Wiki source for ZrodlaPrawaKrajowego
====Żródła prawa krajowego====
((1)) System źródeł prawa
Z zasady suwerenności państw wynika podstawowe uprawnienie do dowolnego kształtowania przez poszczególne państwa systemu [[ZrodlaPrawa źródeł prawa]] obowiązującego na obszarze danego kraju.
System źródeł prawa obowiązującego na terytorium Polski został określony w {{pu przepis="Art. 87 Konstytucja"}}. Do źródeł prawa należą:
//akty powszechnie obowiązujące//
~- Konstytucja RP,
~- ustawy,
~- ratyfikowane umowy międzynarodowe,
~- rozporządzenia,
~- akty prawa miejscowego,
//akty wewnętrzne//
~- uchwały Rady Ministrów, zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, ministrów i Prezydenta i inne.
((1)) Akty powszechnie obowiązujące na terytorium całego kraju
Do aktów powszechnie obowiązujących, których moc rozciąga się na terytorium kraju należą źródła wymienione w {{pu przepis="Art. 87 ust. 1 Konstytucja"}}, a więc Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe i rozporządzenia.
((2)) Konstytucja
Najwyższe źródło prawa na terytorium kraju (por. {{pu przepis="art. 8 ust. 1 Konstytucja"}}).
To w Konstytucji został określony obowiązujący na terytiorium Polski system źródeł prawa, zasady jego stosowania, ustrój i zasady działania organów państwa, prawa i obowiązki obywateli.
Zgodnie z {{pu przepis="Art. 8 ust. 2 Konstytucja"}} przepisy Konstytucji należy stosować bezpośrednio, a tylko wyjątkowo sama Konstytucja może stanowić inaczej.
więcej: [[ZrodlaPrawaKonstytucja Konstytucja]]
((2)) ustawa
Ustawa jest podstawowym aktem prawnym na podstawie którego następuje konkretyzacja postanowień Konstytucji (siłą rzeczy trzymanych na pewnym poziomie abstrakcji i ogólności). Ustawy regulują praktycznie każdą dziedzinę życia.
Ustawy obowiązują w sposób bezpośredni.
W polskim prawie znaczenie ustawy podkreślają dwie zasady: zasada nadrzędności ustawy oraz zasada wyłączności ustawy.
~- zasada nadrzędności ustawy
Zgodnie z tą zasadą wszystkie inne źródła prawa muszą, nie tylko formalnie, być zgodne z ustawami, lecz również materialnie powinny służyć ich wykonywaniu, nawet wówczas, gdy tylko konkretyzują przepisy ustawowe.
~- zasada wyłączności ustawy
Zasada ta jest określana także jako zasada wyłącznej materii ustawowej. Oznacza ona, że najważniejsze dla funkcjonowania państwa i jego organów oraz dla życia obywateli sprawy powinny być regulowane wyłączenie w drodze ustawowej, a nie w drodze innych (podrzędnych) aktów normatywnych.
więcej: [[ZrodlaPrawaUstawa ustawa]]
((2)) ratyfikowana umowa międzynarodowa
Zgodnie z {{pu przepis="Art. 91 ust. 1 Konstytucja"}} umowa międzynarodowa stanowi część polskiego porządku prawnego i może być stosowana bezpośrednio, o ile została ratyfikowana i ogłoszona w Dzienniku Ustaw, chyba że dodatkowym warunkiem jej skuteczności jest wydanie ustawy. Ponadto {{pu przepis="Art. 89 ust. 1 Konstytucja"}} przewiduje określone typy umów międzynarodowych, dla ratyfikacji których konieczne jest wcześniejsze wyrażenie w ustawie zgody na ratyfikację.
Tytułem przypomnienia: ratyfikacja to akt, w którym organ upoważniony do reprezentowania państwa w stosunkach międzynarodowych wyraża wolę związania państwa treścią zawartej przez inny organ (lub swojego pełnomocnika) umowy międzynarodowej.
więcej: [[ZrodlaPrawaUmowaMiedzynarodowa umowa międzynarodowa]]
((2)) rozporządzenie
Rozporządzeniami są akty normatywne wydawane przez organy władzy wykonawczej na podstawie szczególnego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.
