Wiki source for RoszczenieOZaplateKwotyWDwukrotnejWysokosciZadatku
====Roszczenie o zapłatę kwoty w wysokości odpowiadającej podwójnej kwocie zadatku====
((1)) UWAGI OGÓLNE
Sam zadatek i zagadnienia związane z nim zostały omówione w osobnym [[Zadatek dokumencie]]. Poniższe wywody koncentrują się na przesłankach roszczenia o zapłatę kwoty, który odpowiada podwójnej wysokości danego przy umowie zadatku.
((1)) PODSTAWA ROSZCZENIA
Podstawą roszczenia o zapłatę kwoty w podwójnej wysokości zadatku jest {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} //in fine//.
((1)) POWSTANIE ROSZCZENIA
Konstytutywne nabycie roszczenia o zapłatę kwoty w podwójnej wysokości zadatku zależy od tego, czy:
1) strona żądająca kwoty w podwójnej wysokości zadatku, sama dała go drugiej stronie przy zawarciu umowy,
1) doszło do niewykonania umowy z przyczyn, za które druga strona ponosi odpowiedzialność i
1) strona podnosząca roszczenie skutecznie odstąpiła od umowy.
((2)) Danie zadatku
Skutki określone w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} występują jedynie wówczas, gdy strony wręczyły sobie [[Zadatek zadatek]]. W pierwszej kolejności zawsze należy ustalić, czy kwota lub rzecz wręczony przy zawarciu umowy faktycznie stanowi zadatek czy pełni ona inną funkcję. O tym bliżej w [[Zadatek dokumencie ogólnie dotyczącym zadatku]].
((2)) Niewykonanie umowy
Zadatek w podwójnej wysokości przysługuje tylko w razie niewykonania umowy przez drugą stronę z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność.
((3)) umowa
Logicznie rzecz biorąc należy więc zawsze wcześniej ustalić, czy strony wiązała skuteczna umowa. Miarodajne jest więc ustalenie faktu [[ZawarcieUmowy zawarcia skutecznej umowy cywilnoprawnej]].
((3)) niewykonanie umowy
Dopiero później sprawdza się, czy doszło do niewykonania umowy czy tylko do jej nienależytego wykonania. Właściwa subsumcja jest tu konieczna, gdyż tylko pierwsza sytuacja uprawnia do żądania zapłaty zadatku w podwójnej wysokości. Niewykonanie zobowiązania zachodzi wówczas, gdy w zachowaniu się dłużnika nie występuje nic, co by odpowiadało spełnieniu świadczenia, natomiast nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wówczas, gdy zachowanie się dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, a nawet dłużnik według własnej oceny spełnił świadczenie, jednakże osiągnięty przez niego wynik odbiega pod określonymi względami od tego, na czym miało polegać prawidłowo spełnione świadczenie (wyrok SN z dnia 15.2.2002 r., III CZP 86/01, OSNC z 2002 r. Nr 11, poz. 132).
((3)) odpowiedzialność strony za niewykonanie umowy
Według powszechnie przyjmowanego poglądu w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} chodzi o sytuacje, gdy niewykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, za czym przemawiają ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011, art. 394 nb. 5 z dalszymi wskazaniami). Taki wymóg wynika pośrednio także z {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}. Poza tym zadatek ma funkcję dyscyplinującą. Gdy niewykonanie umowy wynika z okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada, funkcja ta nie ma racji bytu. W tym wypadku odpowiedzialność dłużnika miałaby charakter absolutny. Stąd też jednak ostatecznie należy przychylić się do poglądu wymagającego odpowiedzialności dłużnika za zdarzenia, które doprowadziły do niewykonania umowy.
((2)) Skuteczne odstąpienie od umowy
Wraz z żądaniem podwójnego zadatku wierzyciel powinien poinformować dłużnika o odstąpieniu od umowy (inaczej Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011, art. 394 nb. 9). Przepis {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} ma jednakże na celu rozwiązanie i i ostateczne rozwikłanie stosunku zobowiązaniowego w razie nieodpowiedniego zachowania dłużnika. Utrzymywanie istnienia stosunku zobowiązaniowego i domaganie się zapłaty zadatku w podwójnej wysokości, nie dadzą się pogodzić.
Przesłanki skutecznego [[Odstapienie odstąpienia od umowy]] zostały przedstawione [[SchematOdstapienie osobno]].
