Protokół zmian strony RoszczeniePrewencyjne323PrOchrSrodow
Dodane:
Zasadniczym celem [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] jest zapobieżenie bezpośrednio grożącej [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]]. Osiągnięcie tego skutku może nastąpić poprzez:
((2)) Przesłanki roszczenia
Roszczenie prewencyjne uruchamia się, gdy dojdzie do bezpośredniego zagrożenia szkodą.
((3)) bezpośrednie zagrożenie szkodą
W tym miejscu pojawia się pytanie o to, przed jaką [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] chronią przepisy {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}. Gdyby posługiwać się analogią do {{pu przepis="art. 439 KC"}}, to należałoby ograniczyć stosowanie przepisów ustawy - Prawo ochrony środowiska do szkód majątkowych, zob. [[RoszczeniePrewencyjne439KC opracowanie]] dotyczące [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} (zwłaszcza pkt B.I.). Konsekwencją przyjęcia tego poglądu jest pozostawienie zadośćuczynienia krzywdzie wywołanej naruszeniem środowiska wyłącznie regulacjom KC (bo trudno uznać, że [[OdpowiedzialnoscCywilna odpowiedzialność cywilna]] za takie [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] miałaby być w zamyśle ustawodawcy zupełnie wyłączona). W każdym razie przepis ten chroni zarówno przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodami]] na mieniu jak i na osobie (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105-106).
Zagrożenie szkodą zachodzi, gdy...
Zagrożenie powstania szkody jest bezpośrednie, gdy...
((3)) bezprawne oddziaływanie na środowisko
Zob. Art323PrOchrSrodow
((3)) legitymacja
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]]. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] na mieniu.
Uprawnienie do reprezentacji większej grup osób przysługuje Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego i organizacji ekologicznej. Możliwość ta zachodzi jednak tylko wówczas, gdy zagrożenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego. Chodzi więc o sytuacje, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] może wystąpić w środowisku jako dobru ogólnym, nie powiązanym z indywidualnymi dobrami albo interesami (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 106).
**Legitymacja bierna** została zakreślona przez użycie sformułowania, iż [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenie]] może być kierowane przeciw "podmiotowi odpowiedzialnemu za zagrożenie". Przyjmuje się, iż odpowiedzialnym będzie więc nie tylko ten podmiot, który prowadzi działalność (faktycznie władający instalacją, z której wynika bezprawne oddziaływanie na środowisko), ale również podmiot czerpiący korzyści z tej działalności, choćby bezpośrednio na środowisko nie oddziaływał (KatnerSzafnickaOSPiP 1966, nr 3).
((2)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}
W zakresie relacji między {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} a {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} stwierdza się w doktrynie, iż są to przepisy od siebie niezależne (SkoczylasPS2003, str. 68; GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 1). Na pierwszy rzut oka koncepcja ta wydaje się być do przyjęcia.
((2)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do {{pu przepis="art. 439 KC"}}
Stosunek omawianego przepisu do [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] w środowisku zbieg [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeń]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeniu]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana (zob. RoszczeniePrewencyjne439KC).
[[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenie]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. [[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenia]] na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] będzie grozić na skutek innego **bezprawnego** zachowania, które może mieć swoje reperkusje w środowisku naturalnym. Dla stanów faktycznych związanych z ochroną środowiska przepis {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miał więc znaczenie znikome. Także zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
((2)) Przesłanki roszczenia
Roszczenie prewencyjne uruchamia się, gdy dojdzie do bezpośredniego zagrożenia szkodą.
((3)) bezpośrednie zagrożenie szkodą
W tym miejscu pojawia się pytanie o to, przed jaką [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] chronią przepisy {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}. Gdyby posługiwać się analogią do {{pu przepis="art. 439 KC"}}, to należałoby ograniczyć stosowanie przepisów ustawy - Prawo ochrony środowiska do szkód majątkowych, zob. [[RoszczeniePrewencyjne439KC opracowanie]] dotyczące [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} (zwłaszcza pkt B.I.). Konsekwencją przyjęcia tego poglądu jest pozostawienie zadośćuczynienia krzywdzie wywołanej naruszeniem środowiska wyłącznie regulacjom KC (bo trudno uznać, że [[OdpowiedzialnoscCywilna odpowiedzialność cywilna]] za takie [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] miałaby być w zamyśle ustawodawcy zupełnie wyłączona). W każdym razie przepis ten chroni zarówno przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodami]] na mieniu jak i na osobie (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105-106).
Zagrożenie szkodą zachodzi, gdy...
Zagrożenie powstania szkody jest bezpośrednie, gdy...
((3)) bezprawne oddziaływanie na środowisko
Zob. Art323PrOchrSrodow
((3)) legitymacja
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]]. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] na mieniu.
Uprawnienie do reprezentacji większej grup osób przysługuje Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego i organizacji ekologicznej. Możliwość ta zachodzi jednak tylko wówczas, gdy zagrożenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego. Chodzi więc o sytuacje, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] może wystąpić w środowisku jako dobru ogólnym, nie powiązanym z indywidualnymi dobrami albo interesami (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 106).
**Legitymacja bierna** została zakreślona przez użycie sformułowania, iż [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenie]] może być kierowane przeciw "podmiotowi odpowiedzialnemu za zagrożenie". Przyjmuje się, iż odpowiedzialnym będzie więc nie tylko ten podmiot, który prowadzi działalność (faktycznie władający instalacją, z której wynika bezprawne oddziaływanie na środowisko), ale również podmiot czerpiący korzyści z tej działalności, choćby bezpośrednio na środowisko nie oddziaływał (KatnerSzafnickaOSPiP 1966, nr 3).
((2)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}
W zakresie relacji między {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} a {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} stwierdza się w doktrynie, iż są to przepisy od siebie niezależne (SkoczylasPS2003, str. 68; GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 1). Na pierwszy rzut oka koncepcja ta wydaje się być do przyjęcia.
((2)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do {{pu przepis="art. 439 KC"}}
Stosunek omawianego przepisu do [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] w środowisku zbieg [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeń]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeniu]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana (zob. RoszczeniePrewencyjne439KC).
[[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenie]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. [[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenia]] na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] będzie grozić na skutek innego **bezprawnego** zachowania, które może mieć swoje reperkusje w środowisku naturalnym. Dla stanów faktycznych związanych z ochroną środowiska przepis {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miał więc znaczenie znikome. Także zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Usunięte:
((2)) Przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcie środków zapobiegawczych
Ten skutek [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] składa się z dwóch ściśle ze sobą powiązanych elementów, z których drugi służy efektywności ochrony stanu zgodnego z prawem.
((3)) przywrócenie stanu zgodnego z prawem
Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji [[SzkodaCywilnoprawna szkód]]. Oznacza to przede wszystkim zaniechanie bezprawnego oddziaływania na środowisko. Nie wyklucza to jednak konieczności podjęcia aktywnego zachowania. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem nie może natomiast polegać na świadczeniu [[Odszkodowanie odszkodowania]], albowiem na etapie zagrożenia nie występuje jeszcze [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 108).
((3)) podjęcie środków zapobiegawczych
Podjęcie środków zapobiegawczych ma służyć utrzymaniu stanu zgodnego z prawem po jego odtworzeniu. Chodzi zatem o to, by ustabilizować stan zgodności z prawem i aby nie zachodziła konieczność ponownego zgłaszania [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]]. Środki te mogą, wg ustawy, polegać np. na montażu instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem. Wyliczenie w przepisie ma charakter przykładowy (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105). Cechą wspólną dla wszystkich środków zapobiegawczych powinna być ich zdolność do zapobiegania powstawaniu kolejnych zagrożeń czy naruszeń.
Obowiązek zapobiegania negatywnym skutkom oddziaływania na środowisko wynika także z {{pu przepis="art. 6 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (tzw. zasada zapobiegania).
((3)) granice obowiązku przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych
Zarówno obowiązek przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych mają swoją granicę. Jest nią wg {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} niemożliwość albo nadmierna trudność w przywróceniu stanu zgodnego z prawem lub podjęciu środków zapobiegawczych. Podkreślanie, iż nie można zmuszać sprawcy zagrożenia [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] do czynności niemożliwych wydaje się w tym wypadku zbędnym zabiegiem. Nadmierna trudność będzie miała miejsce wówczas, gdy technika zabezpieczeń będzie miała zbyt nowatorski charakter, aby dało ją się zastosować w danym przypadku. Myślę, że nadmierna trudność zachodzi także wówczas, gdy instalacja zabezpieczeń wymagałaby nadmiernych kosztów. Miałoby to miejsce wówczas, gdy poczynione w celu realizacji obowiązku nakłady znacznie przewyższałyby grożącą [[SzkodaCywilnoprawna szkodę]].
((2)) Zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie.
Osiągnięcie kresu możliwości przywrócenia stanu zgodnego z prawem bądź podjęcia środków zapobiegawczych nie oznacza zwolnienia sprawcy zagrożenia. Ustawa pozwala bowiem - i jest to //novum// w polskich warunkach - na zobowiązanie sprawcy do zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie. Może to oznaczać również całkowity nakaz zaprzestania i zakaz dalszego prowadzenia jednego z rodzajów działalności przedsiębiorstwa albo wręcz likwidację całego zakładu, gdy działalność sprawcy pozostaje w związku powstaniem zagrożeń lub naruszeń. Żądanie to nie będzie uwzględnione jedynie wówczas, gdy jego zgłoszenie stanowić będzie nadużycie prawa podmiotowego stosownie do {{pu przepis="art. 5 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105).
