Wiki source for RoszczeniePrewencyjne439KC
====Roszczenie prewencyjne z art. 439 1. alternatywa KC====
((1)) Cel roszczenia
Celem [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] jest "odwrócenie grożącego niebezpieczeństwa" poprzez przedsięwzięcie niezbędnych ku temu środków. Może ono polegać na podjęciu aktywnych działań (np. zainstalowanie instalacji chroniących sąsiedztwo przed oddziaływaniami), ale także na działaniach pasywnych, w szczególności na zaniechaniu skutkującej [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] działalności (KaspryszynRadcaPrawny1998, str. 53). Z reguły natomiast działaniem tym nie będzie zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej (KaspryszynRadcaPrawny1998, str. 53).
((2)) Niezbędne środki
Środkami niezbędnymi do odwrócenia niebezpieczeństwa będą niewątpliwie te, które zapewniają zapobieżenie grożącej [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]] w całości przy minimalnym obciążeniu dłużnika. Muszą więc być to środki, które:
- są zdolne do odwrócenia niebezpieczeństwa,
- o najmniejszym stopniu ingerencji w sytuację dłużnika (//ultima ratio//).
((2)) Granice zobowiązania dłużnika
Powstaje pytanie, czy i gdzie leży granica zobowiązania dłużnika. Agopszowicz skłaniał się do ograniczenia tych nakładów do wysokości pełnej [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] (AgopszowiczObowiazek1978, str. 117). Lewaszkiewicz-Petrykowska uważała natomiast, iż środki w celu zapobieżenia [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]] powinny być podejmowane bez względu na ich koszt i konieczne wysiłki (LewaszkiewiczPetrykowskaSPE1974, str. 54; KatnerNP1979, str. 51). Zaproponowana powyżej koncepcja odpowiada temu drugiemu poglądowi. Zasługuje on na uznanie również dlatego, że {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie zawiera w tym względzie żadnych ograniczeń. Ograniczenie dotyczące zabezpieczenia ("odpowiednie") nie może zostać przeniesione na żądanie odwrócenia niebezpieczeństwa, albowiem w ten sposób obowiązek zapobieżenia [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]] zostałby znacznie zrelatywizowany.
((2)) Zakres roszczenia
Warto także w tym miejscu zauważyć, iż roszczenie z {{pu przepis="art. 439 KC"}} idzie dalej aniżeli podobne roszczenia z {{pu przepis="art. 24 KC"}} czy {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} (zob. odpowiednio RoszczeniePrewencyjne24KC oraz RoszczeniePrewencyjne222KC). "Umożliwia on bowiem domaganie się wszelkich niezbędnych w danej sytuacji przedsięwzięć, a nie tylko zaniechania działania grożącego [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]]" (SkoczylasCywilnoprawneSrodki, str. 148).
((1)) Przesłanki roszczenia
Przesłanki [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] wynikają nie tylko z brzmienia tego przepisu, ale także z jego celowościowej wykładni.
((2)) Bezpośrednie zagrożenie szkodą
Generalne pojęcie **[[SzkodaCywilnoprawna szkody]]** zostało już przybliżone. Problematyczne jest, czy {{pu przepis="art. 439 KC"}} obejmuje swym zastosowaniem wyłącznie przypadki, gdy w grę wchodzi wyrządzenie [[SzkodaCywilnoprawna szkody majątkowej]], czy też dotyczy zagrożenia spowodowaniem [[SzkodaCywilnoprawna szkody niemajątkowej - krzywdy]] (tak szeroko: KaspryszynPalestra1999, str. 12; Safjan w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 439 nb. 10; Bieniek w: BieniekKomentarzKC, wyd. 6, art. 439 uw. 5; przeciw ekstensywnej wykładni: LewaszkiewiczPetrykowskaSPE1974, str. 54; KatnerNP1979, str. 41; Czachórski w: SystemPrawaCywilnegoTomIIICz1, str. 655; SkoczylasCywilnoprawneSrodki, str. 142). Pogląd przeciwny wykładni rozszerzającej uzasadnia ograniczenie się tylko do [[SzkodaCywilnoprawna szkody majątkowej]] potencjalnym konfliktem z {{pu przepis="art. 24 KC"}} (SkoczylasCywilnoprawneSrodki, str. 143). Dalej podkreśla się także, że odpowiedzialność prewencyjna nie może być szersza aniżeli odpowiedzialność za już wyrządzoną [[SzkodaCywilnoprawna szkodę]] (Skoczylas, //ibidem//). Także skoro odpowiedzialność za krzywdę zachodzi tylko w ściśle wskazanych wypadkach (zob. {{pu przepis="art. 445 KC"}}, {{pu przepis="art. 446 § 4 KC"}}, {{pu przepis="art. 448 KC"}}), to nie można rozszerzać zastosowania {{pu przepis="art. 439 KC"}}. Większość wychodzi więc z założenia, że w razie zagrożenia krzywdą zastosowanie będzie miał więc wyłącznie {{pu przepis="art. 24 § 1 zd. 1 KC"}}.
