Protokół zmian strony RoszczenieNegatoryjne
Dodane:
Roszczenie negatoryjne jest (obok [[RoszczenieWindykacyjne roszczenia windykacyjnego]]) formą [[OchronaPetytoryjna ochrony petytoryjnej]].
Usunięte:
Wersja [11022]
Czas edycji: 2009-12-11 11:03:50. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Roszczenie negatoryjne właściciela nieruchomości o zaniechanie immisji ({{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} w związku z {{pu przepis="art. 144 KC"}}) ma charakter majątkowy (zob.: postanowienie SN z 19.12.2002 r. (V CZ 162/02); postanowienie SN z 13.11.2003 (IV CK 306/03)).
Usunięte:
Wersja [11021]
Czas edycji: 2009-12-11 09:39:06. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2002 r. (V CZ 162/02) roszczenie negatoryjne właściciela nieruchomości o zaniechanie immisji ({{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} w związku z {{pu przepis="art. 144 KC"}}) ma charakter majątkowy.
Wersja [10917]
Czas edycji: 2009-12-04 21:17:27. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Zgodnie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} właściciel rzeczy może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń oraz przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie trzy [[PodstawaPrawnaRoszczenia podstawy roszczenia]]:
Usunięte:
Wersja [10916]
Czas edycji: 2009-12-04 21:15:23. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
- [[RoszczenieNegatoryjne222KC roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem]],
- [[RoszczeniePrewencyjne222KC roszczenie prewencyjne]], zanim dojdzie do naruszeń prawa własności.
- [[RoszczeniePrewencyjne222KC roszczenie prewencyjne]], zanim dojdzie do naruszeń prawa własności.
Usunięte:
Wyjątkowo jednak na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} podnieść można [[RoszczeniePrewencyjne222KC roszczenie prewencyjne]], zanim dojdzie do naruszeń prawa własności.
Wersja [10597]
Czas edycji: 2009-11-05 15:26:31. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Roszczenie negatoryjne jest (obok [[RoszczenieWindykacyjne roszczenia windykacyjnego]]) formą [[OchronaPetytoryjna ochrony petyroryjnej]].
Usunięte:
Wersja [10596]
Czas edycji: 2009-11-05 15:26:20. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Roszczenie negatoryjne jest (obok [[RoszczenieWindykacyjne roszczenia windykacyjnego]] formą [[OchronaPetytoryjna ochrony petyroryjnej]].
Wersja [8154]
Czas edycji: 2009-04-01 14:50:58. Autor: JacekLubecki [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Zgodnie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} właściciel rzeczy może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń oraz przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie [[PodstawaPrawnaRoszczenia podstawy roszczenia]]:
Usunięte:
Wersja [4136]
Czas edycji: 2008-10-08 22:43:58. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
CategoryOchronaWlasnosci CategoryRoszczeniaPrawnorzeczowe
Usunięte:
Wersja [4012]
Czas edycji: 2008-10-04 16:10:58. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
====Roszczenie negatoryjne z art. 222 § 2 KC====
Zgodnie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} właściciel rzeczy może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń oraz przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia:
- [[RoszczenieNegatoryjne222KC roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem]].
Wyjątkowo jednak na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} podnieść można [[RoszczeniePrewencyjne222KC roszczenie prewencyjne]], zanim dojdzie do naruszeń prawa własności.
Zgodnie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} właściciel rzeczy może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń oraz przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia:
- [[RoszczenieNegatoryjne222KC roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem]].
Wyjątkowo jednak na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} podnieść można [[RoszczeniePrewencyjne222KC roszczenie prewencyjne]], zanim dojdzie do naruszeń prawa własności.
Usunięte:
Zgodnie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} właściciel nieruchomości może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń i przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia:
- [[RoszczenieNegatoryjne222KC roszczeni o przywrócenie stanu zgodnego z prawem]].
Wyjątkowo jednak na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} podnieść można [[RoszczeniePrewencyjne222KC roszczenie prewencyjne]], zanim dojdzie do naruszeń prawa własności. Poniższe uwagi dotyczą tylko roszczeń, które zgłaszane są po wystąpieniu naruszeń.
Wersja [4007]
Czas edycji: 2008-10-04 16:02:09. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Zgodnie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} właściciel nieruchomości może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń i przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia:
- [[RoszczenieZaniechanieNaruszen222KC roszczenie o zaniechanie (w domyśle: dalszych) naruszeń]] oraz
- [[RoszczenieNegatoryjne222KC roszczeni o przywrócenie stanu zgodnego z prawem]].
----
- [[RoszczenieZaniechanieNaruszen222KC roszczenie o zaniechanie (w domyśle: dalszych) naruszeń]] oraz
- [[RoszczenieNegatoryjne222KC roszczeni o przywrócenie stanu zgodnego z prawem]].
----
Usunięte:
((1)) Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, art. 222 § 2 alt. 1 KC
[[RoszczenieNegatoryjne222KC]]
((1)) Roszczenie o zaniechanie naruszeń, art. 222 § 2 alt. 2 KC
Roszczenie o zaniechanie naruszeń ma doprowadzić do zaprzestania dokonywania kolejnych ingerencji w prawo własności uprawnionego.
Przesłanki tego roszczenia są zbliżone do przesłanek roszczenia o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, tzn. również podnoszący roszczenie musi być uprawniony, a zobowiązany być “autorem” naruszeń. Musi także dojść do naruszenia własności, przy czym dla tego roszczenia charakterystyczne jest, że dodatkowo wymagane jest niebezpieczeństwo dokonania naruszenia. Wbrew dosłownemu brzmieniu wystarczy jednak ryzyko wystąpienia dopiero pierwszego naruszenia, aby podnieść roszczenie o zaniechanie. Nie jest więc konieczne, aby wcześniej już dochodziło do ingerencji. Wystarczy zagrożenie (pierwszą) ingerencją w sferę własności.
---------
Wersja [4004]
Czas edycji: 2008-10-04 15:50:21. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
[[RoszczenieNegatoryjne222KC]]
Usunięte:
Wersja [4003]
Czas edycji: 2008-10-04 15:50:07. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Zgodnie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} właściciel nieruchomości może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń i przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia: o zaniechanie (w domyśle: dalszych) naruszeń oraz o przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
Wyjątkowo jednak na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} podnieść można [[RoszczeniePrewencyjne222KC roszczenie prewencyjne]], zanim dojdzie do naruszeń prawa własności. Poniższe uwagi dotyczą tylko roszczeń, które zgłaszane są po wystąpieniu naruszeń.
RoszczenieNegatoryjne222KC
Roszczenie o zaniechanie naruszeń ma doprowadzić do zaprzestania dokonywania kolejnych ingerencji w prawo własności uprawnionego.
Przesłanki tego roszczenia są zbliżone do przesłanek roszczenia o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, tzn. również podnoszący roszczenie musi być uprawniony, a zobowiązany być “autorem” naruszeń. Musi także dojść do naruszenia własności, przy czym dla tego roszczenia charakterystyczne jest, że dodatkowo wymagane jest niebezpieczeństwo dokonania naruszenia. Wbrew dosłownemu brzmieniu wystarczy jednak ryzyko wystąpienia dopiero pierwszego naruszenia, aby podnieść roszczenie o zaniechanie. Nie jest więc konieczne, aby wcześniej już dochodziło do ingerencji. Wystarczy zagrożenie (pierwszą) ingerencją w sferę własności.
Wyjątkowo jednak na podstawie {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} podnieść można [[RoszczeniePrewencyjne222KC roszczenie prewencyjne]], zanim dojdzie do naruszeń prawa własności. Poniższe uwagi dotyczą tylko roszczeń, które zgłaszane są po wystąpieniu naruszeń.
RoszczenieNegatoryjne222KC
Roszczenie o zaniechanie naruszeń ma doprowadzić do zaprzestania dokonywania kolejnych ingerencji w prawo własności uprawnionego.
Przesłanki tego roszczenia są zbliżone do przesłanek roszczenia o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, tzn. również podnoszący roszczenie musi być uprawniony, a zobowiązany być “autorem” naruszeń. Musi także dojść do naruszenia własności, przy czym dla tego roszczenia charakterystyczne jest, że dodatkowo wymagane jest niebezpieczeństwo dokonania naruszenia. Wbrew dosłownemu brzmieniu wystarczy jednak ryzyko wystąpienia dopiero pierwszego naruszenia, aby podnieść roszczenie o zaniechanie. Nie jest więc konieczne, aby wcześniej już dochodziło do ingerencji. Wystarczy zagrożenie (pierwszą) ingerencją w sferę własności.
Usunięte:
[[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=1964&dzup=93&SearchExp=&SearchExp2= Kodeks cywilny]]>> Zgodnie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} właściciel nieruchomości może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń i przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia: o zaniechanie (w domyśle: dalszych) naruszeń oraz o przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
Roszczenie to zmierza do przywrócenia właścicielowi niezakłóconego władztwa nad rzeczą i usunięcie władztwa osoby nieuprawnionej (Ignatowicz/Wójcik, System prawa cywilnego... (1977), str. 535; Rudnicki, Komentarz (2001), art. 222 – 223, Nr 17 (str. 310). Oznacza to, że naruszający własność może zostać zobowiązany także do czynienia, nie tylko do zaniechania. Przeciw temu zwracają się przedstawiciele wąskiego pojmowania pojęcia “przywrócenia stanu zgodnego z prawem”, którzy ograniczają się tylko do przyznania właścicielowi praw do żądania zaniechania dalszych naruszeń, bez obowiązku jednak usuwania skutków już dokonanych ingerencji.
