Protokół zmian strony KazusRoszczenieNegatoryjne1
Dodane:
Naruszenie własności wg {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} musi polegać na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Skoro właściciel działki nie ma dostępu do tych części działki, które zajmuje słup energetyczny oraz stacja transformatorowa, jest pozbawiony posiadania tych części działki. Wg SN (wyrok SN z 14.12.2004 r., II CK 255/04, niepubl. oraz ostatnio [[UchwalaSNIIICZP3613 uchwała SN z 24.7.2013, III CZP 36/13]]) jest to faktyczne władztwo w podobnych granicach, które wykonuje uprawniony z tytułu służebności ({{pu przepis="art. 352 KC"}}). Jest to więc naruszenie własności w inny sposób niż przez pozbawienie fatycznego władztwa nad rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi nie powództwo windykacyjne lecz negatoryjne.
Usunięte:
Dodane:
==rozróżnienie pomiędzy roszczeniem windykacyjnym a negatoryjnym==
W 2003 r. A nabył od W działkę budowlaną, na której stoi słup energetyczny i stacja transformatorowa. A chciałby, aby w przyszłości na całej działce powstał kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy z basenem i innymi wygodami. W zabudowie działki przeszkadzają mu jednak instalacje Zakładu Energetycznego (Z). A żąda więc od Z, aby ten usunął urządzenia z gruntu. Z twierdzi zgodnie z prawdą, że miał podpisaną z W umowę dzierżawy, która nadal obowiązuje.
//Czy A może domagać się od Z usunięcia instalacji z działki? //
((1)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}
Roszczeniem jest uprawnienie wierzyciela do żądania określonego zachowania się przez dłużnika.
Należy się więc zastanowić, na ile więc właścicielowi nieruchomości przysługuje prawo do żądania usunięcia przez przedsiębiorstwo energetyczne swoich instalacji. Podstawą roszczenia o ochronę własności stanowi w Polsce {{pu przepis="art. 222 KC"}}, który rozróżnia dwie sytuacje: gdy własność naruszono poprzez pozbawienie właściciela bezpośredniego władztwa nad rzeczą (czyli np. zabranie rzeczy) oraz pozostałe sposoby naruszania własności.
Ponieważ w sytuacji określonej w pytaniu właściciel nieruchomości nie może, na skutek umiejscowienia słupa i stacji trafo, korzystać z części swej działki, prawidłową podstawą będzie {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}. Roszczenie z tego tytułu powstaje, gdy właściciel jest pozbawiony władztwa nad swoją rzeczą (albo jej częścią) przez podmiot, który nie posiada tytułu prawnego do korzystania z cudzej rzeczy.
((2)) Własność A
Własność nieruchomości zazwyczaj nie budzi zastrzeżeń. Dla uściślenia przypominamy, iż zgodnie z {{pu przepis="art. 3 § 1 UKsWieczHip"}} domniemywa się, że osoba wpisana do księgi wieczystej jako właściciel nieruchomości jest jej właścicielem. Jeżeli na działce nie wyodrębniono osobnych nieruchomości dla posadowienia instalacji energetycznych, to własność obejmuje cały teren, a więc – co najważniejsze – także ten, który zajmują urządzenia.
((2)) Pozbawienie władztwa
Naruszenie własności wg {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} musi polegać na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Skoro właściciel działki nie ma dostępu do tych części działki, które zajmuje słup energetyczny oraz stacja transformatorowa, jest pozbawiony posiadania tych części działki. Wg SN (wyrok SN z 14.12.2004 r., II CK 255/04, niepubl.) jest to faktyczne władztwo w podobnych granicach, które wykonuje uprawniony z tytułu służebności ({{pu przepis="art. 352 KC"}}). Wobec tego przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi nie powództwo windykacyjne lecz negatoryjne.
((2)) Wynik pośredni
Wobec powyższego roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} odpada.
((1)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}
W rachubę wchodzi jednak jeszcze roszczenie negatoryjne z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}. Przesłanki tego roszczenia zostały opisane bliżej w SchematRoszczenieNegatoryjne222KC.
((2)) Własność
A jest właścicielem gruntu, który nabył od W.
