Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

EUWT a prawo pracy

zagadnienia związane z zatrudnianiem personelu w europejskich ugrupowaniach współpracy terytorialnej

A. Uwagi wstępne
W zasadzie wchodzą w grę następujące konstelacje:

1. EUWT samo zatrudnia własnych pracowników jako jednostka odrębna od członków
2. członkowie EUWT odsyłają własnych pracowników do pracy w EUWT.

B. Zatrudnianie pracowników przez EUWT

1. Uwagi wstępne
Zgodnie z art. 1 ust. 4 RozpWEEUWT ugrupowanie posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Te dwa przymioty pozwalają mu na bezpośrednie (czyt. z pominięciem członków) zatrudnianie pracowników. Ten aspekt EUWT również podkreślony został w art. 1 ust. 4 RozpWEEUWT. Skutkiem tego EUWT może być pracodawcą i stroną stosunków pracy. Organem reprezentującym EUWT przy podpisywaniu umów o pracę jest dyrektor ugrupowania (art. 10 ust. 1 lit. b) RozpWEEUWT).
W przypadku zatrudniania przez EUWT pracowników będących obywatelami polskimi, obowiązują zwykłe reguły umów o pracę. Z uwagi na ograniczony charakter niniejszej opinii dalsze rozważania w tym zakresie zostają pominięte.
Natomiast EUWT jest jednostką realizującą zadania o charakterze transgranicznym powierzone mu przez członków z różnych krajów członkowskich UE. Ta okoliczność generuje zagadnienia związane z transgranicznym zatrudnianiem pracowników, w szczególności pracowników nie będących obywatelami państwa statutowej siedziby ugrupowania. Sytuacja, w której występuje tzw. element zagraniczny (tutaj: obywatelstwo czeskie niektórych pracowników ugrupowania) wymaga sięgnięcia do reguł kolizyjnych – prawa prywatnego międzynarodowego. RozpWEEUWT w brzmieniu aktualnym na dzień sporządzenia nie zawiera regulacji określających prawo właściwe dla indywidualnych umów o pracę. Niezbędne jest więc sięgnięcie do ogólnych zasad prawa prywatnego międzynarodowego dotyczących stosunków pracy. Prawo właściwe dla indywidualnych umów o pracę w stanach faktycznych z elementem zagranicznym regulują przepisy rozporządzenia Rzym I.

2. Prawo właściwe dla indywidualnych umów o pracę
Z art. 8 ust. 1 rozp. Rzym I wynika, iż indywidualne umowy o pracę podlegają prawu wybranemu przez strony stosunku prawnego. Jest to przejaw ogólnej zasady prawa kolizyjnego dla zobowiązań umownych, polegającej na przyznaniu pierwszeństwa łącznikowi subiektywnemu. Dopiero w razie braku postanowień stron co do prawa właściwego zastosowanie znajdą łączniki obiektywne przewidziane art. 8 ust. 2 - 4 rozp. Rzym I.
Skutkiem tego według stanu prawnego na dzień sporządzania niniejszej analizy EUWT zatrudniające pracowników z zagranicy może poddać stosunek pracy prawu wybranemu zgodnie przez ugrupowanie i pracownika. Dla konstelacji będącej przedmiotem analizy oznacza to, że w umowie o pracę z pracownikami czeskimi możliwe jest uzgodnienie prawa czeskiego jako statutu stosunku pracy.
Aktualnie znajdująca się w toku postępowania prawodawczego nowelizacja rozp. o EUWT nie spowoduje w tym zakresie większych zmian. Ograniczy natomiast możliwości wyboru przysługujące stronom umowy o pracę. Wedle przyjętej w tzw. Trilogu koncepcji, stosunek pracy będzie mógł być poddany jednemu z trzech wskazanych w nowym art. 8 ust. 2 zd. 2 porządków prawnych. Są nimi:

1. prawo państwa członkowskiego, w którym EUWT ma siedzibę statutową,
2. prawo państwa członkowskiego, w którym aktualnie personel działa albo
3. prawo państwa członkowskiego, którego obywatelami są pracownicy.

