Wiki source for WyrokSNVCKN169000
====Wyrok SN, z 19.2.2003, V CKN 1690/00====
**dane orzeczenia:** wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2003 r., V CKN 1690/00
**Teza:
W rezultacie przywrócenia do stanu poprzedniego rzecz winna odzyskać takie same walory użytkowe i estetyczne, jakie miała przed wyrządzeniem szkody. Restytucja naturalna charakteryzuje się tym, że zmierza do naprawienia poszczególnego naruszonego dobra lub interesu i może przybrać różnorodne postacie w zależności od charakteru naruszonego dobra i rodzaju szkody. Rekompensata przy tym oznacza nie tylko przywrócenie stanu poprzednio istniejącego, lecz również stworzenie takiego stanu, który w przybliżony sposób zaspakajałby, jak poprzednio, naruszone potrzeby poszkodowanego. Restytucja naturalna nie musi zatem oznaczać konieczności doprowadzenia rzeczy do identycznie takiego samego stanu, jaki posiadała przed wyrządzeniem szkody.**
Przewodniczący: sędzia SN Marek Sychowicz.
Sędziowie SN: Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca), Tadeusz Żyznowski.
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Józefa B. i Antoniny B. przeciwko Spółce Węglowej Spółce Akcyjnej w R. o naprawienie szkody, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 19 lutego 2003 r. na rozprawie kasacji powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 25 maja 2000 r.,
oddala kasację.
Wyrokiem z dnia 25 maja 2000 r. Sąd Apelacyjny w K. oddalił apelację powodów Józefa B. i Antoniny B. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 listopada 1999 r., nakazującego Spółce Węglowej Spółce Akcyjnej w R. naprawienie szkody w nieruchomości powodów, położonej w R. przy ul. A., przez przywrócenie stanu poprzedniego w budynku mieszkalnym, co nastąpić ma przez wyprostowanie jego bryły wraz z wykonaniem robót towarzyszących procesowi rektyfikacji i innych prac naprawczych w pomieszczeniach mieszkalnych, garażu i ogrodzeniu.
Z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że eksploatacja górnicza prowadzona przez pozwaną spowodowała szkody w budynku powodów, w tym wychylenie bryły budynku około 40 mm/n w kierunku wschodnim, spękania i zarysowania na stropach w pomieszczeniach przyziemia i wysokiego parteru, spękanie posadzki w garażu i ścian w pomieszczeniach kondygnacji przyziemia na całej ich długości, deformację stolarki, zawilgocenie ścian przyziemia, odspojenie połączone z popękaniem opaski betonowej, pionowe pęknięcie przewodu kominowego. Poza tym budynek jest w dobrym stanie technicznym. Szkoda występuje również w ogrodzeniu.
Oba Sądy uznały, że możliwe jest przywrócenie budynku do stanu poprzedniego. Może to nastąpić poprzez wyprostowanie jego bryły przy zastosowaniu metody DNT. Polega ona na podcięciu i oderwaniu budynku od ław fundamentowych, równoległym podnoszeniu bryły za pomocą siłowników sterowanych komputerowo - aż do uzyskania pionu ścian konstrukcyjnych i działowych oraz wypoziomowania stropów i podłóg. Metoda ta nie obejmuje natomiast prostowania fundamentów, lecz ich pochylenie nie stanowi zagrożenia dla budynku, ponieważ szczelina, która pojawi się pomiędzy pochylonymi ławami a ścianami, zostanie zalana betonem. Po wyprostowaniu ścian zostaną usunięte pozostałe uszkodzenia. Koszt prostowania ścian wynosi 130.000 zł, a koszt usunięcia pozostałych uszkodzeń - około 65.000 zł.