((1)) Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem
((2)) Przesłanki roszczenia
((3)) bezpośrednie zagrożenie szkodą
Ta przesłanka pod względem werbalnym jest tożsama z przesłanką stosowania {{pu przepis="art. 439 KC"}}. W tym miejscu pojawia się pytanie o to, przed jaką [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] chronią przepisy {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}. Gdyby posługiwać się analogią do {{pu przepis="art. 439 KC"}}, to należałoby ograniczyć stosowanie przepisów ustawy - Prawo ochrony środowiska do szkód majątkowych, zob. [[RoszczeniePrewencyjne439KC opracowanie]] dotyczące [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} (zwłaszcza pkt B.I.). Konsekwencją przyjęcia tego poglądu jest pozostawienie zadośćuczynienia krzywdzie wywołanej naruszeniem środowiska wyłącznie regulacjom KC (bo trudno uznać, że [[OdpowiedzialnoscCywilna odpowiedzialność cywilna]] za takie [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] miałaby być w zamyśle ustawodawcy zupełnie wyłączona).
W każdym razie przepis ten chroni zarówno przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodami]] na mieniu jak i na osobie (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105-106).
((3)) bezprawne oddziaływanie na środowisko
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko.
Oddziaływaniem na środowisko są działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}). Wprawdzie ustawa nie ogranicza oddziaływań do negatywnych, lecz trudno zakładać, aby zamierzeniem ustawodawcy była ochrona podmiotów prywatnych przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]], która może być wyrządzona działaniem korzystnym dla środowiska (np. zalesianie okolicy prowadzi do zachwiania dotychczasowego stanu wód gruntowych, przez co niektórzy mieszkańcy okolicy zmuszeni są do pogłębienia studni). To, czy i kiedy oddziaływanie ma wpływ negatywny na środowisko, należy oceniać przez pryzmat konkretnej sytuacji dla oznaczonego i ograniczonego miejsca (np. budowa elektrowni wiatrowych jest samo w sobie posunięciem proekologicznym jednakże w konkretnych okolicznościach może być działaniem powodującym ujemne reperkusje w środowisku).
Jeżeli wyjść z założenia, iż omawiana regulacja czerpie z przepisów KC, to **bezprawność** należy pojmować jako obiektywną sprzeczność z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego. Bezprawne jest więc przede wszystkim każde oddziaływanie, które nie jest usprawiedliwione przepisami prawa czy wykracza poza ramy wyznaczone decyzjami administracyjnymi. Inaczej twierdzi Radecki, który uważa iż w tym wypadku pojęcie bezprawności należy utożsamiać z przeciętną miarą oddziaływań w stosunkach sąsiedzkich, określoną w {{pu przepis="art. 144 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 104). W tym wypadku bezprawność zachodziła by więc także wtedy, gdyby przekroczona została przeciętna miara oddziaływań, chociażby zachowane były wartości wynikające z pozwolenia administracyjnego albo przepisów wyznaczających wartości progowe dla emisji danego rodzaju.
Ten pogląd budzi wątpliwości, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony [[OdpowiedzialnoscCywilna odpowiedzialności cywilnej]] ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych - tak też SkoczylasPS2003, str. 62). To oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej. Ostatecznie obie koncepcje prowadzą do dalece zbliżonych elementów, albowiem przekroczenie przeciętnej miary będzie mogło zostać uznane za naruszenie zasad współżycia społecznego.
((3)) legitymacja
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]]. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] na mieniu.
Uprawnienie do reprezentacji większej grup osób przysługuje Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego i organizacji ekologicznej. Możliwość ta zachodzi jednak tylko wówczas, gdy zagrożenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego. Chodzi więc o sytuacje, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] może wystąpić w środowisku jako dobru ogąlnym, nie powiązanym z indywidualnymi dobrami albo interesami (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 106).
**Legitymacja bierna** została zakreślona przez użycie sformułowania, iż [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenie]] może być kierowane przeciw "podmiotowi odpowiedzialnemu za zagrożenie". Przyjmuje się, iż odpowiedzialnym będzie więc nie tylko ten podmiot, który prowadzi działalność (faktycznie władający instalacją, z której wynika bezprawne oddziaływanie na środowisko), ale również podmiot czerpiący korzyści z tej działalności, choćby bezpośrednio na środowisko nie oddziaływał (KatnerSzafnickaOSPiP 1966, nr 3).
((1)) Roszczenie o zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie
[[RoszczeniaPrewencyjne Roszczenie prewencyjne]] może zmierzać do zakazania prowadzenia działalności powodującej zagrożenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] tylko wówczas, gdy przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcie środków zapobiegawczych jest "niemożliwe lub nadmiernie utrudnione". Skutek ten ma więc znaczenie wyłącznie akcesoryjne wobec podstawowego celu, jakim jest przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
Niemożliwość i nadmierną trudność należy interpretować subiektywnie. Zawsze bowiem znaleźć można podmiot, który byłby w stanie podołać zadaniu przywrócenia stanu poprzedniego.
Niemożliwość będzie więc zachodzić, gdy ze względów technicznych (niedostępność lub nieznajomość technologii) podmiot zobowiązany nie będzie w stanie zażegnać niebezpieczeństwa. Nadmierna trudność powiązana będzie natomiast z kosztami wdrożenia zabezpieczeń.
((2)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}
W zakresie relacji między {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} a {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} stwierdza się w doktrynie, iż są to przepisy od siebie niezależne (SkoczylasPS2003, str. 68; GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 1). Na pierwszy rzut oka koncepcja ta wydaje się być do przyjęcia.
((2)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do {{pu przepis="art. 439 KC"}}
Stosunek omawianego przepisu do [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] w środowisku zbieg [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeń]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeniu]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana (zob. RoszczeniePrewencyjne439KC).
[[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenie]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. [[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenia]] na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] będzie grozić na skutek innego **bezprawnego** zachowania, które może mieć swoje reperkusje w środowisku naturalnym. Dla stanów faktycznych związanych z ochroną środowiska przepis {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miał więc znaczenie znikome. Także zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Dodane:
[[RoszczeniaPrewencyjne Roszczenie prewencyjne]] może zmierzać do zakazania prowadzenia działalności powodującej zagrożenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] tylko wówczas, gdy przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcie środków zapobiegawczych jest "niemożliwe lub nadmiernie utrudnione". Skutek ten ma więc znaczenie wyłącznie akcesoryjne wobec podstawowego celu, jakim jest przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
Stosunek omawianego przepisu do [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] w środowisku zbieg [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeń]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeniu]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana (zob. RoszczeniePrewencyjne439KC).
[[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenie]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. [[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenia]] na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] będzie grozić na skutek innego **bezprawnego** zachowania, które może mieć swoje reperkusje w środowisku naturalnym. Dla stanów faktycznych związanych z ochroną środowiska przepis {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miał więc znaczenie znikome. Także zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Stosunek omawianego przepisu do [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] w środowisku zbieg [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeń]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w [[RoszczenieCywilnoprawne roszczeniu]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana (zob. RoszczeniePrewencyjne439KC).
[[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenie]] z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. [[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenia]] na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] będzie grozić na skutek innego **bezprawnego** zachowania, które może mieć swoje reperkusje w środowisku naturalnym. Dla stanów faktycznych związanych z ochroną środowiska przepis {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miał więc znaczenie znikome. Także zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Usunięte:
Stosunek omawianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku zbieg roszczeń z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w roszczeniu z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana (zob. RoszczeniePrewencyjne439KC).
Roszczenie z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy szkoda zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. Roszczenia na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna szkoda będzie grozić na skutek innego **bezprawnego** zachowania, które może mieć swoje reperkusje w środowisku naturalnym. Dla stanów faktycznych związanych z ochroną środowiska przepis {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miał więc znaczenie znikome. Także zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Dodane:
Ta przesłanka pod względem werbalnym jest tożsama z przesłanką stosowania {{pu przepis="art. 439 KC"}}. W tym miejscu pojawia się pytanie o to, przed jaką [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] chronią przepisy {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}. Gdyby posługiwać się analogią do {{pu przepis="art. 439 KC"}}, to należałoby ograniczyć stosowanie przepisów ustawy - Prawo ochrony środowiska do szkód majątkowych, zob. [[RoszczeniePrewencyjne439KC opracowanie]] dotyczące [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] z {{pu przepis="art. 439 KC"}} (zwłaszcza pkt B.I.). Konsekwencją przyjęcia tego poglądu jest pozostawienie zadośćuczynienia krzywdzie wywołanej naruszeniem środowiska wyłącznie regulacjom KC (bo trudno uznać, że [[OdpowiedzialnoscCywilna odpowiedzialność cywilna]] za takie [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] miałaby być w zamyśle ustawodawcy zupełnie wyłączona).
W każdym razie przepis ten chroni zarówno przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodami]] na mieniu jak i na osobie (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105-106).
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko.
Oddziaływaniem na środowisko są działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}). Wprawdzie ustawa nie ogranicza oddziaływań do negatywnych, lecz trudno zakładać, aby zamierzeniem ustawodawcy była ochrona podmiotów prywatnych przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]], która może być wyrządzona działaniem korzystnym dla środowiska (np. zalesianie okolicy prowadzi do zachwiania dotychczasowego stanu wód gruntowych, przez co niektórzy mieszkańcy okolicy zmuszeni są do pogłębienia studni). To, czy i kiedy oddziaływanie ma wpływ negatywny na środowisko, należy oceniać przez pryzmat konkretnej sytuacji dla oznaczonego i ograniczonego miejsca (np. budowa elektrowni wiatrowych jest samo w sobie posunięciem proekologicznym jednakże w konkretnych okolicznościach może być działaniem powodującym ujemne reperkusje w środowisku).
