Wersja [14226]
To jest stara wersja OWUWTransakcjachTransgranicznych utworzona przez MarcinKrzymuski, 2011-04-19 01:00:35.
Inhaltsverzeichnis des Artikels
A. Dane makroekonomiczne
B. O.w.u. wg Konwencji o umowa...
1. Włączenie o.w.u. do umowy m...
2. Skuteczność o.w.u.
C. Kontrakty poza CISG
1. Prawo właściwe wg RozpUERzy...
a. wybór prawa (łącznik subiek...
b. łączniki obiektywne wynikaj...
2. Skutek ustalenia prawa właś...
D. Pojęcie o.w.u. w prawie pol...
1. O.w.u. w prawie polskim
2. O.w.u. w prawie niemieckim
E. Włączenie o.w.u. do umowy w...
1. Przesłanki skutecznego włąc...
2. Przesłanki skutecznego włąc...
a. wymagania ogólne stawiane p...
b. przedstawianie lub doręczen...
F. Skuteczność postanowień wzo...
1. Kryteria oceny skuteczności...
2. Kryteria oceny skuteczności...
B. O.w.u. wg Konwencji o umowa...
1. Włączenie o.w.u. do umowy m...
2. Skuteczność o.w.u.
C. Kontrakty poza CISG
1. Prawo właściwe wg RozpUERzy...
a. wybór prawa (łącznik subiek...
b. łączniki obiektywne wynikaj...
2. Skutek ustalenia prawa właś...
D. Pojęcie o.w.u. w prawie pol...
1. O.w.u. w prawie polskim
2. O.w.u. w prawie niemieckim
E. Włączenie o.w.u. do umowy w...
1. Przesłanki skutecznego włąc...
2. Przesłanki skutecznego włąc...
a. wymagania ogólne stawiane p...
b. przedstawianie lub doręczen...
F. Skuteczność postanowień wzo...
1. Kryteria oceny skuteczności...
2. Kryteria oceny skuteczności...
Ogólne warunki umów w transakcjach transgranicznych
A. Dane makroekonomiczne
Wg DeStatis (Statistisches Bundesamt (Federal Statistical Office), Wiesbaden 10.3.2011) wartość obrotu handlowego między Polską a Niemcami wyniosła w 2010 r. 66.469,8 mln €. Polska importowała z Niemiec dobra i usługi za 38.053,3 mln €, zaś wyeksportowała dobra i usługi o wartości 28.416,4 mln €. Deficyt Polski wyniósł więc 9.636,9 €.
B. O.w.u. wg Konwencji o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (KonwCISG)
Konwencja Wiedeńska nie zwiera żadnych szczególnych regulacji dla o.w.u. Nie oznacza to jednak, że o.w.u. nie mają znaczenia dla międzynarodowych umów sprzedaży. Rozważyć należy zagadnienia związane z włączeniem o.w.u. do kontraktu (Einbeziehung) oraz ze skutecznością zapisów (Wirksamkeit der AGB).
1. Włączenie o.w.u. do umowy międzynarodowej sprzedaży towarów
Przyjmuje się, że w zakresie badania, czy dane zapisy o.w.u. stały się integralną częścią umowy, stosuje się reguły ogólne, art. 4 KonwCISG
Nie obowiązują tutaj reguły wypracowane przez polską (zob. art. 384 KC
2. Skuteczność o.w.u.
Natomiast dla oceny skuteczności danych zapisów KonwCISG nie zawiera żadnych postanowień. Natomiast wg art. 4 zd. 2 lit. a) KonwCISG skuteczność materialnoprawna nie podlega CISG lecz prawu ustalonemu wg zasad ogólnych (lex causae). Obecnie są to przepisy RozpUERzymI wzgl. art. 28 PrPrywMiędz w zw. z RozpUERzymI w zakresie, w jakim RozpUERzymI nie ma zastosowania wprost.
Przyjmuje się, że w zakresie badania, czy dane zapisy o.w.u. stały się integralną częścią umowy, stosuje się reguły ogólne, art. 4 KonwCISG
artykuł 4 KonwCISG
Niniejsza konwencja reguluje jedynie zawarcie umowy sprzedaży oraz prawa i obowiązki sprzedającego i kupującego, wynikające z takiej umowy. W szczególności, jeśli niniejsza konwencja w sposób wyraźny nie przewiduje inaczej, nie dotyczy ona:
(a) ważności umowy ani żadnego z jej postanowień lub jakichkolwiek zwyczajów,
(b) skutków, jakie może mieć umowa w odniesieniu do własności sprzedanych towarów.
i nast. Inaczej jest natomiast wówczas, gdy strony ustaliły inne reguły (art. 6 KonwCISGNiniejsza konwencja reguluje jedynie zawarcie umowy sprzedaży oraz prawa i obowiązki sprzedającego i kupującego, wynikające z takiej umowy. W szczególności, jeśli niniejsza konwencja w sposób wyraźny nie przewiduje inaczej, nie dotyczy ona:
(a) ważności umowy ani żadnego z jej postanowień lub jakichkolwiek zwyczajów,
(b) skutków, jakie może mieć umowa w odniesieniu do własności sprzedanych towarów.
artykuł 6 KonwCISG
Strony mogą wyłączyć zastosowanie niniejszej konwencji albo, z zastrzeżeniem artykułu 12, uchylić bądź zmienić skutki któregokolwiek z jej postanowień.