Rozporządzenie ma moc obowiązującą, jeżeli spełnia następują ce warunki:
~- zostało ogłoszone w Dzienniku Ustaw,
~- powołuje podstawę prawną wydania w treści rozporządzenia (wraz z konkretnym artykułem ustawy upoważniającej),
~- zostało wydane przez upoważniony organ,
~- jest zgodne pod względem prawno-materialnym z Konstytucją, ustawami oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.
W polskim prawie wykluczona jest subdelegacja, a więc podmiot uprawniony do wydawania rozporządzeń nie jest upoważniony do przekazania tej kompetencji innym organom.
więcej: [[ZrodlaPrawaRozporzadzenie rozporządzenie]]
((1)) Akty prawa miejscowego
Akty prawa miejscowego są przepisami prawnymi obowiązującymi na części terytorium państwa, a nie na całym jego obszarze, i tylko wtedy, gdy wydawane są przez organy samorządu terytorialnego lub terenowe organy administracji rządowej. (por. {{pu przepis="art. 94 Konstytucja"}})
więcej: [[ZrodlaPrawaMiejscowego prawo miejscowe]]
((1)) Akty prawa wewnętrznego
Akty prawa wewnętrznego są skierowane do jednostek organizacyjnie podległych organowi, który te akty wydał.
Źródła te można podzielić na dwie grupy:
- akty prawa wewnętrznego przewidziane w wyraźny sposób w Konstytucji, którymi są zgodnie z {{pu przepis="art. 93 Konstytucja"}}: uchwały Rady Ministrów, zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, ministrów i Prezydenta.
- inne akty wewnętrzne, nie wymienione w Konstytucji. Wśród nich wymienia się regulaminy, instrukcje, okólniki i wytyczne. Regulaminy określają wewnętrzną strukturę organizacyjną organu administracji oraz zasady organizacji pracy urzędów. Pozostałe zawierają zazwyczaj treść informacyjną lub interpretacyjną przepisów prawa, a ich celem jest ujednolicenie działań administracji publicznej. Niektórzy zaliczają do aktów prawa wewnętrznego także statuty.
więcej: [[ZrodlaPrawaWewnetrznego akty prawa wewnętrznego]]
((1)) Nieformalne źródła prawa
Jako nieformalne źródła prawa określa się normy pozaprawne wykorzystywane np. w działaniach administracji. Należą do nich:
- zwyczaj
- normy i zasady pozaprawne
Obie powyższe podkategorie samoistnie nie tworzą w polskim systemie źródeł prawa norm prawnych. Mogą one jednakże być posiłkowo stosowane przez odesłanie do nich w postaci klauzul generalnych jak np. zasady współżycia społecznego ({{pu przepis="art. 5 KC"}})
- doktrynę prawniczą,
W polskim systemie prawa doktryna nie stanowi źródeł prawa lecz źródło poznania prawa.
- orzecznictwo sądowe,
Orzecznictwo, podobnie jak doktryna nie stanowi źródła prawa. Tym niemniej ma znaczenie praktyczne dając pogląd co do treści norm prawa zawartych w źródłach prawa. W szczególności należy tu uwzględnić zasady prawne Sądu Najwyższego ({{pu przepis="art. 62 USN"}}) czy Naczelnego Sądu Administracyjnego ({{pu przepis="art. 269 PrPostPrzedSądAdm"}}), które de facto przesądzają o tym, jak dane kategorie zagadnień będą rozstrzygane w przyszłości.
Nie można również zapominać o orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego, którego wyroku mają moc prawnokształtującą - po ich ogłoszeniu dany przepis może utracić ważność. W tym zakresie wyroku Trybunału, jakkolwiek nie znajdują się one w katalogu źródeł prawa, takimi źródłami prawa w mojej ocenie są.
