Wpływ prawa UE na ciepłownictwo
poszczególne akty prawne i zakresy działań
A. Ogólne działania w zakresie efektywności energetycznej
Centralnym aktem prawnym, który narzuca na kraje członkowskie UE ogólny obowiązek promowania efektywności energetycznej jest dyrektywa 2006/32/WE o efektywności energetycznej (pełne dane i polski tekst dyrektywy - PDF).
W Polsce nadal nie została uchwalona ustawa o efektywności energetycznej, która to miałaby włączyć do przepisów krajowych reguły ww. dyrektywy, mimo iż obowiązek implementacji dyrektywy minął w maju 2008 roku. Obowiązek ten jest jednak obowiązkiem bezwzględnym, przez co już wkrótce należy spodziewać się odpowiednich regulacji - również w Polsce. Ponieważ celem regulacji europejskiej jest zmniejszenie zużycia energii pierwotnej, również polskie prawo perspektywicznie będzie przewidywało mechanizmy realizujące taki cel. Konsekwencją takiego stanu rzeczy będzie ilościowe zmniejszenie zużywanej energii, również ciepła.
Z drugiej strony panujące w przyszłości ramy prawne będą promowały rynek usług energetycznych, które przez przedsiębiorstwa ciepłownicze mogą być postrzegane jako konkurencja i bez wątpienia będą stanowiły produkt konkurencyjny lub przynajmniej problematyczny dla ciepła sieciowego. Możliwe jest jednak wykorzystanie rozwoju rynku usług energetycznych do poszerzenia palety oferowanych produktów oferowanych przez przedsiębiorstwa ciepłownicze.
B. Efektywność energetyczna budynków
Dyrektywa 2010/31/UE [1] przewiduje szereg działań w celu obniżenia zużycia energii przy ogrzewaniu budynków. Kraje członkowskie będą zatem zmuszone podjąć działania skutecznie realizujące wytyczne dyrektywy w tym zakresie, niezależnie od tego, jakie środki w danym kraju zostaną wybrane. Efekt prawa krajowego będzie w perspektywie średnio- i długoterminowej taki sam, jak dyrektywy o efektywności energetycznej wspomnianej powyżej.
C. Kogeneracja
Zdaniem Komisji Europejskiej pozytywny bilans efektywnościowy wytwarzania energii elektrycznej w skojarzeniu z ciepłem jest w Europie zbyt słabo dostrzegany [2] i powinien być promowany. W tym celu została uchwalona dyrektywa 2004/8/WE (szczegółowe dane i tekst w języku polskim - PDF).
Promocja wytwarzania prądu i ciepła w skojarzeniu jest wprawdzie jeszcze nie do końca zaimplementowana w sposób konsekwentny i spójny. I tak w Niemczech branża ciepłownicza uskarża się na nierówne obciążenie kogeneracji wynikające z konieczności zakupu certyfikatów CO2 przez dostawców ciepła z elektrociepłowni, podczas gdy ogrzewanie mieszkań innymi nośnikami (co do zasady mniej efektywnego energetycznie!) nie jest dotknięte kosztem certyfikatów CO2. Problem ten w Polsce nie jest dostrzegany, jednak co do zasady powinien być również podnoszony na forum przedsiębiorstw ciepłowniczych, w szczególności wytwórców. W Polsce od dłuższego czasu podnoszony jest - i dopiero od niedawna niwelowany - zarzut kanibalizmu efektów kogeneracji u wytwórcy przez kosztowe powiązanie taryf dla energii elektrycznej z jednej i ciepła z drugiej strony. Wpływy ze sprzedaży ciepła w stosowanym w Polsce modelu regulacji negatywnie wpływają na taryfę dla energii elektrycznej (lub na odwrót), przez co nie może być mowy o pozytywnym efekcie regulacyjnym dla kogeneracji - również po uwzględnieniu mechanizmu tzw. czerwonych certyfikatów. Ostatnie zmiany wprowadzające w kogeneracji ceny referencyjne [3] są rozwiązaniem tylko połowicznym, ponieważ wiążą one pozytywny efekt ekonomiczny kogeneracji z dodatkowym elementem regulacji bodźcowej pozwalającej wykorzystać ten mechanizm tylko części przedsiębiorstw.
