Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Wersja [2574]

To jest stara wersja KazusPozyczkaNr2 utworzona przez MarcinKrzymuski, 2008-06-17 09:53:48.

 

Inhaltsverzeichnis des Artikels

Kazus nr 2 z umowy pożyczki


A. Stan faktyczny
10 stycznia 2005 r. A w czasie remontu mieszkania zabrakło pieniędzy do całkowitego wykończenia lokalu. Był w potrzebie, gdyż jego żona zagroziła, że jeżeli zaraz nie zakończy remontu, wyprowadzi się do swojej mamy. A zadzwonił więc pod pierwszy lepszy numer, jaki znalazł na ogłoszeniu wywieszonym na klatce schodowej i skontaktował się z przedstawicielem firmy P. P umówił się na spotkanie w mieszkaniu A tego samego dnia. W czasie tego spotkania A i P podpisali umowę pożyczki 6.000 zł. Spłata miała nastąpić w ciągu roku, w ratach po 500 zł miesięcznie, płatnych do 10-ego dnia każdego miesiąca począwszy od 10 lutego 2005 r. Rzeczywiste oprocentowanie wg umowy wynosiło 20%. Odsetki karne natomiast wynosiły 40%. P wręczył od razu A 5.700 zł, twierdząc, że 300 zł pobiera tytułem prowizji i opłat manipulacyjnych. A strasznie się zdenerwował, bo w umowie nie było żadnych wyraźnych informacji o opłatach manipulacyjnych. P jednak pokazał na ostatniej stronie umowy zapisaną małymi literkami klauzulę. Przymuszony sytuacją A nie kłócił się z P, wziął pieniądze i kontynuował remont.
Do dnia 11.10.2005 r. A spłacił jedynie część pożyczki (4.000), albowiem od listopada 2005 r zaprzestał płacenia. Od początku 2006 r. A zaczął otrzymywać wezwania do zapłaty coraz to większych kwot, aż w końcu 1.3.2006 r. otrzymał odpis pozwu, w którym firma P zażądała:
- zapłaty 500 zł z odsetkami w wys. 20% za okres od 11.11.2005 r. do dnia 1.3.2006 r. (30,40 zł),
- zapłaty 500 zł z odsetkami w wys. 20% za okres od 11.12.2005 r. do dnia 1.3.2006 r. (22,20 zł),
- zapłaty 500 zł z odsetkami w wys. 20% za okres od 11.1.2006 r. do dnia 1.3.2006 r. (13,70 zł),
- zapłaty 500 zł z odsetkami w wys. 20% za okres od 11.2.2006 r. do dnia 1.3.2006 r. (5,20),
t.j. kwoty 2071,50 zł wraz odsetkami karnymi od tej kwoty w wys. 40% od 2.3.2006 r. do dnia zapłaty.
Czy P może domagać się zapłaty powyższej kwoty wraz z odsetkami?

B. Roszczenie o zapłatę 2.000 zł rat kredytu
Roszczenie P przeciwko A o zapłatę 2.000 zł z art. 720 § 1 KC
art. 720 KC
§ 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.
[schowaj]


1. Powstanie roszczenia
Roszczenie o zapłatę kwoty 2.000 zł wynika z art. 720 § 1 KC
art. 720 KC
§ 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.
[schowaj]
, jeżeli strony zawarły skuteczną umowę pożyczki.

a. zawarcie skutecznej umowy pożyczki
A i P złożyli stosowne oświadczenia woli, z których wynikało, że P przenosi na A określoną sumę pieniędzy (6.000 zł), które A zobowiązuje się zwrócić w określonym czasie, tzn. do 1.2.2006 r.
Strony dochowały formy pisemnej przewidzianej w art. 720 § 2 KC
art. 720 KC
§ 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.
[schowaj]
, której rygor ogranicza się jednakże i tak wyłącznie do celów dowodowych (art. 73 § 1 KC
art. 73 KC
§ 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
[schowaj]
, forma ad probationem).
Należy się zastanowić nad innymi okolicznościami, które pojawiły się w stanie faktycznym i ich ewentualnym wpływem na ważność zawartej umowy.