Właściwe wydaje się stanowisko pośrednie, według którego roszczenie to powinno obejmować żądanie wycofania się naruszyciela ze sfery uprawnień właściciela, ale już nie pełnej restytucji, albowiem oznaczałoby to możliwość domagania się odszkodowania (por. restytucja naturalna), a to mogłoby to spowodować obejście przepisów o przedawnieniu roszczeń odszkodowawczych.
((2)) Uprawnienie do żądania usunięcia naruszeń
Usunięcia naruszeń prawa własności mogą domagać się tylko podmioty uprawnione. Należy do nich z pewnością właściciel, gdyż przepis {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} dotyczy ochrony właśnie prawa własności. Także współwłaściciel byłby, na mocy {{pu przepis="art. 209 KC"}}, uprawniony do zgłoszenia żądania, jeżeli wykazałby, iż dochodzenie roszczenia zmierza do zachowania wspólnego prawa.
Trzeba pamiętać, że na mocy przepisów szczególnych ({{pu przepis="art. 233 KC"}} i 690 KC) uprawniony do podniesienia roszczenia o ochronę byłby także użytkownik wieczysty ({{pu przepis="art. 232 KC"}}) oraz najemca lokalu i dzierżawca.
((2)) Naruszenie własności
W roszczeniu {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} chodzi o takie naruszenia własności, które nie polegają na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Rozumie się pod tym pojęciem trwałe i bezprawne wkroczenie w sferę uprawnień właściciela, nie pociągające za sobą utraty przez właściciela władztwa, które jednak uniemożliwia lub utrudnia właścicielowi wykonywanie służących mu uprawnień w sposób odpowiadający treści własności (Dybowski w: Ignatowicz (red.) System prawa cywilnego. Prawo własności..., 1977 r. str. 529 - 530). Chodzi więc o takie oddziaływania, które utrudniają korzystanie z rzeczy np. poprzez jej uszkodzenie, dokonywanie zmian w zakresie przeznaczenia, szkodliwe imisje (zapachy, hałasy itp.) i inne, które jednak zawsze muszą pochodzić od człowieka.
((3)) oddziaływanie na rzecz
Oddziaływania te można podzielić na: **oddziaływania fizyczne** (np. niszczenie rzeczy) oraz **imisje**.
Imisje dzielą się z kolei na imisje bezpośrednie i imisje pośrednie. **Imisje bezpośrednie** polegają na celowym i bezpośrednim kierowaniu określonych substancji na inną rzecz przy pomocy odpowiednich urządzeń i są zakazane zawsze, albowiem naruszają uprawnienie właściciela do korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób ({{pu przepis="art. 140 KC"}}).
**Imisje pośrednie** stanowią uboczny skutek działalności właściciela (a nie celowe i bezpośrednie oddziaływanie na cudzą rzecz. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice ({{pu przepis="art. 144 KC"}}).
((3)) pochodzące od człowieka
Roszczenie negatoryjne przysługuje wyłącznie wówczas, gdy naruszenie pochodzi od człowieka. Mamy z tym do czynienia wówczas, gdy człowiek ma wpływ na występowanie naruszeń, a więc od jego woli zależy, czy mają one miejsce. Wykluczona są więc możliwość zastosowania przepisu {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} w sytuacji, gdy naruszenia są skutkiem działania żywiołów natury (trzęsienia ziemi, obsunięcia, powodzie), chyba że istniała możliwość zapobiegnięcia ich skutkom (stworzenie zabezpieczeń przeciwpowodziowych albo wzmacniających).
((2)) Bezprawność naruszeń
Konieczną przesłanką powstania roszczenia negatoryjnego jest bezprawność zachowania się naruszającego cudzą własność. Wkroczenie w sferę uprawnień właściciela jest bezprawne, gdy jeżeli dokonane zostało wbrew woli właściciela i nie znajduje oparcia w przepisach prawnych (Ignatowicz, System prawa cywilnego. Prawo własności (1977), str. 530). Jeżeli istnieje obowiązek znoszenia (tolerowania) przez właściciela naruszeń jego prawa, ingerencja nie jest bezprawna. Źródłem obowiązku znoszenia naruszeń prawa własności może być umowa, ustawa oraz akt władczy. Jeżeli chodzi o regulacje ustawowe to mogą wynikać one zarówno z przepisów prawa cywilnego jak i administracyjnego. Wśród cywilnoprawnych przepisów wymienić należy głównie regulacje tzw. prawa sąsiedzkiego, czyli np. art. 144 i {{pu przepis="art. 149 zd. 1 KC"}}.
((3)) obowiązek znoszenia z {{pu przepis="art. 144 KC"}}
Obowiązek tolerowania ingerencji w prawo własności wynikający z art. 144 znachodzi wówczas, gdy mamy do czynienia z oddziaływaniem pomiędzy nieruchomościami.
//(1) nieruchomości sąsiednie//
Nieruchomości muszą pozostawać w sąsiedztwie. Nieruchomość sąsiednia to jednak nie tylko nieruchomość bezpośrednio granicząca z tą, na której dokonuje się działań, ale i ta nieruchomość, która wprawdzie nie ma z nią bezpośredniej styczności ale na której są odczuwalne oddziaływania (por. Skowrońska-Bocian w: Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz (3. wyd.) art. 144 nb. 11).
//(2) imisje pośrednie//
Art. 144 obejmuje tylko imisje pośrednie, gdyż imisje bezpośrednie są zakazane na mocy {{pu przepis="art. 140 KC"}}. Imisje pośrednie stanowią uboczny skutek działalności właściciela, do której właściciel jest uprawniony na mocy {{pu przepis="art. 140 KC"}}.
Spośród imisji pośrednich {{pu przepis="art. 144 KC"}} obejmuje imisje pozytywne (oddziaływanie wprost na nieruchomość sąsiednią przez imisję substancji lub energii), imisje negatywne (polegające na tamowaniu przenikania na nieruchomość sąsiednią określonych energii, np. światła słonecznego) oraz imisje materialne (gdy następuje przenikanie na sąsiednią nieruchomość cząstek materii – pyłów lub gazów – lub pewnych sił – hałasów i wstrząsów).
Sporne jest natomiast zastosowanie art. 144 do imisji niematerialnych (idealnych), polegających na na oddziaływaniu na psychikę właściciela nieruchomości sąsiedniej, w szczególności na jego poczucie bezpieczeństwa, estetyki albo niezależności (Skowrońska-Bocian w: Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz (3. wyd.) art. 144 nb. 7). Większość opowiada się za stosowaniem w tym wypadku art. 23 i 24 KC.
//(3) brak przekroczenia przeciętnej miary//
Obowiązek znoszenia imisji trwa tak dopóty, dopóki nie przekraczają one przeciętnej miary wynikającej ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.
**Społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości** wynika przede wszystkim z przeznaczenia nieruchomości wg planów zagospodarowania przestrzennego uchwalonych zgodnie z [[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2003&dzup=717&SearchExp=&SearchExp2= ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym]]. Rozporządzenie wykonawcze do tej ustawy ([[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2003&dzup=1587&SearchExp=&SearchExp2= rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 23.8.2007 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego]]) wymienia w załączniku 1 następujące **przeznaczenia terenów**:
- tereny zabudowy mieszkaniowej,
- tereny zabudowy usługowej,
- tereny użytkowane rolniczo,
- tereny zabudowy techniczno-produkcyjnej,
- tereny zieleni i wód,
- tereny komunikacji oraz
- tereny infrastruktury technicznej
**Stosunki miejscowe** to czyli aktualnie i przyjęty przez większość sposób używania nieruchomości na pewnym terenie (Dybowski, Ochrona własności, str. 325).
Powstaje pytanie o skutki braku planu zagospodarowania przestrzennego, co jest systuacją nader często jeszcze spotykaną. W takim wypadku powinien być rozstrzygający faktyczny charakter obszaru, na którym położone są nieruchomości, określony przez rzeczywisty sposób użytkowania nieruchomości położonych na jego obszarze przez większość osób go zasiedlających.
((3)) obowiązek znoszenia wynikający z innych przepisów
Tutaj zastosowanie powinny mieć ogólne przepisy wykluczające bezprawność np. {{pu przepis="art. 423 KC"}}. Ich zastosowanie jest raczej sporadyczne.
Zob. RoszczeniePrewencyjne222KC
Wersja [4001]
Czas edycji: 2008-10-04 15:05:19. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
[[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=1964&dzup=93&SearchExp=&SearchExp2= Kodeks cywilny]]>> Zgodnie z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} właściciel nieruchomości może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń i przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia: o zaniechanie (w domyśle: dalszych) naruszeń oraz o przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
((1)) Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, art. 222 § 2 alt. 1 KC
((2)) Uprawnienie do żądania usunięcia naruszeń
Usunięcia naruszeń prawa własności mogą domagać się tylko podmioty uprawnione. Należy do nich z pewnością właściciel, gdyż przepis {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} dotyczy ochrony właśnie prawa własności. Także współwłaściciel byłby, na mocy {{pu przepis="art. 209 KC"}}, uprawniony do zgłoszenia żądania, jeżeli wykazałby, iż dochodzenie roszczenia zmierza do zachowania wspólnego prawa.
