Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Kazus nr 2 z umowy o dzieło

A. Stan faktyczny
P zobowiązał się do wykonania do dnia 8.11.2004 r. prac stolarskich w celu adaptacji pomieszczeń Dworca Głównego PKP w W. na bar fast food. We wrześniu 2004 r. A stwierdził, że P wykonał prace nieprawidłowo, gdyż stworzone przez niego konstrukcje grożą w każdej chwili zawaleniem. Wobec tego wezwał P do poprawienia wykonanych prac w terminie miesiąca. P odmówił dokonania poprawek twierdząc, że lepiej się zna na pracy niż A i więcej w lokalu A się więc nie pojawił. W tej sytuacji A zatrudnił innego wykonawcę - W, który wreszcie należycie wykonał stolarkę. Koszty poprawienia fuszerki P wyniosły 8.000 zł. Przy okazji prac stolarskich jeden z pracowników W przy okazji łączenia konstrukcji uszkodził meble znajdujące się w lokalu. Koszty naprawy mebli wyniosły dalsze 2.000 zł.
Ostatecznie lokal został otwarty zamiast 9.11.2004, dopiero 2.3.2005 r.
A domaga się od P zapłaty odszkodowania w łącznej wysokości 40.000 zł:
1) utracony zysk w wysokości 20.000 zł;
2) 10.000 zł tytułem czynszu, jaki powód musiał zapłacić wynajemcy pomieszczania – PKP – za okres, kiedy lokal był nieczynny, tj. do dnia 2.3.2005 r.;
3) 8.000 zł tytułem zwrotu wynagrodzenia wypłaconego W;
4) 2.000 tytułem zwrotu kosztów naprawy uszkodzonych przez pracownika W mebli.
Ponieważ P nie reaguje na żądania A, ów zdecydował się wnieść dnia 30.4.2007 r. powództwo o zapłatę.
Czy A przysługuje roszczenie o zapłatę w podanej wysokości?

B. Roszczenie A wobec P o zapłatę 30.000 zł z art. 471, 472 KC w zw. z art. 647 KC

art. 647 KC
Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

[schowaj]

A mógłby domagać się zapłaty odszkodowania na podstawie art. 471 KC w zw. z art. 647 KC, jeżeli oddanie po terminie wyremontowanych pomieszczeń stanowi nienależyte wykonanie umowy o roboty budowlane.

Odpowiedzialność odszkodowawcza polega na obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody. Niezależnie od źródła odpowiedzialności odszkodowawczej, stwierdzenie roszczenia wymaga zawsze ustalenia podstawy odpowiedzialności i zakresu odpowiedzialności.

1. Powstanie roszczenia
Podstawę odpowiedzialności stanowią przepisy wiążące z określonym zachowaniem sankcję w postaci obowiązku naprawienia szkody. Przepisy te są w prawie cywilnym dość liczne, wobec czego konieczne jest ich usystematyzowanie.