) albo w tym zakresie istnieją pomiędzy stronami albo generalnie w danej branży odmienne zwyczaje (art. 9 KonwCISGStrony mogą wyłączyć zastosowanie niniejszej konwencji albo, z zastrzeżeniem artykułu 12, uchylić bądź zmienić skutki któregokolwiek z jej postanowień.
artykuł 9 KonwCISG
(1) Strony są związane wszelkimi zwyczajami, które uzgodniły, oraz ustaloną między nimi praktyką.
(2) Przy braku odmiennego porozumienia stron uważa się, że strony przyjmują w sposób dorozumiany stosowanie do ich umowy lub do sposobu jej zawarcia zwyczajów, które znały lub powinny były znać i które są w handlu międzynarodowym ogólnie znane i powszechnie stosowane przez strony do umów tego rodzaju w danej dziedzinie handlu.
) (Burghard Piltz, AGB in UN-Kaufverträgen, IHR 2004 Nr. 4). (1) Strony są związane wszelkimi zwyczajami, które uzgodniły, oraz ustaloną między nimi praktyką.
(2) Przy braku odmiennego porozumienia stron uważa się, że strony przyjmują w sposób dorozumiany stosowanie do ich umowy lub do sposobu jej zawarcia zwyczajów, które znały lub powinny były znać i które są w handlu międzynarodowym ogólnie znane i powszechnie stosowane przez strony do umów tego rodzaju w danej dziedzinie handlu.
Nie obowiązują tutaj reguły wypracowane przez polską (zob. art. 384 KC
art. 384 KC
§ 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
§ 5. (uchylony).
) albo niemiecką (§ 305 ust. 2 BGB) doktrynę i orzecznictwo, ale zasady wynikające z art. 4 KonwCISG§ 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
§ 5. (uchylony).
artykuł 4 KonwCISG
Niniejsza konwencja reguluje jedynie zawarcie umowy sprzedaży oraz prawa i obowiązki sprzedającego i kupującego, wynikające z takiej umowy. W szczególności, jeśli niniejsza konwencja w sposób wyraźny nie przewiduje inaczej, nie dotyczy ona:
(a) ważności umowy ani żadnego z jej postanowień lub jakichkolwiek zwyczajów,
(b) skutków, jakie może mieć umowa w odniesieniu do własności sprzedanych towarów.
i nast., tzn.:Niniejsza konwencja reguluje jedynie zawarcie umowy sprzedaży oraz prawa i obowiązki sprzedającego i kupującego, wynikające z takiej umowy. W szczególności, jeśli niniejsza konwencja w sposób wyraźny nie przewiduje inaczej, nie dotyczy ona:
(a) ważności umowy ani żadnego z jej postanowień lub jakichkolwiek zwyczajów,
(b) skutków, jakie może mieć umowa w odniesieniu do własności sprzedanych towarów.
2. Skuteczność o.w.u.
Natomiast dla oceny skuteczności danych zapisów KonwCISG nie zawiera żadnych postanowień. Natomiast wg art. 4 zd. 2 lit. a) KonwCISG skuteczność materialnoprawna nie podlega CISG lecz prawu ustalonemu wg zasad ogólnych (lex causae). Obecnie są to przepisy RozpUERzymI wzgl. art. 28 PrPrywMiędz w zw. z RozpUERzymI w zakresie, w jakim RozpUERzymI nie ma zastosowania wprost.
C. Kontrakty poza CISG
Pozostałe, tj. nie podpadające pod zakres zastosowania KonwCISG (zob. art. 1 KonwCISG
artykuł 1 KonwCISG
(1) Niniejsza konwencja ma zastosowanie do umów sprzedaży towarów między stronami mającymi siedziby handlowe w różnych państwach:
(a) jeżeli państwa te są Umawiającymi się Państwami lub
(b) jeżeli normy międzynarodowego prawa prywatnego wskazują na ustawodawstwo Umawiającego się Państwa, jako prawo właściwe.
(2) Fakt posiadania przez strony swoich siedzib handlowych w różnych państwach nie będzie uwzględniany, jeżeli nie wynika on z umowy lub z jakichkolwiek stosunków handlowych między stronami lub też z informacji ujawnionej przez strony w jakimkolwiek czasie przed zawarciem lub w chwili zawarcia umowy.
(3) Przy określaniu zakresu stosowania niniejszej konwencji ani przynależność państwowa stron, ani ich status cywilnoprawny lub handlowy, ani też charakter cywilnoprawny lub handlowy umowy nie będą brane pod uwagę.
i art. 2 KonwCISG(1) Niniejsza konwencja ma zastosowanie do umów sprzedaży towarów między stronami mającymi siedziby handlowe w różnych państwach:
(a) jeżeli państwa te są Umawiającymi się Państwami lub
(b) jeżeli normy międzynarodowego prawa prywatnego wskazują na ustawodawstwo Umawiającego się Państwa, jako prawo właściwe.
(2) Fakt posiadania przez strony swoich siedzib handlowych w różnych państwach nie będzie uwzględniany, jeżeli nie wynika on z umowy lub z jakichkolwiek stosunków handlowych między stronami lub też z informacji ujawnionej przez strony w jakimkolwiek czasie przed zawarciem lub w chwili zawarcia umowy.