Trzeba pamiętać, że na mocy przepisów szczególnych ({{pu przepis="art. 233 KC"}} i 690 KC) uprawniony do podniesienia roszczenia o ochronę byłby także użytkownik wieczysty ({{pu przepis="art. 232 KC"}}) oraz najemca lokalu i dzierżawca.
((2)) Naruszenie własności
W roszczeniu {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} chodzi o takie naruszenia własności, które nie polegają na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Rozumie się pod tym pojęciem trwałe i bezprawne wkroczenie w sferę uprawnień właściciela, nie pociągające za sobą utraty przez właściciela władztwa, które jednak uniemożliwia lub utrudnia właścicielowi wykonywanie służących mu uprawnień w sposób odpowiadający treści własności (Dybowski w: Ignatowicz (red.) System prawa cywilnego. Prawo własności..., 1977 r. str. 529 - 530). Chodzi więc o takie oddziaływania, które utrudniają korzystanie z rzeczy np. poprzez jej uszkodzenie, dokonywanie zmian w zakresie przeznaczenia, szkodliwe imisje (zapachy, hałasy itp.) i inne, które jednak zawsze muszą pochodzić od człowieka.
((3)) oddziaływanie na rzecz
Imisje dzielą się z kolei na imisje bezpośrednie i imisje pośrednie. **Imisje bezpośrednie** polegają na celowym i bezpośrednim kierowaniu określonych substancji na inną rzecz przy pomocy odpowiednich urządzeń i są zakazane zawsze, albowiem naruszają uprawnienie właściciela do korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób ({{pu przepis="art. 140 KC"}}).
**Imisje pośrednie** stanowią uboczny skutek działalności właściciela (a nie celowe i bezpośrednie oddziaływanie na cudzą rzecz. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice ({{pu przepis="art. 144 KC"}}).
((3)) pochodzące od człowieka
Roszczenie negatoryjne przysługuje wyłącznie wówczas, gdy naruszenie pochodzi od człowieka. Mamy z tym do czynienia wówczas, gdy człowiek ma wpływ na występowanie naruszeń, a więc od jego woli zależy, czy mają one miejsce. Wykluczona są więc możliwość zastosowania przepisu {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} w sytuacji, gdy naruszenia są skutkiem działania żywiołów natury (trzęsienia ziemi, obsunięcia, powodzie), chyba że istniała możliwość zapobiegnięcia ich skutkom (stworzenie zabezpieczeń przeciwpowodziowych albo wzmacniających).
((2)) Bezprawność naruszeń
Konieczną przesłanką powstania roszczenia negatoryjnego jest bezprawność zachowania się naruszającego cudzą własność. Wkroczenie w sferę uprawnień właściciela jest bezprawne, gdy jeżeli dokonane zostało wbrew woli właściciela i nie znajduje oparcia w przepisach prawnych (Ignatowicz, System prawa cywilnego. Prawo własności (1977), str. 530). Jeżeli istnieje obowiązek znoszenia (tolerowania) przez właściciela naruszeń jego prawa, ingerencja nie jest bezprawna. Źródłem obowiązku znoszenia naruszeń prawa własności może być umowa, ustawa oraz akt władczy. Jeżeli chodzi o regulacje ustawowe to mogą wynikać one zarówno z przepisów prawa cywilnego jak i administracyjnego. Wśród cywilnoprawnych przepisów wymienić należy głównie regulacje tzw. prawa sąsiedzkiego, czyli np. art. 144 i {{pu przepis="art. 149 zd. 1 KC"}}.
((3)) obowiązek znoszenia z {{pu przepis="art. 144 KC"}}
Art. 144 obejmuje tylko imisje pośrednie, gdyż imisje bezpośrednie są zakazane na mocy {{pu przepis="art. 140 KC"}}. Imisje pośrednie stanowią uboczny skutek działalności właściciela, do której właściciel jest uprawniony na mocy {{pu przepis="art. 140 KC"}}.
Spośród imisji pośrednich {{pu przepis="art. 144 KC"}} obejmuje imisje pozytywne (oddziaływanie wprost na nieruchomość sąsiednią przez imisję substancji lub energii), imisje negatywne (polegające na tamowaniu przenikania na nieruchomość sąsiednią określonych energii, np. światła słonecznego) oraz imisje materialne (gdy następuje przenikanie na sąsiednią nieruchomość cząstek materii – pyłów lub gazów – lub pewnych sił – hałasów i wstrząsów).
((3)) obowiązek znoszenia wynikający z innych przepisów
Tutaj zastosowanie powinny mieć ogólne przepisy wykluczające bezprawność np. {{pu przepis="art. 423 KC"}}. Ich zastosowanie jest raczej sporadyczne.
((1)) Roszczenie o zaniechanie naruszeń, art. 222 § 2 alt. 2 KC
Zob. RoszczeniePrewencyjne222KC
CategoryOchronaWlasnosci CategoryRoszczeniaCywilnoprawne
((1)) Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, art. 222 § 2 alt. 1 KC
((2)) Uprawnienie do żądania usunięcia naruszeń
Usunięcia naruszeń prawa własności mogą domagać się tylko podmioty uprawnione. Należy do nich z pewnością właściciel, gdyż przepis {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} dotyczy ochrony właśnie prawa własności. Także współwłaściciel byłby, na mocy {{pu przepis="art. 209 KC"}}, uprawniony do zgłoszenia żądania, jeżeli wykazałby, iż dochodzenie roszczenia zmierza do zachowania wspólnego prawa.
Trzeba pamiętać, że na mocy przepisów szczególnych ({{pu przepis="art. 233 KC"}} i 690 KC) uprawniony do podniesienia roszczenia o ochronę byłby także użytkownik wieczysty ({{pu przepis="art. 232 KC"}}) oraz najemca lokalu i dzierżawca.
((2)) Naruszenie własności
W roszczeniu {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} chodzi o takie naruszenia własności, które nie polegają na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Rozumie się pod tym pojęciem trwałe i bezprawne wkroczenie w sferę uprawnień właściciela, nie pociągające za sobą utraty przez właściciela władztwa, które jednak uniemożliwia lub utrudnia właścicielowi wykonywanie służących mu uprawnień w sposób odpowiadający treści własności (Dybowski w: Ignatowicz (red.) System prawa cywilnego. Prawo własności..., 1977 r. str. 529 - 530). Chodzi więc o takie oddziaływania, które utrudniają korzystanie z rzeczy np. poprzez jej uszkodzenie, dokonywanie zmian w zakresie przeznaczenia, szkodliwe imisje (zapachy, hałasy itp.) i inne, które jednak zawsze muszą pochodzić od człowieka.
((3)) oddziaływanie na rzecz
Imisje dzielą się z kolei na imisje bezpośrednie i imisje pośrednie. **Imisje bezpośrednie** polegają na celowym i bezpośrednim kierowaniu określonych substancji na inną rzecz przy pomocy odpowiednich urządzeń i są zakazane zawsze, albowiem naruszają uprawnienie właściciela do korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób ({{pu przepis="art. 140 KC"}}).
**Imisje pośrednie** stanowią uboczny skutek działalności właściciela (a nie celowe i bezpośrednie oddziaływanie na cudzą rzecz. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice ({{pu przepis="art. 144 KC"}}).
((3)) pochodzące od człowieka
Roszczenie negatoryjne przysługuje wyłącznie wówczas, gdy naruszenie pochodzi od człowieka. Mamy z tym do czynienia wówczas, gdy człowiek ma wpływ na występowanie naruszeń, a więc od jego woli zależy, czy mają one miejsce. Wykluczona są więc możliwość zastosowania przepisu {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} w sytuacji, gdy naruszenia są skutkiem działania żywiołów natury (trzęsienia ziemi, obsunięcia, powodzie), chyba że istniała możliwość zapobiegnięcia ich skutkom (stworzenie zabezpieczeń przeciwpowodziowych albo wzmacniających).
((2)) Bezprawność naruszeń
Konieczną przesłanką powstania roszczenia negatoryjnego jest bezprawność zachowania się naruszającego cudzą własność. Wkroczenie w sferę uprawnień właściciela jest bezprawne, gdy jeżeli dokonane zostało wbrew woli właściciela i nie znajduje oparcia w przepisach prawnych (Ignatowicz, System prawa cywilnego. Prawo własności (1977), str. 530). Jeżeli istnieje obowiązek znoszenia (tolerowania) przez właściciela naruszeń jego prawa, ingerencja nie jest bezprawna. Źródłem obowiązku znoszenia naruszeń prawa własności może być umowa, ustawa oraz akt władczy. Jeżeli chodzi o regulacje ustawowe to mogą wynikać one zarówno z przepisów prawa cywilnego jak i administracyjnego. Wśród cywilnoprawnych przepisów wymienić należy głównie regulacje tzw. prawa sąsiedzkiego, czyli np. art. 144 i {{pu przepis="art. 149 zd. 1 KC"}}.
((3)) obowiązek znoszenia z {{pu przepis="art. 144 KC"}}
Art. 144 obejmuje tylko imisje pośrednie, gdyż imisje bezpośrednie są zakazane na mocy {{pu przepis="art. 140 KC"}}. Imisje pośrednie stanowią uboczny skutek działalności właściciela, do której właściciel jest uprawniony na mocy {{pu przepis="art. 140 KC"}}.