((2)) Naruszenie własności w inny sposób niż przez pozbawienie władztwa
W {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} chodzi o takie oddziaływania, które uniemożliwiają lub utrudniają właścicielowi wykonywanie służących mu uprawnień w sposób odpowiadający treści prawa własności (Dybowski w: SystemPrawaCywilnegoTomII, 1977 r. str. 529 - 530). Posadowienie urządzeń na gruncie stanowi - wg orzecznictwa SN (zob. wyrok SN z 14.12.2004 r., II CK 255/04, LEX 277869) - naruszenie własności w taki właśnie sposób.
Może się pojawić pytanie, czy przedsiębiorstwo energetyczne jest faktycznie właścicielem słupa i stacji trafo (na temat jej statusu prawnego zob. właśnie wyrok SN z 14.12.2004 r., II CK 255/04, LEX 277869 i inne tam powołane), albowiem w polskim prawie rzeczowym obowiązuje zasada //superficies solo cedit//, zgodnie z którą wszystkie urządzenia trwale związane z gruntem nie stanowią odrębnego od nieruchomości przedmiotu własności ({{pu przepis="art. 48 KC"}}). Tym samym właściciel działki byłby także właścicielem słupa i stacji, co oznaczałoby jednocześnie brak naruszenia własności (nie można przecież samemu naruszyć swojej własności).
Wyjątek przewidziany jest jednakże dla urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego. Zgodnie z {{pu przepis="art. 49 § 1 KC"}} te urządzenia nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Budynek stacji transformatorowej jest urządzeniem w rozumieniu {{pu przepis="art. 49 KC"}}, jeżeli tworzy, wraz z znajdującą się w nim instalacją przekazu energii elektrycznej, nierozerwalną całość techniczno-konstrukcyjną (por. wyrok SN z dnia 6.5.2004 r. II CK 258/03, niepubl.).
Samo przyłączenie do sieci nie powoduje wprawdzie przejścia własności (zob. {{pu przepis="art. 49 § 2 KC"}}), chyba że połączenie następuje w ten sposób, że urządzenie staje się częścią składową przedsiębiorstwa (zob. RykowskiPPH2009, str. 49). Jednakże przyłączenie powoduje, że urządzenia te tracą status części składowych gruntu i stają się rzeczami ruchomymi należącymi do podmiotów, które je nabyły i wybudowały. Stąd też właścicielem urządzeń jest zakład energetyczny.
((2)) Bezprawność naruszeń
Problematyczne jest natomiast, czy przedsiębiorstwo nie ma tytułu prawego do korzystania z tych części działki, na których stoi słup oraz stacja. Tylko wtedy bowiem, gdy przedsiębiorstwu nie przysługuje żadne prawo do korzystania z nieruchomości roszczenie może zostać uwzględnione (bezprawność naruszeń).
SN odróżnia prawo do korzystania z urządzeń od prawa do wejścia w sferę uprawnień właściciela nieruchomości. Te pierwsze wynikają np. z {{pu przepis="art. 124 UGospNier"}}.
Należy więc odrębnie poszukiwać upoważnienia do korzystania z nieruchomości poprzez posadowienie tam urządzeń. W tym wypadku może nim być umowa dzierżawy. Jeżeli taka umowa została zawarta, to – zgodnie z {{pu przepis="art. 678 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 694 KC"}} – nabywca nieruchomości wchodzi w umowie dzierżawy w miejsce zbywcy. Wiąże go więc ta sama umowa, co poprzedniego właściciela działki. Umowa może zostać jednak przez nowego właściciela wypowiedziana ({{pu przepis="art. 678 § 1 KC"}}), przy czym konieczne jest zachowanie terminów wypowiedzenia wynikających z {{pu przepis="art. 673 § 2 KC"}}. Dopiero po upływie terminu wypowiedzenia umowa przestaje obowiązywać i właściciel może domagać się usunięcia urządzeń z jego nieruchomości. Trzeba jednak pamiętać, iż przedwczesne rozwiązanie umowy może spowodować, przy wystąpieniu okoliczności opisanych w {{pu przepis="art. 679 KC"}}, odpowiedzialność odszkodowawczą wypowiadającego umowę właściciela.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22.4.2005 r. (sygn. akt II CK 594/04) stwierdził, że podstawą rozwiązania umowy wiążącej przedsiębiorstwo i właściciela nieruchomości może być także {{pu przepis="art. 357(1) zd. 1 KC"}}. W orzeczeniu tym zaznaczył, że powołany artykuł może być podstawą takich żądania rozwiązania umowy, albowiem zmiana ustroju jest nadzwyczajną zmianą stosunków uzasadniającą takie żądanie (zob. “Rzeczpospolita” Nr 99 z 28 kwietnia 2005 r.). Trzeba jednak pamiętać o tym, że przepis ten wchodzi w grę tylko wówczas, gdy nie jest możliwe rozwiązanie umowy w innym trybie (np. przez wypowiedzenie).