((3)) Zagrożenie szkodą
Zagrożenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] ma miejsce wówczas, gdy można powiedzieć, iż "według zasad rozsądku i doświadczenia życiowego [[SzkodaCYwilnoprawna szkoda]] będzie 'kolejnym etapem wytworzonego niebezpieczeństwa'" (KatnerNP1979, str. 41).
((3)) Bezpośredniość zagrożenia
Zagrożenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] jest bezpośrednie wówczas, gdy do realizacji niebezpieczeństwa nie są konieczne dalsze dodatkowe człony przyczynowo-skutkowe ("bez potrzeby występowania ogniw pośredniczących" (OhanowiczZbiegNormKC, str. 1650 i nast.)). Istnieje więc niemalże pewność, iż [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] w najbliższym czasie wystąpi (Safjan w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 439 nb. 9). Ma ono miejsce także wówczas, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] już wystąpiła, ale istnieje ryzyko, że ponownie wystąpi (KatnerNP1979, str. 50).
((3)) Źródło zagrożenia
Źródłem zagrożenia powinno być zdarzenie, które - w razie realizacji [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] - uzasadniałoby odpowiedzialność deliktową (por. Bieniek w: BieniekKomentarzKC, wyd. 6, art. 439 uw. 3; Safjan w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 439 nb. 3). Może być nim zarówno działanie jak i zaniechanie.
((2)) Obiektywna naganność zachowania sprawy
Wymóg ten nie jest przewidziany wprost w ustawie i stąd budzi wiele kontrowersji. Przedstawienia czterech możliwych stanowisk dokonał ostatnio Safjan (w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 439 nb. 7). Dokładna ich analiza znajduje się również w opracowaniach Kasprzyka (KasprzykPalestra1989, str. 17 - 33) oraz Kaspryszyna (KaspryszynPalestra1998, str. 45 - 58).
Za wymogiem bezprawności zachowania opowiada się m.in. Kasprzyk (KasprzykPalestra1989, str. 17 - 33). Przekonują w szczególności argumenty mówiące o zależności między przestrzeganiem prawa a żądaniem odwrócenia niebezpieczeństwa (KasprzykPalestra1989, str. 26 - 28). Także systematyka oraz porównanie {{pu przepis="art. 439 KC"}} z innymi przepisami prewencyjnymi ({{pu przepis="art. 24 KC"}} i {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}) czy przepisem {{pu przepis="art. 423 KC"}} wskazują na to, iż jedynym warunkiem uzasadniającym możliwość zaniechania powodowania zagrożenia powinna być bezprawność działania (KasprzykPalestra1989, str. 28 - 32). Do tej koncepcji ostrożnie wydaje się skłaniać także Kaspryszyn (KaspryszynPalestra1998, str. 53).
Sama przesłanka bezprawności oznacza natomiast sprzeczność z prawem, naruszenie cudzych [[PrawoPodmiotowe praw podmiotowych]] oraz niezgodność z zasadami współżycia społecznego (LewaszkiewiczPetrykowskaSPE1974, str. 52-53). W stosunkach sąsiedzkich przepisem wyznaczającym zakres dopuszczalnych oddziaływań będzie {{pu przepis="art. 144 KC"}} (KatnerNP1979, str. 47). W pozostałych sytuacjach będą to normy wynikające ze szczególnych regulacji prawnych.
