Wersja [2406]
To jest stara wersja StosunekZobowiazaniowy utworzona przez MarcinKrzymuski, 2008-06-03 20:00:47.
Stosunek zobowiązaniowy
Zobowiązanie jest stosunkiem prawnym, w którym jedna osoba (wierzyciel) może żądać od drugiej (dłużnika) świadczenia, a ta ostatnia powinna to świadczenie spełnić [Czachórski i in., Zobowiązania, wyd. VIII, str. 45].
A. Podmioty stosunku zobowiązaniowego
W zasadzie w stosunku zobowiązaniowym mamy do czynienia z dwoma podmiotami, którymi są: wierzyciel i dłużnik. W pewnych okolicznościach włączona może być także osoba trzecia.
Pojęcie podmiotów należy odróżnić od pojęcia stron. Strony stosunku zobowiązaniowego są zawsze dwie: strona wierzyciela, strona dłużnika. Po każdej ze stron może występować wiele (pojedynczych) podmiotów. Wówczas mamy do czynienia z wielością dłużników albo wierzycieli (zob. art. 366 i nast. KC
art. 366 KC
§ 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.
).§ 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.
B. Przedmiot stosunku zobowiązaniowego
Przedmiotem stosunku zobowiązaniowego jest określone świadczenie. Pod tym terminem kryje się wskazane w treści stosunku zobowiązaniowego zachowanie się dłużnika na rzecz wierzyciela, które może polegać zarówno na działaniu, zaniechaniu oraz znoszeniu (por. art. 353 § 2 KC
art. 353 KC
§ 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.
§ 2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.
) [Pietrzykowski/Safjan, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz, 3 wyd., art. 353 nb. 17]. Samo świadczenie (w szczególności jego rodzaje) omawiamy osobno.§ 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.
§ 2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.
C. Treść stosunku zobowiązaniowego
Treścią są zawsze uprawnienia wierzyciela (wierzytelność) oraz odpowiadające im obowiązki dłużnika (dług) [Czachórski i in., Zobowiązania, wyd. VIII, str. 51].
1. Wierzytelność
Wierzytelność jest prawem podmiotowym (służy zaspokojeniu zasługujących na ochronę prawną interesów) względnym (kieruje się tylko wobec indywidualnie oznaczonej osobie – dłużnikowi). Ta względność (skuteczność inter partes) pozwala na odróżnienie stosunków zobowiązaniowych od stosunków rzeczowych, które są skuteczne wobec wszystkich (erga omnes)Od względności wierzytelności jako prawa podmiotowego istnieją jednak wyjątki, na mocy których wierzycielowi przysługują dodatkowe uprawnienia wobec osób trzecich.
Uprawnienia wierzyciela dają się podzielić na dwie grupy: zasadnicze i pomocnicze. Pierwsze z nich służą bezpośrednio zaspokojeniu podstawowego interesu wierzyciela. Zmierzają więc albo do uzyskania świadczenia albo do uzyskania odszkodowania w miejsce lub obok tego świadczenia. Drugie z uprawnień mają charakter uzupełniający (służebny) i zabezpieczają dodatkowe interesy związane z realizacją zobowiązania [Pietrzykowski/Safjan, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz, 3 wyd., art. 353 nb. 6]. Należą tu roszczenia o odsetki (art. 481 KC
art. 481 KC
§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
§ 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
), zwrot nakładów (art. 676, 706 KC) oraz o odszkodowanie z tytułu pogorszenia lub uszkodzenia rzeczy (np. art. 675, 705 KC).§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
§ 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Wierzytelność, która została już skonkretyzowana pod względem zobowiązanego podmiotu oraz pod względem treści świadczenia, przyjmuje postać roszczenia.
Obok roszczeń wierzycielowi mogą jeszcze przysługiwać prawa kształtujące. Ich cechą jest to, iż uprawniony ma kompetencję do zniesienia, zakończenia albo zmiany stosunku prawnego przez jednostronną czynność prawną [Radwański/Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, wyd. 5 nb. 36].
2. Dług
Dług to zespół obowiązków dłużnika, których wykonanie ma na celu zaspokojenie interesu wierzyciela, określonego wierzytelnością [Radwański/Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, wyd. 5 nb. 38]. Treść długu zależy więc całkowicie od treści wierzytelności. Podstawowym obowiązkiem dłużnika jest spełnienie świadczenia, które jest przedmiotem stosunku zobowiązaniowego.
Z pojęciem długu wiąże się nierozerwalnie kwestia odpowiedzialności, pod którą rozumie się konieczność ponoszenia ujemnych następstw za zdarzenia negatywnie kwalifikowane przez system prawny, do których należy nie tylko niewykonanie albo nienależyte wykonanie zobowiązania, ale także wyrządzenie szkody na skutek zachowania, z którym ustawodawca wiąże obowiązek odpowiedzialności [por. Radwański/Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, wyd. 5 nb. 50]. Odpowiedzialność jest więc szczególną formą długu.
D. Źródła stosunków zobowiązaniowych
Źródłem stosunków zobowiązaniowych może być:
- czynność prawna (zarówno umowa jak i jednostronną czynność prawna),
- ustawa (tutaj zaliczamy stosunki wynikające z czynu niedozwolonego oraz będące rezultatem bezpodstawnego wzbogacenia),
- akt administracyjny oraz
- (konstytutywne) orzeczenie sądu [por. Pietrzykowski/Safjan, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz, 3 wyd., art. 353 nb. 3].
CategoryLeksykon
Na tej stronie nie ma komentarzy