a. ogólne uwagi na temat odpowiedzialności odszkodowawczej
Czołową grupę przepisów tworzą regulacje o czynach niedozwolonych (art. 415 i nast. KC). Odpowiedzialność na podstawie tych przepisów określa się mianem odpowiedzialności deliktowej (odpowiedzialność ex delicto). Jej cechą charakterystyczną jest brak wcześniejszego stosunku zobowiązaniowego pomiędzy poszkodowanym a podmiotem zobowiązanym do naprawienia szkody. Dopiero bowiem zachowanie powodujące szkodę powoduje, iż między tymi stronami zawiązuje się stosunek zobowiązaniowy – deliktowy. Czasem jednak strony mogą być już połączone stosunkiem zobowiązaniowym (np. umową). W takich wypadkach również może dojść do odpowiedzialności deliktowej, ale tylko wtedy, gdy przyczyna powstania szkody leży poza zakresem uregulowanym umową. Inaczej bowiem zastosowanie ma drugi typ odpowiedzialności – odpowiedzialność kontraktowa.
Drugą grupę przepisów stanowią regulacje o tzw. odpowiedzialności kontraktowej (odpowiedzialność ex contractu), art. 471 i nast. KC. Dla tego typu odpowiedzialności charakterystyczne jest z kolei to, że szkoda powstaje na skutek niewykonania albo nienależytego wykonania albo gdy świadczenie jest niemożliwe bądź wykonanie nieterminowo. Za każdym razem jednak powstała szkoda pozostaje w ścisłym związku ze stosunkiem zobowiązaniowym.
Obok tych dwóch najważniejszych podstaw odpowiedzialności istnieją pomniejsze, np.: odpowiedzialność wynikająca ze stosunków quasi-umownych, odpowiedzialność odszkodowawcza jako skutek dozwolonego zachowania (art. 142 KC i art. 182 KC), gwarancje ustawowe (art. 516 KC, art. 103 KC), nadużycie samopomocy (art. 343 KC) oraz culpa in contrahendo.
W kazusie P i A łączyła umowa o dzieło (art. 627 KC), wobec czego w pierwszym rzędzie należy zbadać, czy P nie poniesie odpowiedzialności kontraktowej (zalecam rozpoczynanie sprawdzania roszczenia o odszkodowanie w sytuacjach, gdy między stronami istnieje stosunek zobowiązaniowy, od sprawdzenia przesłanek odpowiedzialności kontraktowej).

b. przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej
Niezależnie jednak od tego, czy mamy do czynienia z odpowiedzialnością deliktową, kontraktową czy na innej podstawie, przesłanki odpowiedzialności są w polskim prawie cywilnym zawsze takie same:
1) szkoda,
2) zdarzenie powodujące szkodę
3) związek przyczynowo-skutkowy między szkodą a zdarzeniem.
Spełnienie tych przesłanek powoduje powstanie roszczenia odszkodowawczego. Więcej na temat pierwszej i trzeciej w osobnych skryptach.

c. Podstawa prawna roszczenia
Niemniej jednak za każdym razem rozpocząć należy od ustalenia podstawy roszczenia. W zakresie odpowiedzialności kontraktowej podstawami roszczenia mogą być:

• art. 493 KC
  art. 493 KC
  § 1. Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana, druga strona może, według swego wyboru, albo żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, albo od umowy odstąpić.
  § 2. W razie częściowej niemożliwości świadczenia jednej ze stron druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe.

  [schowaj]
  ,
• art. 486 § 1 KC
  art. 486 KC
  § 1. W razie zwłoki wierzyciela dłużnik może żądać naprawienia wynikłej stąd szkody; może również złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.
  § 2. Wierzyciel dopuszcza się zwłoki, gdy bez uzasadnionego powodu bądź uchyla się od przyjęcia zaofiarowanego świadczenia, bądź odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione, bądź oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie.

  [schowaj]
  ,
• art. 477 § 1 i 2 KC, art. 491 § 1 zd. 2 KC
  art. 491 KC
  § 1. Jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
  § 2. Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty nie spełnionego świadczenia. Strona ta może także odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.

  [schowaj]
  ,
• art. 471 KC
  art. 471 KC
  Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

  [schowaj]
  .

A mógłby więc mieć roszczenie z art. 471 KC.

d. Przesłanki odpowiedzialności
Pracując wg powyższego schematu, należy ustalić, czy A doznał szkody, co jest zdarzeniem powodującym szkodę oraz czy pomiędzy szkodą a zdarzeniem istnieje związek przyczynowo-skutkowy.

(1) szkoda
Szkodą, w polskim prawie cywilnym, jest wg. tzw. teorii różnicy, uszczerbek, który nastąpił wbrew woli poszkodowanego, w prawnie chronionych dobrach (interesach), i który wyraża się w różnicy pomiędzy stanem dóbr, jaki istniał i jaki mógłby się w normalnej kolei rzeczy wytworzyć, a stanem, jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę w dotychczasowym stanie rzeczy, z którym to zdarzeniem ustawodawca wiąże powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej (Zb. Radwański, System prawa cywilnego – część ogólna, PAN ZNiO 1981, str. 213 – 214 z dalszymi wskazaniami, SN w wyroku z 11.7.1957 r.).