Spośród imisji pośrednich {{pu przepis="art. 144 KC"}} obejmuje imisje pozytywne (oddziaływanie wprost na nieruchomość sąsiednią przez imisję substancji lub energii), imisje negatywne (polegające na tamowaniu przenikania na nieruchomość sąsiednią określonych energii, np. światła słonecznego) oraz imisje materialne (gdy następuje przenikanie na sąsiednią nieruchomość cząstek materii – pyłów lub gazów – lub pewnych sił – hałasów i wstrząsów).
((3)) obowiązek znoszenia wynikający z innych przepisów
Tutaj zastosowanie powinny mieć ogólne przepisy wykluczające bezprawność np. {{pu przepis="art. 423 KC"}}. Ich zastosowanie jest raczej sporadyczne.
((1)) Roszczenie o zaniechanie naruszeń, art. 222 § 2 alt. 2 KC
Zob. RoszczeniePrewencyjne222KC
CategoryOchronaWlasnosci CategoryRoszczeniaCywilnoprawne
Usunięte:
__**I. Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, art. 222 § 2 alt. 1 KC**__
//**1. Uprawnienie do żądania usunięcia naruszeń**//
Usunięcia naruszeń prawa własności mogą domagać się tylko podmioty uprawnione. Należy do nich z pewnością właściciel, gdyż przepis art. 222 § 2 KC dotyczy ochrony właśnie prawa własności. Także współwłaściciel byłby, na mocy art. 209 KC, uprawniony do zgłoszenia żądania, jeżeli wykazałby, iż dochodzenie roszczenia zmierza do zachowania wspólnego prawa.
Trzeba pamiętać, że na mocy przepisów szczególnych (art. 233 KC i 690 KC) uprawniony do podniesienia roszczenia o ochronę byłby także użytkownik wieczysty (art. 232 KC) oraz najemca lokalu i dzierżawca.
//**2. Naruszenie własności**//
W roszczeniu art. 222 § 2 KC chodzi o takie naruszenia własności, które nie polegają na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Rozumie się pod tym pojęciem trwałe i bezprawne wkroczenie w sferę uprawnień właściciela, nie pociągające za sobą utraty przez właścicela władztwa, które jednak uniemożliwia lub utrudnia właścicielowi wykonywanie służących mu uprawnień w sposób odpowiadający treści własności (Dybowski w: Ignatowicz (red.) System prawa cywilnego. Prawo własności..., 1977 r. str. 529 - 530). Chodzi więc o takie oddziaływania, które utrudniają korzystanie z rzeczy np. poprzez jej uszkodzenie, dokonywanie zmian w zakresie przeznaczenia, szkodliwe imisje (zapachy, hałasy itp.) i inne, które jednak zawsze muszą pochodzić od człowieka.
**a. oddziaływanie na rzecz**
Imisje dzielą się z kolei na imisje bezpośrednie i imisje pośrednie. **Imisje bezpośrednie** polegają na celowym i bezpośrednim kierowaniu określonych substancji na inną rzecz przy pomocy odpowiednich urządzeń i są zakazane zawsze, albowiem naruszają uprawnienie właściciela do korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób (art. 140 KC).
**Imisje pośrednie** stanowią uboczny skutek działalności właściciela (a nie celowe i bezpośrednie oddziaływanie na cudzą rzecz. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice (art. 144 KC).
**b. pochodzące od człowieka**
Roszczenie negatoryjne przysługuje wyłącznie wówczas, gdy naruszenie pochodzi od człowieka. Mamy z tym do czynienia wówczas, gdy człowiek ma wpływ na występowanie naruszeń, a więc od jego woli zależy, czy mają one miejsce. Wykluczona są więc możliwość zastosowania przepisu art. 222 § 2 KC w sytuacji, gdy naruszenia są skutkiem działania żywiołów natury (trzęsienia ziemi, obsunięcia, powodzie), chyba że istniała możliwość zapobiegnięcia ich skutkom (stworzenie zabezpieczeń przeciwpowodziowych albo wzmacniających).
//**3. Bezprawność**//
Konieczną przesłanką powstania roszczenia negatoryjnego jest bezprawność zachowania się naruszającego cudzą własność. Wkroczenie w sferę uprawnień właściciela jest bezprawne, gdy jeżeli dokonane zostało wbrew woli właściciela i nie znajduje oparcia w przepisach prawnych (Ignatowicz, System prawa cywilnego. Prawo własności (1977), str. 530). Jeżeli istnieje obowiązek znoszenia (tolerowania) przez właściciela naruszeń jego prawa, ingerencja nie jest bezprawna. Źródłem obowiązku znoszenia naruszeń prawa własności może być umowa, ustawa oraz akt władczy. Jeżeli chodzi o regulacje ustawowe to mogą wynikać one zarówno z przepisów prawa cywilnego jak i administracyjnego. Wśród cywilnoprawnych przepisów wymienić należy głównie regulacje tzw. prawa sąsiedzkiego, czyli np. art. 144 i art. 149 zd. 1 KC.
**a. obowiązek znoszenia z art. 144 KC**
Art. 144 obejmuje tylko imisje pośrednie, gdyż imisje bezpośrednie są zakazane na mocy art. 140 KC. Imisje pośrednie stanowią uboczny skutek działalności właściciela, do której właściciel jest uprawniony na mocy art. 140 KC.
Spośród imisji pośrednich art. 144 KC obejmuje imisje pozytywne (oddziaływanie wprost na nieruchomość sąsiednią przez imisję substancji lub energii), imisje negatywne (polegające na tamowaniu przenikania na nieruchomość sąsiednią określonych energii, np. światła słonecznego) oraz imisje materialne (gdy następuje przenikanie na sąsiednią nieruchomość cząstek materii – pyłów lub gazów – lub pewnych sił – hałasów i wstrząsów).
**b. obowiązek znoszenia wynikający z innych przepisów**
Tutaj zastosowanie powinny mieć ogólne przepisy wykluczające bezprawność np. art. 423 KC. Ich zastosowanie jest raczej sporadyczne.
__**II. Roszczenie o zaniechanie naruszeń, art. 222 § 2 alt. 2 KC**__
Roszczenie o zaniechanie naruszeń ma doprowadzić do zaprzestania dokonywania kolejnych ingerencji w prawo własności uprawnionego.
Przesłanki tego roszczenia są zbliżone do przesłanek roszczenia o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, tzn. również podnoszący roszczenie musi być uprawniony, a zobowiązany być “autorem” naruszeń. Musi także dojść do naruszenia własności, przy czym dla tego roszczenia charakterystyczne jest, że dodatkowo wymagane jest niebezpieczeństwo dokonania naruszenia. Wbrew dosłownemu brzmieniu wystarczy jednak ryzyko wystąpienia dopiero pierwszego naruszenia, aby podnieść roszczenie o zaniechanie. Nie jest więc konieczne, aby wcześniej już dochodziło do ingerencji. Wystarczy zagrożenie (pierwszą) ingerencją w sferę własności.
CategoryOchronaWlasnosci
Wersja [670]
Czas edycji: 2007-12-03 15:36:32. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Roszczenie negatoryjne przysługuje wyłącznie wówczas, gdy naruszenie pochodzi od człowieka. Mamy z tym do czynienia wówczas, gdy człowiek ma wpływ na występowanie naruszeń, a więc od jego woli zależy, czy mają one miejsce. Wykluczona są więc możliwość zastosowania przepisu art. 222 § 2 KC w sytuacji, gdy naruszenia są skutkiem działania żywiołów natury (trzęsienia ziemi, obsunięcia, powodzie), chyba że istniała możliwość zapobiegnięcia ich skutkom (stworzenie zabezpieczeń przeciwpowodziowych albo wzmacniających).
Usunięte:
Wersja [669]
Czas edycji: 2007-12-03 15:29:24. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
**Społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości** wynika przede wszystkim z przeznaczenia nieruchomości wg planów zagospodarowania przestrzennego uchwalonych zgodnie z [[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2003&dzup=717&SearchExp=&SearchExp2= ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym]]. Rozporządzenie wykonawcze do tej ustawy ([[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2003&dzup=1587&SearchExp=&SearchExp2= rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 23.8.2007 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego]]) wymienia w załączniku 1 następujące **przeznaczenia terenów**:
Usunięte:
Wersja [668]
Czas edycji: 2007-12-03 15:28:55. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Powstaje pytanie o skutki braku planu zagospodarowania przestrzennego, co jest systuacją nader często jeszcze spotykaną. W takim wypadku powinien być rozstrzygający faktyczny charakter obszaru, na którym położone są nieruchomości, określony przez rzeczywisty sposób użytkowania nieruchomości położonych na jego obszarze przez większość osób go zasiedlających.
Tutaj zastosowanie powinny mieć ogólne przepisy wykluczające bezprawność np. art. 423 KC. Ich zastosowanie jest raczej sporadyczne.
Tutaj zastosowanie powinny mieć ogólne przepisy wykluczające bezprawność np. art. 423 KC. Ich zastosowanie jest raczej sporadyczne.