(3) Przy określaniu zakresu stosowania niniejszej konwencji ani przynależność państwowa stron, ani ich status cywilnoprawny lub handlowy, ani też charakter cywilnoprawny lub handlowy umowy nie będą brane pod uwagę.
artykuł 2 KonwCISG
Niniejszej konwencji nie stosuje się do sprzedaży:
(a) towarów zakupionych do użytku osobistego, rodzinnego lub do użytku w gospodarstwie domowym, jeśli sprzedający, w jakimkolwiek czasie przed zawarciem umowy lub w chwili jej zawarcia, nie wiedział i nie powinien był wiedzieć, że towary zostały zakupione do użytku w jakimkolwiek z tych celów;
(b) na licytacji;
(c) w drodze egzekucji lub w inny sposób przez organy wymiaru sprawiedliwości;
(d) udziałów, akcji, tytułów inwestycyjnych, papierów wartościowych lub pieniędzy;
(e) okrętów, statków, poduszkowców i statków powietrznych;
(f) energii elektrycznej.
), kontrakty, podlegają ocenie wg prawa krajowego, ustalonego na podstawie norm kolizyjnych. Są nimi obecnie normy RozpUERzymI albo ustawy z 2011 r. PrPrywMiędz.Niniejszej konwencji nie stosuje się do sprzedaży:
(a) towarów zakupionych do użytku osobistego, rodzinnego lub do użytku w gospodarstwie domowym, jeśli sprzedający, w jakimkolwiek czasie przed zawarciem umowy lub w chwili jej zawarcia, nie wiedział i nie powinien był wiedzieć, że towary zostały zakupione do użytku w jakimkolwiek z tych celów;
(b) na licytacji;
(c) w drodze egzekucji lub w inny sposób przez organy wymiaru sprawiedliwości;
(d) udziałów, akcji, tytułów inwestycyjnych, papierów wartościowych lub pieniędzy;
(e) okrętów, statków, poduszkowców i statków powietrznych;
(f) energii elektrycznej.
1. Prawo właściwe wg RozpUERzymI
Wg rozp. Rzym I (593/2008) umowa podlega prawu:
Wg rozp. Rzym I (593/2008) umowa podlega prawu:
- wybranemu przez strony (art. 3 RozpUERzymIart. 3 RozpUERzymI) albo
1. Umowa podlega prawu wybranemu przez strony. Wybór prawa jest dokonany wyraźnie lub w sposób jednoznaczny wynika z postanowień umowy lub okoliczności sprawy. Strony mogą dokonać wyboru prawa właściwego dla całej umowy lub tylko dla jej części.
2. Strony mogą w każdym czasie umówić się, że umowa podlega prawu innemu niż to, które dla tej umowy było uprzednio właściwe na podstawie wcześniejszego wyboru dokonanego zgodnie z niniejszym artykułem lub na podstawie innych przepisów niniejszego rozporządzenia. Zmiana prawa właściwego dokonana przez strony po zawarciu umowy nie narusza ważności umowy ze względu na formę w rozumieniu art. 11 ani praw osób trzecich.
3. W przypadku gdy wszystkie inne elementy stanu faktycznego w chwili dokonywania wyboru prawa właściwego są zlokalizowane w państwie innym niż państwo, którego prawo zostało wybrane, dokonany przez strony wybór nie narusza stosowania tych przepisów prawa tego innego państwa, których nie można wyłączyć w drodze umowy.
4. W przypadku gdy wszystkie inne elementy stanu faktycznego w chwili dokonywania wyboru prawa właściwego są zlokalizowane w jednym lub więcej państwach członkowskich, dokonany przez strony wybór prawa właściwego innego niż prawo państwa członkowskiego nie narusza stosowania przepisów prawa wspólnotowego, w odpowiednich przypadkach w kształcie, w jakim zostały one wdrożone w państwie członkowskim sądu, których nie można wyłączyć w drodze umowy.
5. Do oceny istnienia i ważności porozumienia stron w przedmiocie prawa właściwego stosuje się przepisy art. 10, 11 i 13. - prawu państwa, w którym strona zobowiązana do spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy ma miejsce zwykłego pobytu, chyba że normy szczególne rozporządzenia przewidują inny łącznik. Normy szczególne, zawierające inne łączniki, zostały ustanowione dla umów przewozu, umów konsumenckich, umów ubezpieczenia i indywidualnych umów o pracę. Te nie mają większego znaczenia dla obrotu profesjonalnego.
a. wybór prawa (łącznik subiektywny)
Umowa o wyborze prawa musi wskazywać porządek prawny państwowy. Skuteczność tej umowy ocenia się wg prawa, które miałoby zastosowanie, gdyby umowa o wyborze prawa była skuteczna (art. 3 ust. 5 RozpUERzymI
Zgodnie z tą zasadą ocenia się również skuteczność wyboru prawa w sytuacji, gdy właściwy porządek prawny został ustalony w o.w.u. (MüKommBGB/Spellenberg, Art. 10 Rom I-VO, nb. 165).
b. łączniki obiektywne wynikające z RozpUERzymI
W razie braku wyboru prawa albo w sytuacji, gdy klauzula o wyborze prawa jest bezskuteczna, zobowiązania umowne podlegają następującym łącznikom:
Umowa o wyborze prawa musi wskazywać porządek prawny państwowy. Skuteczność tej umowy ocenia się wg prawa, które miałoby zastosowanie, gdyby umowa o wyborze prawa była skuteczna (art. 3 ust. 5 RozpUERzymI
art. 3 RozpUERzymI
1. Umowa podlega prawu wybranemu przez strony. Wybór prawa jest dokonany wyraźnie lub w sposób jednoznaczny wynika z postanowień umowy lub okoliczności sprawy. Strony mogą dokonać wyboru prawa właściwego dla całej umowy lub tylko dla jej części.