a. pobranie 300 zł tytułem opłat manipulacyjnych
Można zastanowić się nad zastosowaniem przez P klauzuli abuzywnej z katalogu znajdującego się w art. 3853 KC
art. 3853 KC
W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:
1) wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie,
2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
3) wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,
4) przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,
5) zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,
6) uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,
7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,
8) uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,
9) przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,
10) uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,
11) przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową,
12) wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,
13) przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,
14) pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,
15) zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,
16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,
17) nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,
18) stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,
19) przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,
20) przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,
21) uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności,
22) przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,
23) wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.
[schowaj]
. Jednakże żadna z klauzul wymienionych w tym przepisie nie odpowiada klauzuli zamieszczonej w umowie.
Należy się także zastanowić nad ewentualnym naruszeniem ustawy o kredycie konsumenckim, w szczególności art. 4 ust. 2 UKredKonsum
art. 4 UKredKonsum
1. Ustawy nie stosuje się do umów:
1) w których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania oraz innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego;
2) leasingu, jeżeli umowa nie przewiduje obowiązku przeniesienia własności przedmiotu umowy na konsumenta;
3) zawieranych z podmiotami, o których mowa w art. 3 pkt 32 i 33 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 oraz z 2011 r. Nr 106, poz. 622);
4) o kredyt, będących wynikiem ugody sądowej, ugody zawartej przed sądem polubownym lub ugody, która jest wynikiem postępowania mediacyjnego;
5) o kredyt udzielany wyłącznie pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy w ramach działalności dodatkowej, w której pracownik nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub jest zobowiązany do zapłaty rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania niższej od powszechnie stosowanych na rynku;
6) o kredyt udzielany na mocy przepisów szczególnych:
a) z zastosowaniem niższych stóp oprocentowania niż powszechnie stosowane na rynku lub
b) jeżeli konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania lub z zastosowaniem innych warunków, które są korzystniejsze dla konsumenta niż powszechnie stosowane na rynku oraz stóp oprocentowania nie wyższych niż powszechnie stosowane na rynku.
2. W zakresie:
1) umów o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz pożyczki zabezpieczonej hipoteką stosuje się art. 22, art. 23, art. 29, art. 35, art. 35a i art. 46;
2) umów o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym konsumenta, który jest spłacany przez konsumenta w terminie do jednego miesiąca stosuje się art. 17 ust. 4;
3) umów o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym konsumenta, który jest spłacany przez konsumenta w terminie do trzech miesięcy lub na żądanie stosuje się art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 4, art. 8-10, art. 12, art. 17 ust. 2, 3 i 5, art. 19, art. 20, art. 25, art. 28, art. 29, art. 30 ust. 2, art. 31, art. 32, art. 38, art. 40, art. 44, art. 45, art. 47, art. 57 i art. 59;
4) przekroczenia środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym stosuje się art. 34, art. 39, art. 45 i art. 47;
5) umów przewidujących odroczenie płatności lub zmianę sposobu spłaty w przypadku gdy konsument jest w zwłoce w związku ze spłatą zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt, o ile postanowienia tej umowy nie są dla konsumenta mniej korzystne od postanowień zawartych w umowie, do której odnosi się umowa przewidująca odroczenie płatności lub sposobu spłaty stosuje się art. 7, art. 8, art. 10, art. 12, art. 18, art. 19, art. 21, art. 25, art. 28, art. 29, art. 30 ust. 2, art. 33, art. 34, art. 36, art. 39, art. 42, art. 43, art. 45, art. 47 i rozdział 4;
6) umów określonych w pkt 5, będących umowami o kredyt w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym konsumenta, który jest spłacany przez konsumenta w terminie do trzech miesięcy lub na żądanie stosuje się art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 8-10, art. 17 ust. 2, 3 i 5, art. 19, art. 20, art. 25, art. 28, art. 29, art. 30 ust. 2, art. 31, art. 32, art. 38, art. 40, art. 44, art. 45 i art. 57.
3. Do umów o kredyt konsumencki nie stosuje się przepisów rozdziału I działu IV tytułu XI księgi trzeciej ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).
4. Ustawę stosuje się do umów leasingu i najmu jeżeli umowa odrębna od tych umów, przewiduje przeniesienie własności przedmiotu tych umów, uzależniając je od żądania kredytodawcy.
[schowaj]
. Jednakże i ten przepis (nie przesądzając jeszcze możliwości zastosowania tej ustawy w niniejszym przypadku) zezwala w pkt 5 na pobieranie opłat manipulacyjnych pod warunkiem, iż zostaną one określone w umowie, jako elementy całkowitego kosztu kredytu (por. też art. 7 UKredKonsum
art. 7 UKredKonsum
1. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy w reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego zawierających dane dotyczące kosztu kredytu konsumenckiego podaje konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny:
1) stopę oprocentowania kredytu wraz z wyodrębnieniem opłat uwzględnianych w całkowitym koszcie kredytu;
2) całkowitą kwotę kredytu;
3) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania.
2. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy, w stosownych przypadkach, dodatkowo podaje konsumentowi:
1) czas obowiązywania umowy;
2) całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta oraz wysokość rat;
3) cenę towaru lub usługi oraz kwotę wszystkich zaliczek w przypadku umowy o kredyt przewidującej odroczenie płatności.
3. Jeżeli do zawarcia umowy o kredyt konsumencki, na warunkach określonych w reklamie, niezbędne jest zawarcie umowy dodatkowej, w szczególności umowy ubezpieczenia, a kosztu takiej umowy nie można z góry określić, kredytodawca lub pośrednik kredytowy podaje konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny informację o tym obowiązku wraz z rzeczywistą roczną stopą oprocentowania.
4. Pośrednik kredytowy w reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego podaje konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny:
1) zakres umocowania do dokonywania czynności faktycznych lub prawnych;
2) informację, czy pośrednik kredytowy współpracuje z kredytodawcami.
5. W przypadku gdy pośrednik kredytowy współpracuje z kredytodawcami należy przekazać konsumentowi informację o nazwach kredytodawców, z którymi pośrednik ten współpracuje.
[schowaj]
).
Kwota 300 zł mieści się także w granicach wyznaczonych przez (przepis art. 7a UKredKonsum nie istnieje).