((2)) Brak okoliczności wykluczającej zaskarżalność roszczenia
Do tych zdarzeń, oprócz przedawnienia czy też prawa zatrzymania, dla których brak jest tutaj możliwości zastosowania, należy też zarzut nadużycia prawa ({{pu przepis="art. 5 KC"}}). Czynienie ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego nie jest w polskim prawie cywilnym uważane za wykonywanie praw ({{pu przepis="art. 5 zd. 1 KC"}}). Sporne jest jednakże stosowanie {{pu przepis="art. 5 KC"}} wobec roszczeń o ochronę własności. Jeżeli więc działanie zmierzające do usunięcia urządzeń podyktowane byłoby tylko i wyłącznie chęcią wymuszenia na przedsiębiorstwie wyższego czynszu za zajęte części działki albo zwykłą złośliwością, takie roszczenie nie zostanie przez sąd w postępowaniu uwzględnione, choć formalnie spełnione są wszelkie wymogi do jego dochodzenia.
((2)) Wynik
A nie może domagać się usunięcia instalacji z gruntu, gdyż wiąże go umowa zawarta przez poprzedniego właściciela.
W 2003 r. A nabył od W działkę budowlaną, na której stoi słup energetyczny i stacja transformatorowa. A chciałby, aby w przyszłości na całej działce powstał kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy z basenem i innymi wygodami. W zabudowie działki przeszkadzają mu jednak instalacje Zakładu Energetycznego (Z). A żąda więc od Z, aby ten usunął urządzenia z gruntu. Z twierdzi zgodnie z prawdą, że miał podpisaną z W umowę dzierżawy, która nadal obowiązuje.
//Czy A może domagać się od Z usunięcia instalacji z działki? //
((1)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}
Roszczeniem jest uprawnienie wierzyciela do żądania określonego zachowania się przez dłużnika.
Należy się więc zastanowić, na ile więc właścicielowi nieruchomości przysługuje prawo do żądania usunięcia przez przedsiębiorstwo energetyczne swoich instalacji. Podstawą roszczenia o ochronę własności stanowi w Polsce {{pu przepis="art. 222 KC"}}, który rozróżnia dwie sytuacje: gdy własność naruszono poprzez pozbawienie właściciela bezpośredniego władztwa nad rzeczą (czyli np. zabranie rzeczy) oraz pozostałe sposoby naruszania własności.
Ponieważ w sytuacji określonej w pytaniu właściciel nieruchomości nie może, na skutek umiejscowienia słupa i stacji trafo, korzystać z części swej działki, prawidłową podstawą będzie {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}. Roszczenie z tego tytułu powstaje, gdy właściciel jest pozbawiony władztwa nad swoją rzeczą (albo jej częścią) przez podmiot, który nie posiada tytułu prawnego do korzystania z cudzej rzeczy.
((2)) Własność A
Własność nieruchomości zazwyczaj nie budzi zastrzeżeń. Dla uściślenia przypominamy, iż zgodnie z {{pu przepis="art. 3 § 1 UKsWieczHip"}} domniemywa się, że osoba wpisana do księgi wieczystej jako właściciel nieruchomości jest jej właścicielem. Jeżeli na działce nie wyodrębniono osobnych nieruchomości dla posadowienia instalacji energetycznych, to własność obejmuje cały teren, a więc – co najważniejsze – także ten, który zajmują urządzenia.