Podstawę prawną odpowiedzialności pozwanej za szkodę stanowi {{pu przepis="art. 91 ust. 1 PrGeologGór"}}, a podstawowym sposobem naprawy jest przywrócenie stanu poprzedniego. Wyprostowanie budynku i wykonanie pozostałych prac przywróci, zdaniem obu Sądów, stan pomieszczeń sprzed powstania szkody. Technologia prostowania budynków, określana jako rektyfikacja, jest chroniona patentem, jest też powszechnie stosowana na terenach narażonych na szkody górnicze.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżyli powodowie kasacją, opartą na pierwszej podstawie kasacyjnej, określonej w {{pu przepis="art. 393(1) KPC"}} Zarzucali oczywiste naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię {{pu przepis="art. 94 ust. 1 PrGeologGór"}}, będącą wynikiem błędnej wykładni {{pu przepis="art. 3 ust. 2 PrBudow"}}, według którego przez budynek należy rozumieć obiekt budowlany, którego integralną częścią jest fundament. Przywrócenie stanu poprzedniego powinno zatem obejmować również fundament. W konkluzji wnosili o uchylenie wyroków Sądów obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na kasację pozwana wnosiła o jej oddalenie i obciążenie powodów kosztami postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Jak trafnie wskazały orzekające w sprawie Sądy, sposób naprawy szkody górniczej określają przepisy {{pu przepis="art. 94 PrGeologGór"}} i {{pu przepis="art. 95 PrGeologGór"}} (Dz. U. Nr 27, poz. 96 ze zm.). Zgodnie z tymi przepisami naprawienie szkody powinno nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego, przy czym za jeden ze sposobów naprawy uznaje ustawa dostarczenie gruntów, obiektów budowlanych lub innych dóbr tego samego rodzaju. Jednakże wówczas, gdy nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia rażąco przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, naprawienie szkody następuje przez zapłatę odszkodowania.
W rozpoznawanej sprawie nie było przez strony kwestionowane, że naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego jest możliwe. Spór sprowadzał się do wyboru metody, jaka miała do tego doprowadzić. Jako właściwy sposób przywrócenia budynku do stanu poprzedniego wskazały Sądy tzw. metodę DNT, chronioną patentem, polegającą na prostowaniu ścian budynku, przy pozostawieniu pochylonych fundamentów. Zarzuty kasacji sprowadzają się do kwestionowania oceny, że metoda ta odpowiada tzw. restytucji naturalnej.
Rozważając ten zarzut należy wskazać na następujące kwestie. Pojęcie "przywrócenia stanu poprzedniego", o jakim mowa w art. 94 i 95 powołanej wyżej ustawy, jest tożsame ze sposobem naprawienia szkody, określonym jako podstawowy w {{pu przepis="art. 363 § 1 KC"}} Sposób ten w orzecznictwie i literaturze przedmiotu określany jest jako "restytucja naturalna". W rezultacie przywrócenia do stanu poprzedniego rzecz winna odzyskać takie same walory użytkowe i estetyczne, jakie miała przed wyrządzeniem szkody. W orzecznictwie przyjmuje się, że restytucja naturalna charakteryzuje się tym, że zmierza do naprawienia poszczególnego naruszonego dobra lub interesu i może przybrać różnorodne postacie w zależności od charakteru naruszonego dobra i rodzaju szkody. Rekompensata przy tym oznacza nie tylko przywrócenie stanu poprzednio istniejącego, lecz również stworzenie takiego stanu, który w przybliżony sposób zaspakajałby, jak poprzednio, naruszone potrzeby poszkodowanego (por. wyrok SN z dnia 7 listopada 1990 r., I CR 637/90, OSP z 1991 r., nr 7, poz. 190). Restytucja naturalna nie musi zatem oznaczać konieczności doprowadzenia rzeczy do identycznie takiego samego stanu, jaki posiadała przed wyrządzeniem szkody.
