Wiki source for RoszczenieOZwrotZadatku
====Roszczenie o zwrot zadatku====
==roszczenie cywilnoprawne o zwrot kwoty/rzeczy danej jako zadatek przy zawarciu umowy==
((1)) UWAGI WSTĘPNE
Sam zadatek został omówiony w osobnym [[Zadatek dokumencie]]. Poniższe rozważania koncentrują się na zagadnieniach związanych ze zwrotek rzeczy lub kwoty pieniężnej danych przy zawarciu umowy jako zadatek.
((1)) PODSTAWA ROSZCZENIA
Podstawą roszczenia o zwrot zadatku jest {{pu przepis="art. 394 § 1 zd. 1 KC"}}.
Jest to przepis o charakterze dyspozytywnym, co powoduje, iż strony mogą wyłączyć możliwość zgłoszenia roszczenia o zwrot zadatku.
((1)) POWSTANIE ROSZCZENIA
Z {{pu przepis="art. 394 § 1 zd. 1 KC"}} wynika, iż roszczenie o zwrot zadatku powstaje, gdy spełnione zostały następujące przesłanki:
1) przy zawarciu umowy dany został zadatek
1) ustanie stosunku zobowiązaniowego na skutek:
- rozwiązania umowy
- niewykonania umowy wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
((2)) Danie zadatku przy zawarciu umowy
Przede wszystkim należy ustalić, czy żądana kwota lub rzecz została świadczona przez wierzyciela jako zadatek. Chodzi tu przede wszystkim o stwierdzenie, czy w rzeczywistości dany został zadatek a nie np. zaliczka.
Przesłanki zadatku, pozwalające na odróżnienie go od pokrewnych instytucji prawa cywilnego, zostały opisane w [[SchematZadatek dokumencie poświęconym przesłankom zadatku]], do którego odsyłam.
((2)) Ustanie stosunku zobowiązaniowego lub niewykonanie umowy
Żądanie zwrotu zadatku powstaje wyłącznie wówczas, gdy dojdzie do ustania umownego stosunku zobowiązaniowego z przyczyn określonych w {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}.
((3)) umowny stosunek zobowiązaniowy
W pierwszej kolejności jednak konieczne jest ustalenie, że strony w ogóle łączył stosunek zobowiązaniowy ustanowiony mocą skutecznej umowy. W przeciwnym razie zwrotu zadatku można żądać na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (zob. BezpodstawneWzbogacenie). W doktrynie spotyka się jednak również głosy, że w razie nieważności umowy podstawą zwrotu jest również {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}} (tak chyba Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011, art. 394 nb. 13), co jest - dogmatycznie rzecz biorąc - nie do końca trafne.
((3)) ustanie stosunku zobowiązaniowego na skutek rozwiązania umowy
Roszczenie o zwrot zadatku aktualizuje się, gdy dojdzie do rozwiązania umowy. Pod tym pojęciem {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}} rozumie zarówno rozwiązanie umowy na podstawie zgodnych oświadczeń woli stron (//actus contrarius//) jak i na mocy orzeczenia sądu (TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 311 i podana tam literatura oraz spór co do zakresu pojęcia rozwiązania umowy w {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}).
**(1) rozwiązanie umowy przez strony - problemy**
Dopuszczalność rozwiązania umowy w sposób dorozumiany: zob. wyrok SN z 27.9.1994 (II CRN 84/94), OSP 1995 nr 5, poz. 106.
Rozwiązanie umowy ze skutkiem //ex nunc// czy //ex tunc//?
Rozwiązanie przed rozpoczęciem wykonywania umowy, w trakcie i po jej wykonaniu?
**(2) rozwiązanie umowy przez sąd**
Sporne jest, czy {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}} w ogóle dopuszcza rozwiązanie umowy w ten sposób (zob. TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 311-312).
((3)) niewykonanie umowy wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności
Chodzi tu przede wszystkim o okoliczności związane z następczą niemożliwością świadczenia, za które żadna ze stron umowy nie odpowiada ({{pu przepis="art. 475 § 1 KC"}}) - TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 315 i podane na stronie 314 przykłady (np. wyrok SN z 23.2.2011, II CKN 314/99 (LEX nr 52344)).
((3)) niewykonanie umowy wskutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponoszą obie strony
TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 315.