Usunięte:
Wersja [667]
Czas edycji: 2007-12-03 15:24:23. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
**Społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości** wynika przede wszystkim z przeznaczenia nieruchomości wg planów zagospodarowania przestrzennego uchwalonych zgodnie z [[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2003&dzup=717&SearchExp=&SearchExp2= ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym]]. Rozporządzenie wykonawcze do tej ustawy ([[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2003&dzup=1587&SearchExp=&SearchExp2= rozporządzenie ministra infratsruktury z 23.8.2007 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego]]) wymienia w załączniku 1 następujące **przeznaczenia terenów**:
**Stosunki miejscowe** to czyli aktualnie i przyjęty przez większość sposób używania nieruchomości na pewnym terenie (Dybowski, Ochrona własności, str. 325).
**Stosunki miejscowe** to czyli aktualnie i przyjęty przez większość sposób używania nieruchomości na pewnym terenie (Dybowski, Ochrona własności, str. 325).
Usunięte:
Stosunki miejscowe to czyli aktualnie i przyjęty przez większość sposób używania nieruchomości na pewnym terenie (Dybowski, Ochrona własności, str. 325).
Wersja [666]
Czas edycji: 2007-12-03 15:22:30. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości wynika przede wszystkim z przeznaczenia nieruchomości wg planów zagospodarowania przestrzennego uchwalonych zgodnie z [[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2003&dzup=717&SearchExp=&SearchExp2= ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym]]. Rozporządzenie wykonawcze do tej ustawy ([[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2003&dzup=1587&SearchExp=&SearchExp2= rozporządzenie ministra infratsruktury z 23.8.2007 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego]]) wymienia w załączniku 1 następujące **przeznaczenia terenów**:
- tereny zabudowy mieszkaniowej,
- tereny zabudowy usługowej,
- tereny użytkowane rolniczo,
- tereny zabudowy techniczno-produkcyjnej,
- tereny zieleni i wód,
- tereny komunikacji oraz
- tereny infrastruktury technicznej
- tereny zabudowy mieszkaniowej,
- tereny zabudowy usługowej,
- tereny użytkowane rolniczo,
- tereny zabudowy techniczno-produkcyjnej,
- tereny zieleni i wód,
- tereny komunikacji oraz
- tereny infrastruktury technicznej
Usunięte:
Wersja [665]
Czas edycji: 2007-12-03 12:49:29. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Obowiązek znoszenia imisji trwa tak dopóty, dopóki nie przekraczają one przeciętnej miary wynikającej ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.
Społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości wynika
Stosunki miejscowe to czyli aktualnie i przyjęty przez większość sposób używania nieruchomości na pewnym terenie (Dybowski, Ochrona własności, str. 325).
Społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości wynika
Stosunki miejscowe to czyli aktualnie i przyjęty przez większość sposób używania nieruchomości na pewnym terenie (Dybowski, Ochrona własności, str. 325).
Usunięte:
Wersja [662]
Czas edycji: 2007-12-03 11:46:04. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
W roszczeniu art. 222 § 2 KC chodzi o takie naruszenia własności, które nie polegają na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Rozumie się pod tym pojęciem trwałe i bezprawne wkroczenie w sferę uprawnień właściciela, nie pociągające za sobą utraty przez właścicela władztwa, które jednak uniemożliwia lub utrudnia właścicielowi wykonywanie służących mu uprawnień w sposób odpowiadający treści własności (Dybowski w: Ignatowicz (red.) System prawa cywilnego. Prawo własności..., 1977 r. str. 529 - 530). Chodzi więc o takie oddziaływania, które utrudniają korzystanie z rzeczy np. poprzez jej uszkodzenie, dokonywanie zmian w zakresie przeznaczenia, szkodliwe imisje (zapachy, hałasy itp.) i inne, które jednak zawsze muszą pochodzić od człowieka.
**b. pochodzące od człowieka**
Roszczenie negatoryjne przysługuje wyłącznie wówczas, gdy naruszenie pochodzi od człowieka. Mamy z tym do czynienia wówczas, gdy człowiek ma wpływ na występowanie naruszeń, a więc od jego woli zależy, czy mają one miejsce.
**b. pochodzące od człowieka**
Roszczenie negatoryjne przysługuje wyłącznie wówczas, gdy naruszenie pochodzi od człowieka. Mamy z tym do czynienia wówczas, gdy człowiek ma wpływ na występowanie naruszeń, a więc od jego woli zależy, czy mają one miejsce.
Usunięte:
Wersja [661]
Czas edycji: 2007-12-03 11:34:15. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
Właściwe wydaje się stanowisko pośrednie, według którego roszczenie to powinno obejmować żądanie wycofania się naruszyciela ze sfery uprawnień właściciela, ale już nie pełnej restytucji, albowiem oznaczałoby to możliwość domagania się odszkodowania (por. restytucja naturalna), a to mogłoby to spowodować obejście przepisów o przedawnieniu roszczeń odszkodowawczych.
Usunięcia naruszeń prawa własności mogą domagać się tylko podmioty uprawnione. Należy do nich z pewnością właściciel, gdyż przepis art. 222 § 2 KC dotyczy ochrony właśnie prawa własności. Także współwłaściciel byłby, na mocy art. 209 KC, uprawniony do zgłoszenia żądania, jeżeli wykazałby, iż dochodzenie roszczenia zmierza do zachowania wspólnego prawa.
Trzeba pamiętać, że na mocy przepisów szczególnych (art. 233 KC i 690 KC) uprawniony do podniesienia roszczenia o ochronę byłby także użytkownik wieczysty (art. 232 KC) oraz najemca lokalu i dzierżawca.
**a. oddziaływanie na rzecz**
Oddziaływania te można podzielić na: **oddziaływania fizyczne** (np. niszczenie rzeczy) oraz **imisje**.
Imisje dzielą się z kolei na imisje bezpośrednie i imisje pośrednie. **Imisje bezpośrednie** polegają na celowym i bezpośrednim kierowaniu określonych substancji na inną rzecz przy pomocy odpowiednich urządzeń i są zakazane zawsze, albowiem naruszają uprawnienie właściciela do korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób (art. 140 KC).
**Imisje pośrednie** stanowią uboczny skutek działalności właściciela (a nie celowe i bezpośrednie oddziaływanie na cudzą rzecz. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice (art. 144 KC).
Usunięcia naruszeń prawa własności mogą domagać się tylko podmioty uprawnione. Należy do nich z pewnością właściciel, gdyż przepis art. 222 § 2 KC dotyczy ochrony właśnie prawa własności. Także współwłaściciel byłby, na mocy art. 209 KC, uprawniony do zgłoszenia żądania, jeżeli wykazałby, iż dochodzenie roszczenia zmierza do zachowania wspólnego prawa.
Trzeba pamiętać, że na mocy przepisów szczególnych (art. 233 KC i 690 KC) uprawniony do podniesienia roszczenia o ochronę byłby także użytkownik wieczysty (art. 232 KC) oraz najemca lokalu i dzierżawca.
**a. oddziaływanie na rzecz**
Oddziaływania te można podzielić na: **oddziaływania fizyczne** (np. niszczenie rzeczy) oraz **imisje**.
Imisje dzielą się z kolei na imisje bezpośrednie i imisje pośrednie. **Imisje bezpośrednie** polegają na celowym i bezpośrednim kierowaniu określonych substancji na inną rzecz przy pomocy odpowiednich urządzeń i są zakazane zawsze, albowiem naruszają uprawnienie właściciela do korzystania z rzeczy z wyłączeniem innych osób (art. 140 KC).
**Imisje pośrednie** stanowią uboczny skutek działalności właściciela (a nie celowe i bezpośrednie oddziaływanie na cudzą rzecz. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice (art. 144 KC).
Usunięte:
Usunięcia naruszeń prawa własności mogą domagać się tylko podmioty uprawnione. Należy do nich z pewnością właściciel, gdyż przepis art. 222 § 2 KC dotyczy ochrony właśnie prawa własności. Na mocy przepisów szczególnych (art. 233 KC i 690 KC) uprawniony do podniesienia roszczenia o ochronę byłby także użytkownik wieczysty oraz najemca lokalu. Także współwłaściciel byłby, na mocy art. 209 KC, uprawniony do zgłoszenia żądania, jeżeli wykazałby, iż dochodzenie roszczenia zmierza do zachowania wspólnego prawa.
Oddziaływania te można podzielić na: oddziaływania fizyczne (np. niszczenie rzeczy) oraz imisje. Imisje dzieli się na imisje bezpośrednie i imisje pośrednie. Imisje bezpośrednie polegają na celowym i bezpośrednim kierowaniu określonych substancji na inną rzecz przy pomocy odpowiednich urządzeń. Imisje bezpośrednie są zakazane zawsze.
Imisje pośrednie stanowią uboczny skutek działalności właściciela (a nie celowe i bezpośrednie oddziaływanie na cudzą rzecz. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice.