Polskie orzecznictwo i doktryna milczą na temat tego, co mieści się tym pojęciem. Uważam, że w pierwszym rzędzie należą tu prawa podmiotowe.

Uszczerbek oznacza negatywną różnicę. Wylicza się go wg tzw. metody dyferencjacyjnej. Metoda ta, najbardziej rozpowszechniona, zakłada porównanie stanu rzeczywistego, istniejącego w chwili oceniania szkody, oraz stanu hipotetycznego, jaki wystąpiłby przy założeniu normalnego toku rzeczy. Obliczoną w ten sposób i wyrażoną w pieniądzu szkodę określa się jako szkodę obrachunkową.
W przypadku szkody niemajątkowej naruszenie dóbr i interesów poszkodowanego jest tożsame ze szkodą (krzywda).
Natomiast w przypadku szkody majątkowej uszczerbek ten może mieć dwie formy: straty albo utraconych korzyści.

Strata(damnum emergens) to rzeczywista negatywna zmiana stanu majątkowego polegająca na zmniejszeniu się aktywów lub zwiększeniu się pasywów na skutek uszczerbków w majątku istniejącym przed zdarzeniem. Strata nie obejmuje tzw. ubytków naturalnych (powstających z natury rzeczy) oraz pogorszenia rzeczy, o ile wynika ono z normalnego korzystania [Bieniek/Wiśniewski, KC. Komentarz, art. 361 uw. 17].
W kazusie stratę stanowi 10.000 zł, które A wydatkował tytułem czynszu.

Utraconymi korzyściami (lucrum cessans) jest to, co nie weszło do majątku poszkodowanego na skutek zdarzenia wyrządzającego tą szkodę, czyli - inaczej mówiąc to, co weszłoby do majątku poszkodowanego, gdyby zdarzenie wyrządzające szkodę nie nastąpiło (wyrok SN z dnia 18.1.2002). Korzyści mogą zostać naprawione poprzez odszkodowanie tylko wtedy, gdy uda się wykazać, iż poszkodowany osiągnąłby je w sposób legalny, gdyby nie wystąpiło zdarzenie je powodujące. Wprawdzie wykazanie nie polega na stworzeniu pewności, ale na wykazaniu tak dużego prawdopodobieństwa, że praktycznie można w świetle doświadczenia życiowego przyjąć, że utrata korzyści rzeczywiście miała miejsce (wyrok SN z 21.6.2001).
W kazusie utracone korzyści to 20.000 zł, których A nie uzyskał z działalności, która miała rozpocząć się 8.11.2004 r.

Ten element pozwala odróżnić szkodę od dobrowolnie ponoszonych rozporządzeń jak. np. nakłady i wydatki.
W kazusie niewątpliwie utrata korzyści nastąpiła wbrew woli A. Wątpliwości istnieją natomiast co do opłaty z tytułu czynszu najmu. Można jednak przyjąć, że A dokonuje zapłaty na skutek obowiązku zapłaty wynikającego z umowy najmu z PKP i nie jest to obowiązek spełniany w pełni dobrowolnie przez A (inaczej SN w wyroku z 30.10.2002 r., V CKN 1322/00, niepubl.).

A poniósł więc szkodę w wysokości 30.000 zł.

