Wiki source for RoszczeniaOdszkodowawcze
====Roszczenia odszkodowawcze====
==przesłanki, zasady odpowiedzialności odszkodowawczej==
((1)) Grupy roszczeń
Roszczenia te dzielą się na takie, które mają swoje źródła w kontrakcie (roszczenia ex contractu) lub w czynie niedozwolonym (roszczenia ex delicto).
Czołową grupę przepisów tworzą regulacje o czynach niedozwolonych ({{pu przepis="art. 415 KC"}} i nast.). Odpowiedzialność na podstawie tych przepisów określa się mianem odpowiedzialności deliktowej (odpowiedzialność ex delicto). Jej cechą charakterystyczną jest brak wcześniejszego stosunku zobowiązaniowego pomiędzy poszkodowanym a podmiotem zobowiązanym do naprawienia szkody. Dopiero bowiem zachowanie powodujące szkodę powoduje, iż między tymi stronami zawiązuje się stosunek zobowiązaniowy – deliktowy. Czasem jednak strony mogą być już połączone stosunkiem zobowiązaniowym (np. umową). W takich wypadkach również może dojść do odpowiedzialności deliktowej, ale tylko wtedy, gdy przyczyna powstania szkody leży poza zakresem uregulowanym umową. Inaczej bowiem zastosowanie ma drugi typ odpowiedzialności – odpowiedzialność kontraktowa.
Drugą grupę przepisów stanowią regulacje o tzw. odpowiedzialności kontraktowej (odpowiedzialność ex contractu), {{pu przepis="art. 471 KC"}} i nast. Dla tego typu odpowiedzialności charakterystyczne jest z kolei to, że szkoda powstaje na skutek niewykonania albo nienależytego wykonania albo gdy świadczenie jest niemożliwe bądź wykonanie nieterminowo. Za każdym razem jednak powstała szkoda pozostaje w ścisłym związku ze stosunkiem zobowiązaniowym.
Obok tych dwóch najważniejszych podstaw odpowiedzialności istnieją pomniejsze, np.: odpowiedzialność wynikająca ze stosunków quasi-umownych, odpowiedzialność odszkodowawcza jako skutek dozwolonego zachowania ({{pu przepis="art. 142 KC"}} i {{pu przepis="art. 182 KC"}}), gwarancje ustawowe ({{pu przepis="art. 516 KC"}}, {{pu przepis="art. 103 KC"}}), nadużycie samopomocy ({{pu przepis="art. 343 KC"}}) oraz culpa in contrahendo.
((1)) Przesłanki roszczeń
Dla każdej z tych wspólne są [[PrzeslankiOdpowiedzialnosciOdszkodowawczej przesłanki odpowiedzialności]].
((1)) Zasady odpowiedzialności
Ustawa wyróżnia następujące zasady odpowiedzialności:
- zasada winy,
- zasada ryzyka,
- [[OdpowiedzialnoscNaZasadzieBezprawnosci zasada bezprawności]],
- zasada słuszności i
- zasada gwarancyjno-rapartycyjna (zob. RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 207 - 211).
((2)) Zasada ryzyka
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka rodzi samo już podjęcie niebezpiecznej (ryzykownej) działalności. Takim ryzykownym zachowaniem jest np. wg {{pu przepis="art. 474 KC"}} posłużenie się innymi osobami. Ponadto odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka jest także popadnięcie w zwłokę wg {{pu przepis="art. 478 KC"}}. W naszym kazusie brak jest jednak podstaw do przyjęcia odpowiedzialności wg tej reguły.
