Wiki source for SubstytucjaPPM
====Substytucja w prawie prywatnym międzynarodowym====
((1)) DEFINICJA
Substytucja w prawie prywatnym międzynarodowym oznacza możliwość zastąpienia instytucji prawnej przewidzianej przez przepis prawa właściwego odpowiednikiem pochodzącym z innego systemu prawnego (BGH [[http://www.lrz.de/~Lorenz/urteile/famrz03_221.htm FamRZ 2003, 221]]; por. GoreckiFormaUmow, str. 168-169).
((1)) SUBSTYTUCJA FORMY
W tym wypadku chodzi więc o to, czy wymóg {{pu przepis="art. 158 KC"}} formy przewidziany przez //legis causae// może być uznany za spełniony, jeżeli dokonywa się czynności za granicą z dochowaniem wymagać formy obowiązującej w miejscu dokonania czynności. Wyłączenie umów przenoszących własność nieruchomości spod zapisu o pomocniczości formy miejsca sporządzenia czynności (art. 25 ust. 2 PrPrywMiędz) może być rozumiane dwojako: jako próba wyłączenia substytucji w ogóle albo jako pominięcie zapisu zbędnego dla ustawy.
((2)) Forma pisemna
Generalnie na ma problemu co do formy pisemnej. Dochowanie formy pisemnej wg reguł obowiązujących w miejscu dokonania czynności jest traktowane w prawie polskim za równoważne polskim wymaganiom (GoreckiFormaUmow, str. ??)
((2)) Forma aktu notarialnego
Bardziej problematyczne jest uznanie, że zagraniczny akt notarialny jest równorzędny polskiemu aktowi notarialnemu. Wiąże się to przede wszystkim z funkcją formy aktu notarialnego (zapewnienie bezpieczeństwa obrotu) i statusem notariusza w prawie krajowym (funkcjonariusz publiczny, gwarant rzetelności obrotu).
((3)) przesłanki równoważności
Z punktu widzenia prawa polskiego dla przyjęcia tej równoważności niezbędne jest spełnienie przesłanki porównywalnego wykształcenia i pozycji w społeczeństwie osoby sporządzającej akt oraz zbieżności zasad postępowania, na podstawie których nastąpiło sporządzenie aktu (GoreckiFormaUmow, s. 175). Z uwagi na to, że w państwach Unii Notariatu Łacińskiego obowiązują zbliżone zasady ich sporządzania i statusu notariuszy, przyjmuje się równoważność aktu pochodzącego z kraju UNŁ z polskim aktem notarialnym (GoreckiFormaUmow, s. 174; PazdanPelnomocnictwo, str. 138-139). Stąd też należy wychodzić z założenia, że np. niemiecki akt notarialny jest równoważny polskiemu.
((3)) wymóg uwierzytelnienia lub legalizacji
Zgodnie z {{pu przepis="art. 1138 zd. 2 KPC"}} dokument zagraniczny, który dotyczy przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce powinien być uwierzytelniony przez polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny. Dotyczy to jednak wyłącznie umów przenoszących własność nieruchomości, a nie przenoszących inne prawa rzeczowe na nieruchomości (użytkowanie wieczyste, służebności). Podobnie wymóg ten nie dotyczy czynności prawnych wyłącznie zobowiązujących (GoreckiFormaUmow, str. 177). Zasady dokonywania legalizacji przez polskiego konsula opisuje bliżej {{pu przepis="art. 21 UFunkcjeKonsulówRP"}}. Legalizacja jest stanowi potwierdzenie, że dokument sporządzono w zgodności z prawem miejsca sporządzenia (wyrok SN z 7.10.2003 r., sygn. akt IV CK 23/02 (LEX 590838)). Stąd warto zwrócić uwagę konsula na wpisanie stosownej uwagi o tym, że przedłożony mu dokument odpowiada co do formy wymaganiom prawa kraju, w którym został on sporządzony. Legalizacja nie odnosi się natomiast do prawdziwości treści dokumentu. Konsul nie wnika więc, czy oświadczenia podanej w dokumencie treści, faktycznie zostały złożone i czy są np. wolne od wad.
