Wiki source for SrodowiskoNaturalne
====Środowisko naturalne jako dobro osobiste====
((1)) Definicja pojęcia "środowisko"
Definicja środowiska znajduje się obecnie w {{pu przepis="art. 3 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}. Wg jego aktualnego brzmienia środowiskiem jest //"ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami"//. Środowisko obejmuje więc elementy naturalne jak i przeobrażone przez człowieka (Pazdan w: SystemPrawaPrywatnegoTom1, 2007, § 84 nb. 84).
((1)) Środowisko jako dobro osobiste
Pojęcie i koncepcja [[DobraOsobiste dóbr osobistych]] została przedstawiona **[[DobraOsobiste osobno]]**.
Podsumowując poglądy doktryny oraz bazując na analizie obowiązujących przepisów, wskazać można następujące - potencjalne - rozwiązania:
1) stworzenie samoistnego [[DobraOsobiste dobra osobistego]] do nieskażonego środowiska biologicznego (ochrona bezpośrednia) albo
1) rozbudowanie dotychczasowego katalogu [[DobraOsobiste dóbr osobistych]] o prawa osobiste do poszczególnych elementów środowiska
1) wykorzystanie istniejących [[DobraOsobiste dóbr osobistych]] do ochrony powiązanych z nimi elementów środowiska (np. zdrowie) - ochrona pośrednia.
((2)) Bezpośrednia ochrona środowiska przy wykorzystaniu dóbr osobistych
Koncepcja samoistnego (jednolitego) prawa osobistego do środowiska jako "dobra wspólnego" (por. {{pu przepis="art. 323 ust. 2 PrOchrŚrodow"}}) budzi wiele kontrowersji.
SN dwukrotnie rozstrzygając tą kwestię zajął za każdym razem odmienne stanowiska. W orzeczeniu z dnia 10.7.1975 (sygn. I CR 365/75, opubl. w OSP 1976 nr 12, poz. 232) SN uznał, iż brak jest podstaw do przyjęcia osobistego [[PrawoPodmiotowe prawa podmiotowego]] do nieskażonego środowiska biologicznego. Natomiast w postanowieniu z 20.7.1984. (sygn. II CR 5/84, niepubl.) ten sam Sąd orzekł, iż istnieje [[PrawoPodmiotowe podmiotowe prawo]] osobiste do korzystania z walorów nieskażonego środowiska, ale w tym wypadku ochrony jednak odmówił.
Pierwsze z orzeczeń spotkało się jednak z mocną krytyką (GrzybowskiOSPiKA1976, str. 540 - 542).
Obecnie postuluje się przyjęcie "obywatelskiego prawa do środowiska" na gruncie obecnego {{pu przepis="Art. 74 Konstytucja"}}, z którego natomiast wprost wywodzi się prawo osobiste (MazurPiP1999, str. 52). Na korzyść tego stanowiska przemawia {{pu przepis="Art. 81 Konstytucja"}} oraz {{pu przepis="art. 4 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}. Pierwszy z przepisów wskazuje na możliwość - również sądowego - dochodzenia prawa określonego w {{pu przepis="Art. 74 Konstytucja"}} w granicach wyznaczonych ustawą, czyli także np. Kodeksem cywilnym (MazurPiP1999, str. 53). Taką interpretację wspiera {{pu przepis="art. 4 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}, zgodnie z którym indywidualnym [[OsobaFizyczna osobom fizycznym]] przysługuje prawo do korzystania ze środowiska, o ile służy zaspokojeniu potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego. [[DobraOsobiste Dobrem osobistym]] miałoby być w tym wypadku "pozagospodarcze korzystanie z wartości środowiska naturalnego" (MazurPiP2006, str. 105).
Są to poglądy, których konstrukcja logiczna jest analogiczna do poglądów opierających się na brzmieniu Art. 72 Konstytucji z 1952 r. (wprowadzonego w 1976 r.) (RadeckiOchronaSrodowiska, str. 243). Podobnie uważał Kordasiewicz, którego zdaniem [[DobraOsobiste dobrem osobistym]] jest "możność korzystania z walorów nieskażonego środowiska" (KordasiewiczOSPiKA1987).
((2)) Dobra osobiste na poszczególnych elementach środowiska
Przeważający jest jednak aktualnie pogląd, iż nie ma wprawdzie podstaw do uznania istnienia jednolitego, samoistnego [[PrawoPodmiotowe prawa podmiotowego]] do środowiska (SkoczylasPS2003, str. 64). Można natomiast mówić o istnieniu wielu [[PrawoPodmiotowe praw podmiotowych]] względem poszczególnych elementów środowiska (ziemia, kopaliny, woda, powietrze, zwierzęta, rośliny, klimat, krajobraz) (Skoczylas, //ibidem//).