(2) zdarzenie powodujące szkodę
Każda podstawa roszczenia określa samodzielnie przesłanki zdarzenia powodującego szkodę (np. dla art. 415 KC [odpowiedzialność deliktowa] jest to bezprawne i zawinione zachowanie sprawcy; dla art. 436 KC – ruch mechanicznego środka komunikacji wprawianego w ruch przy pomocy sił przyrody; dla art. 493 KC - niemożliwość następcza świadczenia itd.).
W przypadku art. 471 KC zdarzeniem jest zawinione przez dłużnika niewykonanie albo nienależyte wykonanie świadczenia. Należy więc ustalić, czy P nie wykonał w ogóle albo nienależycie wykonał swoje zobowiązanie wobec A (=naruszenie zobowiązania) i jeżeli tak – to czy ponosi za to odpowiedzialność.

Na potrzeby naszej pracy nienależyte wykonanie i niewykonanie zobowiązania będziemy określać zbiorczo jako naruszenie zobowiązania.

Wykonanie świadczenia to polega na zachowaniu się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania oraz w sposób czyniący zadość interesom wierzyciela. Ponieważ w końcu P zakończył prace – świadczenie zostało wykonane.

To czy zobowiązanie zostało wykonane należycie zależy od tego, w jaki sposób powinno ono zostać spełnione.
W pierwszym rzędzie decyduje o tym treść stosunku zobowiązaniowego. W tym wypadku decyduje więc treść umowy pomiędzy A i P. Należy pamiętać, że wyznacznikiem należytego wykonania zobowiązania jest art. 354 § 1 KC, zgodnie z którym dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.

Wg art. 471 KC odszkodowanie należy się tylko w wypadku, gdy dłużnik ponosi odpowiedzialność za naruszenie zobowiązania. Sam przepis art. 471 nie stanowi jeszcze o zasadzie odpowiedzialności. O tym, za co odpowiada dłużnik decydować będzie bowiem przede wszystkim umowa stron, a w przypadku je braku – regulacje ustawowe.

W pierwszej kolejności znów należy sprawdzić, czy pomiędzy stronami istnieje umowa określająca zakres odpowiedzialności (tzw. umowa o odpowiedzialność). Dopuszczalność takiej umowy wynika z art. 473 KC. W naszym kazusie brak jest jednak takiej umowy.

W większości sytuacji oczywiście strony nie regulują zasad odpowiedzialności (tak jak i w naszym kazusie). Wówczas zastosowanie znajdują reguły ogólne, określone przez ustawę. Ustawa wyróżnia następujące zasady odpowiedzialności: zasady winy, zasada ryzyka, zasada słuszności i zasada gwarancyjno-rapartycyjna (zob. RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 207 - 211).

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka rodzi samo już podjęcie niebezpiecznej (ryzykownej) działalności. Takim ryzykowym zachowaniem jest np. wg art. 474 KC posłużenie się innymi osobami. Ponadto odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka jest także popadnięcie w zwłokę wg art. 478 KC. W naszym kazusie brak jest jednak podstaw do przyjęcia odpowiedzialności eg tej reguły.

Podstawowym typem odpowiedzialności jest jednak odpowiedzialność na zasadzie winy. Tą zasadę wyznacza art. 472 KC, który przewiduje, iż dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności. Definicję należytej staranności zawiera natomiast art. 355 KC, wg którego należyta jest taka staranność, jaką się ogólnie wymaga w stosunkach danego rodzaju. Przez należytą staranność rozumiemy więc obiektywnie istniejący wzorzec postępowania stworzony w celu jak najlepszego, poprawnego wykonywania zobowiązań, a jednocześnie zabezpieczający interesy zobowiązanych przez odniesienie treści staranności do danego rodzaju stosunków (BanaszczykGraneckiPalestra2002, nr 7-8 str. 12 i nast.). Niezachowanie należytej staranności może mieć formę umyślności albo nieumyślności.
Umyślność (wina umyślna) polega na tym, że dłużnik chce naruszyć ciążące na nim obowiązki należytego zachowania (dolus directus) albo – przewidując możliwość takiego naruszenia – na to się godzi (por. RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 747). Nieumyślność (wina nieumyślna, niedbalstwo) to niedołożenie należytej staranności (Radwański, op.cit.; inaczej: BanaszczykGraneckiPalestra2002, str. 12 i nast.). Nieumyślność przyjmuje formę lekkomyślności (lżejszy stopień) albo rażącego niedbalstwa.
Należy pamiętać, że ustawa ułatwia poszkodowanemu dochodzenia roszczenia poprzez przyjęcie domniemania winy i przerzucenie tym samym ciężaru dowodu na tego, który szkodę wyrządził (art. 6 KC). Tak jest właśnie w przypadku art. 471 KC – to dłużnik musi bowiem wykazać, że szkoda jest następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosi.
Zgodnie więc z domniemaniem zakładamy istnienie winy P. Tylko przeprowadzony przez niego samego przeciwdowód mógłby doprowadzić do uwolnienia się od niego z odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.