((1)) UTRATA ROSZCZENIA
Roszczenie z {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} nie wykazuje szczególnych odrębności wobec innych roszczeń cywilnoprawnych. Zob. więc w tym zakresie ogólne rozważania na temat [[UtrataRoszczeniaCywilnoprawnego utraty roszczenia cywilnoprawnego]].
((1)) ZASKARŻALNOŚĆ ROSZCZENIA
Badając roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej danemu zadatkowi należy zwrócić uwagę na szczególne okoliczności związane właśnie z instytucją zadatku.
((2)) Wymagalność
Ponieważ rzadko zdarza się, aby strony w umowie o zadatek ustaliły termin jego zapłaty, konieczne będzie zazwyczaj odwołanie się do {{pu przepis="art. 455 KC"}}.
((2)) Przedawnienie
Roszczenie o zapłatę zadatku w podwójnej wysokości przedawnia się wg wyroku SN z dnia 4.12.1973 r. (III CRN 281/1973, OSN z 1974 nr 11 poz. 194) po dziesięciu latach od jego wymagalności (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 807). Wyrok ten zapadł jednak pod rządami {{pu przepis="art. 188 KC"}} w brzmieniu do zmiany, która weszła w życie 1.10.1990 r. Wówczas nie było tam mowy o roszczeniach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Obecnie więc roszczenie to przedawnia się wg zasad ogólnych, a więc po 10 latach lub po 3 latach, gdy jest ono związane z prowadzeniem działalności gospodarczej ({{pu przepis="art. 118 KC"}}) (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011, art. 394 nb. 15).
((2)) Zarzut nadużycia praw podmiotowych ({{pu przepis="art. 5 KC"}})
W związku z zadatkiem należy wspomnieć jeszcze o możliwości podniesienia zarzutu nadużycia prawa, gdy pomiędzy zadatkiem (a zwłaszcza zadatkiem w podwójnej wysokości) a poniesioną przez kontrahenta szkodą, zachodzi rażąca dysproporcja (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 806). Także w razie ustalenia zadatku rażąco wysokiego, jego zatrzymanie lub żądanie zwrotu sumy dwukrotnie wyższej może być uznane za nadużycie prawa (SN w wyroku z dnia 13.2.2000 r., IV CKN 672/2000, OSNC z 2003 Nr 1 poz. 10).
----
CategoryZadatek
((1)) UWAGI OGÓLNE
Sam zadatek i zagadnienia związane z nim zostały omówione w osobnym [[Zadatek dokumencie]]. Poniższe wywody koncentrują się na przesłankach roszczenia o zapłatę kwoty, który odpowiada podwójnej wysokości danego przy umowie zadatku.
((1)) PODSTAWA ROSZCZENIA
Podstawą roszczenia o zapłatę kwoty w podwójnej wysokości zadatku jest {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} //in fine//.
((1)) POWSTANIE ROSZCZENIA
Konstytutywne nabycie roszczenia o zapłatę kwoty w podwójnej wysokości zadatku zależy od tego, czy:
1) strona żądająca kwoty w podwójnej wysokości zadatku, sama dała go drugiej stronie przy zawarciu umowy,
1) doszło do niewykonania umowy z przyczyn, za które druga strona ponosi odpowiedzialność i
1) strona podnosząca roszczenie skutecznie odstąpiła od umowy.
((2)) Danie zadatku
Skutki określone w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} występują jedynie wówczas, gdy strony wręczyły sobie [[Zadatek zadatek]]. W pierwszej kolejności zawsze należy ustalić, czy kwota lub rzecz wręczony przy zawarciu umowy faktycznie stanowi zadatek czy pełni ona inną funkcję. O tym bliżej w [[Zadatek dokumencie ogólnie dotyczącym zadatku]].
((2)) Niewykonanie umowy
Zadatek w podwójnej wysokości przysługuje tylko w razie niewykonania umowy przez drugą stronę z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność.
((3)) umowa
Logicznie rzecz biorąc należy więc zawsze wcześniej ustalić, czy strony wiązała skuteczna umowa. Miarodajne jest więc ustalenie faktu [[ZawarcieUmowy zawarcia skutecznej umowy cywilnoprawnej]].