((2)) Legitymacja
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu podmiotowi, któremu bezpośrednio zagraża [[SzkodaCywilnoprawna szkoda majątkowa]],a więc każdy podmiot, którego prawnie chronione dobra lub indywidualne interesy mogłyby doznać uszczerbku, gdyby zrealizowało się istniejące niebezpieczeństwo. Nie jest natomiast dopuszczalne rozszerzenie zakresu uprawnionych o te podmioty, które mogą się jedynie przypadkowo znaleźć w zasięgu niebezpieczeństwa a realizacja zagrożenia zależy w jakimś stopniu od przypadku czy zbiegu okoliczności (Czachórski w: SystemPrawaCywilnegoTomIIICz1, str. 656). Inaczej bowiem mielibyśmy do czynienia z możliwością zgłaszania niedopuszczalnej na gruncie polskiego prawa cywilnego //actio popularis//.
**Legitymowanym biernie** jest z kolei ten podmiot, którego zachowanie prowadzi do powstania bezpośredniego niebezpieczeństwa [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] dla innych. Odpowiedzialnym będzie więc ten podmiot, który odpowiadałby w razie wystąpienia [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] (KatnerNP1979, str. 42). Zachowaniem może być tu zarówno własne zaniechanie (na co wskazuje treść przepisu) jak i działanie, jak i cudze, o ile podmiot ponosiłby odpowiedzialność za nie w razie, gdyby [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] faktycznie wystąpiła, np. {{pu przepis="art. 427 KC"}}, {{pu przepis="art. 429 KC"}}, {{pu przepis="art. 430 KC"}} i {{pu przepis="art. 417 KC"}} i nast. (Czachórski w: SystemPrawaCywilnegoTomIIICz1, str. 657).
((1)) Stosunek do innych roszczeń o zaniechanie
{{pu przepis="Art. 439 KC"}} może wchodzić w kolizję z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 144 KC"}}, z {{pu przepis="art. 24 § 1 zd. 1 KC"}} oraz - w zakresie związanym z ochroną środowiska - z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
((2)) Relacja {{pu przepis="art. 439 KC"}} do {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 144 KC"}}
Jeżeli stan faktyczny wypełnia hipotezy obydwu norm, należy - zdaniem Ohanowicza, stosować obie (OhanowiczZbiegNormKC, str.1512). Możliwe jest także, iż sytuacja spełniać będzie wymagania tylko jednego z przepisów. Wówczas oczywiście stosować należy tylko ten jeden przepis (więcej na ten temat: KaspryszynPalestra1999, str. 15).
{{image url="Schemat_zbiegu_przepisow_KC_1.png"}}
((2)) Relacja {{pu przepis="art. 439 KC"}} do {{pu przepis="art. 24 § 1 zd. 1 KC"}}
Tutaj problematyczne jest w ogóle ustalenie, czy możliwy jest zbieg obydwu norm. Spór ten opiera się na wykładni pojęcia [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] w {{pu przepis="art. 439 KC"}}. Przyjmując - za większością - iż {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie chroni przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] niemajątkową, dochodzimy do konkluzji, iż zbieg obydwu przepisów nie jest możliwy. Odmienny pogląd reprezentuje Bieniek (w: BieniekKomentarzKC, wyd. 6, art. 439 uw. 2 c)), którego zdaniem {{pu przepis="art. 24 KC"}} stanowi //lex specialis// do {{pu przepis="art. 439 KC"}}. Ten pogląd jednak ze względu na odmienność przesłanek nie może zostać przyjęty.
((2)) Relacja art. 439 do {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Problem ten został omówiony w **[[RoszczeniePrewencyjne323PrOchrSrodow opracowaniu]]** dotyczącym {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (zob. pkt D.2.).