((2)) Pozbawienie władztwa
Naruszenie własności wg {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} musi polegać na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Skoro właściciel działki nie ma dostępu do tych części działki, które zajmuje słup energetyczny oraz stacja transformatorowa, jest pozbawiony posiadania tych części działki. Wg SN (wyrok SN z 14.12.2004 r., II CK 255/04, niepubl.) jest to faktyczne władztwo w podobnych granicach, które wykonuje uprawniony z tytułu służebności ({{pu przepis="art. 352 KC"}}). Wobec tego przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi nie powództwo windykacyjne lecz negatoryjne.
((2)) Wynik pośredni
Wobec powyższego roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} odpada.
((1)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}
W rachubę wchodzi jednak jeszcze roszczenie negatoryjne z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}. Przesłanki tego roszczenia zostały opisane bliżej w SchematRoszczenieNegatoryjne222KC.
((2)) Własność
A jest właścicielem gruntu, który nabył od W.
((2)) Naruszenie własności w inny sposób niż przez pozbawienie władztwa
W {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} chodzi o takie oddziaływania, które uniemożliwiają lub utrudniają właścicielowi wykonywanie służących mu uprawnień w sposób odpowiadający treści prawa własności (Dybowski w: SystemPrawaCywilnegoTomII, 1977 r. str. 529 - 530). Posadowienie urządzeń na gruncie stanowi - wg orzecznictwa SN (zob. wyrok SN z 14.12.2004 r., II CK 255/04, LEX 277869) - naruszenie własności w taki właśnie sposób.
Może się pojawić pytanie, czy przedsiębiorstwo energetyczne jest faktycznie właścicielem słupa i stacji trafo (na temat jej statusu prawnego zob. właśnie wyrok SN z 14.12.2004 r., II CK 255/04, LEX 277869 i inne tam powołane), albowiem w polskim prawie rzeczowym obowiązuje zasada //superficies solo cedit//, zgodnie z którą wszystkie urządzenia trwale związane z gruntem nie stanowią odrębnego od nieruchomości przedmiotu własności ({{pu przepis="art. 48 KC"}}). Tym samym właściciel działki byłby także właścicielem słupa i stacji, co oznaczałoby jednocześnie brak naruszenia własności (nie można przecież samemu naruszyć swojej własności).
Wyjątek przewidziany jest jednakże dla urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego. Zgodnie z {{pu przepis="art. 49 § 1 KC"}} te urządzenia nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Budynek stacji transformatorowej jest urządzeniem w rozumieniu {{pu przepis="art. 49 KC"}}, jeżeli tworzy, wraz z znajdującą się w nim instalacją przekazu energii elektrycznej, nierozerwalną całość techniczno-konstrukcyjną (por. wyrok SN z dnia 6.5.2004 r. II CK 258/03, niepubl.).
Samo przyłączenie do sieci nie powoduje wprawdzie przejścia własności (zob. {{pu przepis="art. 49 § 2 KC"}}), chyba że połączenie następuje w ten sposób, że urządzenie staje się częścią składową przedsiębiorstwa (zob. RykowskiPPH2009, str. 49). Jednakże przyłączenie powoduje, że urządzenia te tracą status części składowych gruntu i stają się rzeczami ruchomymi należącymi do podmiotów, które je nabyły i wybudowały. Stąd też właścicielem urządzeń jest zakład energetyczny.
((2)) Bezprawność naruszeń
Problematyczne jest natomiast, czy przedsiębiorstwo nie ma tytułu prawego do korzystania z tych części działki, na których stoi słup oraz stacja. Tylko wtedy bowiem, gdy przedsiębiorstwu nie przysługuje żadne prawo do korzystania z nieruchomości roszczenie może zostać uwzględnione (bezprawność naruszeń).
SN odróżnia prawo do korzystania z urządzeń od prawa do wejścia w sferę uprawnień właściciela nieruchomości. Te pierwsze wynikają np. z {{pu przepis="art. 124 UGospNier"}}.