((2)) Zasada winy
Podstawowym typem odpowiedzialności jest jednak odpowiedzialność na zasadzie [[Wina winy]]. Tą zasadę wyznacza {{pu przepis="art. 472 KC"}}, który przewiduje, iż dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności. Definicję należytej staranności zawiera natomiast {{pu przepis="art. 355 KC"}}, wg którego należyta jest taka staranność, jaką się ogólnie wymaga w stosunkach danego rodzaju. Przez należytą staranność rozumiemy więc obiektywnie istniejący wzorzec postępowania stworzony w celu jak najlepszego, poprawnego wykonywania zobowiązań, a jednocześnie zabezpieczający interesy zobowiązanych przez odniesienie treści staranności do danego rodzaju stosunków (BanaszczykGraneckiPalestra2002, nr 7-8 str. 12 i nast.).
Niezachowanie należytej staranności może mieć formę umyślności albo nieumyślności.
((3)) umyślność
Umyślność (wina umyślna) polega na tym, że dłużnik chce naruszyć ciążące na nim obowiązki należytego zachowania (dolus directus) albo – przewidując możliwość takiego naruszenia – na to się godzi (por. RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 747).
((3)) nieumyślność
Nieumyślność (wina nieumyślna, niedbalstwo) to niedołożenie należytej staranności (Radwański, op.cit.; inaczej: BanaszczykGraneckiPalestra2002, str. 12 i nast.). Nieumyślność przyjmuje formę lekkomyślności (lżejszy stopień) albo rażącego niedbalstwa.
Należy pamiętać, że ustawa ułatwia poszkodowanemu dochodzenia roszczenia poprzez przyjęcie domniemania winy i przerzucenie tym samym ciężaru dowodu na tego, który szkodę wyrządził ({{pu przepis="art. 6 KC"}}). Tak jest właśnie w przypadku {{pu przepis="art. 471 KC"}} – to dłużnik musi bowiem wykazać, że szkoda jest następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosi.
((2)) Zasada bezprawności
Więcej tutaj: OdpowiedzialnoscNaZasadzieBezprawnosci
((2)) Zasada słuszności
(...)
((2)) Odpowiedzialność gwarancyjno-repartycyjna
(...)
((1)) Schemat
zob.: SchematRoszczeniaOdszkodowawcze
----
CategoryCzynyNiedozwolone CategoryOdpowiedzialnoscOdszkodowawcza
==przesłanki, zasady odpowiedzialności odszkodowawczej==
((1)) Grupy roszczeń
Roszczenia te dzielą się na takie, które mają swoje źródła w kontrakcie (roszczenia ex contractu) lub w czynie niedozwolonym (roszczenia ex delicto).
Czołową grupę przepisów tworzą regulacje o czynach niedozwolonych ({{pu przepis="art. 415 KC"}} i nast.). Odpowiedzialność na podstawie tych przepisów określa się mianem odpowiedzialności deliktowej (odpowiedzialność ex delicto). Jej cechą charakterystyczną jest brak wcześniejszego stosunku zobowiązaniowego pomiędzy poszkodowanym a podmiotem zobowiązanym do naprawienia szkody. Dopiero bowiem zachowanie powodujące szkodę powoduje, iż między tymi stronami zawiązuje się stosunek zobowiązaniowy – deliktowy. Czasem jednak strony mogą być już połączone stosunkiem zobowiązaniowym (np. umową). W takich wypadkach również może dojść do odpowiedzialności deliktowej, ale tylko wtedy, gdy przyczyna powstania szkody leży poza zakresem uregulowanym umową. Inaczej bowiem zastosowanie ma drugi typ odpowiedzialności – odpowiedzialność kontraktowa.
Drugą grupę przepisów stanowią regulacje o tzw. odpowiedzialności kontraktowej (odpowiedzialność ex contractu), {{pu przepis="art. 471 KC"}} i nast. Dla tego typu odpowiedzialności charakterystyczne jest z kolei to, że szkoda powstaje na skutek niewykonania albo nienależytego wykonania albo gdy świadczenie jest niemożliwe bądź wykonanie nieterminowo. Za każdym razem jednak powstała szkoda pozostaje w ścisłym związku ze stosunkiem zobowiązaniowym.