Metoda przyjęta jako sposób naprawienia szkody prowadzi do wyprostowania ścian budynku, wypoziomowania podłóg i stropów, usunięcia wszelkich pęknięć i innych szkód. Przywrócona zostanie funkcja użytkowa budynku, w szczególności metoda ta pozwoli na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych skarżących w takim samym zakresie, jak poprzednio. Budynek będzie zatem pełnił te same funkcje. Odzyska również walory estetyczne. W tej sytuacji okoliczność, że pozostaną pochylone fundamenty, w żaden sposób nie wpłynie na użyteczność i estetykę budynku. Fundamenty nadal będą - po wykonaniu dodatkowej warstwy z betonu - utrzymywać we właściwy sposób całą konstrukcję budynku. Funkcja kompensacyjna naprawienia szkody została zatem zachowana.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia {{pu przepis="art. 3 ust. 2 PrBudow"}} (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126) należy wskazać, że wbrew zarzutom skarżących Sąd drugiej instancji nie dopuścił się jego błędnej wykładni. Prawidłowa wykładnia tego przepisu, zdaniem skarżących, powinna prowadzić do uznania, że nie jest możliwe oderwanie bryły budynku od jego fundamentów, a w konsekwencji nie jest możliwe wyprostowanie ścian budynku bez wyprostowania fundamentów. Z zarzutem tym nie można się zgodzić. {{pu przepis="Art. 3 ust. 2 PrBudow"}} definiuje budynek jako taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach. Po przywróceniu stanu poprzedniego, w sposób wskazany w zaskarżonym wyroku, budynek nadal będzie odpowiadał tej definicji. Nie można uznać, by powołany przez skarżących przepis uniemożliwiał odcięcie ścian budynku od jego fundamentów, skoro po uzupełnieniu betonem szczelny powstałej wskutek wyprostowania ścian, w dalszym ciągu tzw. bryła budynku, a więc ściany i dach, pozostanie zintegrowana z fundamentami, tworząc budynek w rozumieniu art. 3 ust. 2 cytowanej ustawy.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie {{pu przepis="art. 393(12) KPC"}} O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie {{pu przepis="art. 393(19) KPC"}} w związku z {{pu przepis="art. 98 KPC"}}
----
CategoryOrzecznictwoSaduNajwyzszego
**dane orzeczenia:** wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2003 r., V CKN 1690/00
**Teza:
W rezultacie przywrócenia do stanu poprzedniego rzecz winna odzyskać takie same walory użytkowe i estetyczne, jakie miała przed wyrządzeniem szkody. Restytucja naturalna charakteryzuje się tym, że zmierza do naprawienia poszczególnego naruszonego dobra lub interesu i może przybrać różnorodne postacie w zależności od charakteru naruszonego dobra i rodzaju szkody. Rekompensata przy tym oznacza nie tylko przywrócenie stanu poprzednio istniejącego, lecz również stworzenie takiego stanu, który w przybliżony sposób zaspakajałby, jak poprzednio, naruszone potrzeby poszkodowanego. Restytucja naturalna nie musi zatem oznaczać konieczności doprowadzenia rzeczy do identycznie takiego samego stanu, jaki posiadała przed wyrządzeniem szkody.**
Przewodniczący: sędzia SN Marek Sychowicz.
Sędziowie SN: Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca), Tadeusz Żyznowski.
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Józefa B. i Antoniny B. przeciwko Spółce Węglowej Spółce Akcyjnej w R. o naprawienie szkody, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 19 lutego 2003 r. na rozprawie kasacji powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 25 maja 2000 r.,
oddala kasację.
Wyrokiem z dnia 25 maja 2000 r. Sąd Apelacyjny w K. oddalił apelację powodów Józefa B. i Antoniny B. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 listopada 1999 r., nakazującego Spółce Węglowej Spółce Akcyjnej w R. naprawienie szkody w nieruchomości powodów, położonej w R. przy ul. A., przez przywrócenie stanu poprzedniego w budynku mieszkalnym, co nastąpić ma przez wyprostowanie jego bryły wraz z wykonaniem robót towarzyszących procesowi rektyfikacji i innych prac naprawczych w pomieszczeniach mieszkalnych, garażu i ogrodzeniu.