((3)) niewykonanie umowy
Dopiero później sprawdza się, czy doszło do niewykonania umowy czy tylko do jej nienależytego wykonania. Właściwa subsumcja jest tu konieczna, gdyż tylko pierwsza sytuacja uprawnia do żądania zapłaty zadatku w podwójnej wysokości. Niewykonanie zobowiązania zachodzi wówczas, gdy w zachowaniu się dłużnika nie występuje nic, co by odpowiadało spełnieniu świadczenia, natomiast nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wówczas, gdy zachowanie się dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, a nawet dłużnik według własnej oceny spełnił świadczenie, jednakże osiągnięty przez niego wynik odbiega pod określonymi względami od tego, na czym miało polegać prawidłowo spełnione świadczenie (wyrok SN z dnia 15.2.2002 r., III CZP 86/01, OSNC z 2002 r. Nr 11, poz. 132).
((3)) odpowiedzialność strony za niewykonanie umowy
Według powszechnie przyjmowanego poglądu w {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} chodzi o sytuacje, gdy niewykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, za czym przemawiają ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011, art. 394 nb. 5 z dalszymi wskazaniami). Taki wymóg wynika pośrednio także z {{pu przepis="art. 394 § 3 KC"}}. Poza tym zadatek ma funkcję dyscyplinującą. Gdy niewykonanie umowy wynika z okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada, funkcja ta nie ma racji bytu. W tym wypadku odpowiedzialność dłużnika miałaby charakter absolutny. Stąd też jednak ostatecznie należy przychylić się do poglądu wymagającego odpowiedzialności dłużnika za zdarzenia, które doprowadziły do niewykonania umowy.
((2)) Skuteczne odstąpienie od umowy
Wraz z żądaniem podwójnego zadatku wierzyciel powinien poinformować dłużnika o odstąpieniu od umowy (inaczej Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011, art. 394 nb. 9). Przepis {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} ma jednakże na celu rozwiązanie i i ostateczne rozwikłanie stosunku zobowiązaniowego w razie nieodpowiedniego zachowania dłużnika. Utrzymywanie istnienia stosunku zobowiązaniowego i domaganie się zapłaty zadatku w podwójnej wysokości, nie dadzą się pogodzić.
Przesłanki skutecznego [[Odstapienie odstąpienia od umowy]] zostały przedstawione [[SchematOdstapienie osobno]].
((1)) UTRATA ROSZCZENIA
Roszczenie z {{pu przepis="art. 394 § 1 KC"}} nie wykazuje szczególnych odrębności wobec innych roszczeń cywilnoprawnych. Zob. więc w tym zakresie ogólne rozważania na temat [[UtrataRoszczeniaCywilnoprawnego utraty roszczenia cywilnoprawnego]].
((1)) ZASKARŻALNOŚĆ ROSZCZENIA
Badając roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej danemu zadatkowi należy zwrócić uwagę na szczególne okoliczności związane właśnie z instytucją zadatku.
((2)) Wymagalność
Ponieważ rzadko zdarza się, aby strony w umowie o zadatek ustaliły termin jego zapłaty, konieczne będzie zazwyczaj odwołanie się do {{pu przepis="art. 455 KC"}}.
((2)) Przedawnienie
Roszczenie o zapłatę zadatku w podwójnej wysokości przedawnia się wg wyroku SN z dnia 4.12.1973 r. (III CRN 281/1973, OSN z 1974 nr 11 poz. 194) po dziesięciu latach od jego wymagalności (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 807). Wyrok ten zapadł jednak pod rządami {{pu przepis="art. 188 KC"}} w brzmieniu do zmiany, która weszła w życie 1.10.1990 r. Wówczas nie było tam mowy o roszczeniach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Obecnie więc roszczenie to przedawnia się wg zasad ogólnych, a więc po 10 latach lub po 3 latach, gdy jest ono związane z prowadzeniem działalności gospodarczej ({{pu przepis="art. 118 KC"}}) (Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2011, art. 394 nb. 15).
((2)) Zarzut nadużycia praw podmiotowych ({{pu przepis="art. 5 KC"}})
W związku z zadatkiem należy wspomnieć jeszcze o możliwości podniesienia zarzutu nadużycia prawa, gdy pomiędzy zadatkiem (a zwłaszcza zadatkiem w podwójnej wysokości) a poniesioną przez kontrahenta szkodą, zachodzi rażąca dysproporcja (RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 806). Także w razie ustalenia zadatku rażąco wysokiego, jego zatrzymanie lub żądanie zwrotu sumy dwukrotnie wyższej może być uznane za nadużycie prawa (SN w wyroku z dnia 13.2.2000 r., IV CKN 672/2000, OSNC z 2003 Nr 1 poz. 10).
----
CategoryZadatek