b. wysokość odsetek
Można się zastanowić, czy na ważność umowy nie wpływa ustalona, dość duża w końcu wysokość odsetek. Trzeba jednak pamiętać, że wysokość ustalonych odsetek nie ma wpływu na wysokość zobowiązania głównego.

c. wyzysk
Z uwagi na “przymusowe położenie” pożyczkobiorcy można zastanowić się nad art. 388 KC
art. 388 KC
§ 1. Jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy.
§ 2. Uprawnienia powyższe wygasają z upływem lat dwóch od dnia zawarcia umowy.
[schowaj]
(wyzysk). Niemniej jednak sytuacja, w jakiej znajdował się w styczniu 2005 r. Aby można było zastosować skutki wynikające z tego przepisu (przede wszystkim unieważnienie umowy), musiałyby zostać spełnione następujące przesłanki:
1) rażąca dysproporcja świadczeń,
2) przymusowe położenie (lub niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony) oraz
3) wyzyskanie tego położenia przez kontrahenta.
W kazusie brak jest jednak przesłanek do przyjęcia którejkolwiek z nich, co wyklucza możliwość powołania się na art. 388 KC
art. 388 KC
§ 1. Jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy.
§ 2. Uprawnienia powyższe wygasają z upływem lat dwóch od dnia zawarcia umowy.
[schowaj]
.

b. wynik tymczasowy
Tym samym należy uznać, że A i P zawarli skuteczną umowę pożyczki. Stąd też roszczenie o zwrot pożyczonych i niespłaconych jeszcze 1.500 zł jest uzasadnione.

2. Wynik
P ma wobec A roszczenie o zapłatę 2.000 zł.

C. Roszczenie P przeciw A o zapłatę 71,50 zł tytułem odsetek od zaległych rat pożyczki
Roszczenie P przeciw A o zapłatę z art. 359 § 1 KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
w zw. z art. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
[schowaj]


1. Powstanie roszczenia
Odsetki są wynagrodzeniem za korzystanie z pieniędzy (lub innych rzeczy oznaczonych rodzajowo), gdy zostanie ono obliczone wg pewnej stopy procentowej (Czachórski, Zobowiązania, str. 90).
Roszczenie o zapłatę odsetek powstaje przede wszystkim wówczas, gdy wynika to z czynności prawnej (art. 389 § 1 KC
art. 389 KC
§ 1. Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.
§ 2. Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, nie został oznaczony, powinna ona być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia.
[schowaj]
). W tym wypadku odsetki w wysokości 20% ustalono jako wynagrodzenie za korzystanie z sumy pieniężnej przekazanej przez P dłużnikowi A.
Należy zbadać jednak zasadność żądania odsetek w wys. 20% w skali rocznej. Zgodnie bowiem z art. 359 § 21 KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać odsetek maksymalnych. Wysokość odsetek maksymalnych wylicza się wg czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP.
Ponieważ umowa została zawarta w styczniu 2005 r., a wysokość stopy kredytu lombardowego wynosiła wówczas 8%, to wysokość odsetek maksymalnych wynosiła 32%, wobec czego zastrzeżona wysokość odsetek (20%) mieściła się w dozwolonych ramach.

2. Wynik
Wierzycielowi należą się na mocy art. 359 § 1 w zw. z art. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
[schowaj]
odsetki od kwoty pożyczki w wys. 20%.