((2)) Pośrednia ochrona poprzez wykorzystanie uznanych już dóbr osobistych
W orzeczeniu z dnia 10.7.1975 (sygn. I CR 365/75, opubl. w OSP 1976 nr 12, poz. 232) SN uznał, iż brak jest podstaw do przyjęcia osobistego [[PrawoPodmiotowe prawa podmiotowego]] do nieskażonego środowiska biologicznego. W tezie wyrażono pogląd, iż "prawo człowieka do nieskażonego środowiska biologicznego i do zaspokojenia uczuć estetycznych pięknem krajobrazu może być chronione środkami przewidzianymi w {{pu przepis="art. 24 KC"}} tylko wtedy, gdy pogwałcenie tego prawa stanowi równocześnie naruszenie lub zagrożenie praw osobistych, których przedmiotem są dobra osobiste w rozumieniu {{pu przepis="art. 23 KC"}}." Do takich dóbr zaliczyć należy - oprócz zdrowia - również prywatność, możliwość korzystania z mieszkania. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 25.4.2985 r. (sygn. IV CR 122/85, OSN z 1986 r. Nr 6, poz 98) dodał do tego katalogu również "ciszę domową". Na powiązanie środowiska z powszechnie uznanymi [[DobraOsobiste dobrami osobistymi]] (zwłaszcza zdrowiem - psychicznym i fizycznym), wskazuje również Pazdan (w: SystemPrawaPrywatnegoTom1, § 83 nb. 85).
((1)) Naruszenie dobra osobistego "nieskażonego środowiska"
Ingerencja w [[DobraOsobiste dobro osobiste]] na skutek działania szkodliwego dla środowiska może mieć miejsce tylko wówczas, gdy daną osobę łączy ze środowiskiem więź, tzn. gdy szkodliwe działanie oddziałuje wprost na "środowisko życia" (MazurPiP1999, str. 58). Środowisko życia obejmuje swoim zasięgiem obszar, w którym [[OsobaFizyczna osoba fizyczna]] przebywa, przy czym nie powinno mieć znaczenia czy jest to pobyt czasowy czy stały. Wyklucza się tylko te miejsca, przez które [[OsobaFizyczna osoby fizyczne]] jedynie się przemieszczają (MazurPiP1999, str. 59). Ważny jest więc dłuższy a nie tylko chwilowy kontakt osoby z otoczeniem, na którym dochodzi do naruszenia,
((1)) Ochrona środowiska jako dobra osobistego
[[DobraOsobiste Dobro osobiste]] w postaci prawa do nieskażonego środowiska polegałoby ochronie wg [[OchronaDobrOsobistych ogólnych zasad]] przewidzianych dla innych [[DobraOsobiste dóbr osobistych]].
----
CategoryOchronaSrodowiska CategoryOchronaDobrOsobistych CategoryArtykuly
((1)) Definicja pojęcia "środowisko"
Definicja środowiska znajduje się obecnie w {{pu przepis="art. 3 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}. Wg jego aktualnego brzmienia środowiskiem jest //"ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami"//. Środowisko obejmuje więc elementy naturalne jak i przeobrażone przez człowieka (Pazdan w: SystemPrawaPrywatnegoTom1, 2007, § 84 nb. 84).
((1)) Środowisko jako dobro osobiste
Pojęcie i koncepcja [[DobraOsobiste dóbr osobistych]] została przedstawiona **[[DobraOsobiste osobno]]**.
Podsumowując poglądy doktryny oraz bazując na analizie obowiązujących przepisów, wskazać można następujące - potencjalne - rozwiązania:
1) stworzenie samoistnego [[DobraOsobiste dobra osobistego]] do nieskażonego środowiska biologicznego (ochrona bezpośrednia) albo
1) rozbudowanie dotychczasowego katalogu [[DobraOsobiste dóbr osobistych]] o prawa osobiste do poszczególnych elementów środowiska
1) wykorzystanie istniejących [[DobraOsobiste dóbr osobistych]] do ochrony powiązanych z nimi elementów środowiska (np. zdrowie) - ochrona pośrednia.
((2)) Bezpośrednia ochrona środowiska przy wykorzystaniu dóbr osobistych
Koncepcja samoistnego (jednolitego) prawa osobistego do środowiska jako "dobra wspólnego" (por. {{pu przepis="art. 323 ust. 2 PrOchrŚrodow"}}) budzi wiele kontrowersji.
SN dwukrotnie rozstrzygając tą kwestię zajął za każdym razem odmienne stanowiska. W orzeczeniu z dnia 10.7.1975 (sygn. I CR 365/75, opubl. w OSP 1976 nr 12, poz. 232) SN uznał, iż brak jest podstaw do przyjęcia osobistego [[PrawoPodmiotowe prawa podmiotowego]] do nieskażonego środowiska biologicznego. Natomiast w postanowieniu z 20.7.1984. (sygn. II CR 5/84, niepubl.) ten sam Sąd orzekł, iż istnieje [[PrawoPodmiotowe podmiotowe prawo]] osobiste do korzystania z walorów nieskażonego środowiska, ale w tym wypadku ochrony jednak odmówił.
Pierwsze z orzeczeń spotkało się jednak z mocną krytyką (GrzybowskiOSPiKA1976, str. 540 - 542).