2. Strony mogą w każdym czasie umówić się, że umowa podlega prawu innemu niż to, które dla tej umowy było uprzednio właściwe na podstawie wcześniejszego wyboru dokonanego zgodnie z niniejszym artykułem lub na podstawie innych przepisów niniejszego rozporządzenia. Zmiana prawa właściwego dokonana przez strony po zawarciu umowy nie narusza ważności umowy ze względu na formę w rozumieniu art. 11 ani praw osób trzecich.
3. W przypadku gdy wszystkie inne elementy stanu faktycznego w chwili dokonywania wyboru prawa właściwego są zlokalizowane w państwie innym niż państwo, którego prawo zostało wybrane, dokonany przez strony wybór nie narusza stosowania tych przepisów prawa tego innego państwa, których nie można wyłączyć w drodze umowy.
4. W przypadku gdy wszystkie inne elementy stanu faktycznego w chwili dokonywania wyboru prawa właściwego są zlokalizowane w jednym lub więcej państwach członkowskich, dokonany przez strony wybór prawa właściwego innego niż prawo państwa członkowskiego nie narusza stosowania przepisów prawa wspólnotowego, w odpowiednich przypadkach w kształcie, w jakim zostały one wdrożone w państwie członkowskim sądu, których nie można wyłączyć w drodze umowy.
5. Do oceny istnienia i ważności porozumienia stron w przedmiocie prawa właściwego stosuje się przepisy art. 10, 11 i 13.
w zw. z art. 10 ust. 1 RozpUERzymI1. Umowa podlega prawu wybranemu przez strony. Wybór prawa jest dokonany wyraźnie lub w sposób jednoznaczny wynika z postanowień umowy lub okoliczności sprawy. Strony mogą dokonać wyboru prawa właściwego dla całej umowy lub tylko dla jej części.
2. Strony mogą w każdym czasie umówić się, że umowa podlega prawu innemu niż to, które dla tej umowy było uprzednio właściwe na podstawie wcześniejszego wyboru dokonanego zgodnie z niniejszym artykułem lub na podstawie innych przepisów niniejszego rozporządzenia. Zmiana prawa właściwego dokonana przez strony po zawarciu umowy nie narusza ważności umowy ze względu na formę w rozumieniu art. 11 ani praw osób trzecich.
3. W przypadku gdy wszystkie inne elementy stanu faktycznego w chwili dokonywania wyboru prawa właściwego są zlokalizowane w państwie innym niż państwo, którego prawo zostało wybrane, dokonany przez strony wybór nie narusza stosowania tych przepisów prawa tego innego państwa, których nie można wyłączyć w drodze umowy.
4. W przypadku gdy wszystkie inne elementy stanu faktycznego w chwili dokonywania wyboru prawa właściwego są zlokalizowane w jednym lub więcej państwach członkowskich, dokonany przez strony wybór prawa właściwego innego niż prawo państwa członkowskiego nie narusza stosowania przepisów prawa wspólnotowego, w odpowiednich przypadkach w kształcie, w jakim zostały one wdrożone w państwie członkowskim sądu, których nie można wyłączyć w drodze umowy.
5. Do oceny istnienia i ważności porozumienia stron w przedmiocie prawa właściwego stosuje się przepisy art. 10, 11 i 13.
art. 10 RozpUERzymI
1. Istnienie i ważność umowy lub jednego z jej postanowień ocenia się według prawa, które zgodnie z niniejszym rozporządzeniem byłoby dla niej właściwe, gdyby umowa lub jej postanowienie były ważne.
2. Jeżeli jednak z okoliczności wynika, że nie byłoby uzasadnione dokonywanie oceny skutków zachowania się jednej ze stron według prawa określonego zgodnie z ust. 1, strona ta może – w celu ustalenia, że nie wyraziła zgody na zawarcie umowy – powołać się na prawo państwa miejsca swojego zwykłego pobytu.
). Oznacza to, że należy ustalić, czy umowa o wybór prawa jest skuteczna wg prawa wybranego. W tym wypadku fakt, czy o.w.u. stały się częścią umowy (art. 384 KC1. Istnienie i ważność umowy lub jednego z jej postanowień ocenia się według prawa, które zgodnie z niniejszym rozporządzeniem byłoby dla niej właściwe, gdyby umowa lub jej postanowienie były ważne.
2. Jeżeli jednak z okoliczności wynika, że nie byłoby uzasadnione dokonywanie oceny skutków zachowania się jednej ze stron według prawa określonego zgodnie z ust. 1, strona ta może – w celu ustalenia, że nie wyraziła zgody na zawarcie umowy – powołać się na prawo państwa miejsca swojego zwykłego pobytu.
art. 384 KC
§ 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
§ 5. (uchylony).