Ten pogląd budzi wątpliwości, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony [[OdpowiedzialnoscCywilna odpowiedzialności cywilnej]] ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych - tak też SkoczylasPS2003, str. 62). To oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej. Ostatecznie obie koncepcje prowadzą do dalece zbliżonych elementów, albowiem przekroczenie przeciętnej miary będzie mogło zostać uznane za naruszenie zasad współżycia społecznego.
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]]. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] na mieniu.
Uprawnienie do reprezentacji większej grup osób przysługuje Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego i organizacji ekologicznej. Możliwość ta zachodzi jednak tylko wówczas, gdy zagrożenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego. Chodzi więc o sytuacje, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] może wystąpić w środowisku jako dobru ogąlnym, nie powiązanym z indywidualnymi dobrami albo interesami (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 106).
**Legitymacja bierna** została zakreślona przez użycie sformułowania, iż [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenie]] może być kierowane przeciw "podmiotowi odpowiedzialnemu za zagrożenie". Przyjmuje się, iż odpowiedzialnym będzie więc nie tylko ten podmiot, który prowadzi działalność (faktycznie władający instalacją, z której wynika bezprawne oddziaływanie na środowisko), ale również podmiot czerpiący korzyści z tej działalności, choćby bezpośrednio na środowisko nie oddziaływał (KatnerSzafnickaOSPiP 1966, nr 3).
W każdym razie przepis ten chroni zarówno przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodami]] na mieniu jak i na osobie (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105-106).
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko.
Oddziaływaniem na środowisko są działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}). Wprawdzie ustawa nie ogranicza oddziaływań do negatywnych, lecz trudno zakładać, aby zamierzeniem ustawodawcy była ochrona podmiotów prywatnych przed [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]], która może być wyrządzona działaniem korzystnym dla środowiska (np. zalesianie okolicy prowadzi do zachwiania dotychczasowego stanu wód gruntowych, przez co niektórzy mieszkańcy okolicy zmuszeni są do pogłębienia studni). To, czy i kiedy oddziaływanie ma wpływ negatywny na środowisko, należy oceniać przez pryzmat konkretnej sytuacji dla oznaczonego i ograniczonego miejsca (np. budowa elektrowni wiatrowych jest samo w sobie posunięciem proekologicznym jednakże w konkretnych okolicznościach może być działaniem powodującym ujemne reperkusje w środowisku).
Ten pogląd budzi wątpliwości, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony [[OdpowiedzialnoscCywilna odpowiedzialności cywilnej]] ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych - tak też SkoczylasPS2003, str. 62). To oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej. Ostatecznie obie koncepcje prowadzą do dalece zbliżonych elementów, albowiem przekroczenie przeciętnej miary będzie mogło zostać uznane za naruszenie zasad współżycia społecznego.
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]]. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do [[SzkodaCywilnoprawna szkody]] na mieniu.
Uprawnienie do reprezentacji większej grup osób przysługuje Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego i organizacji ekologicznej. Możliwość ta zachodzi jednak tylko wówczas, gdy zagrożenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego. Chodzi więc o sytuacje, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] może wystąpić w środowisku jako dobru ogąlnym, nie powiązanym z indywidualnymi dobrami albo interesami (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 106).
**Legitymacja bierna** została zakreślona przez użycie sformułowania, iż [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenie]] może być kierowane przeciw "podmiotowi odpowiedzialnemu za zagrożenie". Przyjmuje się, iż odpowiedzialnym będzie więc nie tylko ten podmiot, który prowadzi działalność (faktycznie władający instalacją, z której wynika bezprawne oddziaływanie na środowisko), ale również podmiot czerpiący korzyści z tej działalności, choćby bezpośrednio na środowisko nie oddziaływał (KatnerSzafnickaOSPiP 1966, nr 3).
Usunięte:
W każdym razie przepis ten chroni zarówno przed szkodami na mieniu jak i na osobie (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105-106).
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie szkodą było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko.
Oddziaływaniem na środowisko są działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}). Wprawdzie ustawa nie ogranicza oddziaływań do negatywnych, lecz trudno zakładać, aby zamierzeniem ustawodawcy była ochrona podmiotów prywatnych przed szkodą, która może być wyrządzona działaniem korzystnym dla środowiska (np. zalesianie okolicy prowadzi do zachwiania dotychczasowego stanu wód gruntowych, przez co niektórzy mieszkańcy okolicy zmuszeni są do pogłębienia studni). To, czy i kiedy oddziaływanie ma wpływ negatywny na środowisko, należy oceniać przez pryzmat konkretnej sytuacji dla oznaczonego i ograniczonego miejsca (np. budowa elektrowni wiatrowych jest samo w sobie posunięciem proekologicznym jednakże w konkretnych okolicznościach może być działaniem powodującym ujemne reperkusje w środowisku).
Ten pogląd budzi wątpliwości, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych - tak też SkoczylasPS2003, str. 62). To oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej. Ostatecznie obie koncepcje prowadzą do dalece zbliżonych elementów, albowiem przekroczenie przeciętnej miary będzie mogło zostać uznane za naruszenie zasad współżycia społecznego.
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie szkody użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do szkody na mieniu.
Uprawnienie do reprezentacji większej grup osób przysługuje Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego i organizacji ekologicznej. Możliwość ta zachodzi jednak tylko wówczas, gdy zagrożenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego. Chodzi więc o sytuacje, gdy szkoda może wystąpić w środowisku jako dobru ogąlnym, nie powiązanym z indywidualnymi dobrami albo interesami (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 106).
**Legitymacja bierna** została zakreślona przez użycie sformułowania, iż roszczenie może być kierowane przeciw "podmiotowi odpowiedzialnemu za zagrożenie". Przyjmuje się, iż odpowiedzialnym będzie więc nie tylko ten podmiot, który prowadzi działalność (faktycznie władający instalacją, z której wynika bezprawne oddziaływanie na środowisko), ale również podmiot czerpiący korzyści z tej działalności, choćby bezpośrednio na środowisko nie oddziaływał (KatnerSzafnickaOSPiP 1966, nr 3).
Dodane:
((2)) Zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie.
Usunięte:
Dodane:
((3)) Zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie.
Usunięte:
Dodane:
((3)) przywrócenie stanu zgodnego z prawem
Usunięte:
Dodane:
((3)) przywrócenie stany zgodnego z prawem
Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji [[SzkodaCywilnoprawna szkód]]. Oznacza to przede wszystkim zaniechanie bezprawnego oddziaływania na środowisko. Nie wyklucza to jednak konieczności podjęcia aktywnego zachowania. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem nie może natomiast polegać na świadczeniu [[Odszkodowanie odszkodowania]], albowiem na etapie zagrożenia nie występuje jeszcze [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 108).
((3)) podjęcie środków zapobiegawczych
((3)) granice obowiązku przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych
Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji [[SzkodaCywilnoprawna szkód]]. Oznacza to przede wszystkim zaniechanie bezprawnego oddziaływania na środowisko. Nie wyklucza to jednak konieczności podjęcia aktywnego zachowania. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem nie może natomiast polegać na świadczeniu [[Odszkodowanie odszkodowania]], albowiem na etapie zagrożenia nie występuje jeszcze [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 108).
((3)) podjęcie środków zapobiegawczych
((3)) granice obowiązku przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych
Usunięte:
Dodane:
Zasadniczym celem [[RoszczeniaPrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] jest zapobieżenie grożącej bezpośrednio [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]]. Osiągnięcie tego skutku może nastąpić poprzez:
Usunięte:
Dodane:
Zasadniczym celem [[RoszczeniePrewencyjne roszczenia prewencyjnego]] jest zapobieżenie grożącej bezpośrednio [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]]. Osiągnięcie tego skutku może nastąpić poprzez:
Ten skutek [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] składa się z dwóch ściśle ze sobą powiązanych elementów, z których drugi służy efektywności ochrony stanu zgodnego z prawem.
Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji [[SzkodaCywilnoprawna szkód]]. Oznacza to przede wszystkim zaniechanie bezprawnego oddziaływania na środowisko. Nie wyklucza to jednak konieczności podjęcia aktywnego zachowania. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem nie może natomiast polegać na świadczeniu [[Odszkodowanie odszkodowania]], albowiem na etapie zagrożenia nie występuje jeszcze [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 108).
Podjęcie środków zapobiegawczych ma służyć utrzymaniu stanu zgodnego z prawem po jego odtworzeniu. Chodzi zatem o to, by ustabilizować stan zgodności z prawem i aby nie zachodziła konieczność ponownego zgłaszania [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]]. Środki te mogą, wg ustawy, polegać np. na montażu instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem. Wyliczenie w przepisie ma charakter przykładowy (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105). Cechą wspólną dla wszystkich środków zapobiegawczych powinna być ich zdolność do zapobiegania powstawaniu kolejnych zagrożeń czy naruszeń.