Wymóg uwierzytelnienia (legalizacji) odpada, jeżeli przepisy umów międzynarodowych albo supranarodowych znoszą jej konieczność. Spośród umów międzynarodowych wybija się na plan pierwszy Konwencja Haska z 1961 r. znosząca wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych - {{pu akt="KonwHaskaZnoszWymógLegal"}} (Dz.U. z 2005 r., Nr 112, poz. 938). W stosunku do Polski weszła w życie dnia 14.8.2005 r. Obejmuje ona również akty notarialne ({{pu przepis="art. 1 lit c) KonwHaskaZnoszWymógLegal"}}). Zwolnienie z obowiązku legalizacji w kraju przedłożenia wymaga jednak dołączenia do dokumentu tzw. apostille ( ({{pu przepis="art. 3 KonwHaskaZnoszWymógLegal"}})). Apostille, będące dokumentem wystawianym przez właściwe organy kraju wydania dokumentu ({{pu przepis="art. 6 KonwHaskaZnoszWymógLegal"}}). Apostille służy wyłącznie poświadczeniu autentyczności podpisu, charakteru, w jakim działała osoba, która podpisała dokument, oraz, w razie potrzeby, tożsamości pieczęci lub stempla ({{pu przepis="art. 3 KonwHaskaZnoszWymógLegal"}}). Wzór apostille zawiera [[http://www.polskieustawy.com/norms.php?actid=4244&norm=17&lang=48&adate=20111013&head=10#tenprzepis załącznik do Konwencji]].
((3)) spełnienie wymogów przewidzianych przez prawo miejsca sporządzenia dokumentu
Pozostaje do rozstrzygnięcia kwestia, czy organ, któremu zagraniczny akt notarialny jest przedkładany (np. sąd wieczystoksięgowy mający dokonać wpisu zmiany właściciela nieruchomości w KW), jest upoważniony albo wręcz zobligowany do sprawdzenia, czy dany dokument istotnie spełnia kryteria stawiane dokumentom tego rodzaju w kraju jego pochodzenia. Górecki opowiada się wprost za takim obowiązkiem (GoreckiFormaUmow, str. 181). Jednakże ewentualne uwaga zawarta w apostille powinna ułatwić podmiotowi zainteresowanemu ustalenie, czy wymogi formy zostały dochowane.
((2)) Skutki substytucji
Jeżeli dopuszczona zostanie substytucja polskiego aktu notarialnego przez zagraniczny i spełnione zostaną przesłanki do posługiwania się takim aktem w Polsce, zagraniczny dokument urzędowy (akt notarialny) będzie będzie równorzędny polskiemu. Będzie więc generował takie same skutki, jak gdyby był polskim dokumentem urzędowym. Będzie więc przede wszystkim stanowił dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone ({{pu przepis="art. 244 § 1 KPC"}}).
((2)) Prawo obce
W Niemczech odmówiono równoważności zagranicznego aktu notarialnego z krajowym, gdy chodziło o przeniesienie własności nieruchomości (KG [[http://beck-online.beck.de/Default.aspx?vpath=bibdata%2fzeits%2fNJW-RR%2f1986%2fcont%2fNJW-RR.1986.1462.1.htm#A NJW-RR 1986, 1462]]). Ten pogląd jest częściowo uważany za nietrafny (MünchKommEGBGB/Spellenberg (2010), Art. 11 Rn. 86; Mäsch, BeckOK EGBGB (2010), Art. 11 VO 593/2008, Rn. 63).
Potwierdzono natomiast równoważność zagranicznego aktu notarialnego dla zmiany statutu GmbH (BGH NJW 1981, 1160), przeniesienia udziałów w spółce GmbH z siedzibą w Niemczech (OLG Düsseldorf NJW 2011, 1370; zob. także Götze/Mörtel NZG 2011, 727).