(3) związek przyczynowo-skutkowy
Związek przyczynowy jest przesłanką każdej odpowiedzialności cywilnej [Bieniek/Wiśniewski, KC. Komentarz, art. 361 uw. 1]. Przesądzenie związku przyczynowego pomiędzy dwoma faktami jest stwierdzeniem, że według empirycznie poznanych praw przyrody drugi fakt jest skutkiem pierwszego. Fakt, że art. 361 § 1 KC powołuje się na normalne następstwa czynu, nakazuje postępować zgodnie z teorią adekwatnej przyczynowości.
Zgodnie z tymi teoriami i zgodnie z przyjętym trybem postępowania można ustalić, iż szkoda w postaci opłaty z tytułu czynszu najmu nie pozostawała w związku z opóźnieniem wykonania prac przez P. Natomiast utracone korzyści pozostają w adekwatnym związku z nieterminowym wykonaniem prac, są bowiem normalnym następstewm niemożności prowadzenia działalności zarobkowej przez A.

(4) wynik pośredni
Roszczenie odszkodowawcze A wobec P na podstawie art. 471 KC powstało tylko w zakresie 20.000 zł (utraconych zarobków).

2. Zaskarżalność
Z uwagi na podane terminy należy rozważyć jeszcze ewentualnie możliwość przedawnienia roszczenia z art. 471 KC.

a. przedawnienie wg art. 646 KC

art. 646 KC
Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

[schowaj]

Zgodnie z art. 646 KC roszczenia z umowy o dzieło, w tym więc także z tytułu nienależytego wykonania umowy, przedawnieją się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła.

Zakres przedmiotowy tej regulacji jest szeroki.
Z uwagi na art. 638 KC zakresem art. 646 KC nie są objęte roszczenia wynikające z rękojmi, w którym to przypadku obowiązują terminy przewidziane dla umów sprzedaży (powszechna opinia, zob. np. Brzozowski w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 646 nb. 1; NN w: Rudnicki (red.), Komentarz do kodeksu cywilnego, str. 203).
Obejmuje roszczenia przyjmującego zamówienie jak i zamawiającego (Brzozowski w: PietrzykowskiKomentarzKC, art. 646 nb. 2; NN. ibidem).
W sytuacji gdy zgłaszane jest roszczenie z art. 471 KC obowiązuje więc szczególna regulacja z art. 646 KC. Roszczenie A podlegało dwuletniemu okresowi przedawnienia.

Początek terminu przedawnienia wyznaczają dwa momenty: dzień faktycznego oddania dzieła lub dzień umownego oddania dzieła.

