Wiki source for ZwrotMajatkow
====Zwrot majątków ziemskich znacjonalizowanych na mocy dekretu o reformie rolnej====
==problematyka zwrotu majątków ziemskich wywłaszczonych w latach czterdziestych XX w.==
>>**Akty prawne:**
- [[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=1945&dzup=51&SearchExp=&SearchExp2= RozpWykDekrPKWNRefRol]];
- [[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=1945&dzup=13&SearchExp=&SearchExp2= DekrPKWNReformaRoln]].>>
((1)) Stan faktyczny
W pierwszej kolejności należy ustalić stan faktyczny.
((1)) Możliwe drogi odzyskania majątku
W grę wchodzą następujące drogi do odzyskania majątków:
((2)) Stwierdzenie, iż majątek nie podpadał pod zastosowanie dekretu PKWN
Zgodnie z {{pu przepis="§ 5 ust. 1 RozpWykDekrPKWNRefRol"}} do kompetencji wojewódzkich urzędów ziemskich należało orzekanie w sprawach, czy dana nieruchomość podpadała pod działanie przepisów {{pu przepis="art. 2 ust. 1 DekrPKWNReformaRoln"}} (zob. lit e)). Obecnie orzekanie w tym zakresie należy - stosownie do orzecznictwa NSA, w szczególności uchwały NSA z dnia 5.6.2006 r., I OPS 2/06 - do organów administracji publicznej.
Zazwyczaj w tym postępowaniu następuje badanie, czy zespół pałacowy (jeżeli takowy wchodził w skład majątku) pozostawał z resztą nieruchomości w związku funkcjonalnym. Związek funkcjonalny zachodził z reguły wówczas, gdy budynki (pałacowe, dworskie itp.) służyły w jakiś sposób produkcji rolnej (np. znajdowały się tam biura zarządcy). W sytuacji, gdy budynki stanowiły rezydencje o charakterze reprezentacyjnym i nie były powiązane z produkcją rolną, związek taki należy wykluczyć. Skutkiem tego winno być orzeczenie o niepodpadaniu budynków pod przepisy dekretu. Tym samym przejęcie winno zostać uznane za nieważne.
((2)) Stwierdzenie nieważności art. 2 dekretu PKWN
Niekonstytucyjność dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy nie została sprawdzona, albowiem Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu w sprawie SK 5/2001 umorzył postępowanie z uwagi na brak mocy obowiązującej przepisu. Orzeczenie to pozostawia wiele wątpliwości (zob. także glosę krytyczną w Przeglądzie Sejmowym).
Z orzeczenia Trybunału wynika jednak zasadniczy wniosek, iż dekret PKWN z dnia 6 września 1944 r. tego samego dnia został skonsumowany i tym samym utracił moc obowiązującą z upływem dnia 13 września 1944 r. (dzień ogłoszenia dekretu w Dzienniku Ustaw).
((2)) Roszczenia odszkodowawcze
Roszczenia odszkodowawcze mogą być nakierowane przede wszystkim na restytucję naturalną (por. {{pu przepis="art. 361 § 1 KC"}}). Prowadziłaby ona do zwrotu majątku lub ewentualnie do wypłaty stosownego świadczenia w pieniądzu, gdyby restytucja nie była możliwa. Problematyczna jest tu jednak podstawa roszczeń odszkodowawczych. Miarodajne są bowiem z zasady przepisy obowiązujące w momencie podjęcia działania skutkującego wyrządzeniem szkody. W momencie przejmowania majątków na własność Skarbu Państwa KC jeszcze nie obowiązywał. Kodeks zobowiązań nie przewidywał natomiast roszczeń wobec państwa. Punktem wyjścia do rozważań powinien być więc Art. 121 Konstytucji Marcowej (z 17.3.1921 r.).
((2)) Nieosiągnięcie celu rozporządzenia
W zakresie, w jakim grunty wywłaszczone pozostały we władaniu Skarbu Państwa, cele reformy nie zostały zrealizowane, więc majątek powinien wrócić do pierwotnych właścicieli. Jest to analogia do współczesnych przepisów o wywłaszczeniu ({{pu przepis="art. 136 UGospNier"}}, {{pu przepis="art. 137 UGospNier"}}). Jeżeli nieruchomości przejęte na mocy dekretu nie posłużyły realizacji jego założeń (przede wszystkim stworzenie wydajnych gospodarstw indywidualnych), to wobec braku osiągnięcia tego celu w ciągu 65 lat od wydania dekretu, należałoby orzec o zwrocie nieruchomości.