Zarówno obowiązek przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych mają swoją granicę. Jest nią wg {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} niemożliwość albo nadmierna trudność w przywróceniu stanu zgodnego z prawem lub podjęciu środków zapobiegawczych. Podkreślanie, iż nie można zmuszać sprawcy zagrożenia [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] do czynności niemożliwych wydaje się w tym wypadku zbędnym zabiegiem. Nadmierna trudność będzie miała miejsce wówczas, gdy technika zabezpieczeń będzie miała zbyt nowatorski charakter, aby dało ją się zastosować w danym przypadku. Myślę, że nadmierna trudność zachodzi także wówczas, gdy instalacja zabezpieczeń wymagałaby nadmiernych kosztów. Miałoby to miejsce wówczas, gdy poczynione w celu realizacji obowiązku nakłady znacznie przewyższałyby grożącą [[SzkodaCywilnoprawna szkodę]].
Ten skutek [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] składa się z dwóch ściśle ze sobą powiązanych elementów, z których drugi służy efektywności ochrony stanu zgodnego z prawem.
Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji [[SzkodaCywilnoprawna szkód]]. Oznacza to przede wszystkim zaniechanie bezprawnego oddziaływania na środowisko. Nie wyklucza to jednak konieczności podjęcia aktywnego zachowania. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem nie może natomiast polegać na świadczeniu [[Odszkodowanie odszkodowania]], albowiem na etapie zagrożenia nie występuje jeszcze [[SzkodaCywilnoprawna szkoda]] (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 108).
Podjęcie środków zapobiegawczych ma służyć utrzymaniu stanu zgodnego z prawem po jego odtworzeniu. Chodzi zatem o to, by ustabilizować stan zgodności z prawem i aby nie zachodziła konieczność ponownego zgłaszania [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]]. Środki te mogą, wg ustawy, polegać np. na montażu instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem. Wyliczenie w przepisie ma charakter przykładowy (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105). Cechą wspólną dla wszystkich środków zapobiegawczych powinna być ich zdolność do zapobiegania powstawaniu kolejnych zagrożeń czy naruszeń.
Zarówno obowiązek przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych mają swoją granicę. Jest nią wg {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} niemożliwość albo nadmierna trudność w przywróceniu stanu zgodnego z prawem lub podjęciu środków zapobiegawczych. Podkreślanie, iż nie można zmuszać sprawcy zagrożenia [[SzkodaCywilnoprawna szkodą]] do czynności niemożliwych wydaje się w tym wypadku zbędnym zabiegiem. Nadmierna trudność będzie miała miejsce wówczas, gdy technika zabezpieczeń będzie miała zbyt nowatorski charakter, aby dało ją się zastosować w danym przypadku. Myślę, że nadmierna trudność zachodzi także wówczas, gdy instalacja zabezpieczeń wymagałaby nadmiernych kosztów. Miałoby to miejsce wówczas, gdy poczynione w celu realizacji obowiązku nakłady znacznie przewyższałyby grożącą [[SzkodaCywilnoprawna szkodę]].
Usunięte:
Ten skutek roszczenia składa się z dwóch ściśle ze sobą powiązanych elementów, z których drugi służy efektywności ochrony stanu zgodnego z prawem.
Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy szkoda jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji szkód. Oznacza to przede wszystkim zaniechanie bezprawnego oddziaływania na środowisko. Nie wyklucza to jednak konieczności podjęcia aktywnego zachowania. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem nie może natomiast polegać na świadczeniu odszkodowania, albowiem na etapie zagrożenia nie występuje jeszcze szkoda (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 108).
Podjęcie środków zapobiegawczych ma służyć utrzymaniu stanu zgodnego z prawem po jego odtworzeniu. Chodzi zatem o to, by ustabilizować stan zgodności z prawem i aby nie zachodziła konieczność ponownego zgłaszania roszczenia. Środki te mogą, wg ustawy, polegać np. na montażu instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem. Wyliczenie w przepisie ma charakter przykładowy (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105). Cechą wspólną dla wszystkich środków zapobiegawczych powinna być ich zdolność do zapobiegania powstawaniu kolejnych zagrożeń czy naruszeń.
Zarówno obowiązek przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych mają swoją granicę. Jest nią wg {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} niemożliwość albo nadmierna trudność w przywróceniu stanu zgodnego z prawem lub podjęciu środków zapobiegawczych. Podkreślanie, iż nie można zmuszać sprawcy zagrożenia szkodą do czynności niemożliwych wydaje się w tym wypadku zbędnym zabiegiem. Nadmierna trudność będzie miała miejsce wówczas, gdy technika zabezpieczeń będzie miała zbyt nowatorski charakter, aby dało ją się zastosować w danym przypadku. Myślę, że nadmierna trudność zachodzi także wówczas, gdy instalacja zabezpieczeń wymagałaby nadmiernych kosztów. Miałoby to miejsce wówczas, gdy poczynione w celu realizacji obowiązku nakłady znacznie przewyższałyby grożącą szkodę.
Dodane:
((1)) Podstawa prawna roszczenia
{{pu przepis="Art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} może stanowić __samodzielną__ [[PodstawaPrawnaRoszczenia podstawę roszczenia cywilnoprawnego]] o zapobieżenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]] (SkoczylasPS2003, str. 69).
{{pu przepis="Art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} może stanowić __samodzielną__ [[PodstawaPrawnaRoszczenia podstawę roszczenia cywilnoprawnego]] o zapobieżenie [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie]] (SkoczylasPS2003, str. 69).
Usunięte:
Dodane:
CategoryRoszczeniaPrewencyjne CategoryOchronaSrodowiska CategoryArtykuly
Usunięte:
Dodane:
W każdym razie przepis ten chroni zarówno przed szkodami na mieniu jak i na osobie (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105-106).
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie szkody użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do szkody na mieniu.
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie szkody użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do szkody na mieniu.
Usunięte:
Dodane:
Ta przesłanka pod względem werbalnym jest tożsama z przesłanką stosowania {{pu przepis="art. 439 KC"}}. W tym miejscu pojawia się pytanie o to, przed jaką szkodą chronią przepisy art. 323 ust. 1 . Gdyby posługiwać się analogią do {{pu przepis="art. 439 KC"}}, to należałoby ograniczyć stosowanie przepisów ustawy - Prawo ochrony środowiska do szkód majątkowych, zob. [[RoszczeniePrewencyjne439KC opracowanie]] dotyczące roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} (zwłaszcza pkt B.I.). Konsekwencją przyjęcia tego poglądu jest pozostawienie zadośćuczynienia krzywdzie wywołanej naruszeniem środowiska wyłącznie regulacjom KC (bo trudno uznać, że odpowiedzialność cywilna za takie szkody miałaby być w zamyśle ustawodawcy zupełnie wyłączona).
Usunięte:
Dodane:
Ten pogląd budzi wątpliwości, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych - tak też SkoczylasPS2003, str. 62). To oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej. Ostatecznie obie koncepcje prowadzą do dalece zbliżonych elementów, albowiem przekroczenie przeciętnej miary będzie mogło zostać uznane za naruszenie zasad współżycia społecznego.
Usunięte:
Dodane:
{{pu przepis="Art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} może stanowić __samodzielną__ podstawę roszczenia cywilnoprawnego o zapobieżenie szkodzie (SkoczylasPS2003, str. 69).
Zasadniczym celem roszczenia prewencyjnego jest zapobieżenie grożącej bezpośrednio szkodzie. Osiągnięcie tego skutku może nastąpić poprzez:
Podjęcie środków zapobiegawczych ma służyć utrzymaniu stanu zgodnego z prawem po jego odtworzeniu. Chodzi zatem o to, by ustabilizować stan zgodności z prawem i aby nie zachodziła konieczność ponownego zgłaszania roszczenia. Środki te mogą, wg ustawy, polegać np. na montażu instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem. Wyliczenie w przepisie ma charakter przykładowy (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105). Cechą wspólną dla wszystkich środków zapobiegawczych powinna być ich zdolność do zapobiegania powstawaniu kolejnych zagrożeń czy naruszeń.
Osiągnięcie kresu możliwości przywrócenia stanu zgodnego z prawem bądź podjęcia środków zapobiegawczych nie oznacza zwolnienia sprawcy zagrożenia. Ustawa pozwala bowiem - i jest to //novum// w polskich warunkach - na zobowiązanie sprawcy do zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie. Może to oznaczać również całkowity nakaz zaprzestania i zakaz dalszego prowadzenia jednego z rodzajów działalności przedsiębiorstwa albo wręcz likwidację całego zakładu, gdy działalność sprawcy pozostaje w związku powstaniem zagrożeń lub naruszeń. Żądanie to nie będzie uwzględnione jedynie wówczas, gdy jego zgłoszenie stanowić będzie nadużycie prawa podmiotowego stosownie do {{pu przepis="art. 5 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105).
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie szkodą było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko.
Oddziaływaniem na środowisko są działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}). Wprawdzie ustawa nie ogranicza oddziaływań do negatywnych, lecz trudno zakładać, aby zamierzeniem ustawodawcy była ochrona podmiotów prywatnych przed szkodą, która może być wyrządzona działaniem korzystnym dla środowiska (np. zalesianie okolicy prowadzi do zachwiania dotychczasowego stanu wód gruntowych, przez co niektórzy mieszkańcy okolicy zmuszeni są do pogłębienia studni). To, czy i kiedy oddziaływanie ma wpływ negatywny na środowisko, należy oceniać przez pryzmat konkretnej sytuacji dla oznaczonego i ograniczonego miejsca (np. budowa elektrowni wiatrowych jest samo w sobie posunięciem proekologicznym jednakże w konkretnych okolicznościach może być działaniem powodującym ujemne reperkusje w środowisku).