, § 305 ust. 2 BGB) ocenia się wg przepisów porządku wybranego przez strony.§ 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
§ 5. (uchylony).
Zgodnie z tą zasadą ocenia się również skuteczność wyboru prawa w sytuacji, gdy właściwy porządek prawny został ustalony w o.w.u. (MüKommBGB/Spellenberg, Art. 10 Rom I-VO, nb. 165).
b. łączniki obiektywne wynikające z RozpUERzymI
W razie braku wyboru prawa albo w sytuacji, gdy klauzula o wyborze prawa jest bezskuteczna, zobowiązania umowne podlegają następującym łącznikom:
- umowa sprzedaży towarów podlega prawu państwu, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu;
- umowa o świadczenie usług podlega prawu państwa, w którym usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu (art. 4 ust. 1 lit. a) i b) RozpUERzymI),
- pozostałe umowy - innym łącznikom wg art. 4 RozpUERzymIart. 4 RozpUERzymI.
1. W zakresie, w jakim nie dokonano wyboru prawa właściwego dla umowy zgodnie z art. 3 i bez uszczerbku dla art. 5–8, prawo właściwe dla umowy ustala się następująco:
a) umowa sprzedaży towarów podlega prawu państwu, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu;
b) umowa o świadczenie usług podlega prawu państwa, w którym usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu;
c) umowa, której przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomości lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlega prawu państwa, w którym nieruchomość jest położona;
d) niezależnie od lit. c), umowa dotycząca czasowego korzystania z nieruchomości na użytek własny, zawarta na okres nie dłuższy niż sześć kolejnych miesięcy, podlega prawu państwa, w którym oddający nieruchomość do korzystania ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że biorący do korzystania jest osobą fizyczną i ma miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie;
e) umowa franczyzy podlega prawu państwa, w którym franczyzobiorca ma miejsce zwykłego pobytu;
f) umowa dystrybucji podlega prawu państwa, w którym dystrybutor ma miejsce zwykłego pobytu;
g) umowa sprzedaży towarów w drodze licytacji podlega prawu państwa, w którym odbywa się licytacja, jeżeli miejsce to można ustalić;
h) umowa zawarta w ramach wielostronnego systemu, który kojarzy lub ułatwia kojarzenie wielu transakcji kupna i sprzedaży instrumentów finansowych w rozumieniu definicji z art. 4 ust. 1 pkt 17 dyrektywy 2004/39/WE, zgodnie z regułami innymi niż uznaniowe, i który podlega jednemu prawu, podlega temu właśnie prawu.
2. Umowa, która nie jest objęta ust. 1 lub której składniki byłyby objęte zakresem więcej niż jednego z przypadków określonych w ust. 1 lit. a) h), podlega prawu państwa, w którym strona zobowiązana do spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy ma miejsce zwykłego pobytu.
3. Jeżeli ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że umowa pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym niż państwo wskazane w ust. 1 lub 2, stosuje się prawo tego innego państwa.
4. Jeżeli nie można ustalić prawa właściwego zgodnie z ust. 1 lub 2, umowa podlega prawu państwa, z którym wykazuje najściślejszy związek.
2. Skutek ustalenia prawa właściwego
Ustalone w powyższy sposób prawo właściwe, decyduje więc przede wszystkim o tym, czy postanowienia, o które chodzi, w ogóle stanowią o.w.u., czy zostały włączone do umowy i czy są skuteczne.
Ustalone w powyższy sposób prawo właściwe, decyduje więc przede wszystkim o tym, czy postanowienia, o które chodzi, w ogóle stanowią o.w.u., czy zostały włączone do umowy i czy są skuteczne.
D. Pojęcie o.w.u. w prawie polskim i niemieckim
1. O.w.u. w prawie polskim
Wzorzec umowy, a takie pojęcie jest najszersze, stanowi zbiór postanowień umownych powstały przed zawarciem umowy, który jest w określony sposób wykorzystywany przez proponenta przy zawieraniu umowy (Olejniczak w: KidybaKomentarzKC, 2010, art. 384 uw. 4; Zagrobelny w: GniewekKCKomentarz, 2010 art. 384 nb. 5-6). Są to więc jednostronne i uprzednio przygotowane zestawienie klauzul umownych, ujętych w sposób generalny i abstrakcyjny, z przeznaczeniem do wykorzystania w nieograniczonej liczbie przypadków (Wieczorek w: PUG).
Wzorzec umowy, a takie pojęcie jest najszersze, stanowi zbiór postanowień umownych powstały przed zawarciem umowy, który jest w określony sposób wykorzystywany przez proponenta przy zawieraniu umowy (Olejniczak w: KidybaKomentarzKC, 2010, art. 384 uw. 4; Zagrobelny w: GniewekKCKomentarz, 2010 art. 384 nb. 5-6). Są to więc jednostronne i uprzednio przygotowane zestawienie klauzul umownych, ujętych w sposób generalny i abstrakcyjny, z przeznaczeniem do wykorzystania w nieograniczonej liczbie przypadków (Wieczorek w: PUG).