----
CategoryTeoriaPrawa CategoryPrawoKonstytucyjne
((1)) System źródeł prawa
Z zasady suwerenności państw wynika podstawowe uprawnienie do dowolnego kształtowania przez poszczególne państwa systemu [[ZrodlaPrawa źródeł prawa]] obowiązującego na obszarze danego kraju.
System źródeł prawa obowiązującego na terytorium Polski został określony w {{pu przepis="Art. 87 Konstytucja"}}. Do źródeł prawa należą:
//akty powszechnie obowiązujące//
~- Konstytucja RP,
~- ustawy,
~- ratyfikowane umowy międzynarodowe,
~- rozporządzenia,
~- akty prawa miejscowego,
//akty wewnętrzne//
~- uchwały Rady Ministrów, zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, ministrów i Prezydenta i inne.
((1)) Akty powszechnie obowiązujące na terytorium całego kraju
Do aktów powszechnie obowiązujących, których moc rozciąga się na terytorium kraju należą źródła wymienione w {{pu przepis="Art. 87 ust. 1 Konstytucja"}}, a więc Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe i rozporządzenia.
((2)) Konstytucja
Najwyższe źródło prawa na terytorium kraju (por. {{pu przepis="art. 8 ust. 1 Konstytucja"}}).
To w Konstytucji został określony obowiązujący na terytiorium Polski system źródeł prawa, zasady jego stosowania, ustrój i zasady działania organów państwa, prawa i obowiązki obywateli.
Zgodnie z {{pu przepis="Art. 8 ust. 2 Konstytucja"}} przepisy Konstytucji należy stosować bezpośrednio, a tylko wyjątkowo sama Konstytucja może stanowić inaczej.
więcej: [[ZrodlaPrawaKonstytucja Konstytucja]]
((2)) ustawa
Ustawa jest podstawowym aktem prawnym na podstawie którego następuje konkretyzacja postanowień Konstytucji (siłą rzeczy trzymanych na pewnym poziomie abstrakcji i ogólności). Ustawy regulują praktycznie każdą dziedzinę życia.
Ustawy obowiązują w sposób bezpośredni.
W polskim prawie znaczenie ustawy podkreślają dwie zasady: zasada nadrzędności ustawy oraz zasada wyłączności ustawy.
~- zasada nadrzędności ustawy
Zgodnie z tą zasadą wszystkie inne źródła prawa muszą, nie tylko formalnie, być zgodne z ustawami, lecz również materialnie powinny służyć ich wykonywaniu, nawet wówczas, gdy tylko konkretyzują przepisy ustawowe.
~- zasada wyłączności ustawy
Zasada ta jest określana także jako zasada wyłącznej materii ustawowej. Oznacza ona, że najważniejsze dla funkcjonowania państwa i jego organów oraz dla życia obywateli sprawy powinny być regulowane wyłączenie w drodze ustawowej, a nie w drodze innych (podrzędnych) aktów normatywnych.
więcej: [[ZrodlaPrawaUstawa ustawa]]
((2)) ratyfikowana umowa międzynarodowa
Zgodnie z {{pu przepis="Art. 91 ust. 1 Konstytucja"}} umowa międzynarodowa stanowi część polskiego porządku prawnego i może być stosowana bezpośrednio, o ile została ratyfikowana i ogłoszona w Dzienniku Ustaw, chyba że dodatkowym warunkiem jej skuteczności jest wydanie ustawy. Ponadto {{pu przepis="Art. 89 ust. 1 Konstytucja"}} przewiduje określone typy umów międzynarodowych, dla ratyfikacji których konieczne jest wcześniejsze wyrażenie w ustawie zgody na ratyfikację.
Tytułem przypomnienia: ratyfikacja to akt, w którym organ upoważniony do reprezentowania państwa w stosunkach międzynarodowych wyraża wolę związania państwa treścią zawartej przez inny organ (lub swojego pełnomocnika) umowy międzynarodowej.
więcej: [[ZrodlaPrawaUmowaMiedzynarodowa umowa międzynarodowa]]
((2)) rozporządzenie
Rozporządzeniami są akty normatywne wydawane przez organy władzy wykonawczej na podstawie szczególnego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.