D. Roszczenie P przeciw A o zapłatę odsetek karnych od kwoty 1571,50 zł od 2.3.2006 r. do dnia zapłaty z art. 481 § 1 KC
art. 481 KC
§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
§ 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
[schowaj]

W tym wypadku P podnosi roszczenie o zapłatę odsetek karnych od zaległej kwoty oraz od zaległych odsetek.

1. Powstanie roszczenia
W tej sytuacji roszczenie powstaje, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego.

a. świadczenie pieniężne
Ponieważ A nie zapłacił czterech rat po 500 zł w terminie, pozostaje w opóźnieniu z płatnością 2.000 zł.
W tym wypadku świadczeniem pieniężnym jest obowiązek zwrotu kwoty pożyczki, tzn. 6.000 zł, wynikający z art. 720 § 1 KC
art. 720 KC
§ 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.
[schowaj]
.
Ponadto świadczeniem pieniężnym są także odsetki za korzystanie z kwoty przyznanej pożyczką.

b. zakaz anatocyzmu, art. 482 § 1 KC
art. 482 KC
§ 1. Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.
§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.
[schowaj]

Dopuszczalność ich żądania oceniać należy wg art. 482 § 1 KC
art. 482 KC
§ 1. Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.
§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.
[schowaj]
. Ponieważ P skapitalizował kwoty główne i odsetki za korzystanie z pożyczonej sumy i liczy odsetki od nich od dnia wytoczenia powództwa, to brak jest naruszenia art. 482 § 1 KC
art. 482 KC
§ 1. Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.
§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.
[schowaj]
.
W tej sytuacji P mógłby się domagać więc odsetek karnych od kwot po 500 zł od dnia ich wymagalności zaś od odsetek dopiero od dnia wytoczenia powództwa. Ponieważ P ograniczył swoje żądanie do odsetek karnych od dnia wytoczenia powództwa zarówno od całości jak i odsetek, jego żądanie mieści się w ramach wyznaczonych przez art. 482 § 1 KC
art. 482 KC
§ 1. Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.
§ 2. Przepis paragrafu poprzedzającego nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.
[schowaj]


c. opóźnienie
A nie zapłacił w terminie ani raty pożyczki ani odsetek za korzystanie z przyznanej kwoty. Tym samym popadł w opóźnienie z nadejściem dnia ich wymagalności.

d. wysokość odsetek
Zgodnie z art. 481 § 2 zd. 1 KC
art. 481 KC
§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
§ 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
[schowaj]
o wysokości odsetek decyduje przede wszystkim umowa. Strony określiły wysokość odsetek karnych na 40%. Ustalono już jednak wcześniej, że zgodnie z art. 359 § 21 KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
maksymalna wysokość odsetek na dzień zawarcia umowy wynosiła 32% (wobec 8% stopy kredytu lombardowego NBP). Zgodnie więc z art. 359 § 2(2) KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
P należały by się odsetki karne w wys. 32%.
Należy jednak pamiętać, iż art. 359 § 2(1) KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
i nast. obowiązują dopiero od dnia 20.2.2006 r. Oznaczałoby to, że ograniczenie wynikające z art. 359 § 2(1) KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
[schowaj]
nie miałoby tu zastosowania. Tym bardziej, że zgodnie z art. 5 ZmKC2005b
art. 5 ZmKC2005b
Przepisy ustawy stosuje się do czynności prawnych dokonywanych po jej wejściu w życie.
[schowaj]
przepisy ustawy stosuje się do czynności prawnych dokonywanych po jej wejściu w życie, a więc po 20.2.2006 r.
SN uznał jednak wielokrotnie w swych wyrokach, iż wysokość odsetek można badać także w oparciu o art. 58 KC
art. 58 KC
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
[schowaj]
i art. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
[schowaj]
(zob. np. wyrok SN z dnia 8.1.2003 r., II CKN 1097/00, Mon.Praw. z 2003 r. Nr 19, str. 891). Za niezgodne z zasadami współżycia społecznego można uznać odsetki w wysokości nadmiernej, nie mającej uzasadnienia ani w wysokości inflacji ani w zyskach osiąganych w ramach normalnej, rzetelnie prowadzonej działalności gospodarczej (wyrok SN z dnia 27.7.2000 r., IV CKN 85/00, OSP 2001 Nr 3, poz. 48).
W tym wypadku, biorąc pod uwagę, iż wysokość odsetek karnych nieznacznie tylko przekracza wysokość obowiązujących w 2005 r. odsetek maksymalnych, brak jest podstaw do przyjęcia naruszenia zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 KC
art. 58 KC
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
[schowaj]
).
Wysokość odsetek karnych jest więc uzasadniona.

2. Wynik
P może domagać się od A zapłaty odsetek karnych w wys. 40% od żądanej kwoty od dnia wytoczenia powództwa.
CategoryKazusyPozyczka