((2)) Powództwo o ustalenie prawa własności
Por. wyrok warszawskiego Sądu Apelacyjnego (sygn. VI ACa 263/07). Notka: http://www.rp.pl/artykul/84630.html
((2)) Żądanie uzgodnienia treści księgi wieczystej ze stanem prawnym, {{pu przepis="art. 10 UKsWieczHip"}}
Roszczenie to wymaga wykazania, iż wywłaszczenie na cele reformy rolnej nie doprowadziło do utraty własności. Incydentalnie konieczne jest więc wykazanie przysługującego nadal prawa własności skarżącego. To wymaga przeprowadzenia powyżej przedstawionych postępowań.
((1)) Orzecznictwo
Orzecznictwo, jakim dysponujemy:
{{files}}
((1)) Brakujące orzeczenia
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 2004 r. III CK 296/03 - Biuletyn SN 2005 nr 1 poz. 11;
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2004 r. III CK 322/04;
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2005 r. III CK 350/05;
wyrok NSA z dnia 6 grudnia 1994 r. II SA 2413/93;
wyrok NSA z dnia 24 marca 1995 r. II SA 2457/93;
wyrok z dnia 8 czerwca 2000 r. - IV SA 958/98;
wyrok NSA z dnia 19 września 2000 r. IV SA 451/00;
wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2000 r. IV SA 456/99;
wyrok NSA z dnia 11 maja 2001 r. IV SA 1771/00;
wyrok NSA z dnia 8 maja 2002 r. IV SA 3818/01.
[[http://www.rp.pl/artykul/8,492224_Sprawy_o_ziemie_takie_same__wyroki_rozne.html wyrok Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2010 r. (sygn. III CSK 204/09)]]
[[UchwalaSNIIICZP12110]]
[[UchwalaSNIIICZP2111]]
----
CategoryPrawoPubliczne CategoryArtykuly CategoryKlient CategoryOpiniePrawne CategoryZwrotMajatkow
==problematyka zwrotu majątków ziemskich wywłaszczonych w latach czterdziestych XX w.==
>>**Akty prawne:**
- [[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=1945&dzup=51&SearchExp=&SearchExp2= RozpWykDekrPKWNRefRol]];
- [[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=1945&dzup=13&SearchExp=&SearchExp2= DekrPKWNReformaRoln]].>>
((1)) Stan faktyczny
W pierwszej kolejności należy ustalić stan faktyczny.
((1)) Możliwe drogi odzyskania majątku
W grę wchodzą następujące drogi do odzyskania majątków:
((2)) Stwierdzenie, iż majątek nie podpadał pod zastosowanie dekretu PKWN
Zgodnie z {{pu przepis="§ 5 ust. 1 RozpWykDekrPKWNRefRol"}} do kompetencji wojewódzkich urzędów ziemskich należało orzekanie w sprawach, czy dana nieruchomość podpadała pod działanie przepisów {{pu przepis="art. 2 ust. 1 DekrPKWNReformaRoln"}} (zob. lit e)). Obecnie orzekanie w tym zakresie należy - stosownie do orzecznictwa NSA, w szczególności uchwały NSA z dnia 5.6.2006 r., I OPS 2/06 - do organów administracji publicznej.
Zazwyczaj w tym postępowaniu następuje badanie, czy zespół pałacowy (jeżeli takowy wchodził w skład majątku) pozostawał z resztą nieruchomości w związku funkcjonalnym. Związek funkcjonalny zachodził z reguły wówczas, gdy budynki (pałacowe, dworskie itp.) służyły w jakiś sposób produkcji rolnej (np. znajdowały się tam biura zarządcy). W sytuacji, gdy budynki stanowiły rezydencje o charakterze reprezentacyjnym i nie były powiązane z produkcją rolną, związek taki należy wykluczyć. Skutkiem tego winno być orzeczenie o niepodpadaniu budynków pod przepisy dekretu. Tym samym przejęcie winno zostać uznane za nieważne.