Poza tym tutaj ważna jest kwestia stosunku roszczenia o zwrot zadatku do innych roszczeń związanych z niewykonaniem umowy na skutek okoliczności, za które obie strony odpowiadają (na podstawie {{pu przepis="art. 471 KC"}} i nast. w zw. z {{pu przepis="art. 362 KC"}}).
((1)) UTRATA ROSZCZENIA
Utrata roszczenia o zwrot przedmiotu zadatku może nastąpić na zasadach ogólnych, właściwych dla wszystkich roszczeń cywilnoprawnych (zob. [[UtrataRoszczeniaCywilnoprawnego odrębny dokument]]).
((1)) ZASKARŻALNOŚĆ ROSZCZENIA
((2)) Wymagalność roszczenia o zwrot zadatku
Roszczenie o zwrot zadatku staje się wymagalne wg zasad opisanych w {{pu przepis="art. 455 KC"}} (Machnikowski w: GniewekKCKomentarz, 2010, art. 394 nb. 14). Inaczej SN (w wyroku z 27.9.1994 r., II CRN 84/94, OSP 1995 nr 5, poz. 106) oraz Popiołek (w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011 art. 394 nb. ), i Olejniczak (w: SystemPrawaPrywatnegoTom5, str. 930), którzy wskazują na wymagalność roszczenia od momentu wystąpienia zdarzenia uzasadniającego żądanie zwrotu zadatku.
((2)) Przedawnienie roszczenia o zwrot zadatku
Roszczenia odnoszące się do zadatku przedawniają się według terminów ogólnych tzn. {{pu przepis="art. 118 KC"}} (Machnikowski w: GniewekKCKomentarz, 2010, art. 394 nb. 15). Machnikowski wskazuje jednak także na przepisy szczególne (np. art. 390 § 3, art. 646 KC), które dla określonych typów zobowiązań przewidują inne terminy przedawnienia.
((2)) Zarzut nadużycia prawa, {{pu przepis="art. 5 KC"}}
Możliwe jest podniesienie zarzutu nadużycia prawa.
((1)) SCHEMAT TARIS(R)
W schemacie taris roszczenie to wygląda w sposób [[http://www.kt-texte.de/taris/?root=5927 następujący]].
----
CategoryZadatek CategorySkrypty
==roszczenie cywilnoprawne o zwrot kwoty/rzeczy danej jako zadatek przy zawarciu umowy==
((1)) UWAGI WSTĘPNE
Sam zadatek został omówiony w osobnym [[Zadatek dokumencie]]. Poniższe rozważania koncentrują się na zagadnieniach związanych ze zwrotek rzeczy lub kwoty pieniężnej danych przy zawarciu umowy jako zadatek.
((1)) PODSTAWA ROSZCZENIA
Podstawą roszczenia o zwrot zadatku jest {{pu przepis="art. 394 § 1 zd. 1 KC"}}.
Jest to przepis o charakterze dyspozytywnym, co powoduje, iż strony mogą wyłączyć możliwość zgłoszenia roszczenia o zwrot zadatku.
((1)) POWSTANIE ROSZCZENIA
Z {{pu przepis="art. 394 § 1 zd. 1 KC"}} wynika, iż roszczenie o zwrot zadatku powstaje, gdy spełnione zostały następujące przesłanki:
1) przy zawarciu umowy dany został zadatek
1) ustanie stosunku zobowiązaniowego na skutek:
- rozwiązania umowy
- niewykonania umowy wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
((2)) Danie zadatku przy zawarciu umowy
Przede wszystkim należy ustalić, czy żądana kwota lub rzecz została świadczona przez wierzyciela jako zadatek. Chodzi tu przede wszystkim o stwierdzenie, czy w rzeczywistości dany został zadatek a nie np. zaliczka.
Przesłanki zadatku, pozwalające na odróżnienie go od pokrewnych instytucji prawa cywilnego, zostały opisane w [[SchematZadatek dokumencie poświęconym przesłankom zadatku]], do którego odsyłam.
((2)) Ustanie stosunku zobowiązaniowego lub niewykonanie umowy
Żądanie zwrotu zadatku powstaje wyłącznie wówczas, gdy dojdzie do ustania umownego stosunku zobowiązaniowego z przyczyn określonych w {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}.