----
CategorySkrypty CategoryRoszczeniaPrewencyjne CategoryCzynyNiedozwolone
((1)) Cel roszczenia
Celem [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] jest "odwrócenie grożącego niebezpieczeństwa" poprzez przedsięwzięcie niezbędnych ku temu środków. Może ono polegać na podjęciu aktywnych działań (np. zainstalowanie instalacji chroniących sąsiedztwo przed oddziaływaniami), ale także na działaniach pasywnych, w szczególności na zaniechaniu skutkującej [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] działalności (KaspryszynRadcaPrawny1998, str. 53). Z reguły natomiast działaniem tym nie będzie zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej (KaspryszynRadcaPrawny1998, str. 53).
((2)) Niezbędne środki
Środkami niezbędnymi do odwrócenia niebezpieczeństwa będą niewątpliwie te, które zapewniają zapobieżenie grożącej [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]] w całości przy minimalnym obciążeniu dłużnika. Muszą więc być to środki, które:
- są zdolne do odwrócenia niebezpieczeństwa,
- o najmniejszym stopniu ingerencji w sytuację dłużnika (//ultima ratio//).
((2)) Granice zobowiązania dłużnika
Powstaje pytanie, czy i gdzie leży granica zobowiązania dłużnika. Agopszowicz skłaniał się do ograniczenia tych nakładów do wysokości pełnej [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] (AgopszowiczObowiazek1978, str. 117). Lewaszkiewicz-Petrykowska uważała natomiast, iż środki w celu zapobieżenia [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]] powinny być podejmowane bez względu na ich koszt i konieczne wysiłki (LewaszkiewiczPetrykowskaSPE1974, str. 54; KatnerNP1979, str. 51). Zaproponowana powyżej koncepcja odpowiada temu drugiemu poglądowi. Zasługuje on na uznanie również dlatego, że {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie zawiera w tym względzie żadnych ograniczeń. Ograniczenie dotyczące zabezpieczenia ("odpowiednie") nie może zostać przeniesione na żądanie odwrócenia niebezpieczeństwa, albowiem w ten sposób obowiązek zapobieżenia [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]] zostałby znacznie zrelatywizowany.
((2)) Zakres roszczenia
Warto także w tym miejscu zauważyć, iż roszczenie z {{pu przepis="art. 439 KC"}} idzie dalej aniżeli podobne roszczenia z {{pu przepis="art. 24 KC"}} czy {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} (zob. odpowiednio RoszczeniePrewencyjne24KC oraz RoszczeniePrewencyjne222KC). "Umożliwia on bowiem domaganie się wszelkich niezbędnych w danej sytuacji przedsięwzięć, a nie tylko zaniechania działania grożącego [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]]" (SkoczylasCywilnoprawneSrodki, str. 148).
((1)) Przesłanki roszczenia
Przesłanki [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] wynikają nie tylko z brzmienia tego przepisu, ale także z jego celowościowej wykładni.
((2)) Bezpośrednie zagrożenie szkodą
Generalne pojęcie **[[SzkodaCywilnoprawna szkody]]** zostało już przybliżone. Problematyczne jest, czy {{pu przepis="art. 439 KC"}} obejmuje swym zastosowaniem wyłącznie przypadki, gdy w grę wchodzi wyrządzenie [[SzkodaCywilnoprawna szkody majątkowej]], czy też dotyczy zagrożenia spowodowaniem [[SzkodaCywilnoprawna szkody niemajątkowej - krzywdy]] (tak szeroko: KaspryszynPalestra1999, str. 12; Safjan w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 439 nb. 10; Bieniek w: BieniekKomentarzKC, wyd. 6, art. 439 uw. 5; przeciw ekstensywnej wykładni: LewaszkiewiczPetrykowskaSPE1974, str. 54; KatnerNP1979, str. 41; Czachórski w: SystemPrawaCywilnegoTomIIICz1, str. 655; SkoczylasCywilnoprawneSrodki, str. 142). Pogląd przeciwny wykładni rozszerzającej uzasadnia ograniczenie się tylko do [[SzkodaCywilnoprawna szkody majątkowej]] potencjalnym konfliktem z {{pu przepis="art. 24 KC"}} (SkoczylasCywilnoprawneSrodki, str. 143). Dalej podkreśla się także, że odpowiedzialność prewencyjna nie może być szersza aniżeli odpowiedzialność za już wyrządzoną [[SzkodaCywilnoprawna szkodę]] (Skoczylas, //ibidem//). Także skoro odpowiedzialność za krzywdę zachodzi tylko w ściśle wskazanych wypadkach (zob. {{pu przepis="art. 445 KC"}}, {{pu przepis="art. 446 § 4 KC"}}, {{pu przepis="art. 448 KC"}}), to nie można rozszerzać zastosowania {{pu przepis="art. 439 KC"}}. Większość wychodzi więc z założenia, że w razie zagrożenia krzywdą zastosowanie będzie miał więc wyłącznie {{pu przepis="art. 24 § 1 zd. 1 KC"}}.