Rozporządzenie ma moc obowiązującą, jeżeli spełnia następują ce warunki:
~- zostało ogłoszone w Dzienniku Ustaw,
~- powołuje podstawę prawną wydania w treści rozporządzenia (wraz z konkretnym artykułem ustawy upoważniającej),
~- zostało wydane przez upoważniony organ,
~- jest zgodne pod względem prawno-materialnym z Konstytucją, ustawami oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.
W polskim prawie wykluczona jest subdelegacja, a więc podmiot uprawniony do wydawania rozporządzeń nie jest upoważniony do przekazania tej kompetencji innym organom.
więcej: [[ZrodlaPrawaRozporzadzenie rozporządzenie]]
((1)) Akty prawa miejscowego
Akty prawa miejscowego są przepisami prawnymi obowiązującymi na części terytorium państwa, a nie na całym jego obszarze, i tylko wtedy, gdy wydawane są przez organy samorządu terytorialnego lub terenowe organy administracji rządowej. (por. {{pu przepis="art. 94 Konstytucja"}})
więcej: [[ZrodlaPrawaMiejscowego prawo miejscowe]]
((1)) Akty prawa wewnętrznego
Akty prawa wewnętrznego są skierowane do jednostek organizacyjnie podległych organowi, który te akty wydał.
Źródła te można podzielić na dwie grupy:
- akty prawa wewnętrznego przewidziane w wyraźny sposób w Konstytucji, którymi są zgodnie z {{pu przepis="art. 93 Konstytucja"}}: uchwały Rady Ministrów, zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, ministrów i Prezydenta.
- inne akty wewnętrzne, nie wymienione w Konstytucji. Wśród nich wymienia się regulaminy, instrukcje, okólniki i wytyczne. Regulaminy określają wewnętrzną strukturę organizacyjną organu administracji oraz zasady organizacji pracy urzędów. Pozostałe zawierają zazwyczaj treść informacyjną lub interpretacyjną przepisów prawa, a ich celem jest ujednolicenie działań administracji publicznej. Niektórzy zaliczają do aktów prawa wewnętrznego także statuty.
więcej: [[ZrodlaPrawaWewnetrznego akty prawa wewnętrznego]]
((1)) Nieformalne źródła prawa
Jako nieformalne źródła prawa określa się normy pozaprawne wykorzystywane np. w działaniach administracji. Należą do nich:
- zwyczaj
- normy i zasady pozaprawne
Obie powyższe podkategorie samoistnie nie tworzą w polskim systemie źródeł prawa norm prawnych. Mogą one jednakże być posiłkowo stosowane przez odesłanie do nich w postaci klauzul generalnych jak np. zasady współżycia społecznego ({{pu przepis="art. 5 KC"}})
- doktrynę prawniczą,
W polskim systemie prawa doktryna nie stanowi źródeł prawa lecz źródło poznania prawa.
- orzecznictwo sądowe,
Orzecznictwo, podobnie jak doktryna nie stanowi źródła prawa. Tym niemniej ma znaczenie praktyczne dając pogląd co do treści norm prawa zawartych w źródłach prawa. W szczególności należy tu uwzględnić zasady prawne Sądu Najwyższego ({{pu przepis="art. 62 USN"}}) czy Naczelnego Sądu Administracyjnego ({{pu przepis="art. 269 PrPostPrzedSądAdm"}}), które de facto przesądzają o tym, jak dane kategorie zagadnień będą rozstrzygane w przyszłości.
Nie można również zapominać o orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego, którego wyroku mają moc prawnokształtującą - po ich ogłoszeniu dany przepis może utracić ważność. W tym zakresie wyroku Trybunału, jakkolwiek nie znajdują się one w katalogu źródeł prawa, takimi źródłami prawa w mojej ocenie są.
----
CategoryTeoriaPrawa CategoryPrawoKonstytucyjne