((3)) umowny stosunek zobowiązaniowy
W pierwszej kolejności jednak konieczne jest ustalenie, że strony w ogóle łączył stosunek zobowiązaniowy ustanowiony mocą skutecznej umowy. W przeciwnym razie zwrotu zadatku można żądać na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (zob. BezpodstawneWzbogacenie). W doktrynie spotyka się jednak również głosy, że w razie nieważności umowy podstawą zwrotu jest również {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}} (tak chyba Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011, art. 394 nb. 13), co jest - dogmatycznie rzecz biorąc - nie do końca trafne.
((3)) ustanie stosunku zobowiązaniowego na skutek rozwiązania umowy
Roszczenie o zwrot zadatku aktualizuje się, gdy dojdzie do rozwiązania umowy. Pod tym pojęciem {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}} rozumie zarówno rozwiązanie umowy na podstawie zgodnych oświadczeń woli stron (//actus contrarius//) jak i na mocy orzeczenia sądu (TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 311 i podana tam literatura oraz spór co do zakresu pojęcia rozwiązania umowy w {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}).
**(1) rozwiązanie umowy przez strony - problemy**
Dopuszczalność rozwiązania umowy w sposób dorozumiany: zob. wyrok SN z 27.9.1994 (II CRN 84/94), OSP 1995 nr 5, poz. 106.
Rozwiązanie umowy ze skutkiem //ex nunc// czy //ex tunc//?
Rozwiązanie przed rozpoczęciem wykonywania umowy, w trakcie i po jej wykonaniu?
**(2) rozwiązanie umowy przez sąd**
Sporne jest, czy {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}} w ogóle dopuszcza rozwiązanie umowy w ten sposób (zob. TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 311-312).
((3)) niewykonanie umowy wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności
Chodzi tu przede wszystkim o okoliczności związane z następczą niemożliwością świadczenia, za które żadna ze stron umowy nie odpowiada ({{pu przepis="art. 475 § 1 KC"}}) - TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 315 i podane na stronie 314 przykłady (np. wyrok SN z 23.2.2011, II CKN 314/99 (LEX nr 52344)).
((3)) niewykonanie umowy wskutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponoszą obie strony
TenenbaumInstytucjaZadatku, str. 315.
Poza tym tutaj ważna jest kwestia stosunku roszczenia o zwrot zadatku do innych roszczeń związanych z niewykonaniem umowy na skutek okoliczności, za które obie strony odpowiadają (na podstawie {{pu przepis="art. 471 KC"}} i nast. w zw. z {{pu przepis="art. 362 KC"}}).
((1)) UTRATA ROSZCZENIA
Utrata roszczenia o zwrot przedmiotu zadatku może nastąpić na zasadach ogólnych, właściwych dla wszystkich roszczeń cywilnoprawnych (zob. [[UtrataRoszczeniaCywilnoprawnego odrębny dokument]]).
((1)) ZASKARŻALNOŚĆ ROSZCZENIA
((2)) Wymagalność roszczenia o zwrot zadatku
Roszczenie o zwrot zadatku staje się wymagalne wg zasad opisanych w {{pu przepis="art. 455 KC"}} (Machnikowski w: GniewekKCKomentarz, 2010, art. 394 nb. 14). Inaczej SN (w wyroku z 27.9.1994 r., II CRN 84/94, OSP 1995 nr 5, poz. 106) oraz Popiołek (w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011 art. 394 nb. ), i Olejniczak (w: SystemPrawaPrywatnegoTom5, str. 930), którzy wskazują na wymagalność roszczenia od momentu wystąpienia zdarzenia uzasadniającego żądanie zwrotu zadatku.
((2)) Przedawnienie roszczenia o zwrot zadatku
Roszczenia odnoszące się do zadatku przedawniają się według terminów ogólnych tzn. {{pu przepis="art. 118 KC"}} (Machnikowski w: GniewekKCKomentarz, 2010, art. 394 nb. 15). Machnikowski wskazuje jednak także na przepisy szczególne (np. art. 390 § 3, art. 646 KC), które dla określonych typów zobowiązań przewidują inne terminy przedawnienia.
((2)) Zarzut nadużycia prawa, {{pu przepis="art. 5 KC"}}
Możliwe jest podniesienie zarzutu nadużycia prawa.
((1)) SCHEMAT TARIS(R)
W schemacie taris roszczenie to wygląda w sposób [[http://www.kt-texte.de/taris/?root=5927 następujący]].
----
CategoryZadatek CategorySkrypty
