitymacji biernej. Tymczasem można by przyjąć, że skoro posiadacz pośredni nie traci posiadania, którego immanentną cechą jest faktyczne władztwo nad rzeczą, to roszczenie windykacyjne również powinno się kierować przeciw posiadaczowi pośredniemu. Poza tym chodzi o faktyczne władztwo nad rzeczą co niekoniecznie musi być tożsame ze sprawowaniem bezpośredniego władztwa.
((2)) Wynik
Z uwagi na brak legitymacji biernej G roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} odpada
((1)) ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 2
P mógłby ewentualnie podnieść roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} przeciwko lokatorom.
((2)) Własność P
Ustalono wcześniej, że P jest właścicielem gruntu i kamienicy na nim posadowionej.
((2)) Bezpośrednie władztwo nad rzeczą
Lokatorzy zajmujący mieszkania sprawują bezpośrednie władztwo nad tymi częściami nieruchomości, które stanowią ich lokale.
((2)) Brak uprawnienia do władania rzeczą
Karolina B (lokal nr 1) i Monika K. (lokal nr 4) nie posiadają żadnego tytułu prawnego do lokalu. Tym samym nie mogą one przeciwstawić P żadnych uprawnień.
Teresa i Piotr S. zajmują natomiast lokal na podstawie umowy najmu z G. Uprawnienie z tytułu umowy najmu generalnie tworzy skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Jednakże umowa najmu ma charakter względny i wiąże wyłącznie G i małżeństwo S. tym samym uprawnienie to nie może być przeciwstawione P (w grę wchodzi natomiast roszczenie odszkodowawcze lokatorów przeciwko G z uwagi na zawarcie umowy najmu lokalu w nieruchomości nienależącej do G).
Podobnie należy ocenić sytuację Joanny O. i Cecylii B., które wstąpiły w stosunek najmu po poprzednich lokatorach ({{pu przepis="art. 691 KC"}}). Tutaj również chodzi o uprawnienia z umowy najmu obowiązującej tylko w relacjach wynajmujący - najemca.
Zaden z lokatorów nie może więc przeciwstawić P uprawnienia do władania lokalem.
((2)) Wynik
P może domagać się od lokatorów wydania lokali.
----
CategoryKazusyRoszczenieWindykacyjne
((1)) Stan faktyczny
P jest wpisany w księdze wieczystej jako właściciel zabudowanej kamienicą nieruchomości.
Gmina G sprawuje od 1980 r. zarząd tą nieruchomością na podstawie decyzji Urzędu Miejskiego o przejęciu w przymusowy zarząd z uwagi na brak właściciela. W 1980 r. zmarł bowiem zarówno figurujący w księdze wieczystej Franciszek P, jak również jego żona.
Żył natomiast ich syn G - Jerzy P. (ojciec powoda). Jerzy P. darował powodowi przedmiotową nieruchomość w 1995 r. na mocy umowy notarialnej.
W kamienicy znajduje się 5 lokali. Lokal nr 2 zajmują Teresa i Piotr S. na podstawie umowy najmu z dnia 5.4.1994 r. Lokal nr 3 zajmuje Joanna O. a lokal nr 5 Cecylia B. (obie wstąpiły w stosunek najmu po poprzednich lokatorach). Lokale nr 1 i nr 4 zajmowane są nielegalnie. W lokalu nr 1 mieszka Karolina B. z małoletnimi synami: Oskarem, Kasprem i Filipem. Lokal nr 4 zajmuje Monika K.
P żąda od Gminy G wydania zabudowanej budynkiem i zajmowanej przez lokatorów nieruchomości.
//1. Czy może domagać się wydania nieruchomości?//
//2. Czy P może domagać się ewentualnie wydania lokali bezpośrednio od lokatorów?//
((1)) ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 1
P mógłby mieć przeciwko G roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}, jeżeli byłby właścicielem nieruchomości a G włada tą nieruchomością bez uprawnienia, które mogłaby skutecznie przeciwstawić właścicielowi.
((2)) Legitymacja czynna P
P otrzymał własność nieruchomości na mocy umowy notarialnej z poprzednim właścicielem - Jerzym P. P jest więc właścicielem nieruchomości i - z mocy {{pu przepis="art. 48 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 47 § 2 KC"}} - kamienicy.
((2)) Legitymacja bierna G
Legitymację bierną w procesie windykacyjnym ma nie tylko posiadacz (samoistny lub zależny) czy osoba niemająca żadnego prawa do rzeczy, lecz także każda osoba, która ma rzecz w swoim ręku (włada rzeczą), chociaż nie wykonuje względem niej żadnego prawa swego ani przysługującego innej osobie, pomimo że nie ma w tym żadnego interesu (SN w wyroku z dnia 9.7.2004 r., II CK 454/03, LEX 303341).
G musiałaby faktycznie władać nieruchomością. Tymczasem jest to problematyczne z uwagi na to, że wszystkie 5 lokali w kamienicy jest zajęte przez lokatorów.