Obok tych dwóch najważniejszych podstaw odpowiedzialności istnieją pomniejsze, np.: odpowiedzialność wynikająca ze stosunków quasi-umownych, odpowiedzialność odszkodowawcza jako skutek dozwolonego zachowania ({{pu przepis="art. 142 KC"}} i {{pu przepis="art. 182 KC"}}), gwarancje ustawowe ({{pu przepis="art. 516 KC"}}, {{pu przepis="art. 103 KC"}}), nadużycie samopomocy ({{pu przepis="art. 343 KC"}}) oraz culpa in contrahendo.
((1)) Przesłanki roszczeń
Dla każdej z tych wspólne są [[PrzeslankiOdpowiedzialnosciOdszkodowawczej przesłanki odpowiedzialności]].
((1)) Zasady odpowiedzialności
Ustawa wyróżnia następujące zasady odpowiedzialności:
- zasada winy,
- zasada ryzyka,
- [[OdpowiedzialnoscNaZasadzieBezprawnosci zasada bezprawności]],
- zasada słuszności i
- zasada gwarancyjno-rapartycyjna (zob. RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 207 - 211).
((2)) Zasada ryzyka
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka rodzi samo już podjęcie niebezpiecznej (ryzykownej) działalności. Takim ryzykownym zachowaniem jest np. wg {{pu przepis="art. 474 KC"}} posłużenie się innymi osobami. Ponadto odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka jest także popadnięcie w zwłokę wg {{pu przepis="art. 478 KC"}}. W naszym kazusie brak jest jednak podstaw do przyjęcia odpowiedzialności wg tej reguły.
((2)) Zasada winy
Podstawowym typem odpowiedzialności jest jednak odpowiedzialność na zasadzie [[Wina winy]]. Tą zasadę wyznacza {{pu przepis="art. 472 KC"}}, który przewiduje, iż dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności. Definicję należytej staranności zawiera natomiast {{pu przepis="art. 355 KC"}}, wg którego należyta jest taka staranność, jaką się ogólnie wymaga w stosunkach danego rodzaju. Przez należytą staranność rozumiemy więc obiektywnie istniejący wzorzec postępowania stworzony w celu jak najlepszego, poprawnego wykonywania zobowiązań, a jednocześnie zabezpieczający interesy zobowiązanych przez odniesienie treści staranności do danego rodzaju stosunków (BanaszczykGraneckiPalestra2002, nr 7-8 str. 12 i nast.).
Niezachowanie należytej staranności może mieć formę umyślności albo nieumyślności.
((3)) umyślność
Umyślność (wina umyślna) polega na tym, że dłużnik chce naruszyć ciążące na nim obowiązki należytego zachowania (dolus directus) albo – przewidując możliwość takiego naruszenia – na to się godzi (por. RadwanskiOlejniczakZobowiazaniaCzO, nb. 747).
((3)) nieumyślność
Nieumyślność (wina nieumyślna, niedbalstwo) to niedołożenie należytej staranności (Radwański, op.cit.; inaczej: BanaszczykGraneckiPalestra2002, str. 12 i nast.). Nieumyślność przyjmuje formę lekkomyślności (lżejszy stopień) albo rażącego niedbalstwa.
Należy pamiętać, że ustawa ułatwia poszkodowanemu dochodzenia roszczenia poprzez przyjęcie domniemania winy i przerzucenie tym samym ciężaru dowodu na tego, który szkodę wyrządził ({{pu przepis="art. 6 KC"}}). Tak jest właśnie w przypadku {{pu przepis="art. 471 KC"}} – to dłużnik musi bowiem wykazać, że szkoda jest następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosi.
((2)) Zasada bezprawności
Więcej tutaj: OdpowiedzialnoscNaZasadzieBezprawnosci
((2)) Zasada słuszności
(...)
((2)) Odpowiedzialność gwarancyjno-repartycyjna
(...)
((1)) Schemat
zob.: SchematRoszczeniaOdszkodowawcze
----
CategoryCzynyNiedozwolone CategoryOdpowiedzialnoscOdszkodowawcza