2. O.w.u. w prawie niemieckim
Definicję zawiera § 305 ust. 1 BGB. Są nimi postanowienia, które spełniają kumulatywnie następujące przesłanki:
Definicję zawiera § 305 ust. 1 BGB. Są nimi postanowienia, które spełniają kumulatywnie następujące przesłanki:
- są to postanowienia umowne,
- sformułowane uprzednio,
- w celu wielokrotnego wykorzystania w umowach,
- przedstawione drugiej stronie przez stosującego w momencie zawarcia umowy i
- nie stanowiące postanowień ustalonych w drodze indywidualnych negocjacji.
E. Włączenie o.w.u. do umowy wg prawa polskiego i niemieckiego
Kolejną kwestią jest ustalenie, czy sporne postanowienia w ogóle stały się częścią kontraktu.
1. Przesłanki skutecznego włączenia o.w.u. do umowy wg prawa polskiego
Stosownie do art. 384 § 1 KC
W razie gdy po otrzymaniu oferty zawierającej o.w.u. druga strona niezwłocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych o.w.u., umowa w ogóle nie dochodzi do skutku (art. 3854 § 1 KC
Stosownie do art. 384 § 1 KC
art. 384 KC
§ 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
§ 5. (uchylony).
o.w.u. wiążą drugą stronę, jeżeli zostały jej doręczone przed zawarciem umowy. Oznacza to, że o.w.u. zostały faktycznie doręczone drugiej stronie i że druga strona zgodę na inkorporację tych postanowień do umowy. Doręczenie polega na wręczeniu przez proponenta dokumentu obejmującego cały wzorzec w ten sposób, że zapewnia realną możliwość zapoznania się z treścią wzorca (Popiołek w: PietrzykowskiKCKomentarz, tom I, s. 1077). W tym zakresie między przedsiębiorcami obowiązują takie same zasady jak w przypadku obrotu konsumenckiego. § 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.
§ 5. (uchylony).
W razie gdy po otrzymaniu oferty zawierającej o.w.u. druga strona niezwłocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych o.w.u., umowa w ogóle nie dochodzi do skutku (art. 3854 § 1 KC
art. 3854 KC
§ 1. Umowa między przedsiębiorcami stosującymi różne wzorce umów nie obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne.
§ 2. Umowa nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezwłocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych w § 1.
). Natomiast jeżeli wzorce przedstawione przez obie strony są ze sobą sprzeczne, to umowa dochodzi do skutku, ale tylko w tam zakresie, w jakim się one nie wykluczają (art. 3854 § 2 KC§ 1. Umowa między przedsiębiorcami stosującymi różne wzorce umów nie obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne.
§ 2. Umowa nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezwłocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych w § 1.
art. 3854 KC
§ 1. Umowa między przedsiębiorcami stosującymi różne wzorce umów nie obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne.
§ 2. Umowa nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezwłocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych w § 1.
).§ 1. Umowa między przedsiębiorcami stosującymi różne wzorce umów nie obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne.
§ 2. Umowa nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezwłocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych w § 1.
2. Przesłanki skutecznego włączenia o.w.u. do umowy wg prawa niemieckiego
Analizując prawo niemieckie należy zwrócić uwagę na dwa aspekty. Na początek wyjaśnić warunki włączania o.w.u. do kontraktów między przedsiębiorcami. Ciekawym problemem w obrocie międzynarodowym jest kwestia posłużenia się "trzecim" językiem (np. sformułowanie o.w.u. w j. angielskim w transakcji polsko-niemieckiej).
Analizując prawo niemieckie należy zwrócić uwagę na dwa aspekty. Na początek wyjaśnić warunki włączania o.w.u. do kontraktów między przedsiębiorcami. Ciekawym problemem w obrocie międzynarodowym jest kwestia posłużenia się "trzecim" językiem (np. sformułowanie o.w.u. w j. angielskim w transakcji polsko-niemieckiej).
a. wymagania ogólne stawiane przesłance włączenia o.w.u. do umowy
Stosownie do § 310 ust. 1 zd. 1 BGB w obrocie między przedsiębiorcami nie stosuje się surowych wymagań odnoszących się do włączenia o.w.u. do kontraktu opisanych w § 305 ust. 2 i 3 BGB. Nie oznacza to jednak, że brak jest w tym zakresie jakichkolwiek ustaleń.
Ustalone orzecznictwo BGH oraz piśmiennictwo stoją na stanowiski, że o.w.u. stają się częścią kontraktu, jeżeli przedsiębiorca (druga strona) w jakikolwiek sposób (także konkludentnie (Np. przez wielokrotne wskazania na o.w.u. w rachunkach (BGH, NJW-RR z 1991 r., str. 571), przez przyjęcie świadczenia bez zastrzeżeń, na skutek milczenia wobec pisma potwierdzającego ofertę lub zawarcie umowy (zob. także BGH, NJW 1964, str. 1788))) wyraził na nie zgodę (Lapp w: jurisPK-BGB, 4. wyd., § 310 BGB nb. 8). O.w.u. nie muszą być przedstawione drugiej stronie przy zawarciu umowy. Wystarczy, iż stosujący udostępni ich treść na żądanie kontrahenta (Lapp w: jurisPK-BGB, 4. wyd., § 310 BGB nb. 8). Stosujący o.w.u. nie musi również informować o tym, że dla danego kontraktu mają zastosowanie o.w.u., jeżeli jego partner – przedsiębiorca – widział albo musiał wiedzieć, że stosujący o.w.u. ma w zwyczaju stosować własne o.w.u. (trwałe orzecznictwo BGH, zob. wskazania w: Basedow w: Münchener Kommentar zum BGB, 5. wyd. (2006), § 305 nb. 91). Ma to miejsce szczególnie wtedy, gdy stosowanie o.w.u. w danej branży jest zwyczajowe (Basedow w: Münchener Kommentar zum BGB, 5. wyd. (2006), § 305 nb. 92 i podane tam orzecznictwo dot. obrotu międzybankowego, ubezpieczeniowego oraz spedytorskiego.). Jednakże i w tym wypadku niezbędna jest – choćby konkludentnie wyrażona – zgoda kontrahenta na włączenie o.w.u. do umowy i okoliczność, iż przedsiębiorca, wobec którego o.w.u. zostały zastosowane, ma możliwość zapoznania się z ich treścią (np. dlatego, iż są one opublikowane w dostępnym miejscu, wyłożone do wglądu albo można bez trudu w inny sposób dowiedzieć się o ich treści).