Mimo wszystko w perspektywie średnio- i długoterminowej nacisk UE spowoduje, iż jedynym efektywnym ekonomicznie (i nie tylko energetycznie) sposobem wytwarzania ciepła sieciowego będzie kogeneracja. Okoliczność ta musi zostać uwzględniona przez przedsiębiorstwa ciepłownicze przy długoterminowych planach w zakresie struktury wytwarzania ciepła.
D. Odnawialne źródła energii
Szczególnie dużo uwagi w strategii energetycznej UE poświęca się tematowi odnawialnych źródeł energii. Program 3 x 20 oznacza między innymi osiągnięcie pokrycie zapotrzebowania na energię z odnawialnych źródeł na poziomie 20 % do 2020 roku. Centralnym aktem prawnym w tym zakresie jest dyrektywa 2009/28/WE (pełne dane i polski tekst - PDF).
W zakresie odnawialnych źródeł energii (OZE) należy spodziewać się dodatkowych i nasilających się impulsów związanych z preferencjami dla wytwarzania również ciepła z tych źródeł. Dla branży ciepłowniczej szczególne znaczenie może mieć okoliczność pojawiająca się na marginesie działań wspierających OZE - preferowanie przez UE zdecentralizowanego wytwarzania energii [4]. Ogólnie zaś wynikające z dyrektywy 2009/28/WE działania w zakresie wspierania OZE będą bezwzględnie oznaczały dalej idący nacisk na wykorzystanie tego typu energii nie tylko w elektroenergetyce. Koncentracja na elektroenergetyce przy promowaniu i wspieraniu OZE jest w chwili obecnej charakterystyczna dla polskiego prawa w tym zakresie. Trudno jest określić jeszcze na gruncie dyrektywy, na ile polskie prawo będzie w efekcie przewidywać wsparcie lub nakaz stosowania OZE w ogrzewnictwie lokalnym. Wynika to z faktu, iż ww. dyrektywa zawiera wprawdzie odpowiednie zapisy w tym zakresie, przy czym zapisy te mają charakter fakultatywny. Oznacza to, że od polskiego ustawodawcy zależy dopiero to, na ile tego typu instrumenty będą miały zastosowanie również wobec lokalnych systemów ogrzewania mieszkań. Jednak wobec faktu, iż w praktyce 40 % emisji CO2 w Europie pochodzi z ogrzewania budynków, trudno będzie osiągnąć cele redukcji emisji i zużycia energii bez działań promujących OZE również w zakresie ogrzewnictwa.
Należy się również ogólnie spodziewać, iż wiele biurokratycznych i innych istniejących jeszcze na polskim rynku barier dla OZE zostanie stopniowo - m. in. pod naciskiem Brukseli [5] - zlikwidowanych.
E. Handel uprawnieniami do emisji CO2
Handel uprawnieniami do emisji CO2 jest już od kilku lat faktem. Najbliższe lata przyniosą jednak nowe impulsy i przede wszystkim zaostrzone kryteria przydziału. Przydział certyfikatów wg - funkcjonującego w oparciu o reguły polityczne - systemu alokacji obowiązującego jeszcze w bieżącym okresie przydziału zostanie zakończony w 2012 roku. Od 2013 roku przewidywany jest przydział oparty niemal w 100 % o system aukcyjny [6]. Reguły aukcji nie zostaną uregulowane w przepisach krajowych, a w rozporządzeniu europejskim, które to obowiązywać będzie bezpośrednio i bezwarunkowo w krajach członkowskich bez konieczności wydania przepisów krajowych.
[1] Dyr. 2010/31/UE (pełne dane i polski tekst dyrektywy - PDF). Poprzednia regulacja: dyrektywa 2002/91/WE (pełne dane i polski tekst dyrektywy tutaj - PDF).
[2] Por. portal KE - dział Energia (informacje w jęz. angielskim).
[3] Nowy art. 47 ust. 2f PrEnerg
art. 47 PrEnerg
1. Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje ustalają taryfy dla paliw gazowych i energii, które podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa URE, oraz proponują okres ich obowiązywania. Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje przedkładają Prezesowi URE taryfy z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa URE.
2. Prezes URE zatwierdza taryfę bądź odmawia jej zatwierdzenia w przypadku stwierdzenia niezgodności taryfy z zasadami i przepisami, o których mowa w art. 44-46.