Wersja [660]
Czas edycji: 2007-12-03 11:18:24. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
[[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=1964&dzup=93&SearchExp=&SearchExp2= Kodeks cywilny]]>> Zgodnie z art. 222 § 2 KC właściciel nieruchomości może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń i przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia: o zaniechanie (w domyśle: dalszych) naruszeń oraz o przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
Usunięte:
Zgodnie z art. 222 § 2 KC właściciel nieruchomości może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń i przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia: o zaniechanie (w domyśle: dalszych) naruszeń oraz o przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
Wersja [659]
Czas edycji: 2007-12-03 11:18:08. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
>>**Przydatne przepisy:**
[[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=1964&dzup=93&SearchExp=&SearchExp2= Kodeks cywilny]]>>
Zgodnie z art. 222 § 2 KC właściciel nieruchomości może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń i przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia: o zaniechanie (w domyśle: dalszych) naruszeń oraz o przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
__**I. Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, art. 222 § 2 alt. 1 KC**__
Roszczenie to zmierza do przywrócenia właścicielowi niezakłóconego władztwa nad rzeczą i usunięcie władztwa osoby nieuprawnionej (Ignatowicz/Wójcik, System prawa cywilnego... (1977), str. 535; Rudnicki, Komentarz (2001), art. 222 – 223, Nr 17 (str. 310). Oznacza to, że naruszający własność może zostać zobowiązany także do czynienia, nie tylko do zaniechania. Przeciw temu zwracają się przedstawiciele wąskiego pojmowania pojęcia “przywrócenia stanu zgodnego z prawem”, którzy ograniczają się tylko do przyznania właścicielowi praw do żądania zaniechania dalszych naruszeń, bez obowiązku jednak usuwania skutków już dokonanych ingerencji.
Właściwe wydaje się stanowisko pośrednie, według którego roszczenie to powinno obejmować żądanie wycofania się naruszyciela ze sfery uprawnień właściciela, ale już nie pełna restytucja, albowiem oznaczałoby to możliwość domagania się odszkodowania, a to mogłoby to spowodować obejście przepisów o przedawnieniu roszczeń odszkodowawczych.
//**1. Uprawnienie do żądania usunięcia naruszeń**//
Usunięcia naruszeń prawa własności mogą domagać się tylko podmioty uprawnione. Należy do nich z pewnością właściciel, gdyż przepis art. 222 § 2 KC dotyczy ochrony właśnie prawa własności. Na mocy przepisów szczególnych (art. 233 KC i 690 KC) uprawniony do podniesienia roszczenia o ochronę byłby także użytkownik wieczysty oraz najemca lokalu. Także współwłaściciel byłby, na mocy art. 209 KC, uprawniony do zgłoszenia żądania, jeżeli wykazałby, iż dochodzenie roszczenia zmierza do zachowania wspólnego prawa.
//**2. Naruszenie własności**//
W roszczeniu art. 222 § 2 KC chodzi o takie naruszenia własności, które nie polegają na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Chodzi więc o takie oddziaływania, które utrudniają korzystanie z rzeczy np. poprzez jej uszkodzenie, dokonywanie zmian w zakresie przeznaczenia, szkodliwe imisje (zapachy, hałasy itp.) i inne, które jednak zawsze muszą pochodzić od człowieka.
Oddziaływania te można podzielić na: oddziaływania fizyczne (np. niszczenie rzeczy) oraz imisje. Imisje dzieli się na imisje bezpośrednie i imisje pośrednie. Imisje bezpośrednie polegają na celowym i bezpośrednim kierowaniu określonych substancji na inną rzecz przy pomocy odpowiednich urządzeń. Imisje bezpośrednie są zakazane zawsze.
Imisje pośrednie stanowią uboczny skutek działalności właściciela (a nie celowe i bezpośrednie oddziaływanie na cudzą rzecz. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice.
//**3. Bezprawność**//
Konieczną przesłanką powstania roszczenia negatoryjnego jest bezprawność zachowania się naruszającego cudzą własność. Wkroczenie w sferę uprawnień właściciela jest bezprawne, gdy jeżeli dokonane zostało wbrew woli właściciela i nie znajduje oparcia w przepisach prawnych (Ignatowicz, System prawa cywilnego. Prawo własności (1977), str. 530). Jeżeli istnieje obowiązek znoszenia (tolerowania) przez właściciela naruszeń jego prawa, ingerencja nie jest bezprawna. Źródłem obowiązku znoszenia naruszeń prawa własności może być umowa, ustawa oraz akt władczy. Jeżeli chodzi o regulacje ustawowe to mogą wynikać one zarówno z przepisów prawa cywilnego jak i administracyjnego. Wśród cywilnoprawnych przepisów wymienić należy głównie regulacje tzw. prawa sąsiedzkiego, czyli np. art. 144 i art. 149 zd. 1 KC.
**a. obowiązek znoszenia z art. 144 KC**
Obowiązek tolerowania ingerencji w prawo własności wynikający z art. 144 znachodzi wówczas, gdy mamy do czynienia z oddziaływaniem pomiędzy nieruchomościami.
//(1) nieruchomości sąsiednie//
Nieruchomości muszą pozostawać w sąsiedztwie. Nieruchomość sąsiednia to jednak nie tylko nieruchomość bezpośrednio granicząca z tą, na której dokonuje się działań, ale i ta nieruchomość, która wprawdzie nie ma z nią bezpośredniej styczności ale na której są odczuwalne oddziaływania (por. Skowrońska-Bocian w: Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz (3. wyd.) art. 144 nb. 11).
//(2) imisje pośrednie//
Art. 144 obejmuje tylko imisje pośrednie, gdyż imisje bezpośrednie są zakazane na mocy art. 140 KC. Imisje pośrednie stanowią uboczny skutek działalności właściciela, do której właściciel jest uprawniony na mocy art. 140 KC.
Spośród imisji pośrednich art. 144 KC obejmuje imisje pozytywne (oddziaływanie wprost na nieruchomość sąsiednią przez imisję substancji lub energii), imisje negatywne (polegające na tamowaniu przenikania na nieruchomość sąsiednią określonych energii, np. światła słonecznego) oraz imisje materialne (gdy następuje przenikanie na sąsiednią nieruchomość cząstek materii – pyłów lub gazów – lub pewnych sił – hałasów i wstrząsów).
Sporne jest natomiast zastosowanie art. 144 do imisji niematerialnych (idealnych), polegających na na oddziaływaniu na psychikę właściciela nieruchomości sąsiedniej, w szczególności na jego poczucie bezpieczeństwa, estetyki albo niezależności (Skowrońska-Bocian w: Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz (3. wyd.) art. 144 nb. 7). Większość opowiada się za stosowaniem w tym wypadku art. 23 i 24 KC.
//(3) brak przekroczenia przeciętnej miary//
Obowiązek znoszenia imisji trwa tak dopóty, dopóki nie przekraczają one przeciętnej miary wynikającej ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Uwzględnia się więc przeznaczenie nieruchomości oraz stosunki miejscowe, czyli aktualnie i przyjęty przez większość sposób używania nieruchomości na pewnym terenie (Dybowski, Ochrona własności, str. 325).
**b. obowiązek znoszenia wynikający z innych przepisów**
Te regulacje należy znać, ich stosowanie jest jednak sporadyczne.
__**II. Roszczenie o zaniechanie naruszeń, art. 222 § 2 alt. 2 KC**__
Roszczenie o zaniechanie naruszeń ma doprowadzić do zaprzestania dokonywania kolejnych ingerencji w prawo własności uprawnionego.
Przesłanki tego roszczenia są zbliżone do przesłanek roszczenia o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, tzn. również podnoszący roszczenie musi być uprawniony, a zobowiązany być “autorem” naruszeń. Musi także dojść do naruszenia własności, przy czym dla tego roszczenia charakterystyczne jest, że dodatkowo wymagane jest niebezpieczeństwo dokonania naruszenia. Wbrew dosłownemu brzmieniu wystarczy jednak ryzyko wystąpienia dopiero pierwszego naruszenia, aby podnieść roszczenie o zaniechanie. Nie jest więc konieczne, aby wcześniej już dochodziło do ingerencji. Wystarczy zagrożenie (pierwszą) ingerencją w sferę własności.
[[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=1964&dzup=93&SearchExp=&SearchExp2= Kodeks cywilny]]>>
Zgodnie z art. 222 § 2 KC właściciel nieruchomości może domagać się od podmiotu dokonującego naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie rzeczy, zaniechania tych naruszeń i przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Oznacza to, że przepis ten zawiera w zasadzie dwie podstawy roszczenia: o zaniechanie (w domyśle: dalszych) naruszeń oraz o przywrócenie stanu zgodnego z prawem.
__**I. Roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, art. 222 § 2 alt. 1 KC**__
Roszczenie to zmierza do przywrócenia właścicielowi niezakłóconego władztwa nad rzeczą i usunięcie władztwa osoby nieuprawnionej (Ignatowicz/Wójcik, System prawa cywilnego... (1977), str. 535; Rudnicki, Komentarz (2001), art. 222 – 223, Nr 17 (str. 310). Oznacza to, że naruszający własność może zostać zobowiązany także do czynienia, nie tylko do zaniechania. Przeciw temu zwracają się przedstawiciele wąskiego pojmowania pojęcia “przywrócenia stanu zgodnego z prawem”, którzy ograniczają się tylko do przyznania właścicielowi praw do żądania zaniechania dalszych naruszeń, bez obowiązku jednak usuwania skutków już dokonanych ingerencji.
Właściwe wydaje się stanowisko pośrednie, według którego roszczenie to powinno obejmować żądanie wycofania się naruszyciela ze sfery uprawnień właściciela, ale już nie pełna restytucja, albowiem oznaczałoby to możliwość domagania się odszkodowania, a to mogłoby to spowodować obejście przepisów o przedawnieniu roszczeń odszkodowawczych.