((1)) INNE PRZYPADKI SUBSTYTUCJI
//work in progress//
----
CategoryLeksykonS CategoryPrawoPrywatneMiedzynarodoweCzescOgolna
((1)) DEFINICJA
Substytucja w prawie prywatnym międzynarodowym oznacza możliwość zastąpienia instytucji prawnej przewidzianej przez przepis prawa właściwego odpowiednikiem pochodzącym z innego systemu prawnego (BGH [[http://www.lrz.de/~Lorenz/urteile/famrz03_221.htm FamRZ 2003, 221]]; por. GoreckiFormaUmow, str. 168-169).
((1)) SUBSTYTUCJA FORMY
W tym wypadku chodzi więc o to, czy wymóg {{pu przepis="art. 158 KC"}} formy przewidziany przez //legis causae// może być uznany za spełniony, jeżeli dokonywa się czynności za granicą z dochowaniem wymagać formy obowiązującej w miejscu dokonania czynności. Wyłączenie umów przenoszących własność nieruchomości spod zapisu o pomocniczości formy miejsca sporządzenia czynności (art. 25 ust. 2 PrPrywMiędz) może być rozumiane dwojako: jako próba wyłączenia substytucji w ogóle albo jako pominięcie zapisu zbędnego dla ustawy.
((2)) Forma pisemna
Generalnie na ma problemu co do formy pisemnej. Dochowanie formy pisemnej wg reguł obowiązujących w miejscu dokonania czynności jest traktowane w prawie polskim za równoważne polskim wymaganiom (GoreckiFormaUmow, str. ??)
((2)) Forma aktu notarialnego
Bardziej problematyczne jest uznanie, że zagraniczny akt notarialny jest równorzędny polskiemu aktowi notarialnemu. Wiąże się to przede wszystkim z funkcją formy aktu notarialnego (zapewnienie bezpieczeństwa obrotu) i statusem notariusza w prawie krajowym (funkcjonariusz publiczny, gwarant rzetelności obrotu).
((3)) przesłanki równoważności
Z punktu widzenia prawa polskiego dla przyjęcia tej równoważności niezbędne jest spełnienie przesłanki porównywalnego wykształcenia i pozycji w społeczeństwie osoby sporządzającej akt oraz zbieżności zasad postępowania, na podstawie których nastąpiło sporządzenie aktu (GoreckiFormaUmow, s. 175). Z uwagi na to, że w państwach Unii Notariatu Łacińskiego obowiązują zbliżone zasady ich sporządzania i statusu notariuszy, przyjmuje się równoważność aktu pochodzącego z kraju UNŁ z polskim aktem notarialnym (GoreckiFormaUmow, s. 174; PazdanPelnomocnictwo, str. 138-139). Stąd też należy wychodzić z założenia, że np. niemiecki akt notarialny jest równoważny polskiemu.
((3)) wymóg uwierzytelnienia lub legalizacji
Zgodnie z {{pu przepis="art. 1138 zd. 2 KPC"}} dokument zagraniczny, który dotyczy przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce powinien być uwierzytelniony przez polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny. Dotyczy to jednak wyłącznie umów przenoszących własność nieruchomości, a nie przenoszących inne prawa rzeczowe na nieruchomości (użytkowanie wieczyste, służebności). Podobnie wymóg ten nie dotyczy czynności prawnych wyłącznie zobowiązujących (GoreckiFormaUmow, str. 177). Zasady dokonywania legalizacji przez polskiego konsula opisuje bliżej {{pu przepis="art. 21 UFunkcjeKonsulówRP"}}. Legalizacja jest stanowi potwierdzenie, że dokument sporządzono w zgodności z prawem miejsca sporządzenia (wyrok SN z 7.10.2003 r., sygn. akt IV CK 23/02 (LEX 590838)). Stąd warto zwrócić uwagę konsula na wpisanie stosownej uwagi o tym, że przedłożony mu dokument odpowiada co do formy wymaganiom prawa kraju, w którym został on sporządzony. Legalizacja nie odnosi się natomiast do prawdziwości treści dokumentu. Konsul nie wnika więc, czy oświadczenia podanej w dokumencie treści, faktycznie zostały złożone i czy są np. wolne od wad.