2a. Prezes URE, na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego, zatwierdza, na okres nie dłuższy niż 3 lata, taryfę zawierającą ceny i stawki opłat w wysokości nie wyższej niż ceny i stawki opłat obowiązujące przed jej przedłożeniem Prezesowi URE, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
1) zawarte w taryfie warunki stosowania cen i stawek opłat nie uległy zmianie;
2) udokumentowane i opisane we wniosku zmiany zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej, której dotyczy taryfa, nie uzasadniają obniżenia cen i stawek opłat zawartych w taryfie;
3) dla proponowanego we wniosku okresu obowiązywania taryfy lub dla części tego okresu nie został ustalony współczynnik korekcyjny, o którym mowa w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. a.
2b. W przypadku udokumentowanej zmiany zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej Prezes URE może ustalić z urzędu, w drodze decyzji, współczynniki korekcyjne, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. a, wynikające wyłącznie ze zmiany warunków zewnętrznych, które przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane stosować w odniesieniu do cen i stawek opłat określonych w taryfie, o której mowa w ust. 2a, do czasu wejścia w życie nowej taryfy wprowadzonej w trybie określonym w ust. 2.
2c. W przypadku upływu okresu, na jaki została ustalona taryfa, do dnia wejścia w życie nowej taryfy stosuje się taryfę dotychczasową, jeżeli:
1) decyzja Prezesa URE nie została wydana albo
2) toczy się postępowanie odwoławcze od decyzji Prezesa URE.
2d. Taryfy dotychczasowej, o której mowa w ust. 2c, nie stosuje się, jeżeli decyzja Prezesa URE odmawiająca zatwierdzenia taryfy jest uzasadniona koniecznością obniżenia cen i stawek opłat poniżej cen i stawek opłat zawartych w dotychczasowej taryfie i wynika z udokumentowanych i opisanych zmian zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej.
2e. Prezes URE analizuje i weryfikuje koszty uzasadnione, o których mowa w art. 45 ust. 1 pkt 1 i 2, w zakresie ich zgodności z przepisami ustawy, na podstawie sprawozdań finansowych i planów rzeczowo-finansowych przedsiębiorstw energetycznych, biorąc pod uwagę tworzenie warunków do konkurencji i promocji efektywności wykonywanej działalności gospodarczej, a w szczególności stosując metody porównawcze oceny efektywności przedsiębiorstw energetycznych wykonujących w zbliżonych warunkach działalność gospodarczą tego samego rodzaju.
2f. Planowane przychody ze sprzedaży ciepła przyjmowane do kalkulacji cen i stawek opłat w taryfie dla ciepła dla jednostek kogeneracji, oblicza się przy zastosowaniu wskaźnika referencyjnego ustalanego przez Prezesa URE zgodnie z metodologią określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 5 i 6 i średnich cen sprzedaży ciepła, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. c.
2g. W terminie do dnia 31 marca każdego roku Prezes URE ogłasza w Biuletynie URE wysokość wskaźnika referencyjnego, o którym mowa w ust. 2f.
3. Prezes URE:
1) ogłasza w Biuletynie URE, na koszt przedsiębiorstwa energetycznego, zatwierdzone taryfy dla paliw gazowych i energii elektrycznej - w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia taryfy,
2) kieruje do ogłoszenia, na koszt przedsiębiorstwa energetycznego, we właściwym miejscowo wojewódzkim dzienniku urzędowym zatwierdzone taryfy dla ciepła - w terminie 7 dni od dnia zatwierdzenia taryfy.
4. Przedsiębiorstwo energetyczne wprowadza taryfę do stosowania nie wcześniej niż po upływie 14 dni i nie później niż do 45 dnia od dnia jej opublikowania.
.1. Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje ustalają taryfy dla paliw gazowych i energii, które podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa URE, oraz proponują okres ich obowiązywania. Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesje przedkładają Prezesowi URE taryfy z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa URE.
2. Prezes URE zatwierdza taryfę bądź odmawia jej zatwierdzenia w przypadku stwierdzenia niezgodności taryfy z zasadami i przepisami, o których mowa w art. 44-46.