W celu zapewnienia jednakowych zasad zatrudnienia pracowników działających w tym samym miejscu, art. 8 ust. 2 zd. 3 przyszłego rozp. o EUWT nakazuje
c. Ubezpieczenia społeczne pracowników czeskich zatrudnionych w Polsce
Zatrudnienie pracowników czeskich w Polsce wiąże się z następującymi konsekwencjami w sferze zabezpieczeń społecznych.
Zagadnienia dotyczące obszarów zabezpieczenia społecznego wymienione w art. 3 ust. 1 rozp. (WE) nr 883/2004 podlegają przepisom tego rozporządzenia oraz rozporządzenia wykonawczego (rozp. (WE) nr 987/2009). Obydwa weszły w życie dnia 1.5.2010 r. Wynikają z nich następujące skutki.

a. zasady ogólne
Podstawową konsekwencją jest to, że obywatele państwa członkowskiego UE mieszkający w innym państwie członkowskim „korzystają z tych samych świadczeń i podlegają tym samym obowiązkom”, co obywatele tego państwa (art. 4 rozp 883/2004). Przepis ten wyraża więc podstawową zasadę zabezpieczeń społecznych, którą jest niedopuszczalność dyskryminacji obywateli innego państwa członkowskiego z uwagi na ich obywatelstwo. Przez ten pryzmat należy oceniać sytuacje wątpliwe lub nie do końca uregulowane w przepisach obydwu rozporządzeń.
Kolejną zasadą jest, iż ustawodawstwem właściwym dla regulacji statusu ubezpieczeniowego osoby, której dotyczy rozporządzenie nr 883/2004, jest prawo tylko jednego państwa członkowskiego (art. 11 ust. 1 rozp. 883/2004).
Dla osoby wykonującej pracę najemną w określonym państwie członkowskim prawem właściwym dla określenia praw i obowiązków z zakresu ubezpieczenia społecznego jest prawo państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca najemna. Pracą najemną wg omawianego rozporządzenia jest „wszelka praca lub sytuacja równoważna traktowana jako taka do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja ma miejsce” (art. 1 lit. a) rozp. 883/2004). Skutkiem tego obywatel czeski, zatrudniony w EUWT mającym siedzibę w Polsce podlega polskiemu ustawodawstwu socjalnemu.

b. pracownik przygraniczny
Obywatel czeski przyjeżdżający codziennie do Polski i codziennie powracający do swego miejsca zamieszkania lub powracający do Czech przynajmniej raz w tygodniu jest tzw. pracownikiem przygranicznym w rozumieniu art. 1 lit. f) rozp. 883/2004. W tym wypadku będą jego samego oraz członków jego rodziny obowiązywać reguły szczególne.

Świadczenia z tytułu choroby, macierzyństwa i równoważnych świadczeń dla ojca
Świadczeniami z tytułu choroby są..

Świadczeniami z tytułu macierzyństwa i równoważnymi świadczeniami dla ojca są…
W zakresie świadczeń z tytułu choroby, macierzyństwa i równoważnych świadczeń dla ojca pracownik transgraniczny i członkowie jego rodziny otrzymują w miejscu zamieszkania takie same świadczenia rzeczowe, jak gdyby byli ubezpieczeni na mocy ustawodawstwa miejsca zamieszkania (art. 17 rozp. 883/2004). Natomiast w kraju członkowskim, którego ustawodawstwu faktycznie podlegają, pracownik przygraniczny i członkowie jego rodziny mają w czasie pobytu w tymże kraju takie same prawo do świadczeń rzeczowych świadczeń z tytułu choroby, macierzyństwa i równoważnych świadczeń dla ojca jak osoby w nim zamieszkujące (art. 18 ust. 1 rozp. 883/2004).

Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej
Świadczeniami z tytułu wypadku przy pracy są..
Natomiast świadczeniami z tytułu choroby zawodowej są..
Art. 36

Świadczenia z tytułu śmierci
Świadczeniami z tytułu śmierci są..
Art. 42

Świadczenia z tytułu inwalidztwa
Świadczeniami z tytułu inwalidztwa są..
Art. 44

Świadczenia emerytalne i z tytułu renty rodzinnej
Art. 50

Świadczenia z tytułu bezrobocia
Art. 61

Świadczenia przedemerytalne
Art. 66

Świadczenia rodzinne
Art. 67

3. Konsekwencje podatkowo-prawne dla pracowników zatrudnionych przez EUWT
Zob. umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z 13.9.2011 r. (weszła w życie dnia 13.6.2012 r., obowiązuje od dnia 1.1.2013 r.) .

4. Dalsze skutki prawne
Pracownicy EUWT jako pracownicy samorządowi w rozumieniu ustawy
Ab 1.5.2011 entfällt z.B. das Genehmigungsproblem für polnische Mitarbeiter in Deutschland

C. Oddelegowanie pracowników do pracy dla i w EUWT

1. Podstawy prawne

2. Warunki skutecznego oddelegowania

3. Konsekwencje dla ubezpieczeń społecznych
Zob. rozporządzenia:

• rozporządzenie (WE) nr 883/2004 oraz
• rozporządzenie (WE) nr 987/2009.

4. Konsekwencje podatkowo-prawne dla pracowników oddelegowanych
Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania?

---

CategoryEUWT CategoryPrawoPracy