Obecnie postuluje się przyjęcie "obywatelskiego prawa do środowiska" na gruncie obecnego {{pu przepis="Art. 74 Konstytucja"}}, z którego natomiast wprost wywodzi się prawo osobiste (MazurPiP1999, str. 52). Na korzyść tego stanowiska przemawia {{pu przepis="Art. 81 Konstytucja"}} oraz {{pu przepis="art. 4 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}. Pierwszy z przepisów wskazuje na możliwość - również sądowego - dochodzenia prawa określonego w {{pu przepis="Art. 74 Konstytucja"}} w granicach wyznaczonych ustawą, czyli także np. Kodeksem cywilnym (MazurPiP1999, str. 53). Taką interpretację wspiera {{pu przepis="art. 4 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}, zgodnie z którym indywidualnym [[OsobaFizyczna osobom fizycznym]] przysługuje prawo do korzystania ze środowiska, o ile służy zaspokojeniu potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego. [[DobraOsobiste Dobrem osobistym]] miałoby być w tym wypadku "pozagospodarcze korzystanie z wartości środowiska naturalnego" (MazurPiP2006, str. 105).
Są to poglądy, których konstrukcja logiczna jest analogiczna do poglądów opierających się na brzmieniu Art. 72 Konstytucji z 1952 r. (wprowadzonego w 1976 r.) (RadeckiOchronaSrodowiska, str. 243). Podobnie uważał Kordasiewicz, którego zdaniem [[DobraOsobiste dobrem osobistym]] jest "możność korzystania z walorów nieskażonego środowiska" (KordasiewiczOSPiKA1987).
((2)) Dobra osobiste na poszczególnych elementach środowiska
Przeważający jest jednak aktualnie pogląd, iż nie ma wprawdzie podstaw do uznania istnienia jednolitego, samoistnego [[PrawoPodmiotowe prawa podmiotowego]] do środowiska (SkoczylasPS2003, str. 64). Można natomiast mówić o istnieniu wielu [[PrawoPodmiotowe praw podmiotowych]] względem poszczególnych elementów środowiska (ziemia, kopaliny, woda, powietrze, zwierzęta, rośliny, klimat, krajobraz) (Skoczylas, //ibidem//).
((2)) Pośrednia ochrona poprzez wykorzystanie uznanych już dóbr osobistych
W orzeczeniu z dnia 10.7.1975 (sygn. I CR 365/75, opubl. w OSP 1976 nr 12, poz. 232) SN uznał, iż brak jest podstaw do przyjęcia osobistego [[PrawoPodmiotowe prawa podmiotowego]] do nieskażonego środowiska biologicznego. W tezie wyrażono pogląd, iż "prawo człowieka do nieskażonego środowiska biologicznego i do zaspokojenia uczuć estetycznych pięknem krajobrazu może być chronione środkami przewidzianymi w {{pu przepis="art. 24 KC"}} tylko wtedy, gdy pogwałcenie tego prawa stanowi równocześnie naruszenie lub zagrożenie praw osobistych, których przedmiotem są dobra osobiste w rozumieniu {{pu przepis="art. 23 KC"}}." Do takich dóbr zaliczyć należy - oprócz zdrowia - również prywatność, możliwość korzystania z mieszkania. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 25.4.2985 r. (sygn. IV CR 122/85, OSN z 1986 r. Nr 6, poz 98) dodał do tego katalogu również "ciszę domową". Na powiązanie środowiska z powszechnie uznanymi [[DobraOsobiste dobrami osobistymi]] (zwłaszcza zdrowiem - psychicznym i fizycznym), wskazuje również Pazdan (w: SystemPrawaPrywatnegoTom1, § 83 nb. 85).
((1)) Naruszenie dobra osobistego "nieskażonego środowiska"
Ingerencja w [[DobraOsobiste dobro osobiste]] na skutek działania szkodliwego dla środowiska może mieć miejsce tylko wówczas, gdy daną osobę łączy ze środowiskiem więź, tzn. gdy szkodliwe działanie oddziałuje wprost na "środowisko życia" (MazurPiP1999, str. 58). Środowisko życia obejmuje swoim zasięgiem obszar, w którym [[OsobaFizyczna osoba fizyczna]] przebywa, przy czym nie powinno mieć znaczenia czy jest to pobyt czasowy czy stały. Wyklucza się tylko te miejsca, przez które [[OsobaFizyczna osoby fizyczne]] jedynie się przemieszczają (MazurPiP1999, str. 59). Ważny jest więc dłuższy a nie tylko chwilowy kontakt osoby z otoczeniem, na którym dochodzi do naruszenia,
((1)) Ochrona środowiska jako dobra osobistego
[[DobraOsobiste Dobro osobiste]] w postaci prawa do nieskażonego środowiska polegałoby ochronie wg [[OchronaDobrOsobistych ogólnych zasad]] przewidzianych dla innych [[DobraOsobiste dóbr osobistych]].
----
CategoryOchronaSrodowiska CategoryOchronaDobrOsobistych CategoryArtykuly