Należy więc odrębnie poszukiwać upoważnienia do korzystania z nieruchomości poprzez posadowienie tam urządzeń. W tym wypadku może nim być umowa dzierżawy. Jeżeli taka umowa została zawarta, to – zgodnie z {{pu przepis="art. 678 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 694 KC"}} – nabywca nieruchomości wchodzi w umowie dzierżawy w miejsce zbywcy. Wiąże go więc ta sama umowa, co poprzedniego właściciela działki. Umowa może zostać jednak przez nowego właściciela wypowiedziana ({{pu przepis="art. 678 § 1 KC"}}), przy czym konieczne jest zachowanie terminów wypowiedzenia wynikających z {{pu przepis="art. 673 § 2 KC"}}. Dopiero po upływie terminu wypowiedzenia umowa przestaje obowiązywać i właściciel może domagać się usunięcia urządzeń z jego nieruchomości. Trzeba jednak pamiętać, iż przedwczesne rozwiązanie umowy może spowodować, przy wystąpieniu okoliczności opisanych w {{pu przepis="art. 679 KC"}}, odpowiedzialność odszkodowawczą wypowiadającego umowę właściciela.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22.4.2005 r. (sygn. akt II CK 594/04) stwierdził, że podstawą rozwiązania umowy wiążącej przedsiębiorstwo i właściciela nieruchomości może być także {{pu przepis="art. 357(1) zd. 1 KC"}}. W orzeczeniu tym zaznaczył, że powołany artykuł może być podstawą takich żądania rozwiązania umowy, albowiem zmiana ustroju jest nadzwyczajną zmianą stosunków uzasadniającą takie żądanie (zob. “Rzeczpospolita” Nr 99 z 28 kwietnia 2005 r.). Trzeba jednak pamiętać o tym, że przepis ten wchodzi w grę tylko wówczas, gdy nie jest możliwe rozwiązanie umowy w innym trybie (np. przez wypowiedzenie).
((2)) Brak okoliczności wykluczającej zaskarżalność roszczenia
Do tych zdarzeń, oprócz przedawnienia czy też prawa zatrzymania, dla których brak jest tutaj możliwości zastosowania, należy też zarzut nadużycia prawa ({{pu przepis="art. 5 KC"}}). Czynienie ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego nie jest w polskim prawie cywilnym uważane za wykonywanie praw ({{pu przepis="art. 5 zd. 1 KC"}}). Sporne jest jednakże stosowanie {{pu przepis="art. 5 KC"}} wobec roszczeń o ochronę własności. Jeżeli więc działanie zmierzające do usunięcia urządzeń podyktowane byłoby tylko i wyłącznie chęcią wymuszenia na przedsiębiorstwie wyższego czynszu za zajęte części działki albo zwykłą złośliwością, takie roszczenie nie zostanie przez sąd w postępowaniu uwzględnione, choć formalnie spełnione są wszelkie wymogi do jego dochodzenia.
((2)) Wynik
A nie może domagać się usunięcia instalacji z gruntu, gdyż wiąże go umowa zawarta przez poprzedniego właściciela.
Usunięte:
Usunięte:
Czy A może domagać się od P zaprzestania naruszeń?
Roszczeniem jest uprawnienie wierzyciela do żądania określonego zachowania się przez dłużnika.
Można domagać się zaniechania naruszeń prawa własności, jeżeli hałas prowadzi właśnie do tego typu naruszeń. Ma to miejsce wówczas, gdy własność zostaje naruszona w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą ({{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 144 KC"}}).
((2)) Przedmiot roszczenia - rzecz
Mieszkanie stanowi osobną nieruchomość, jeżeli spełnia warunki przewidziane w {{pu przepis="art. 46 § 1 KC"}} oraz w {{pu przepis="art. 2 ust 2 UWłasnLokali"}}, zaś odrębna własność lokalu ustanowiona została w sposób przewidziany w {{pu przepis="art. 7 UWłasnLokali"}} i nast..
((2)) Uprawnienie do żądania zaniechania naruszeń
Ponieważ mamy do czynienia z przepisem o ochronie własności, uprawnionym do domagania się zaniechania naruszeń jest na pewno właściciel mieszkania.
((2)) Naruszenie prawa własności nieruchomości
Własność musi być naruszona w inny sposób niż pozbawienie bezpośredniego władztwa nad rzeczą. Wymaga to wystąpienia dwóch przesłanek: oddziaływania na przedmiot cudzej własności i stwierdzenia, że oddziaływanie to pochodzi od człowieka.