Wobec powyższego BGH przyjmuje, iż o.w.u. stają się częścią umowy, jeżeli stosujący zwrócił na nie uwagę kontrahenta w pismach poprzedzających zawarcie umowy, choćby nie były one do tego pisma dołączone (wg orzeczenia BGH (NJW z 1976 r., str. 1887) w gestii kontrahenta leży wówczas to, czy zapozna się z o.w.u. przed zawarciem kontraktu). Literatura domaga się natomiast spełnienia dodatkowego warunku, a mianowicie, że chodzi o o.w.u. stosowane zwyczajowo w danej branży.
Stosownie do § 310 ust. 1 zd. 1 BGB w obrocie między przedsiębiorcami nie stosuje się surowych wymagań odnoszących się do włączenia o.w.u. do kontraktu opisanych w § 305 ust. 2 i 3 BGB. Nie oznacza to jednak, że brak jest w tym zakresie jakichkolwiek ustaleń.
Ustalone orzecznictwo BGH oraz piśmiennictwo stoją na stanowiski, że o.w.u. stają się częścią kontraktu, jeżeli przedsiębiorca (druga strona) w jakikolwiek sposób (także konkludentnie (Np. przez wielokrotne wskazania na o.w.u. w rachunkach (BGH, NJW-RR z 1991 r., str. 571), przez przyjęcie świadczenia bez zastrzeżeń, na skutek milczenia wobec pisma potwierdzającego ofertę lub zawarcie umowy (zob. także BGH, NJW 1964, str. 1788))) wyraził na nie zgodę (Lapp w: jurisPK-BGB, 4. wyd., § 310 BGB nb. 8). O.w.u. nie muszą być przedstawione drugiej stronie przy zawarciu umowy. Wystarczy, iż stosujący udostępni ich treść na żądanie kontrahenta (Lapp w: jurisPK-BGB, 4. wyd., § 310 BGB nb. 8). Stosujący o.w.u. nie musi również informować o tym, że dla danego kontraktu mają zastosowanie o.w.u., jeżeli jego partner – przedsiębiorca – widział albo musiał wiedzieć, że stosujący o.w.u. ma w zwyczaju stosować własne o.w.u. (trwałe orzecznictwo BGH, zob. wskazania w: Basedow w: Münchener Kommentar zum BGB, 5. wyd. (2006), § 305 nb. 91). Ma to miejsce szczególnie wtedy, gdy stosowanie o.w.u. w danej branży jest zwyczajowe (Basedow w: Münchener Kommentar zum BGB, 5. wyd. (2006), § 305 nb. 92 i podane tam orzecznictwo dot. obrotu międzybankowego, ubezpieczeniowego oraz spedytorskiego.). Jednakże i w tym wypadku niezbędna jest – choćby konkludentnie wyrażona – zgoda kontrahenta na włączenie o.w.u. do umowy i okoliczność, iż przedsiębiorca, wobec którego o.w.u. zostały zastosowane, ma możliwość zapoznania się z ich treścią (np. dlatego, iż są one opublikowane w dostępnym miejscu, wyłożone do wglądu albo można bez trudu w inny sposób dowiedzieć się o ich treści).
Wobec powyższego BGH przyjmuje, iż o.w.u. stają się częścią umowy, jeżeli stosujący zwrócił na nie uwagę kontrahenta w pismach poprzedzających zawarcie umowy, choćby nie były one do tego pisma dołączone (wg orzeczenia BGH (NJW z 1976 r., str. 1887) w gestii kontrahenta leży wówczas to, czy zapozna się z o.w.u. przed zawarciem kontraktu). Literatura domaga się natomiast spełnienia dodatkowego warunku, a mianowicie, że chodzi o o.w.u. stosowane zwyczajowo w danej branży.