Jeżeli wyjść z założenia, iż omawiana regulacja czerpie z przepisów KC, to **bezprawność** należy pojmować jako obiektywną sprzeczność z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego. Bezprawne jest więc przede wszystkim każde oddziaływanie, które nie jest usprawiedliwione przepisami prawa czy wykracza poza ramy wyznaczone decyzjami administracyjnymi. Inaczej twierdzi Radecki, który uważa iż w tym wypadku pojęcie bezprawności należy utożsamiać z przeciętną miarą oddziaływań w stosunkach sąsiedzkich, określoną w {{pu przepis="art. 144 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 104). W tym wypadku bezprawność zachodziła by więc także wtedy, gdyby przekroczona została przeciętna miara oddziaływań, chociażby zachowane były wartości wynikające z pozwolenia administracyjnego albo przepisów wyznaczających wartości progowe dla emisji danego rodzaju.
Ten pogląd budzi wątpliwości, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych). co oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej. Ostatecznie obie koncepcje prowadzą do dalece zbliżonych elementów, albowiem przekroczenie przeciętnej miary będzie mogło zostać uznane za naruszenie zasad współżycia społecznego.
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie szkody użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do szkody na mieniu. Przepis chroni bowiem również przed niebezpieczeństwem wystąpienia szkody na osobie (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105-106).
Uprawnienie do reprezentacji większej grup osób przysługuje Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego i organizacji ekologicznej. Możliwość ta zachodzi jednak tylko wówczas, gdy zagrożenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego. Chodzi więc o sytuacje, gdy szkoda może wystąpić w środowisku jako dobru ogąlnym, nie powiązanym z indywidualnymi dobrami albo interesami (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 106).
Niemożliwość i nadmierną trudność należy interpretować subiektywnie. Zawsze bowiem znaleźć można podmiot, który byłby w stanie podołać zadaniu przywrócenia stanu poprzedniego.
Niemożliwość będzie więc zachodzić, gdy ze względów technicznych (niedostępność lub nieznajomość technologii) podmiot zobowiązany nie będzie w stanie zażegnać niebezpieczeństwa. Nadmierna trudność powiązana będzie natomiast z kosztami wdrożenia zabezpieczeń.
Zasadniczym celem roszczenia prewencyjnego jest zapobieżenie grożącej bezpośrednio szkodzie. Osiągnięcie tego skutku może nastąpić poprzez:
Podjęcie środków zapobiegawczych ma służyć utrzymaniu stanu zgodnego z prawem po jego odtworzeniu. Chodzi zatem o to, by ustabilizować stan zgodności z prawem i aby nie zachodziła konieczność ponownego zgłaszania roszczenia. Środki te mogą, wg ustawy, polegać np. na montażu instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem. Wyliczenie w przepisie ma charakter przykładowy (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105). Cechą wspólną dla wszystkich środków zapobiegawczych powinna być ich zdolność do zapobiegania powstawaniu kolejnych zagrożeń czy naruszeń.
Osiągnięcie kresu możliwości przywrócenia stanu zgodnego z prawem bądź podjęcia środków zapobiegawczych nie oznacza zwolnienia sprawcy zagrożenia. Ustawa pozwala bowiem - i jest to //novum// w polskich warunkach - na zobowiązanie sprawcy do zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie. Może to oznaczać również całkowity nakaz zaprzestania i zakaz dalszego prowadzenia jednego z rodzajów działalności przedsiębiorstwa albo wręcz likwidację całego zakładu, gdy działalność sprawcy pozostaje w związku powstaniem zagrożeń lub naruszeń. Żądanie to nie będzie uwzględnione jedynie wówczas, gdy jego zgłoszenie stanowić będzie nadużycie prawa podmiotowego stosownie do {{pu przepis="art. 5 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105).
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie szkodą było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko.
Oddziaływaniem na środowisko są działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}). Wprawdzie ustawa nie ogranicza oddziaływań do negatywnych, lecz trudno zakładać, aby zamierzeniem ustawodawcy była ochrona podmiotów prywatnych przed szkodą, która może być wyrządzona działaniem korzystnym dla środowiska (np. zalesianie okolicy prowadzi do zachwiania dotychczasowego stanu wód gruntowych, przez co niektórzy mieszkańcy okolicy zmuszeni są do pogłębienia studni). To, czy i kiedy oddziaływanie ma wpływ negatywny na środowisko, należy oceniać przez pryzmat konkretnej sytuacji dla oznaczonego i ograniczonego miejsca (np. budowa elektrowni wiatrowych jest samo w sobie posunięciem proekologicznym jednakże w konkretnych okolicznościach może być działaniem powodującym ujemne reperkusje w środowisku).
Jeżeli wyjść z założenia, iż omawiana regulacja czerpie z przepisów KC, to **bezprawność** należy pojmować jako obiektywną sprzeczność z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego. Bezprawne jest więc przede wszystkim każde oddziaływanie, które nie jest usprawiedliwione przepisami prawa czy wykracza poza ramy wyznaczone decyzjami administracyjnymi. Inaczej twierdzi Radecki, który uważa iż w tym wypadku pojęcie bezprawności należy utożsamiać z przeciętną miarą oddziaływań w stosunkach sąsiedzkich, określoną w {{pu przepis="art. 144 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 104). W tym wypadku bezprawność zachodziła by więc także wtedy, gdyby przekroczona została przeciętna miara oddziaływań, chociażby zachowane były wartości wynikające z pozwolenia administracyjnego albo przepisów wyznaczających wartości progowe dla emisji danego rodzaju.
Ten pogląd budzi wątpliwości, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych). co oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej. Ostatecznie obie koncepcje prowadzą do dalece zbliżonych elementów, albowiem przekroczenie przeciętnej miary będzie mogło zostać uznane za naruszenie zasad współżycia społecznego.
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które ograniczało pojęcie szkody użyte w {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do szkody na mieniu. Przepis chroni bowiem również przed niebezpieczeństwem wystąpienia szkody na osobie (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105-106).
Uprawnienie do reprezentacji większej grup osób przysługuje Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego i organizacji ekologicznej. Możliwość ta zachodzi jednak tylko wówczas, gdy zagrożenie dotyczy środowiska jako dobra wspólnego. Chodzi więc o sytuacje, gdy szkoda może wystąpić w środowisku jako dobru ogąlnym, nie powiązanym z indywidualnymi dobrami albo interesami (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 106).
Niemożliwość i nadmierną trudność należy interpretować subiektywnie. Zawsze bowiem znaleźć można podmiot, który byłby w stanie podołać zadaniu przywrócenia stanu poprzedniego.
Niemożliwość będzie więc zachodzić, gdy ze względów technicznych (niedostępność lub nieznajomość technologii) podmiot zobowiązany nie będzie w stanie zażegnać niebezpieczeństwa. Nadmierna trudność powiązana będzie natomiast z kosztami wdrożenia zabezpieczeń.
Usunięte:
Celem roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} może być:
Podjęcie środków zapobiegawczych ma służyć utrzymaniu stanu zgodnego z prawem po jego odtworzeniu. Chodzi zatem o to, by ustabilizować stan zgodności z prawem i aby nie zachodziła konieczność ponownego zgłaszania roszczenia. Środki te mogą, wg ustawy, polegać np. na montażu instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem. Wyliczenie w przepisie ma charakter przykładowy. Cechą wspólną dla wszystkich środków zapobiegawczych powinna być ich zdolność do zapobiegania powstawaniu kolejnych zagrożeń czy naruszeń.
Osiągnięcie granicy w możliwości w przywróceniu stanu zgodnego z prawem bądź podjęciu środków zapobiegawczych nie oznacza zwolnienia sprawcy zagrożenia. Ustawa pozwala bowiem - i jest to novum w polskich warunkach - na zobowiązanie sprawcy do zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie. Może to oznaczać nakaz zaprzestania i zakaz dalszego prowadzenia jednego z rodzajów działalności przedsiębiorstwa albo wręcz likwidację całego zakładu, gdy działalność sprawcy pozostaje w związku powstaniem zagrożeń lub naruszeń. Granicą takiego żądania może być wyłącznie {{pu przepis="art. 5 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105).
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie szkodą było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko. Oznacza to, że chodzi tutaj o działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}). Wprawdzie ustawa nie ogranicza oddziaływań do negatywnych, lecz trudno zakładać, aby zamierzeniem ustawodawcy była ochrona podmiotów prywatnych przed szkodą, która może być wyrządzona działaniem korzystnym dla środowiska (np. zalesianie okolicy prowadzi do zachwiania dotychczasowego stanu wód gruntowych, przez co niektórzy mieszkańcy okolicy zmuszeni są do pogłębienia studni). To, czy i kiedy oddziaływanie ma wpływ negatywny na środowisko, należy oceniać przez pryzmat konkretnej sytuacji dla oznaczonego i ograniczonego miejsca (np. budowa elektroni wiatrowych jest samo w sobie posunięciem proekologicznym jednakże w konkretnych okolicznościach może być działaniem powodującym ujemne reperkusje w środowisku).
Jeżeli wyjść z założenia, iż omawiana regulacja czerpie z przepisów KC, to **bezprawność** należy pojmować jako obiektywną sprzeczność z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego. Bezprawne jest więc przede wszystkim każde oddziaływanie, które nie jest usprawiedliwione przepisami prawa czy wykracza poza ramy wyznaczone decyzjami administracyjnymi. Inaczej Radecki, który uważa iż w tym wypadku pojęcie bezprawności należy utożsamiać z przeciętną miarą oddziaływań w stosunkach sąsiedzkich, określoną w {{pu przepis="art. 144 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 104). W tym wypadku bezprawność zachodziła by więc także wtedy, gdyby przekroczona została przeciętna miara oddziaływań, chociażby zachowane były wartości wynikające z pozwolenia administracyjnego.