//**1. Uprawnienie do żądania usunięcia naruszeń**//
Usunięcia naruszeń prawa własności mogą domagać się tylko podmioty uprawnione. Należy do nich z pewnością właściciel, gdyż przepis art. 222 § 2 KC dotyczy ochrony właśnie prawa własności. Na mocy przepisów szczególnych (art. 233 KC i 690 KC) uprawniony do podniesienia roszczenia o ochronę byłby także użytkownik wieczysty oraz najemca lokalu. Także współwłaściciel byłby, na mocy art. 209 KC, uprawniony do zgłoszenia żądania, jeżeli wykazałby, iż dochodzenie roszczenia zmierza do zachowania wspólnego prawa.
//**2. Naruszenie własności**//
W roszczeniu art. 222 § 2 KC chodzi o takie naruszenia własności, które nie polegają na pozbawieniu władztwa nad rzeczą. Chodzi więc o takie oddziaływania, które utrudniają korzystanie z rzeczy np. poprzez jej uszkodzenie, dokonywanie zmian w zakresie przeznaczenia, szkodliwe imisje (zapachy, hałasy itp.) i inne, które jednak zawsze muszą pochodzić od człowieka.
Oddziaływania te można podzielić na: oddziaływania fizyczne (np. niszczenie rzeczy) oraz imisje. Imisje dzieli się na imisje bezpośrednie i imisje pośrednie. Imisje bezpośrednie polegają na celowym i bezpośrednim kierowaniu określonych substancji na inną rzecz przy pomocy odpowiednich urządzeń. Imisje bezpośrednie są zakazane zawsze.
Imisje pośrednie stanowią uboczny skutek działalności właściciela (a nie celowe i bezpośrednie oddziaływanie na cudzą rzecz. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice.
//**3. Bezprawność**//
Konieczną przesłanką powstania roszczenia negatoryjnego jest bezprawność zachowania się naruszającego cudzą własność. Wkroczenie w sferę uprawnień właściciela jest bezprawne, gdy jeżeli dokonane zostało wbrew woli właściciela i nie znajduje oparcia w przepisach prawnych (Ignatowicz, System prawa cywilnego. Prawo własności (1977), str. 530). Jeżeli istnieje obowiązek znoszenia (tolerowania) przez właściciela naruszeń jego prawa, ingerencja nie jest bezprawna. Źródłem obowiązku znoszenia naruszeń prawa własności może być umowa, ustawa oraz akt władczy. Jeżeli chodzi o regulacje ustawowe to mogą wynikać one zarówno z przepisów prawa cywilnego jak i administracyjnego. Wśród cywilnoprawnych przepisów wymienić należy głównie regulacje tzw. prawa sąsiedzkiego, czyli np. art. 144 i art. 149 zd. 1 KC.
**a. obowiązek znoszenia z art. 144 KC**
Obowiązek tolerowania ingerencji w prawo własności wynikający z art. 144 znachodzi wówczas, gdy mamy do czynienia z oddziaływaniem pomiędzy nieruchomościami.
//(1) nieruchomości sąsiednie//
Nieruchomości muszą pozostawać w sąsiedztwie. Nieruchomość sąsiednia to jednak nie tylko nieruchomość bezpośrednio granicząca z tą, na której dokonuje się działań, ale i ta nieruchomość, która wprawdzie nie ma z nią bezpośredniej styczności ale na której są odczuwalne oddziaływania (por. Skowrońska-Bocian w: Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz (3. wyd.) art. 144 nb. 11).
//(2) imisje pośrednie//
Art. 144 obejmuje tylko imisje pośrednie, gdyż imisje bezpośrednie są zakazane na mocy art. 140 KC. Imisje pośrednie stanowią uboczny skutek działalności właściciela, do której właściciel jest uprawniony na mocy art. 140 KC.
Spośród imisji pośrednich art. 144 KC obejmuje imisje pozytywne (oddziaływanie wprost na nieruchomość sąsiednią przez imisję substancji lub energii), imisje negatywne (polegające na tamowaniu przenikania na nieruchomość sąsiednią określonych energii, np. światła słonecznego) oraz imisje materialne (gdy następuje przenikanie na sąsiednią nieruchomość cząstek materii – pyłów lub gazów – lub pewnych sił – hałasów i wstrząsów).
Sporne jest natomiast zastosowanie art. 144 do imisji niematerialnych (idealnych), polegających na na oddziaływaniu na psychikę właściciela nieruchomości sąsiedniej, w szczególności na jego poczucie bezpieczeństwa, estetyki albo niezależności (Skowrońska-Bocian w: Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz (3. wyd.) art. 144 nb. 7). Większość opowiada się za stosowaniem w tym wypadku art. 23 i 24 KC.
//(3) brak przekroczenia przeciętnej miary//
Obowiązek znoszenia imisji trwa tak dopóty, dopóki nie przekraczają one przeciętnej miary wynikającej ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Uwzględnia się więc przeznaczenie nieruchomości oraz stosunki miejscowe, czyli aktualnie i przyjęty przez większość sposób używania nieruchomości na pewnym terenie (Dybowski, Ochrona własności, str. 325).
**b. obowiązek znoszenia wynikający z innych przepisów**
Te regulacje należy znać, ich stosowanie jest jednak sporadyczne.
__**II. Roszczenie o zaniechanie naruszeń, art. 222 § 2 alt. 2 KC**__
Roszczenie o zaniechanie naruszeń ma doprowadzić do zaprzestania dokonywania kolejnych ingerencji w prawo własności uprawnionego.
Przesłanki tego roszczenia są zbliżone do przesłanek roszczenia o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, tzn. również podnoszący roszczenie musi być uprawniony, a zobowiązany być “autorem” naruszeń. Musi także dojść do naruszenia własności, przy czym dla tego roszczenia charakterystyczne jest, że dodatkowo wymagane jest niebezpieczeństwo dokonania naruszenia. Wbrew dosłownemu brzmieniu wystarczy jednak ryzyko wystąpienia dopiero pierwszego naruszenia, aby podnieść roszczenie o zaniechanie. Nie jest więc konieczne, aby wcześniej już dochodziło do ingerencji. Wystarczy zagrożenie (pierwszą) ingerencją w sferę własności.
Wersja [631]
Czas edycji: 2007-12-01 19:12:59. Autor: MarcinKrzymuski [dodanie orzecznictwa w sprawie]Dodane:
---------
CategoryOchronaWlasnosci
CategoryOchronaWlasnosci
Usunięte:
Są to roszczenia związane z rozliczeniami (stąd też nazwa: roszczenia rozliczeniowe, roszczenia dodatkowe) po realizacji roszczenia windykacyjnego.
Ustawa wyróżnia następujące rodzaje roszczeń:
1) roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy,
2) roszczenie o zwrot pożytków albo ich ekwiwalentu oraz
3) roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem, pogorszeniem albo utratą rzeczy.
Roszczenia te są samodzielne, co oznacza, że mogą być dochodzone niezależnie od roszczenia windykacyjnego oraz mogą być odrębnym od tego roszczenia przedmiotem obrotu.
I. Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy
Wynagrodzenie należy ściśle odgraniczyć od odszkodowania. Wynagrodzeniem jest kwota, która ułatwia wierzycielowi osiągnięcia celu gospodarczego polegającego na zrównaniu jego stanu majątkowego (w zakresie ograniczonym jednak do skutków wynikających z prawa własności określonej rzeczy) do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel z niej mógł korzystać (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.6.2000 r., IV CKN 1159/00 LEX 52472). Oznacza to m.in. niemożność stosowania do wynagrodzenia art. 363 § 2 KC i innych przepisów dotyczących wyłącznie roszczeń odszkodowawczych.
W tym miejscu trzeba rozgraniczyć, czy roszczenie jest kierowane przeciw posiadaczowi w dobrej czy w złej wierze.
1. Roszczenia przeciw posiadaczowi w dobrej wierze, art. 224 § 2 zd. 1 KC
Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przysługuje od właściciela w dobrej wierze, gdy zostało wytoczone wobec niego powództwo o wydanie rzeczy.
a. posiadacz
Przepis art. 224 § 2 zd. 2 KC w pierwszym rzędzie stosuje się wobec posiadacza samoistnego (art. 336 alt. 1 KC). Na podstawie art. 230 KC można roszczenia o korzystanie z rzeczy podnieść także wobec posiadacza zależnego, o ile jednak z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.
b. dobra wiara
Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie rzeczy przysługuje na podstawie art. 224 § 1 KC tylko od posiadacza w dobrej wierze. W dobrej wierze działa ten posiadacz, który jest przekonany, że rzecz posiada zgodnie z przysługującym mu prawem, a jego przekonanie jest usprawiedliwione okolicznościami (Ignatowicz/Stefaniuk, Prawo rzeczowe (2003), str. 294). Należy pamiętać, iż zgodnie z art. 7 KC dobrą wiarę należy domniemywać, co oznacza, że to na właścicielu rzeczy spoczywa ciężar udowodnienia, że posiadacz był w złej wierze.
c. powzięcie wiedzy o wytoczeniu powództwa windykacyjnego
Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przysługuje właścicielowi tylko od momentu, gdy posiadacz dowiedział się o wytoczeniu przeciw niemu powództwa windykacyjnego. Za okres używania rzeczy przed powzięciem wiedzy o wytoczeniu powództwa o wydanie rzeczy właścicielowi wynagrodzenie się nie należy. Wytoczenie powództwa następuje w Polsce z momentem doręczenia pozwu pozwanemu. Miarodajne jest więc, kiedy posiadacz dowiedział się o powództwie skierowanym wobec niego. Z chwilą dowiedzenia się o powództwie posiadacz w dobrej wierze nie staje się posiadaczem w złej wierze, lecz powinien się liczyć z możliwością przegrania procesu i wynikającym stąd obowiązkiem wydania rzeczy.