((3)) posiadanie przez G
WG SN (wyrok z dnia 19.3.2009 r., IV CSK 437/08 (LEX nr 492159)) nie z każdym posiadaniem łączy się fizyczne władztwo nad rzeczą. W literaturze i w judykaturze przyjęto, że jeżeli niemający tytułu prawnego posiadacz samoistny oddał rzecz (zachowując status posiadacza samoistnego) w faktyczne władanie posiadaczowi zależnemu (por. {{pu przepis="art. 337 KC"}}), roszczenie windykacyjne może być skierowane wyłącznie wobec posiadacza zależnego, np. najemcy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2005 r., II CK 526/04, OSNC 2006, nr 2, poz. 37, z dnia 30 września 2004 r., IV CK 21/04, BSN 2005, nr 2 s. 14 i z dnia 31 marca 2004, II CK 102/03, niepubl.).
To oznaczałoby brak faktycznego władania rzeczą i tym samym brak legitymacji biernej G.
Równoznaczna z rzeczywistym władaniem może być jedynie realna możliwość władania uzasadniona faktycznymi okolicznościami (Cisek w: GniewekKCKomentarz, 2010, art. 222 nb. 22 ze wskazaniem na wyrok SN z dnia 9.7.2004 r., II CK 454/03, LEX 303341). Takiej w tej sytuacji G jednak nie ma.
((3)) faktyczne władanie na podstawie zarządu przymusowego
Bezpośrednie władztwo nie wynikało także z zarządu państwowego sprawowanego od 1980 r. przez G. Zarząd tego typu nie stanowi bowiem posiadania w rozumieniu {{pu przepis="art. 336 KC"}}. Był on sprawowany za dotychczasowego właściciela lub posiadacza, a nie we własnym imieniu (por. uchwały Sądu Najwyższego: składu siedmiu sędziów - zasadę prawną - z dnia grudnia 1987 r., III CZP 47/87, OSNCP 1988, nr 7-8, poz. 91, siedmiu sędziów z dnia 26 maja 2006 r. III CZP 19/06, OSNC 2006, nr 12, poz. 195 i z dnia 18 listopada 1992 r., III CZP 133/92, OSP 1993, nr 7, poz. 153 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 1998 r., II CKN 588/97, niepubl.). Zarządca mógł go przekształcić w posiadanie samoistne (por. uzasadnienie uchwały Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, nr 5, poz. 43 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2003 r., I CK 141/02, niepubl.), ale w obecnym stanie faktycznym brak jest informacji, aby do takiego przekształcenia doszło.
((3)) ocena
Pogląd SN i literatury (np. Gniewek w: SystemPrawaPrywatnegoTom3, 2007, str. 503) koncentruje się na brzmieniu {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}. Istotnie więc dla legitymacji biernej nie ma znaczenia status prawny osoby, przeciw której podnoszone jest roszczenie, ale wyłącznie fakt, czy włada ona faktycznie rzeczą. Legitymowany biernie jest wyłącznie posiadacz bezpośredni.
W prawie niemieckim natomiast roszczenie kieruje się wprawdzie wyłącznie przeciwko posiadaczowi. Jednakże można żądać zarówno wydania posiadania bezpośredniego jak i pośredniego (np. Wof, Sachenrecht, 2007, nb. 227).
W Polsce wprawdzie również posiadacz samoistny nie traci posiadania oddając rzecz w posiadanie zależne ({{pu przepis="art. 337 KC"}}), ale nie wystarcza to dla przyjęcia legitymacji biernej. Tymczasem można by przyjąć, że skoro posiadacz pośredni nie traci posiadania, którego immanentną cechą jest faktyczne władztwo nad rzeczą, to roszczenie windykacyjne również powinno się kierować przeciw posiadaczowi pośredniemu. Poza tym chodzi o faktyczne władztwo nad rzeczą co niekoniecznie musi być tożsame ze sprawowaniem bezpośredniego władztwa.
((2)) Wynik
Z uwagi na brak legitymacji biernej G roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} odpada
((1)) ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 2
P mógłby ewentualnie podnieść roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} przeciwko lokatorom.
((2)) Własność P
Ustalono wcześniej, że P jest właścicielem gruntu i kamienicy na nim posadowionej.
((2)) Bezpośrednie władztwo nad rzeczą
Lokatorzy zajmujący mieszkania sprawują bezpośrednie władztwo nad tymi częściami nieruchomości, które stanowią ich lokale.
((2)) Brak uprawnienia do władania rzeczą
Karolina B (lokal nr 1) i Monika K. (lokal nr 4) nie posiadają żadnego tytułu prawnego do lokalu. Tym samym nie mogą one przeciwstawić P żadnych uprawnień.
Teresa i Piotr S. zajmują natomiast lokal na podstawie umowy najmu z G. Uprawnienie z tytułu umowy najmu generalnie tworzy skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Jednakże umowa najmu ma charakter względny i wiąże wyłącznie G i małżeństwo S. tym samym uprawnienie to nie może być przeciwstawione P (w grę wchodzi natomiast roszczenie odszkodowawcze lokatorów przeciwko G z uwagi na zawarcie umowy najmu lokalu w nieruchomości nienależącej do G).
Podobnie należy ocenić sytuację Joanny O. i Cecylii B., które wstąpiły w stosunek najmu po poprzednich lokatorach ({{pu przepis="art. 691 KC"}}). Tutaj również chodzi o uprawnienia z umowy najmu obowiązującej tylko w relacjach wynajmujący - najemca.
Zaden z lokatorów nie może więc przeciwstawić P uprawnienia do władania lokalem.
((2)) Wynik
P może domagać się od lokatorów wydania lokali.
----
CategoryKazusyRoszczenieWindykacyjne