Ten pogląd wydaje się jednak niesłuszny, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych), co oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak
zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej.
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które sprowadzałoby pojęcie szkody użyte w art. 323 ust. 1 do jej materialnego rodzaju.
Dodane:
Nie ma wątpliwości, iż {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} może stanowić podstawę roszczenia cywilnoprawnego o zapobieżenie szkodzie (SkoczylasPS2003, str. 69).
Celem roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} może być:
Roszczenie prewencyjne może zmierzać do zakazania prowadzenia działalności powodującej zagrożenie szkodą tylko wówczas, gdy przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcie środków zapobiegawczych jest "niemożliwe lub nadmiernie utrudnione". Skutek ten ma więc znaczenie wyłącznie akcesoryjne wobec podstawowego celu, jakim jest przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
Celem roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} może być:
Roszczenie prewencyjne może zmierzać do zakazania prowadzenia działalności powodującej zagrożenie szkodą tylko wówczas, gdy przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcie środków zapobiegawczych jest "niemożliwe lub nadmiernie utrudnione". Skutek ten ma więc znaczenie wyłącznie akcesoryjne wobec podstawowego celu, jakim jest przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
Usunięte:
Celem tego roszczenia może być:
(...)
Dodane:
Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy szkoda jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji szkód. Oznacza to przede wszystkim zaniechanie bezprawnego oddziaływania na środowisko. Nie wyklucza to jednak konieczności podjęcia aktywnego zachowania. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem nie może natomiast polegać na świadczeniu odszkodowania, albowiem na etapie zagrożenia nie występuje jeszcze szkoda (por. RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 108).
Usunięte:
Dodane:
Osiągnięcie granicy w możliwości w przywróceniu stanu zgodnego z prawem bądź podjęciu środków zapobiegawczych nie oznacza zwolnienia sprawcy zagrożenia. Ustawa pozwala bowiem - i jest to novum w polskich warunkach - na zobowiązanie sprawcy do zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie. Może to oznaczać nakaz zaprzestania i zakaz dalszego prowadzenia jednego z rodzajów działalności przedsiębiorstwa albo wręcz likwidację całego zakładu, gdy działalność sprawcy pozostaje w związku powstaniem zagrożeń lub naruszeń. Granicą takiego żądania może być wyłącznie {{pu przepis="art. 5 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 105).
zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej.
zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej.
Usunięte:
zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej.
Usunięte:
Dodane:
Jeżeli wyjść z założenia, iż omawiana regulacja czerpie z przepisów KC, to **bezprawność** należy pojmować jako obiektywną sprzeczność z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego. Bezprawne jest więc przede wszystkim każde oddziaływanie, które nie jest usprawiedliwione przepisami prawa czy wykracza poza ramy wyznaczone decyzjami administracyjnymi. Inaczej Radecki, który uważa iż w tym wypadku pojęcie bezprawności należy utożsamiać z przeciętną miarą oddziaływań w stosunkach sąsiedzkich, określoną w {{pu przepis="art. 144 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 104). W tym wypadku bezprawność zachodziła by więc także wtedy, gdyby przekroczona została przeciętna miara oddziaływań, chociażby zachowane były wartości wynikające z pozwolenia administracyjnego.
Ten pogląd wydaje się jednak niesłuszny, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych), co oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak
zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej.
Ten pogląd wydaje się jednak niesłuszny, albowiem ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych), co oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów. Z drugiej jednak strony {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} uniezależnia bezprawność od przesłanki prowadzenia działalności w granicach i na podstawie decyzji administracyjnej. Wskazuje to na okoliczność, iż bezprawność winna zależeć od innych czynników aniżeli zgodność z indywidualnymi decyzjami. Przepis {{pu przepis="art. 325 PrOchrŚrodow"}} nie może mieć jednak
zastosowania dla odpowiedzialności prewencyjnej, albowiem werbalnie ogranicza się on jedynie do przypadków odpowiedzialności kompensacyjnej.
Usunięte:
1) ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych), co oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów;
1)
Dodane:
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w roszczeniu z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana (zob. RoszczeniePrewencyjne439KC).
Roszczenie z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy szkoda zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. Roszczenia na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna szkoda będzie grozić na skutek innego **bezprawnego** zachowania, które może mieć swoje reperkusje w środowisku naturalnym. Dla stanów faktycznych związanych z ochroną środowiska przepis {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miał więc znaczenie znikome. Także zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Roszczenie z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy szkoda zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. Roszczenia na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna szkoda będzie grozić na skutek innego **bezprawnego** zachowania, które może mieć swoje reperkusje w środowisku naturalnym. Dla stanów faktycznych związanych z ochroną środowiska przepis {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miał więc znaczenie znikome. Także zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Usunięte:
Roszczenie z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy szkoda zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. Roszczenia na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna szkoda będzie grozić na skutek działalności mieszczącej się w granicach dopuszczalnego oddziaływania na środowisko. Wówczas jednak zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Dodane:
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w roszczeniu z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana.
Usunięte:
Dodane:
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w {{art. 323 PrOchrŚrodow}} //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w roszczeniu z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana.
Usunięte:
Dodane:
Jeżeli wyjść z założenia, iż omawiana regulacja czerpie z przepisów KC, to **bezprawność** należy pojmować jako obiektywną sprzeczność z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego. Bezprawne jest więc przede wszystkim każde oddziaływanie, które nie jest usprawiedliwione przepisami prawa czy wykracza poza ramy wyznaczone decyzjami administracyjnymi. Inaczej Radecki, który uważa iż w tym wypadku pojęcie bezprawności należy utożsamiać z przeciętną miarą oddziaływań w stosunkach sąsiedzkich, określoną w {{pu przepis="art. 144 KC"}} (RadeckiOdpowiedzialnoscPrawna, 2002, str. 104). W tym wypadku bezprawność zachodziła by więc także wtedy, gdyby przekroczona została przeciętna miara oddziaływań, chociażby zachowane były wartości wynikające z pozwolenia administracyjnego. Ten pogląd wydaje się jednak niesłuszny, albowiem:
1) ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych), co oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów;
1)
1) ustawa wyraźnie mówi o bezprawnym oddziaływaniu na środowisko, a więc nawiązuje do regulacji deliktowych (cały zresztą tytuł poświęcony odpowiedzialności cywilnej ma charakter wyraźnie nawiązujący do czynów niedozwolonych), co oznacza, że należy się posługiwać pojęciem bezprawności przyjętym dla deliktów;
1)
Usunięte:
Dodane:
Roszczenie z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy szkoda zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. Roszczenia na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc znaczenie wówczas, gdy potencjalna szkoda będzie grozić na skutek działalności mieszczącej się w granicach dopuszczalnego oddziaływania na środowisko. Wówczas jednak zakres możliwych środków ochrony będzie skromniejszy aniżeli w przypadku {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}.
Usunięte:
Dodane:
((2)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}}
((2)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do {{pu przepis="art. 439 KC"}}
Roszczenie z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy szkoda zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. Roszczenia na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc w zakresie ochrony środowiska raczej znikome znaczenie.
((2)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do {{pu przepis="art. 439 KC"}}
Roszczenie z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} będzie więc miało zastosowanie w przypadku, gdy szkoda zagraża na skutek "bezprawnego oddziaływania na środowisko". Wówczas też zakres środków jakie mają być podjęte będzie znaczny, aż do żądania zaprzestania niebezpiecznej działalności włącznie. Roszczenia na podstawie {{pu przepis="art. 439 KC"}} będzie miało więc w zakresie ochrony środowiska raczej znikome znaczenie.
Dodane:
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja //lex specialis// (art. 323 ust. 1) do //legi generali// ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]]. Porównawszy oba przepisy zauważalna jest różnica w przesłance bezprawności. O ile bowiem została ona w art. 323 PrOchrŚrod //explicite// wyartykułowana, o tyle wymóg bezkarności w roszczeniu z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jest stawiany wyłącznie przez doktrynę jako przesłanka niepisana.
Usunięte:
Dodane:
Ten skutek roszczenia składa się z dwóch ściśle ze sobą powiązanych elementów, z których drugi służy efektywności ochrony stanu zgodnego z prawem.
Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy szkoda jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji szkód. Oznacza to przede wszystkim zaniechanie bezprawnego oddziaływania na środowisko. Nie wyklucza to jednak konieczności podjęcia aktywnego zachowania. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem nie może natomiast polegać na świadczeniu odszkodowania, albowiem na etapie zagrożenia nie występuje jeszcze szkoda.
Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy szkoda jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji szkód. Oznacza to przede wszystkim zaniechanie bezprawnego oddziaływania na środowisko. Nie wyklucza to jednak konieczności podjęcia aktywnego zachowania. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem nie może natomiast polegać na świadczeniu odszkodowania, albowiem na etapie zagrożenia nie występuje jeszcze szkoda.
Usunięte:
Brak różnic
Dodane:
Zarówno obowiązek przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych mają swoją granicę. Jest nią wg {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} niemożliwość albo nadmierna trudność w przywróceniu stanu zgodnego z prawem lub podjęciu środków zapobiegawczych. Podkreślanie, iż nie można zmuszać sprawcy zagrożenia szkodą do czynności niemożliwych wydaje się w tym wypadku zbędnym zabiegiem. Nadmierna trudność będzie miała miejsce wówczas, gdy technika zabezpieczeń będzie miała zbyt nowatorski charakter, aby dało ją się zastosować w danym przypadku. Myślę, że nadmierna trudność zachodzi także wówczas, gdy instalacja zabezpieczeń wymagałaby nadmiernych kosztów. Miałoby to miejsce wówczas, gdy poczynione w celu realizacji obowiązku nakłady znacznie przewyższałyby grożącą szkodę.