((2)) Stwierdzenie nieważności art. 2 dekretu PKWN
Niekonstytucyjność dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy nie została sprawdzona, albowiem Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu w sprawie SK 5/2001 umorzył postępowanie z uwagi na brak mocy obowiązującej przepisu. Orzeczenie to pozostawia wiele wątpliwości (zob. także glosę krytyczną w Przeglądzie Sejmowym).
Z orzeczenia Trybunału wynika jednak zasadniczy wniosek, iż dekret PKWN z dnia 6 września 1944 r. tego samego dnia został skonsumowany i tym samym utracił moc obowiązującą z upływem dnia 13 września 1944 r. (dzień ogłoszenia dekretu w Dzienniku Ustaw).
((2)) Roszczenia odszkodowawcze
Roszczenia odszkodowawcze mogą być nakierowane przede wszystkim na restytucję naturalną (por. {{pu przepis="art. 361 § 1 KC"}}). Prowadziłaby ona do zwrotu majątku lub ewentualnie do wypłaty stosownego świadczenia w pieniądzu, gdyby restytucja nie była możliwa. Problematyczna jest tu jednak podstawa roszczeń odszkodowawczych. Miarodajne są bowiem z zasady przepisy obowiązujące w momencie podjęcia działania skutkującego wyrządzeniem szkody. W momencie przejmowania majątków na własność Skarbu Państwa KC jeszcze nie obowiązywał. Kodeks zobowiązań nie przewidywał natomiast roszczeń wobec państwa. Punktem wyjścia do rozważań powinien być więc Art. 121 Konstytucji Marcowej (z 17.3.1921 r.).
((2)) Nieosiągnięcie celu rozporządzenia
W zakresie, w jakim grunty wywłaszczone pozostały we władaniu Skarbu Państwa, cele reformy nie zostały zrealizowane, więc majątek powinien wrócić do pierwotnych właścicieli. Jest to analogia do współczesnych przepisów o wywłaszczeniu ({{pu przepis="art. 136 UGospNier"}}, {{pu przepis="art. 137 UGospNier"}}). Jeżeli nieruchomości przejęte na mocy dekretu nie posłużyły realizacji jego założeń (przede wszystkim stworzenie wydajnych gospodarstw indywidualnych), to wobec braku osiągnięcia tego celu w ciągu 65 lat od wydania dekretu, należałoby orzec o zwrocie nieruchomości.
((2)) Powództwo o ustalenie prawa własności
Por. wyrok warszawskiego Sądu Apelacyjnego (sygn. VI ACa 263/07). Notka: http://www.rp.pl/artykul/84630.html
((2)) Żądanie uzgodnienia treści księgi wieczystej ze stanem prawnym, {{pu przepis="art. 10 UKsWieczHip"}}
Roszczenie to wymaga wykazania, iż wywłaszczenie na cele reformy rolnej nie doprowadziło do utraty własności. Incydentalnie konieczne jest więc wykazanie przysługującego nadal prawa własności skarżącego. To wymaga przeprowadzenia powyżej przedstawionych postępowań.
((1)) Orzecznictwo
Orzecznictwo, jakim dysponujemy:
{{files}}
((1)) Brakujące orzeczenia
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 2004 r. III CK 296/03 - Biuletyn SN 2005 nr 1 poz. 11;
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2004 r. III CK 322/04;
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2005 r. III CK 350/05;
wyrok NSA z dnia 6 grudnia 1994 r. II SA 2413/93;
wyrok NSA z dnia 24 marca 1995 r. II SA 2457/93;
wyrok z dnia 8 czerwca 2000 r. - IV SA 958/98;
wyrok NSA z dnia 19 września 2000 r. IV SA 451/00;
wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2000 r. IV SA 456/99;
wyrok NSA z dnia 11 maja 2001 r. IV SA 1771/00;
wyrok NSA z dnia 8 maja 2002 r. IV SA 3818/01.
[[http://www.rp.pl/artykul/8,492224_Sprawy_o_ziemie_takie_same__wyroki_rozne.html wyrok Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2010 r. (sygn. III CSK 204/09)]]
[[UchwalaSNIIICZP12110]]
[[UchwalaSNIIICZP2111]]
----
CategoryPrawoPubliczne CategoryArtykuly CategoryKlient CategoryOpiniePrawne CategoryZwrotMajatkow