Z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że eksploatacja górnicza prowadzona przez pozwaną spowodowała szkody w budynku powodów, w tym wychylenie bryły budynku około 40 mm/n w kierunku wschodnim, spękania i zarysowania na stropach w pomieszczeniach przyziemia i wysokiego parteru, spękanie posadzki w garażu i ścian w pomieszczeniach kondygnacji przyziemia na całej ich długości, deformację stolarki, zawilgocenie ścian przyziemia, odspojenie połączone z popękaniem opaski betonowej, pionowe pęknięcie przewodu kominowego. Poza tym budynek jest w dobrym stanie technicznym. Szkoda występuje również w ogrodzeniu.
Oba Sądy uznały, że możliwe jest przywrócenie budynku do stanu poprzedniego. Może to nastąpić poprzez wyprostowanie jego bryły przy zastosowaniu metody DNT. Polega ona na podcięciu i oderwaniu budynku od ław fundamentowych, równoległym podnoszeniu bryły za pomocą siłowników sterowanych komputerowo - aż do uzyskania pionu ścian konstrukcyjnych i działowych oraz wypoziomowania stropów i podłóg. Metoda ta nie obejmuje natomiast prostowania fundamentów, lecz ich pochylenie nie stanowi zagrożenia dla budynku, ponieważ szczelina, która pojawi się pomiędzy pochylonymi ławami a ścianami, zostanie zalana betonem. Po wyprostowaniu ścian zostaną usunięte pozostałe uszkodzenia. Koszt prostowania ścian wynosi 130.000 zł, a koszt usunięcia pozostałych uszkodzeń - około 65.000 zł.
Podstawę prawną odpowiedzialności pozwanej za szkodę stanowi {{pu przepis="art. 91 ust. 1 PrGeologGór"}}, a podstawowym sposobem naprawy jest przywrócenie stanu poprzedniego. Wyprostowanie budynku i wykonanie pozostałych prac przywróci, zdaniem obu Sądów, stan pomieszczeń sprzed powstania szkody. Technologia prostowania budynków, określana jako rektyfikacja, jest chroniona patentem, jest też powszechnie stosowana na terenach narażonych na szkody górnicze.
Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżyli powodowie kasacją, opartą na pierwszej podstawie kasacyjnej, określonej w {{pu przepis="art. 393(1) KPC"}} Zarzucali oczywiste naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię {{pu przepis="art. 94 ust. 1 PrGeologGór"}}, będącą wynikiem błędnej wykładni {{pu przepis="art. 3 ust. 2 PrBudow"}}, według którego przez budynek należy rozumieć obiekt budowlany, którego integralną częścią jest fundament. Przywrócenie stanu poprzedniego powinno zatem obejmować również fundament. W konkluzji wnosili o uchylenie wyroków Sądów obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na kasację pozwana wnosiła o jej oddalenie i obciążenie powodów kosztami postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Jak trafnie wskazały orzekające w sprawie Sądy, sposób naprawy szkody górniczej określają przepisy {{pu przepis="art. 94 PrGeologGór"}} i {{pu przepis="art. 95 PrGeologGór"}} (Dz. U. Nr 27, poz. 96 ze zm.). Zgodnie z tymi przepisami naprawienie szkody powinno nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego, przy czym za jeden ze sposobów naprawy uznaje ustawa dostarczenie gruntów, obiektów budowlanych lub innych dóbr tego samego rodzaju. Jednakże wówczas, gdy nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia rażąco przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, naprawienie szkody następuje przez zapłatę odszkodowania.
W rozpoznawanej sprawie nie było przez strony kwestionowane, że naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego jest możliwe. Spór sprowadzał się do wyboru metody, jaka miała do tego doprowadzić. Jako właściwy sposób przywrócenia budynku do stanu poprzedniego wskazały Sądy tzw. metodę DNT, chronioną patentem, polegającą na prostowaniu ścian budynku, przy pozostawieniu pochylonych fundamentów. Zarzuty kasacji sprowadzają się do kwestionowania oceny, że metoda ta odpowiada tzw. restytucji naturalnej.