2. Roszczenia przeciw posiadaczowi w złej wierze, art. 225 zd. 1 KC
W pełnym zakresie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy można domagać się od posiadacza w złej wierze.
a. posiadacz
Także i w tej sytuacji rodzaj posiadania nie ma znaczenia – odpowiada bowiem każdy z posiadaczy, chyba że w przypadku posiadania zależnego przepisy szczególne inaczej regulują rozliczenia z tytułu korzystania z rzeczy, art. 230 KC.
b. zła wiara
Dobra wiara jest wykluczona, gdy posiadacz wiedział o braku swego uprawnienia do władania rzeczą praz gdy jego niewiedza wynikała z niedbalstwa (Ignatowicz/Stefaniuk, Prawo rzeczowe (2003), str. 294).
II. Roszczenie o zwrot pożytków albo ich równowartości
W tym wypadku także przesłanki i zakres roszczenia zależą od istnienia dobrej wiary posiadacza.
1. Roszczenia przeciw posiadaczowi w dobrej wierze, art. 224 § 2 zd. 2 KC
Od momentu dowiedzenia się o wytoczeniu powództwa posiadacz (samoistny i zależny) zobowiązany jest do zwrotu pobranych od tej chwili pożytków, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Pożytki pobrane zanim posiadacz dowiedział się o wytoczeniu powództwa windykacyjnego pozostają własnością posiadacza.
Pożytki rzeczy obejmują zarówno pożytki naturalne jak i pożytki cywilne (art. 53 KC
Nie obejmuje powyższe roszczenie natomiast tych pożytków, których posiadacz z powodu złej gospodarki nie uzyskał i to niezależenie od tego, czy nastąpiło to przed czy po wytoczeniu powództwa windykacyjnego.
2. Roszczenia przeciw posiadaczowi w złej wierze, art. 225 zd. 2 KC.
Posiadacz w złej wierze jest zobowiązany zwrócić pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych pożytków, które zużył oraz uiścić wartość tych pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał. Oznacza to poszerzoną w stosunku do posiadacza w dobrej wierze odpowiedzialność posiadacza w złej wierze. W razie złej wiary posiadacza wyrównanie zakłada więc istnienie po stronie właściciela uzdolnień do osiągnięcia optymalnych pożytków (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.6.2000 r., IV CKN 1159/00 LEX 52472).
3. Zakres roszczenia w obu przypadkach
Pewne zasady są dla obydwu powyższych roszczeń wspólne. Nie ma bowiem znaczenia dla tych roszczeń to, czy właściciel rzeczy, który podnosi powyższe roszczenie sam uzyskałby te pożytki, czy też nie (Dybowski, Ochrona własności, str. 189). Obowiązek ten obejmuje więc także te pożytki, które uzyskane zostały dzięki osobistym zabiegom i zdolnościom posiadacza.
III. Roszczenie o odszkodowanie za zużycie, pogorszenie albo utratę rzeczy
Zakres i przesłanki roszczenia zależą od istnienia dobrej albo złej wiary posiadacza, wobec którego roszczenie jest skierowane.
1. Roszczenie przeciw posiadaczowi w dobrej wierze, art. 224 § 2 zd. 1 in fine KC
Odpowiedzialność na podstawie art. 224 § 2 zd. 1 in fine KC zależy istnieje, gdy posiadacz był w dobrej wierze i po dowiedzeniu się o wytoczeniu powództwa doszło do zużycia, pogorszenia albo utraty rzeczy z winy posiadacza.
a. posiadacz w dobrej wierze
Przepis ten również dotyczy posiadacza samoistnego jak i zależnego, z tym że ten ostatni odpowiada tylko w takim zakresie, w jakim z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego (art. 230 KC). Dobrą wiarę należy i w tym wypadku – zgodnie z z ogólną zasadą art. 7 KC – domniemywać.
b. zużycie, pogorszenie lub utrata rzeczy
Zużycie rzeczy oznacza tylko takie zużycie, które wykracza poza granice normalnego następstwa korzystania z rzeczy.
Pogorszenie rzeczy oznacza dopuszczenie do tego, iż stan rzeczy w chwili wydawania jej właścicielowi był gorszy niż w chwili objęcia jej w posiadanie.
Utrata rzeczy oznacza ustanie jej bytu fizycznego raz wyjście spod władztwa posiadacza na skutek zgubienia, kradzieży, porzucenia.
c. wina posiadacza
Posiadacz odpowiada za zużycie, pogorszenie i utratę rzeczy po pierwsze tylko wtedy, gdy doszło do tego po chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciw niemu powództwa windykacyjnego.
Ustawodawca odmienne reguły nakazuje stosować dla zużycia rzeczy i odmienne dla pogorszenia i utraty rzeczy.
aa. pogorszenie lub utrata rzeczy
Pogorszenie lub utrata rzeczy musiałaby nastąpić z winy posiadacza. Stosuje się tutaj – z braku przepisów szczególnych – ogólne reguły wynikające z prawa zobowiązań (w szczególności art. 355 KC). Wina może mieć więc charakter winy umyślnej jak i nieumyślnej. Ponieważ KC w art. 224 nie uzależnia odpowiedzialności od stopnia winy, należy przyjąć, że posiadacz odpowiada zarówno za lekkomyślne zużycie (pogorszenie, utratę) jaki i zużycie (pogorszenie, utratę) wynikające z niedbalstwa.
Ustawodawca dokonał tu ułatwienia na rzecz właściciela rzeczy dochodzącego roszczenia i nakazał domniemywać winę posiadacza. Na posiadaczu ciąży więc obowiązek wykazania, iż pogorszenie (utrata) rzeczy nastąpiła bez jego winy.
bb. zużycie rzeczy
Domniemanie to jednak nie obejmuje zużycia rzeczy. W tym zakresie odpowiedzialność posiadacza jest absolutna (Gniewek, System prawa prywatnego, Prawo rzeczowe. Tom 3. § 27 nb. 193).
Z natury rzeczy zużycie dotyczy tylko zużywalnych rzeczy ruchomych (verbrauchbare Sachen).
2. Roszczenie przeciw posiadaczowi w złej wierze, art. 225 KC
Posiadacz w złej wierze odpowiada inaczej za zużycie a inaczej za pogorszenie i utratę rzeczy.
a. odpowiedzialność za zużycie rzeczy
Posiadacz w złej wierze odpowiada za zużycie rzeczy tak samo jak posiadacz w dobrej wierze, który dowiedział się o wytoczeniu powództwa windykacyjnego. Odpowiedzialność ta ma charakter absolutny, brak jest bowiem możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności przez posiadacza (Gniewek, System prawa prywatnego, Prawo rzeczowe. Tom 3. § 27 nb. 193). Spór, o którym pisano wcześniej (zob. pkt III.1.c.bb.), na temat absolutnej odpowiedzialności za zużycie rzeczy, przenosi się także na odpowiedzialność posiadacza w złej wierze.
Z natury rzeczy zużycie dotyczy tylko zużywalnych rzeczy ruchomych (verbrauchbare Sachen).
b. odpowiedzialność za pogorszenie i utratę rzeczy
Za pogorszenie i utratę rzeczy posiadacz w złej wierze odpowiada najostrzej, tzn. odpowiada nie tylko za zawinione działania prowadzące do pogorszenia i utraty rzeczy, ale także za przypadek (casus mixtus). Jego odpowiedzialność może być więc wyłączona tylko wtedy, gdyby wykazał, że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego. Sam dowód braku winy posiadacza nie wystarczy.
IV. Roszczenia z innych przepisów
Przepisy art. 224 i nast. nie regulują wyczerpująco wszystkich kwestii związanych z rozliczeniami pomiędzy właścicielem rzeczy a jej posiadaczem. Stąd też słusznie przyjmuje się, że w kwestiach nieunormowanych przez art. 224 i nast. należy sięgać do powszechnych zasad prawa cywilnego (Gniewek, System prawa prywatnego, Prawo rzeczowe. Tom 3.§ 27 nb. 148). Dlatego na podstawie innych przepisów KC właściciel może dochodzić:
- wydania surogatu, który posiadacz uzyskał w zamian za rzecz (np. cenę uzyskaną za zbycie rzeczy) na podstawie art. 405 KC,
- przywrócenia rzeczy do stanu poprzedniego,
- naprawienia szkody powstałej na skutek uszkodzenia lub utraty rzeczy (Gniewek, System prawa prywatnego, Prawo rzeczowe. Tom 3.§ 27 nb. 172 i 178).
W zakresie jednak jakim art. 224 i 225 regulują stosunki pomiędzy właścicielem a posiadaczem stanowią wyłączne podstawy odpowiedzialności (wyrok SN z 9.6.2000 r., IV CKN 1159/00, niepubl. (LEX 52472)).