b. przedstawianie lub doręczenie o.w.u. w innym języku
W prawie niemieckim brak jest bezpośredniej regulacji dotyczącej o.w.u. sformułowanych w języku obcym (innym niż niemiecki). Należy więc zastosować ogólne zasady dotyczące dojścia oświadczenia woli do adresata. Rozstrzygająca jest więc okoliczność, czy w normalnych warunkach adresat mógł uzyskać wiedzę o treści oświadczenia woli złożonego w języku obcym i czy należało od niego oczekiwać, iż wiedzę tą poweźmie (Oberlandesgericht Hamm, NJW-RR z 1996 r., str. 1272). Dla oceny tej miarodajny jest profil rozsądnego uczestnika obrotu międzynarodowego z uwzględnianiem zwyczajów tego obrotu oraz szczególnych okoliczności każdego przypadku. Sąd w Hamm uznał, iż z jednej strony adresat oświadczenia woli złożonego w obcym języku nie powinien ignorować istotnych oświadczeń, tylko dlatego, iż są sformułowane w języku obcym. Z drugiej strony nie można jednak oczekiwać od każdego przedsiębiorcy znajomości języka angielskiego albo tego, by we własnym zakresie sporządził tłumaczenie przesłanych oświadczeń (Oberlandesgericht Hamm, NJW-RR z 1996 r., str. 1272). Konkludentne włączenie o.w.u. do umowy między przedsiębiorcami w obrocie międzynarodowym może mieć więc miejsce, gdy są one bez większego wysiłku zrozumiałe dla drugiej strony (Oberlandesgericht Hamburg, NJW z 1980 r., str. 1233). Przyjmuje się w związku z tym, iż nie ma przeciwwskazań co do włączenia do umowy o.w.u. sporządzonych w języku, który był językiem negocjacji lub językiem, w którym umowa została zawarta (Schlechtriem/Schroeter w: Schlechtriem/Schwenzer (red.), Kommentar zum einheitlichen UN-Kaufrecht, 5. wyd. (2008), Art. 14 CISG nb. 62-63).
W prawie niemieckim brak jest bezpośredniej regulacji dotyczącej o.w.u. sformułowanych w języku obcym (innym niż niemiecki). Należy więc zastosować ogólne zasady dotyczące dojścia oświadczenia woli do adresata. Rozstrzygająca jest więc okoliczność, czy w normalnych warunkach adresat mógł uzyskać wiedzę o treści oświadczenia woli złożonego w języku obcym i czy należało od niego oczekiwać, iż wiedzę tą poweźmie (Oberlandesgericht Hamm, NJW-RR z 1996 r., str. 1272). Dla oceny tej miarodajny jest profil rozsądnego uczestnika obrotu międzynarodowego z uwzględnianiem zwyczajów tego obrotu oraz szczególnych okoliczności każdego przypadku. Sąd w Hamm uznał, iż z jednej strony adresat oświadczenia woli złożonego w obcym języku nie powinien ignorować istotnych oświadczeń, tylko dlatego, iż są sformułowane w języku obcym. Z drugiej strony nie można jednak oczekiwać od każdego przedsiębiorcy znajomości języka angielskiego albo tego, by we własnym zakresie sporządził tłumaczenie przesłanych oświadczeń (Oberlandesgericht Hamm, NJW-RR z 1996 r., str. 1272). Konkludentne włączenie o.w.u. do umowy między przedsiębiorcami w obrocie międzynarodowym może mieć więc miejsce, gdy są one bez większego wysiłku zrozumiałe dla drugiej strony (Oberlandesgericht Hamburg, NJW z 1980 r., str. 1233). Przyjmuje się w związku z tym, iż nie ma przeciwwskazań co do włączenia do umowy o.w.u. sporządzonych w języku, który był językiem negocjacji lub językiem, w którym umowa została zawarta (Schlechtriem/Schroeter w: Schlechtriem/Schwenzer (red.), Kommentar zum einheitlichen UN-Kaufrecht, 5. wyd. (2008), Art. 14 CISG nb. 62-63).
F. Skuteczność postanowień wzorca
Na koniec pozostaje zbadać, czy dany zapis wzorca, jest skuteczny, a więc czy ze względu na swoją treść, nie narusza zasad równowagi stron.
1. Kryteria oceny skuteczności wzorca wg prawa polskiego
Prawo polskie nie przewiduje szczególnych kryteriów oceny dopuszczalności wzorca dla wzorców stosowanych w obrocie profesjonalnym, poza tą, że wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały (art. 385 § 2 zd. 1 KC
Prawo polskie nie przewiduje szczególnych kryteriów oceny dopuszczalności wzorca dla wzorców stosowanych w obrocie profesjonalnym, poza tą, że wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały (art. 385 § 2 zd. 1 KC
art. 385 KC
§ 1. W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową.
§ 2. Wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. Zasady wyrażonej w zdaniu poprzedzającym nie stosuje się w postępowaniu w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.
). W pozostałym zakresie dopuszczalność klauzuli ocenia się wg kryteriów wymienionych w art. 3531 KC§ 1. W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową.
§ 2. Wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. Zasady wyrażonej w zdaniu poprzedzającym nie stosuje się w postępowaniu w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
. Postanowienie wzorca nie może być więc sprzeczne:Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
- z przepisami o charakterze ius cogens ani z
- z naturą stosunku prawnego ani z
- zasadami współżycia społecznego.
2. Kryteria oceny skuteczności wzorca wg prawa niemieckiego
Z kolei prawo niemieckie przewiduje w § 307 BGB dla o.w.u. zawartych w umowie między przedsiębiorcami szczególne kryteria oceny dopuszczalności klauzul.
Z kolei prawo niemieckie przewiduje w § 307 BGB dla o.w.u. zawartych w umowie między przedsiębiorcami szczególne kryteria oceny dopuszczalności klauzul.
Na tej stronie nie ma komentarzy