Rozważając ten zarzut należy wskazać na następujące kwestie. Pojęcie "przywrócenia stanu poprzedniego", o jakim mowa w art. 94 i 95 powołanej wyżej ustawy, jest tożsame ze sposobem naprawienia szkody, określonym jako podstawowy w {{pu przepis="art. 363 § 1 KC"}} Sposób ten w orzecznictwie i literaturze przedmiotu określany jest jako "restytucja naturalna". W rezultacie przywrócenia do stanu poprzedniego rzecz winna odzyskać takie same walory użytkowe i estetyczne, jakie miała przed wyrządzeniem szkody. W orzecznictwie przyjmuje się, że restytucja naturalna charakteryzuje się tym, że zmierza do naprawienia poszczególnego naruszonego dobra lub interesu i może przybrać różnorodne postacie w zależności od charakteru naruszonego dobra i rodzaju szkody. Rekompensata przy tym oznacza nie tylko przywrócenie stanu poprzednio istniejącego, lecz również stworzenie takiego stanu, który w przybliżony sposób zaspakajałby, jak poprzednio, naruszone potrzeby poszkodowanego (por. wyrok SN z dnia 7 listopada 1990 r., I CR 637/90, OSP z 1991 r., nr 7, poz. 190). Restytucja naturalna nie musi zatem oznaczać konieczności doprowadzenia rzeczy do identycznie takiego samego stanu, jaki posiadała przed wyrządzeniem szkody.
Metoda przyjęta jako sposób naprawienia szkody prowadzi do wyprostowania ścian budynku, wypoziomowania podłóg i stropów, usunięcia wszelkich pęknięć i innych szkód. Przywrócona zostanie funkcja użytkowa budynku, w szczególności metoda ta pozwoli na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych skarżących w takim samym zakresie, jak poprzednio. Budynek będzie zatem pełnił te same funkcje. Odzyska również walory estetyczne. W tej sytuacji okoliczność, że pozostaną pochylone fundamenty, w żaden sposób nie wpłynie na użyteczność i estetykę budynku. Fundamenty nadal będą - po wykonaniu dodatkowej warstwy z betonu - utrzymywać we właściwy sposób całą konstrukcję budynku. Funkcja kompensacyjna naprawienia szkody została zatem zachowana.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia {{pu przepis="art. 3 ust. 2 PrBudow"}} (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126) należy wskazać, że wbrew zarzutom skarżących Sąd drugiej instancji nie dopuścił się jego błędnej wykładni. Prawidłowa wykładnia tego przepisu, zdaniem skarżących, powinna prowadzić do uznania, że nie jest możliwe oderwanie bryły budynku od jego fundamentów, a w konsekwencji nie jest możliwe wyprostowanie ścian budynku bez wyprostowania fundamentów. Z zarzutem tym nie można się zgodzić. {{pu przepis="Art. 3 ust. 2 PrBudow"}} definiuje budynek jako taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach. Po przywróceniu stanu poprzedniego, w sposób wskazany w zaskarżonym wyroku, budynek nadal będzie odpowiadał tej definicji. Nie można uznać, by powołany przez skarżących przepis uniemożliwiał odcięcie ścian budynku od jego fundamentów, skoro po uzupełnieniu betonem szczelny powstałej wskutek wyprostowania ścian, w dalszym ciągu tzw. bryła budynku, a więc ściany i dach, pozostanie zintegrowana z fundamentami, tworząc budynek w rozumieniu art. 3 ust. 2 cytowanej ustawy.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji na podstawie {{pu przepis="art. 393(12) KPC"}} O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie {{pu przepis="art. 393(19) KPC"}} w związku z {{pu przepis="art. 98 KPC"}}
----
CategoryOrzecznictwoSaduNajwyzszego