((3)) oddziaływanie
Kodeks cywilny precyzuje, że chodzi tylko o takie naruszenia prawa własności, które nie polegają na pozbawieniu właściciela faktycznej władzy nad rzeczą (takich więc jak zabranie rzeczy, zniszczenie jej itp). {{pu przepis="Art. 222 § 2 KC"}} dotyczy więc tylko takich naruszeń, jak emisja hałasu, pyłów, światła itp., jeżeli mają wpływ na korzystanie przez właściciela z jego własności.
Porządkując, należy stwierdzić, że {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} dotyczy fizycznych oddziaływań na przedmiot cudzej własności (np. niszczenie cudzego przedmiotu, przechodzenie przez cudzą nieruchomość itp) oraz immisji. Immisje dzieli się na immisje bezpośrednie, polegające na celowym kierowaniu pewnych substancji na przedmiot cudzej własności przy pomocy odpowiednich urządzeń. Natomiast immisje pośrednie stanowią tylko uboczny skutek korzystania przez właściciela ze swych uprawnień właścicielskich. O ile immisje bezpośrednie zakazane są zawsze, o tyle immisje pośrednie są zakazane, jeżeli - zgodnie z {{pu przepis="art. 144 KC"}} - przekraczają przeciętną miarę wynikającą ze stosunków miejscowych i społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości.
Roszczenie o zaniechanie dalszych naruszeń przysługuje, gdy doszło już do przynajmniej jednokrotnego naruszenia prawa własności (pogląd większościowy, choć są stanowiska, które - słusznie - przyjmują, że roszczenie o zaniechanie przysługuje także w sytuacji, gdy nie doszło jeszcze do naruszenia własności, ale należy się go obawiać).
((3)) pochodzące od człowieka
W sytuacji, jaką przedstawiono w propozycji, hałas bez wątpienia utrudnia korzystanie z własnego mieszkania w ten sposób, że właściciel nie może spokojnie wypoczywać w domu, który jest właśnie miejscem wypoczynku po pracy. Podobnie byłoby, gdyby właściciel nie mógł normalnie pracować w domu, o ile praca nadaje się do wykonywania w warunkach domowych. Skoro w tym wypadku jednak wyraźnie doszło do utrudnień w korzystaniu z mieszkania jako miejsca relaksu i wypoczynku, bez wątpienia mamy do czynienia z naruszeniem własności.
((3)) ponad przeciętną miarę
Należy jednak pamiętać, że także i drugi właściciel ma prawo do korzystania ze swojej własności. Może on wykorzystywać wszakże swoje mieszkanie we własnych celach. Mamy więc do czynienia niejako z konfliktem dwóch równorzędnych praw własności. W przypadku takiego konfliktu prawa własności jednej osoby z prawem drugiej osoby pomocny jest {{pu przepis="art. 144 KC"}}, według którego korzystanie przez właściciela z jego nieruchomości jest niedopuszczalne, jeżeli jest korzystaniem ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.
Stąd też hałasy z mieszkania sąsiedniego będą prowadzić do naruszenia własności mieszkania osoby zadającej nam pytanie, jeżeli szczekanie psa zakłóci korzystanie korzystanie z niego ponad przeciętną miarę. Ocenia się to wg rodzaju rzeczy i stosunków przyjętych w danym środowisku. Inne bowiem są kryteria oddziaływań pomiędzy nieruchomościami np. na wsi a inne w blokach mieszkalnych. Oceny tej należy dokonać już w oparciu o konkrety, których nam brakuje.
((2)) Bezprawność
Naruszenie własności musi być bezprawne. Przyjmuje się, że oddziaływanie na przedmiot cudzej własności jest bezprawne, gdy następuje wbrew woli uprawnionego i w sprzeczności z przepisami prawa. Łatwiej jednak powiedzieć, że naruszenie nie jest bezprawne, gdy istnieje obowiązek znoszenia (tolerowania) naruszeń przez właściciela. Obowiązek ten może wynikać z prawa cywilnego (z umowy, ustawy (zob. np. {{pu przepis="art. 149 zd. 1 KC"}}) albo orzeczenia sądowego) albo z prawa administracyjnego (z ustawy albo z aktu administracyjnego).
((2)) Odpowiedź
Jeżeli hałas przekracza miary przejęte w środowisku, w jakim funkcjonuje A i P, A może domagać się zaniechania naruszeń na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 144 KC"}}.