Osiągnięcie granicy w możliwości w przywróceniu stanu zgodnego z prawem bądź podjęciu środków zapobiegawczych nie oznacza zwolnienia sprawcy zagrożenia. Ustawa pozwala bowiem - i jest to novum w polskich warunkach - na zobowiązanie sprawcy do zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie. Może to oznaczać nakaz zaprzestania i zakaz dalszego prowadzenia jednego z rodzajów działalności przedsiębiorstwa albo wręcz likwidację całego zakładu, gdy działalność sprawcy pozostaje w związku powstaniem zagrożeń lub naruszeń.
Osiągnięcie granicy w możliwości w przywróceniu stanu zgodnego z prawem bądź podjęciu środków zapobiegawczych nie oznacza zwolnienia sprawcy zagrożenia. Ustawa pozwala bowiem - i jest to novum w polskich warunkach - na zobowiązanie sprawcy do zaprzestania działalności powodującej to zagrożenie lub naruszenie. Może to oznaczać nakaz zaprzestania i zakaz dalszego prowadzenia jednego z rodzajów działalności przedsiębiorstwa albo wręcz likwidację całego zakładu, gdy działalność sprawcy pozostaje w związku powstaniem zagrożeń lub naruszeń.
Usunięte:
Dodane:
((2)) Przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcie środków zapobiegawczych
Ten skutek roszczenia składa się z dwóch ściśle ze sobą powiązanych elementów. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy szkoda jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji szkód.
Podjęcie środków zapobiegawczych ma służyć utrzymaniu stanu zgodnego z prawem po jego odtworzeniu. Chodzi zatem o to, by ustabilizować stan zgodności z prawem i aby nie zachodziła konieczność ponownego zgłaszania roszczenia. Środki te mogą, wg ustawy, polegać np. na montażu instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem. Wyliczenie w przepisie ma charakter przykładowy. Cechą wspólną dla wszystkich środków zapobiegawczych powinna być ich zdolność do zapobiegania powstawaniu kolejnych zagrożeń czy naruszeń.
Obowiązek zapobiegania negatywnym skutkom oddziaływania na środowisko wynika także z {{pu przepis="art. 6 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (tzw. zasada zapobiegania).
Zarówno obowiązek przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych mają swoją granicę. Jest nią wg {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} niemożliwość albo nadmierna trudność w przywróceniu stanu zgodnego z prawem lub podjęciu środków zapobiegawczych. Podkreślanie, iż nie można zmuszać sprawcy zagrożenia szkodą do czynności niemożliwych wydaje się w tym wypadku zbędnym zabiegiem. Nadmierna trudność będzie miała miejsce wówczas, gdy technika zabezpieczeń będzie miała zbyt nowatorski charakter, aby dało ją się zastosować w danym przypadku. Myślę, że nadmierna trudność zachodzi także wówczas, gdy instalacja zabezpieczeń wymagałaby nadmiernych kosztów. Miałoby to miejsce wówczas, gdy poczynione w celu realizacji obowiązku nakłady znacznie przewyższałyby grożącą szkodę.
((2)) Zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie.
Ten skutek roszczenia składa się z dwóch ściśle ze sobą powiązanych elementów. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza w tym wypadku odtworzenie stanu środowiska odpowiadającego minimalnym standardom. W sytuacji, gdy szkoda jeszcze nie wystąpiła, brak jest ograniczenia w postaci odszkodowania niezbędnego do pełnej kompensacji szkód.
Podjęcie środków zapobiegawczych ma służyć utrzymaniu stanu zgodnego z prawem po jego odtworzeniu. Chodzi zatem o to, by ustabilizować stan zgodności z prawem i aby nie zachodziła konieczność ponownego zgłaszania roszczenia. Środki te mogą, wg ustawy, polegać np. na montażu instalacji lub urządzeń zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem. Wyliczenie w przepisie ma charakter przykładowy. Cechą wspólną dla wszystkich środków zapobiegawczych powinna być ich zdolność do zapobiegania powstawaniu kolejnych zagrożeń czy naruszeń.
Obowiązek zapobiegania negatywnym skutkom oddziaływania na środowisko wynika także z {{pu przepis="art. 6 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (tzw. zasada zapobiegania).
Zarówno obowiązek przywrócenia stanu zgodnego z prawem jak i podjęcia środków zapobiegawczych mają swoją granicę. Jest nią wg {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} niemożliwość albo nadmierna trudność w przywróceniu stanu zgodnego z prawem lub podjęciu środków zapobiegawczych. Podkreślanie, iż nie można zmuszać sprawcy zagrożenia szkodą do czynności niemożliwych wydaje się w tym wypadku zbędnym zabiegiem. Nadmierna trudność będzie miała miejsce wówczas, gdy technika zabezpieczeń będzie miała zbyt nowatorski charakter, aby dało ją się zastosować w danym przypadku. Myślę, że nadmierna trudność zachodzi także wówczas, gdy instalacja zabezpieczeń wymagałaby nadmiernych kosztów. Miałoby to miejsce wówczas, gdy poczynione w celu realizacji obowiązku nakłady znacznie przewyższałyby grożącą szkodę.
((2)) Zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie.
Dodane:
Ta przesłanka pod względem werbalnym jest tożsama z przesłanką stosowania {{pu przepis="art. 439 KC"}}. W tym miejscu można więc odesłać do opracowania dotyczącego [[RoszczeniePrewencyjne439KC roszczenia prewencyjnego z art. 439 KC]] (pkt B.I.).
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie szkodą było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko. Oznacza to, że chodzi tutaj o działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}). Wprawdzie ustawa nie ogranicza oddziaływań do negatywnych, lecz trudno zakładać, aby zamierzeniem ustawodawcy była ochrona podmiotów prywatnych przed szkodą, która może być wyrządzona działaniem korzystnym dla środowiska (np. zalesianie okolicy prowadzi do zachwiania dotychczasowego stanu wód gruntowych, przez co niektórzy mieszkańcy okolicy zmuszeni są do pogłębienia studni). To, czy i kiedy oddziaływanie ma wpływ negatywny na środowisko, należy oceniać przez pryzmat konkretnej sytuacji dla oznaczonego i ograniczonego miejsca (np. budowa elektroni wiatrowych jest samo w sobie posunięciem proekologicznym jednakże w konkretnych okolicznościach może być działaniem powodującym ujemne reperkusje w środowisku).
(...)
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie szkodą było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko. Oznacza to, że chodzi tutaj o działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}). Wprawdzie ustawa nie ogranicza oddziaływań do negatywnych, lecz trudno zakładać, aby zamierzeniem ustawodawcy była ochrona podmiotów prywatnych przed szkodą, która może być wyrządzona działaniem korzystnym dla środowiska (np. zalesianie okolicy prowadzi do zachwiania dotychczasowego stanu wód gruntowych, przez co niektórzy mieszkańcy okolicy zmuszeni są do pogłębienia studni). To, czy i kiedy oddziaływanie ma wpływ negatywny na środowisko, należy oceniać przez pryzmat konkretnej sytuacji dla oznaczonego i ograniczonego miejsca (np. budowa elektroni wiatrowych jest samo w sobie posunięciem proekologicznym jednakże w konkretnych okolicznościach może być działaniem powodującym ujemne reperkusje w środowisku).
(...)
Usunięte:
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie szkodą było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko. Oznacza to, że chodzi tutaj o działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}).
Dodane:
((3)) bezpośrednie zagrożenie szkodą
Ta przesłanka pod względem werbalnym jest tożsama z przesłanką stosowania {{pu przepis="art. 439 KC"}}. W tym miejscu można więc odesłać do opracowania dotyczącego [[RoszczeniePrewencyjne439KC roszczenia prewencyjnego z art. 439 KC]].
((3)) bezprawne oddziaływanie na środowisko
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie szkodą było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko. Oznacza to, że chodzi tutaj o działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}).
Jeżeli wyjść z założenia, iż omawiana regulacja czerpie z przepisów KC, to **bezprawność** należy pojmować jako obiektywną sprzeczność z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego. Bezprawne jest więc przede wszystkim każde oddziaływanie, które nie jest usprawiedliwione przepisami prawa czy wykracza poza ramy wyznaczone decyzjami administracyjnymi.
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które sprowadzałoby pojęcie szkody użyte w art. 323 ust. 1 do jej materialnego rodzaju.
Ta przesłanka pod względem werbalnym jest tożsama z przesłanką stosowania {{pu przepis="art. 439 KC"}}. W tym miejscu można więc odesłać do opracowania dotyczącego [[RoszczeniePrewencyjne439KC roszczenia prewencyjnego z art. 439 KC]].
((3)) bezprawne oddziaływanie na środowisko
Przesłanką, która z kolei nie występuje w prawie deliktowym, jest wymóg, aby zagrożenie szkodą było rezultatem bezprawnego oddziaływania na środowisko. Oznacza to, że chodzi tutaj o działania, które mogą pogorszyć lub w inny sposób negatywnie wpłynąć na środowisko ({{pu przepis="art. 2 pkt 39 PrOchrŚrodow"}}) lub zdrowie ludzi ({{pu przepis="art. 2 pkt 11 PrOchrŚrodow"}}).