2a. Prezes URE, na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego, zatwierdza, na okres nie dłuższy niż 3 lata, taryfę zawierającą ceny i stawki opłat w wysokości nie wyższej niż ceny i stawki opłat obowiązujące przed jej przedłożeniem Prezesowi URE, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
1) zawarte w taryfie warunki stosowania cen i stawek opłat nie uległy zmianie;
2) udokumentowane i opisane we wniosku zmiany zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej, której dotyczy taryfa, nie uzasadniają obniżenia cen i stawek opłat zawartych w taryfie;
3) dla proponowanego we wniosku okresu obowiązywania taryfy lub dla części tego okresu nie został ustalony współczynnik korekcyjny, o którym mowa w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. a.
2b. W przypadku udokumentowanej zmiany zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej Prezes URE może ustalić z urzędu, w drodze decyzji, współczynniki korekcyjne, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. a, wynikające wyłącznie ze zmiany warunków zewnętrznych, które przedsiębiorstwo energetyczne jest obowiązane stosować w odniesieniu do cen i stawek opłat określonych w taryfie, o której mowa w ust. 2a, do czasu wejścia w życie nowej taryfy wprowadzonej w trybie określonym w ust. 2.
2c. W przypadku upływu okresu, na jaki została ustalona taryfa, do dnia wejścia w życie nowej taryfy stosuje się taryfę dotychczasową, jeżeli:
1) decyzja Prezesa URE nie została wydana albo
2) toczy się postępowanie odwoławcze od decyzji Prezesa URE.
2d. Taryfy dotychczasowej, o której mowa w ust. 2c, nie stosuje się, jeżeli decyzja Prezesa URE odmawiająca zatwierdzenia taryfy jest uzasadniona koniecznością obniżenia cen i stawek opłat poniżej cen i stawek opłat zawartych w dotychczasowej taryfie i wynika z udokumentowanych i opisanych zmian zewnętrznych warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej.
2e. Prezes URE analizuje i weryfikuje koszty uzasadnione, o których mowa w art. 45 ust. 1 pkt 1 i 2, w zakresie ich zgodności z przepisami ustawy, na podstawie sprawozdań finansowych i planów rzeczowo-finansowych przedsiębiorstw energetycznych, biorąc pod uwagę tworzenie warunków do konkurencji i promocji efektywności wykonywanej działalności gospodarczej, a w szczególności stosując metody porównawcze oceny efektywności przedsiębiorstw energetycznych wykonujących w zbliżonych warunkach działalność gospodarczą tego samego rodzaju.
2f. Planowane przychody ze sprzedaży ciepła przyjmowane do kalkulacji cen i stawek opłat w taryfie dla ciepła dla jednostek kogeneracji, oblicza się przy zastosowaniu wskaźnika referencyjnego ustalanego przez Prezesa URE zgodnie z metodologią określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 5 i 6 i średnich cen sprzedaży ciepła, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. c.
2g. W terminie do dnia 31 marca każdego roku Prezes URE ogłasza w Biuletynie URE wysokość wskaźnika referencyjnego, o którym mowa w ust. 2f.
3. Prezes URE:
1) ogłasza w Biuletynie URE, na koszt przedsiębiorstwa energetycznego, zatwierdzone taryfy dla paliw gazowych i energii elektrycznej - w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia taryfy,
2) kieruje do ogłoszenia, na koszt przedsiębiorstwa energetycznego, we właściwym miejscowo wojewódzkim dzienniku urzędowym zatwierdzone taryfy dla ciepła - w terminie 7 dni od dnia zatwierdzenia taryfy.
4. Przedsiębiorstwo energetyczne wprowadza taryfę do stosowania nie wcześniej niż po upływie 14 dni i nie później niż do 45 dnia od dnia jej opublikowania.
[4] Por. 6 motyw dyr. 2009/28/WE.
[5] Brak efektywnej implementacji nie tylko treści ale i celu dyrektywy stanowi naruszenie Traktatów o ustanowieniu Unii Europejskiej i ich konsekwencją jest możliwość wytoczenia przeciwko Polsce postępowania o naruszeniu Traktatów na mocy art. 258 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu UE.
[6] Więcej na temat europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji na stronach Unii Europejskiej - informacja dostępna w kilku językach, link odnosi się do informacji w języku angielskim.
Na tej stronie nie ma komentarzy