Od momentu faktycznego oddania dzieła liczy się okres przedawnienia tylko w tych sytuacjach, gdy dzieło zostało oddane przed terminem, w terminie albo po umówionym terminie jednak przed upływem dwóch lat od dnia, w którym miało być oddane (wniosek z wyroku SN z dnia 20.4.2006 r., sygn. akt III CSK 2/06, opubl. OSNC z 2007 r. Nr 2, poz. 28).
Należy odróżnić trzy pojęcia: oddanie dzieła (art. 642 KC, art. 646 KC), wydanie dzieła (art. 643 KC) i odebranie (art. 643 KC). W tym miejscu uwagi koncentrują się na tym pierwszym terminie.
Wg powtarzanej definicji oddanie dzieła to rzeczywiste, faktyczne wydanie dzieła przez przyjmującego zamówienie, niezależnie od odebrania tego dzieła, stwierdzonego protokolarnie (wyrok SN z dnia 12.5.1981 r., sygn.: II CR 136/81, opubl. w OSNCP 1982 r. Nr 1, poz. 10). Nie uważam, aby to było prawidłowa interpretacja. Wg art. 646 KC oddanie dzieła powoduje rozpoczęcie biegu terminów przedawnienia. Wynika stąd, że jest to moment, w którym strony chcą zakończyć prace nad wykonywaniem dzieła. Aby uniknąć wpływu strony na rozpoczęcie biegu terminów przedawnienia, powinien być to moment niezależny od woli tylko jednej ze stron. Ponieważ wykonawcy zależy na jak najszybszym otrzymaniu wynagrodzenia, będzie on dążył do jak najszybszego oddania, aby móc domagać się wynagrodzenia (art. 642 § 2 KC). Może to prowokować wykonawcę do nienależytego wykonywania dzieła, wobec czego sam moment faktycznego zaoferowania dzieła, nie może być wyznacznikiem oddania.
Z drugiej strony zamawiający będzie chciał odroczyć ten termin, aby uprawnienia z umowy o dzieło przysługiwały mu jak najdłużej i stąd będzie starał się odwlec moment odebrania dzieła. Poza tym odroczy także powstanie obowiązku zapłaty wynagrodzenia. Nie może być więc oddanie dzieła zależne od jego odebrania przez zamawiającego.
Konieczne jest więc połączenie obydwu sprzecznych interesów i tym samym przyjęcie, że odebranie dzieła to chwila, gdy wykonawca faktycznie proponuje wykonane zgodnie z treścią zobowiązania dzieło zamawiającemu (wydanie dzieła) a zamawiający je odbiera albo bezpodstawnie odmawia odebrania (odebranie dzieła). Odebranie pomimo widocznych wad jest odebraniem dzieła z pełnymi tego konsekwencjami.
Zazwyczaj momenty te są równoczesne, niemniej jednak nierzadko zdarzają się sytuacje, gdy chwila wydania poprzedza i to znacznie chwilę przyjęcia. W tej drugie sytuacji należy przyjąć, zgodnie z powyższymi uwagami, że oddanie nastąpiło w momencie wydania dzieła, jeżeli brak było podstaw do odmowy jego odebrania albo zamawiający jej przyjął.
Jeżeli zaś dzieło nie było wykonane zgodnie z treścią zobowiązania i zamawiający miał prawo odmówić jego przyjęcia, wówczas oddanie nie nastąpiło w ogóle. W tej sytuacji zamawiającemu przysługiwałyby wciąż roszczenia z art. 636. W sytuacji, gdy przyjęcie nastąpiło po poprawkach (wykonawcy albo osoby trzeciej), oddanie dzieła następuje z momentem jego przyjęcia po należytym wykonaniu poprawek (tak częściowo SN w uchwale z dnia 28.10.1997 r., sygn.: III CZP 42/97, opubl. w OSN z 1998 r. Nr 4, poz. 54). Gdy termin poprawienia dzieła upłynął bezskutecznie a zamawiający nie zlecił wykonania prac osobie trzeciej, za oddanie dzieła uważa się dzień, w którym upłynął termin wykonania poprawek (uchwała SN z dnia 28.10.1997 r., sygn.: III CZP 42/97, opubl. w OSN z 1998 r. Nr 4, poz. 54).
W kazusie oddanie dzieła nastąpiło dopiero po poprawkach W. W tej sytuacji bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem faktycznego oddania dzieła, a więc z dniem 2.3.2005.
W takim wypadku przedawnienie rozpoczyna swój bieg od dnia 2.3.2005 r.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od umówionego dnia oddania dzieła, gdy dzieło w ogóle nie zostało wg powyższych reguł oddane albo oddane zostało po upływie dwóch lat od dnia, kiedy wg umowy stron miało być oddane (wniosek z wyroku SN z dnia 20.4.2006 r.,sygn.: III CSK 2/06, opubl. OSNC z 2007 r. Nr 2, poz. 28).