Wymóg uwierzytelnienia (legalizacji) odpada, jeżeli przepisy umów międzynarodowych albo supranarodowych znoszą jej konieczność. Spośród umów międzynarodowych wybija się na plan pierwszy Konwencja Haska z 1961 r. znosząca wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych - {{pu akt="KonwHaskaZnoszWymógLegal"}} (Dz.U. z 2005 r., Nr 112, poz. 938). W stosunku do Polski weszła w życie dnia 14.8.2005 r. Obejmuje ona również akty notarialne ({{pu przepis="art. 1 lit c) KonwHaskaZnoszWymógLegal"}}). Zwolnienie z obowiązku legalizacji w kraju przedłożenia wymaga jednak dołączenia do dokumentu tzw. apostille ( ({{pu przepis="art. 3 KonwHaskaZnoszWymógLegal"}})). Apostille, będące dokumentem wystawianym przez właściwe organy kraju wydania dokumentu ({{pu przepis="art. 6 KonwHaskaZnoszWymógLegal"}}). Apostille służy wyłącznie poświadczeniu autentyczności podpisu, charakteru, w jakim działała osoba, która podpisała dokument, oraz, w razie potrzeby, tożsamości pieczęci lub stempla ({{pu przepis="art. 3 KonwHaskaZnoszWymógLegal"}}). Wzór apostille zawiera [[http://www.polskieustawy.com/norms.php?actid=4244&norm=17&lang=48&adate=20111013&head=10#tenprzepis załącznik do Konwencji]].
((3)) spełnienie wymogów przewidzianych przez prawo miejsca sporządzenia dokumentu
Pozostaje do rozstrzygnięcia kwestia, czy organ, któremu zagraniczny akt notarialny jest przedkładany (np. sąd wieczystoksięgowy mający dokonać wpisu zmiany właściciela nieruchomości w KW), jest upoważniony albo wręcz zobligowany do sprawdzenia, czy dany dokument istotnie spełnia kryteria stawiane dokumentom tego rodzaju w kraju jego pochodzenia. Górecki opowiada się wprost za takim obowiązkiem (GoreckiFormaUmow, str. 181). Jednakże ewentualne uwaga zawarta w apostille powinna ułatwić podmiotowi zainteresowanemu ustalenie, czy wymogi formy zostały dochowane.
((2)) Skutki substytucji
Jeżeli dopuszczona zostanie substytucja polskiego aktu notarialnego przez zagraniczny i spełnione zostaną przesłanki do posługiwania się takim aktem w Polsce, zagraniczny dokument urzędowy (akt notarialny) będzie będzie równorzędny polskiemu. Będzie więc generował takie same skutki, jak gdyby był polskim dokumentem urzędowym. Będzie więc przede wszystkim stanowił dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone ({{pu przepis="art. 244 § 1 KPC"}}).
((2)) Prawo obce
W Niemczech odmówiono równoważności zagranicznego aktu notarialnego z krajowym, gdy chodziło o przeniesienie własności nieruchomości (KG [[http://beck-online.beck.de/Default.aspx?vpath=bibdata%2fzeits%2fNJW-RR%2f1986%2fcont%2fNJW-RR.1986.1462.1.htm#A NJW-RR 1986, 1462]]). Ten pogląd jest częściowo uważany za nietrafny (MünchKommEGBGB/Spellenberg (2010), Art. 11 Rn. 86; Mäsch, BeckOK EGBGB (2010), Art. 11 VO 593/2008, Rn. 63).
Potwierdzono natomiast równoważność zagranicznego aktu notarialnego dla zmiany statutu GmbH (BGH NJW 1981, 1160), przeniesienia udziałów w spółce GmbH z siedzibą w Niemczech (OLG Düsseldorf NJW 2011, 1370; zob. także Götze/Mörtel NZG 2011, 727).
((1)) INNE PRZYPADKI SUBSTYTUCJI
//work in progress//
----
CategoryLeksykonS CategoryPrawoPrywatneMiedzynarodoweCzescOgolna