((3)) Zagrożenie szkodą
Zagrożenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] ma miejsce wówczas, gdy można powiedzieć, iż "według zasad rozsądku i doświadczenia życiowego [[SzkodaCYwilnoprawna szkoda]] będzie 'kolejnym etapem wytworzonego niebezpieczeństwa'" (KatnerNP1979, str. 41).
((3)) Bezpośredniość zagrożenia
Zagrożenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] jest bezpośrednie wówczas, gdy do realizacji niebezpieczeństwa nie są konieczne dalsze dodatkowe człony przyczynowo-skutkowe ("bez potrzeby występowania ogniw pośredniczących" (OhanowiczZbiegNormKC, str. 1650 i nast.)). Istnieje więc niemalże pewność, iż [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] w najbliższym czasie wystąpi (Safjan w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 439 nb. 9). Ma ono miejsce także wówczas, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] już wystąpiła, ale istnieje ryzyko, że ponownie wystąpi (KatnerNP1979, str. 50).
((3)) Źródło zagrożenia
Źródłem zagrożenia powinno być zdarzenie, które - w razie realizacji [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] - uzasadniałoby odpowiedzialność deliktową (por. Bieniek w: BieniekKomentarzKC, wyd. 6, art. 439 uw. 3; Safjan w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 439 nb. 3). Może być nim zarówno działanie jak i zaniechanie.
((2)) Obiektywna naganność zachowania sprawy
Wymóg ten nie jest przewidziany wprost w ustawie i stąd budzi wiele kontrowersji. Przedstawienia czterech możliwych stanowisk dokonał ostatnio Safjan (w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 439 nb. 7). Dokładna ich analiza znajduje się również w opracowaniach Kasprzyka (KasprzykPalestra1989, str. 17 - 33) oraz Kaspryszyna (KaspryszynPalestra1998, str. 45 - 58).
Za wymogiem bezprawności zachowania opowiada się m.in. Kasprzyk (KasprzykPalestra1989, str. 17 - 33). Przekonują w szczególności argumenty mówiące o zależności między przestrzeganiem prawa a żądaniem odwrócenia niebezpieczeństwa (KasprzykPalestra1989, str. 26 - 28). Także systematyka oraz porównanie {{pu przepis="art. 439 KC"}} z innymi przepisami prewencyjnymi ({{pu przepis="art. 24 KC"}} i {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}) czy przepisem {{pu przepis="art. 423 KC"}} wskazują na to, iż jedynym warunkiem uzasadniającym możliwość zaniechania powodowania zagrożenia powinna być bezprawność działania (KasprzykPalestra1989, str. 28 - 32). Do tej koncepcji ostrożnie wydaje się skłaniać także Kaspryszyn (KaspryszynPalestra1998, str. 53).
Sama przesłanka bezprawności oznacza natomiast sprzeczność z prawem, naruszenie cudzych [[PrawoPodmiotowe praw podmiotowych]] oraz niezgodność z zasadami współżycia społecznego (LewaszkiewiczPetrykowskaSPE1974, str. 52-53). W stosunkach sąsiedzkich przepisem wyznaczającym zakres dopuszczalnych oddziaływań będzie {{pu przepis="art. 144 KC"}} (KatnerNP1979, str. 47). W pozostałych sytuacjach będą to normy wynikające ze szczególnych regulacji prawnych.