Jeżeli wyjść z założenia, iż omawiana regulacja czerpie z przepisów KC, to **bezprawność** należy pojmować jako obiektywną sprzeczność z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego. Bezprawne jest więc przede wszystkim każde oddziaływanie, które nie jest usprawiedliwione przepisami prawa czy wykracza poza ramy wyznaczone decyzjami administracyjnymi.
**Legitymacja czynna** przysługuje każdemu, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które sprowadzałoby pojęcie szkody użyte w art. 323 ust. 1 do jej materialnego rodzaju.
Usunięte:
bezprawne oddziaływanie na środowisko
**Legitymacja czynna** przysługuje każdem, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które sprowadzałoby pojęcie szkody użyte w art. 323 ust. 1 do jej materialnego rodzaju.
Dodane:
**Legitymacja czynna** przysługuje każdem, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które sprowadzałoby pojęcie szkody użyte w art. 323 ust. 1 do jej materialnego rodzaju.
Usunięte:
Dodane:
((3)) legitymacja
**Legitymacja czynna** przysługuje każdem, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodowKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które sprowadzałoby pojęcie szkody użyte w art. 323 ust. 1 do jej materialnego rodzaju.
**Legitymacja bierna** została zakreślona przez użycie sformułowania, iż roszczenie może być kierowane przeciw "podmiotowi odpowiedzialnemu za zagrożenie". Przyjmuje się, iż odpowiedzialnym będzie więc nie tylko ten podmiot, który prowadzi działalność (faktycznie władający instalacją, z której wynika bezprawne oddziaływanie na środowisko), ale również podmiot czerpiący korzyści z tej działalności, choćby bezpośrednio na środowisko nie oddziaływał (KatnerSzafnickaOSPiP 1966, nr 3).
**Legitymacja czynna** przysługuje każdem, komu zagraża szkoda. Z nieznanych bliżej przyczyn Skoczylas (SkoczylasPS2003, str. 67) a za nim Gruszecki (GruszeckiPrOchrSrodowKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 2.A.) ograniczają zakres uprawnionych do osób, którym przysługuje prawo rzeczowe (własność, ograniczone prawo rzeczowe), posiadanie lub prawo obligacyjne do rzeczy (najem i dzierżawa). Nie ma bowiem ograniczenia w ustawie, które sprowadzałoby pojęcie szkody użyte w art. 323 ust. 1 do jej materialnego rodzaju.
**Legitymacja bierna** została zakreślona przez użycie sformułowania, iż roszczenie może być kierowane przeciw "podmiotowi odpowiedzialnemu za zagrożenie". Przyjmuje się, iż odpowiedzialnym będzie więc nie tylko ten podmiot, który prowadzi działalność (faktycznie władający instalacją, z której wynika bezprawne oddziaływanie na środowisko), ale również podmiot czerpiący korzyści z tej działalności, choćby bezpośrednio na środowisko nie oddziaływał (KatnerSzafnickaOSPiP 1966, nr 3).
Usunięte:
Legitymacja bierna: podmiot odpowiedzialnego za to zagrożenie
Dodane:
Nie ma wątpliwości, iż {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} może stanowić podstawę roszczenia cywilnoprawnego o zapobieżenie szkodzie (SkoczylasPS2003, str. 69). Jednakże {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zawiera nie tylko roszczenie prewencyjne ale i roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem. Przedmiotem niniejszego opracowania jest więc wyłącznie ta część, która dotyczy akcji prewencyjnej.
Celem tego roszczenia może być:
bezpośrednie zagrożenie szkodą
bezprawne oddziaływanie na środowisko
Legitymacja czynna: każdy, komu zagraża szkoda
Legitymacja bierna: podmiot odpowiedzialnego za to zagrożenie
Stosunek omawianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku zbieg roszczeń z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja lex spacialis (art. 323 ust. 1) do legi generali ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]].
Celem tego roszczenia może być:
bezpośrednie zagrożenie szkodą
bezprawne oddziaływanie na środowisko
Legitymacja czynna: każdy, komu zagraża szkoda
Legitymacja bierna: podmiot odpowiedzialnego za to zagrożenie
Stosunek omawianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku zbieg roszczeń z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Inna koncepcja zakłada jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja lex spacialis (art. 323 ust. 1) do legi generali ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]].
Usunięte:
Stosunek omawianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku zbieg roszczeń z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70). Na pierwszy rzut oka wydaje się jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja lex spacialis (art. 323 ust. 1) do legi generali ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]].
Dodane:
W zakresie relacji między {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} a {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} stwierdza się w doktrynie, iż są to przepisy od siebie niezależne (SkoczylasPS2003, str. 68; GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 1). Na pierwszy rzut oka koncepcja ta wydaje się być do przyjęcia.
Stosunek omawianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku zbieg roszczeń z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70). Na pierwszy rzut oka wydaje się jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja lex spacialis (art. 323 ust. 1) do legi generali ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]].
Stosunek omawianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku zbieg roszczeń z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70). Na pierwszy rzut oka wydaje się jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja lex spacialis (art. 323 ust. 1) do legi generali ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45). Przesłanki roszczenia z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} zostały przedstawione powyżej, zaś {{pu przepis="art. 439 KC"}} - w [[RoszczeniePrewencyjne439KC osobnym dokumencie]].
Usunięte:
Stosunek omwaianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku zbieg roszczeń z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70). Na pierwszy rzut oka wydaje się jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja lex spacialis (art. 323 ust. 1) do legi generali ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45).
Dodane:
W zakresie relacji między {{pu przepis="art. 323 PrOchrŚrodow"}} a {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} stwierdza się w doktrynie, iż są to przepisy od siebie niezależne (SkoczylasPS2003, str. 68; GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 1).
Stosunek omwaianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku zbieg roszczeń z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70). Na pierwszy rzut oka wydaje się jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja lex spacialis (art. 323 ust. 1) do legi generali ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45).
Stosunek omwaianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas dopuszcza w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku zbieg roszczeń z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70). Na pierwszy rzut oka wydaje się jednak, iż między oboma przepisami zachodzi relacja lex spacialis (art. 323 ust. 1) do legi generali ({{pu przepis="art. 439 KC"}}). Układ ten ma miejsce wówczas gdy jedna z norm jest logicznie nadrzędna, co oznacza, że hipoteza normy szczególnej musi zawierać wszystkie elementy normy ogólnej i ponadto jeszcze składniki swoiste (OhanowiczZbiegNorm, str. 45).
Usunięte:
Stosunek omwaianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas wnioskuje tylko, iż w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku, możliwe są roszczenia zarówno z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Dodane:
Problematyczna jest relacja tego przepisu do {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} oraz do {{pu przepis="art. 439 KC"}}.
W zakresie relacji między art. 323 PrOchrPrOchrŚrodow a {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} stwierdza się w doktrynie, iż są to przepisy od siebie niezależne (SkoczylasPS2003, str. 68; GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 1).
Stosunek omwaianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas wnioskuje tylko, iż w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku, możliwe są roszczenia zarówno z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
W zakresie relacji między art. 323 PrOchrPrOchrŚrodow a {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} stwierdza się w doktrynie, iż są to przepisy od siebie niezależne (SkoczylasPS2003, str. 68; GruszeckiPrOchrSrodKomentarz, wyd. 2, art. 323 uw. 1).
Stosunek omwaianego przepisu do roszczenia prewencyjnego z {{pu przepis="art. 439 KC"}} nie został natomiast jednoznacznie rozstrzygnięty. Skoczylas wnioskuje tylko, iż w razie niebezpieczeństwa szkody w środowisku, możliwe są roszczenia zarówno z {{pu przepis="art. 439 KC"}} jak i z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} (SkoczylasPS2003, str. 70).
Usunięte:
Literatura: SkoczylasPS2003, GruszeckiPrOchrSrodKomentarz.
Dodane:
Cel roszczenia jest dwojaki:
1) przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcie środków zapobiegawczych albo
1) zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie.
((1)) Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem
((2)) Przesłanki roszczenia
((1)) Roszczenie o zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie
((1)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do innych instytucji o charakterze prewencyjnym
Problematyczna jest relacja tego przepisu do {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} oraz do {{pu przepis="art. 439 KC"}}
1) przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcie środków zapobiegawczych albo
1) zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie.
((1)) Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem
((2)) Przesłanki roszczenia
((1)) Roszczenie o zaprzestanie działalności powodującej zagrożenie lub naruszenie
((1)) Stosunek {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}} do innych instytucji o charakterze prewencyjnym
Problematyczna jest relacja tego przepisu do {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} oraz do {{pu przepis="art. 439 KC"}}
Usunięte:
((1)) Stosunek roszczenia do innych instytucji o charakterze prewencyjnym
Dodane:
====Roszczenie prewencyjne z {{pu przepis="art. 323 ust. 1 PrOchrŚrodow"}}====
==w opracowaniu==
((1)) Cel roszczenia
((1)) Przesłanki roszczenia
((1)) Stosunek roszczenia do innych instytucji o charakterze prewencyjnym
Literatura: SkoczylasPS2003, GruszeckiPrOchrSrodKomentarz.
==w opracowaniu==
((1)) Cel roszczenia
((1)) Przesłanki roszczenia
((1)) Stosunek roszczenia do innych instytucji o charakterze prewencyjnym
Literatura: SkoczylasPS2003, GruszeckiPrOchrSrodKomentarz.