b. Wynik tymczasowy
W tej sytuacji wniesienie powództwa nastąpiło przed upływem dwuletniego okresu przedawnienia. Roszczenie A przeciwko P o 20.000 zł nie przedawniło się.

3. Wynik
A może domagać się od P 20.000 zł tytułem odszkodowania za nienależyte wykonanie prac.

C. Roszczenie o zwrot kosztów poprawienia działa z art. 636 § 1 zd. 2 KC

art. 636 KC
§ 1. Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
§ 2. Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.

[schowaj]

Roszczenie A przeciw P o zwrot 8.000 zł wypłaconych za prace poprawkowe mogłoby wynikać z art. 636 § 1 zd. 2 KC.

1. Powstanie roszczenia
Roszczenie w tej sytuacji powstaje, gdy przyjmujący zamówienie wykonywał dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający wezwał go do zmiany sposobu wykonywania i poprawienia prac, wyznaczył termin, który bezskutecznie upłynął.

a. umowa o dzieło
Przesłanka w postaci umowy o dzieło została wykazana powyżej.

b. sprzeczne z umową albo wadliwe wykonywanie dzieła
Sprzeczne z umową jest wykonywanie dzieła, gdy nie odpowiada warunkom opisanym w kontrakcie (niezgodność z treścią zobowiązania). Ponadto z uwagi na treść art. 354 § 1 KC o sprzeczności z umową można mówić również wtedy, gdy przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło zgodnie z jego opisem w umowie, ale w sposób nie odpowiadający społeczno-gospodarczemu celowi zobowiązania oraz zasadom współżycia społecznego. Także naruszenie ustalonych zwyczajów, jeżeli takowe istnieją w zakresie, jakiego dotyczy umowa, skutkować może uznaniem za postępowanie sprzeczne z umową.
Wadliwość wykonywania dzieła może dotyczyć sposobu wykonywania oraz efektu.
Trudno jest rozgraniczyć sytuacje, gdy dzieło jest wykonywanie w sposób sprzeczny z umową od sytuacji, gdy jest wykonywane w sposób wadliwy. Każde wykonywanie wadliwe będzie bowiem także sprzeczne z umową.

c. przed lub przy wydaniu lub odebraniu dzieła
Ważny jest także moment ustalenia sprzeczności z umową albo wadliwości wykonywania dzieła. Art. 636 § 1 KC nie znajduje bowiem zastosowania pod odebraniu dzieła (wyrok SN z dnia 3.11.2000 r., sygn. akt: IV CKN 152/00, opubl. w OSNC 2001 r. Nr 4, poz. 63). Po odebraniu dzieła ochrona zamawiającego realizuje się na podstawie przepisów o rękojmi za wady (art. 637 § 1 i 2 KC przy uwzględnieniu także art. 638 KC). Ustalono powyżej, że do oddania dzieła nie doszło, ponieważ A nie dokonał odbioru prac.
dopóty, dopóki nie doszło do wydania i odebrania dzieła. Po tym momencie w rachubę wchodzi tylko przepis art. 637 KC.

2. Zaskarżalność roszczenia
Roszczenie nie jest przedawnione, gdyż nie upłynął termin dwu lat od oddania dzieła.

3. Wynik
Roszczenie o zapłatę 8.000 zł przysługuje na podstawie art. 636 § 1 zd. 2 KC.

D. Roszczenie o 2.000 zł tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przez pracownika W z art. 636 § 1 zd. 2 w zw. z art. 471, 474 KC.

---

CategoryKazusyDzielo