((2)) Legitymacja
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu podmiotowi, któremu bezpośrednio zagraża [[SzkodaCywilnoprawna szkoda majątkowa]],a więc każdy podmiot, którego prawnie chronione dobra lub indywidualne interesy mogłyby doznać uszczerbku, gdyby zrealizowało się istniejące niebezpieczeństwo. Nie jest natomiast dopuszczalne rozszerzenie zakresu uprawnionych o te podmioty, które mogą się jedynie przypadkowo znaleźć w zasięgu niebezpieczeństwa a realizacja zagrożenia zależy w jakimś stopniu od przypadku czy zbiegu okoliczności (Czachórski w: SystemPrawaCywilnegoTomIIICz1, str. 656). Inaczej bowiem mielibyśmy do czynienia z możliwością zgłaszania niedopuszczalnej na gruncie polskiego prawa cywilnego //actio popularis//.
**Legitymowanym biernie** jest z kolei ten podmiot, którego zachowanie prowadzi do powstania bezpośredniego niebezpieczeństwa [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] dla innych. Odpowiedzialnym będzie więc ten podmiot, który odpowiadałby w razie wystąpienia [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] (KatnerNP1979, str. 42). Zachowaniem może być tu zarówno własne zaniechanie (na co wskazuje treść przepisu) jak i działanie, jak i cudze, o ile podmiot ponosiłby odpowiedzialność za nie w razie, gdyby [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] faktycznie wystąpiła, np. {{pu przepis="art. 427 KC"}}, {{pu przepis="art. 429 KC"}}, {{pu przepis="art. 430 KC"}} i {{pu przepis="art. 417 KC"}} i nast. (Czachórski w: SystemPrawaCywilnegoTomIIICz1, str. 657).
((1)) Stosunek do innych roszczeń o zaniechanie
{{pu przepis="Art. 439 KC"}} może wchodzić w kolizję z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 144 KC"}}, z {{pu przepis="art. 24 § 1 zd. 1 KC"}} oraz - w zakresie związanym z ochroną środowiska - z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
((2)) Relacja {{pu przepis="art. 439 KC"}} do {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 144 KC"}}
Jeżeli stan faktyczny wypełnia hipotezy obydwu norm, należy - zdaniem Ohanowicza, stosować obie (OhanowiczZbiegNormKC, str.1512). Możliwe jest także, iż sytuacja spełniać będzie wymagania tylko jednego z przepisów. Wówczas oczywiście stosować należy tylko ten jeden przepis (więcej na ten temat: KaspryszynPalestra1999, str. 15).
{{image url="Schemat_zbiegu_przepisow_KC_1.png"}}
((2)) Relacja {{pu przepis="art. 439 KC"}} do {{pu przepis="art. 24 § 1 zd. 1 KC"}}
Tutaj problematyczne jest w ogóle ustalenie, czy możliwy jest zbieg obydwu norm. Spór ten opiera się na wykładni pojęcia [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] w {{pu przepis="art. 439 KC"}}. Przyjmując - za większością - iż {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie chroni przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] niemajątkową, dochodzimy do konkluzji, iż zbieg obydwu przepisów nie jest możliwy. Odmienny pogląd reprezentuje Bieniek (w: BieniekKomentarzKC, wyd. 6, art. 439 uw. 2 c)), którego zdaniem {{pu przepis="art. 24 KC"}} stanowi //lex specialis// do {{pu przepis="art. 439 KC"}}. Ten pogląd jednak ze względu na odmienność przesłanek nie może zostać przyjęty.
((2)) Relacja art. 439 do {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Problem ten został omówiony w **[[RoszczeniePrewencyjne323PrOchrSrodow opracowaniu]]** dotyczącym {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (zob. pkt D.2.).
----
CategorySkrypty CategoryRoszczeniaPrewencyjne CategoryCzynyNiedozwolone
